Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 sierpnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Joanna Składowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSO Barbara Bojakowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 8 sierpnia 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku M. W. (1)

z udziałem M. M. (1), U. P. (1), K. M., R. K. (1), A. W. i M. W. (2)

o stwierdzenie nabycia spadku

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 2 lutego 2018 roku, sygnatura akt I Ns 910/16

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten tylko sposób, że w punkcie 2 stwierdzić, że wchodzący w skład spadku po J. M. udział w gospodarstwie rolnym nabyła w całości córka spadkodawczyni J. W.;

II.  oddalić apelację w pozostałej części;

III.  ustalić, że każdy z zainteresowanych ponosi koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 235/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Łasku, w sprawie z wniosku M. W. (1) z udziałem M. M. (1), U. P. (1), K. M., M. W. (2), R. K. (1) i A. W. o stwierdzenie nabycia spadku po J. M., J. M. i J. W. stwierdził, że:

- spadek po J. M. na podstawie ustawy nabyli: żona spadkodawcy J. M., córka S. i A. oraz dzieci spadkodawcy J. M. z domu M., córka J. i J. i M. M. (2), syn J. i J. po 1/3 części każde
z nich, tak na zasadach ogólnych jak i co do wchodzącego w skład spadku udziału
w gospodarstwie rolnym (pkt 1);

- spadek po J. M. na podstawie ustawy nabyli: córka spadkodawczyni J. M. z domu M., córka J. i J. w ½ części oraz wnukowie spadkodawczyni: M. M. (1), syn M. i M., K. M., córka M. i M. i U. P. (2) z domu M., córka M. i M.
po 1/6 części każde z nich, z tym, że wchodzący w skład spadku udział w gospodarstwie rolnym nabyli: córka spadkodawczyni J. M. z domu M., córka J.
i J. i wnuk spadkodawczyni M. M. (1), syn M. i M. po ½ części każde z nich (pkt 2);

- spadek po J. W. na podstawie ustawy nabyli: mąż spadkodawczyni S. W., syn F. i W. oraz dzieci spadkodawczyni: M. W. (1), syn S. i J., M. W. (3) z domu W., córka S. i J., R. K. (2) z domu W., córka S.
i J. po ¼ części każde z nich, tak na zasadach ogólnych jak i co do wchodzącego w skład spadku udziału w gospodarstwie rolnym (pkt 3).

Powyższe orzeczenie – w zaskarżonym zakresie – zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

J. M., syn M. i J., zmarł w dniu 13 maja 1978 roku w R., gmina Z., ostatnim stałym miejscu zamieszkania. Nie sporządził testamentu.
Jako spadkobierców ustawowych pozostawił: żonę J. M., córkę J. W. oraz syna M. M. (2), który zmarł po śmierci swojego ojca
w dniu 8 października 1978 roku. Innych dzieci z małżeństwa, pozamałżeńskich
ani przysposobionych spadkodawca nie posiadał. Nikt ze spadkobierców ustawowych
nie składał oświadczenia w przedmiocie przyjęcia bądź odrzucenia spadku, nikt się
nie zrzekał dziedziczenia ani nikt nie został uznany za niegodnego dziedziczenia.

J. M., córka S. i A., zmarła w dniu 17 czerwca 1979 roku
w R., gmina Z., ostatnim miejscu zamieszkania. Spadkodawczyni nie sporządziła testamentu. Jako spadkobierców ustawowych pozostawiła: córkę J. W.
oraz wnuki: K. M., U. P. (1) i M. M. (1) – jako jedyne dzieci zmarłego w dniu 8 października 1978 roku jej syna M. M. (2). Innych dzieci
z małżeństwa, pozamałżeńskich ani przysposobionych spadkodawczyni nie posiadała.
Nikt ze spadkobierców ustawowych nie składał oświadczenia w przedmiocie przyjęcia bądź odrzucenia spadku, nikt się nie zrzekał dziedziczenia ani nikt nie został uznany za niegodnego dziedziczenia.

J. W., córka J. i J., zmarła w dniu 13 grudnia 1999 roku
w P.. Ostatnio zamieszkiwała w R., gmina Z.. Testamentu
nie sporządziła. Jako spadkobierców ustawowych pozostawiła: męża S. M.
oraz dzieci: M. W. (2), R. K. (1) i M. W. (1). Innych dzieci z małżeństwa, pozamałżeńskich ani przysposobionych spadkodawczyni nie posiadała.
Nikt ze spadkobierców ustawowych nie składał oświadczenia w przedmiocie przyjęcia bądź odrzucenia spadku, nikt się nie zrzekał dziedziczenia ani nikt nie został uznany za niegodnego dziedziczenia.

W skład spadku po J. M. i J. M. wchodzi gospodarstwo rolne położone w miejscowości R., gmina Z., składające się działki nr (...)
o powierzchni 4,13 ha (poprzednio działki nr (...) o powierzchni 4, 074 ha) objęte aktem własności ziemi Nr ON. (...) wydanym w dniu 26 lutego 1974 roku.

Córka spadkodawców J. W. w dacie śmierci rodziców miała odpowiednio 44 i 45 lat. Była ona właścicielką gospodarstwa rolnego położonego
w R., gmina Z. i pracowała w tym gospodarstwie. Ponadto pracowała
w gospodarstwie rolnym swoich rodziców.

Syn spadkodawców M. M. (2) w dacie śmierci swojego ojca miał 51 lat.
Był on właścicielem gospodarstwa rolnego położonego w L. o powierzchni 2,26 ha.
Nie był inwalidą I lub II grupy.

W dacie śmierci J. M. jej syn M. M. (2) nie żył. Zmarł w dniu
8 października 1978 roku pozostawiając troje dzieci tj. K. M. (lat 22), U. P. (1) (lat 21) i M. M. (1) (lat 19). K. M. w dacie śmierci babci
nie uczęszczała do szkoły, nie miała grupy inwalidzkiej. U. P. (1) pracowała
jako dziewiarz. M. M. (1) był uczniem szkoły zawodowej o profilu technicznym
w Ł.. Żadne z wnuków J. M. w dacie jej śmierci nie pracowało
w gospodarstwie rolnym.

W dniu 26 stycznia 1994 roku J. W. i jej mąż S. W. darowali swoje gospodarstwo rolne małoletniej /16 lat/ wnuczce A. W., córce M. W. (2), oświadczając, iż z dniem podpisania umowy zaprzestają działalności rolniczej.

W dacie śmierci J. W. (13 grudnia 1999 roku) jej dzieci miały odpowiednio: M. W. (2) 37 lat, R. K. (1) 34 lata i M. W. (1) 40 lat. Żadne z nich nie kończyło szkół rolniczych i nie pozostawało inwalidami
I lub II grupy. Do daty opuszczenia domu rodzinnego każde z nich wykonywało prace polowe w gospodarstwie stanowiącym własność rodziców. R. K. (1) wyszła za mąż
w 1986 r. i od tego czasu pracowała w gospodarstwie rolnym swojego męża w miejscowości M.. M. W. (1) od 1985 r. mieszkał w gospodarstwie rolnym swoich dziadków i podejmował prace rolnicze na tej nieruchomości.

Sąd, w oparciu o art. 670 § 1 k.p.c. art. 924 k.c., art. 926 § 1 k.c. art. 931 § 1 i 2 k.c., stwierdził, że spadek po J. M. dziedziczą żona spadkodawcy J. M. oraz dzieci spadkodawcy J. M. z domu M. i M. M. (2), syn J. i J. po 1/3 części każde z nich; spadek po J. M. dziedziczą córka spadkodawczyni J. W. w ½ części oraz wnukowie spadkodawczyni: M. M. (1), K. M. i U. P. (2) z domu M. po 1/6 części każde z nich, zaś spadek po J. W. dziedziczą mąż spadkodawczyni S. W. oraz dzieci spadkodawczyni: S. W., M. W. (3) z domu W., R. K. (2) z domu W. po ¼ części każde z nich.

Odnosząc się do kwestię dziedziczenia gospodarstwa rolnego, Sąd wskazał, iż z treści zastrzeżenia zawartego w art. 6 ust. 2 ustawy o zmianie ustawy - Prawo o notariacie
oraz niektórych innych ustaw z dnia 24 sierpnia 2007 roku (Dz. U. Nr 181, poz. 1287) wynika, iż do spadków otwartych przed dniem 14 lutego 2001 r. art. 670 k.p.c. i 677 k.p.c. będą stosowane w brzmieniu dotychczasowym i dlatego zgodnie z poprzednim brzmieniem
art. 670 § 2 k.p.c. Sąd z urzędu bada, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne
oraz którzy spośród spadkobierców powołanych z ustawy do spadku odpowiadają warunkom przewidzianym do dziedziczenia gospodarstwa rolnego.

Powołując się na art. 1059 i 1060 k.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie otwarcia spadków po J. M. i J. M., tj. odpowiednio 13 maja 1978 r.
i 17 czerwca 1979 r., wskazał, iż w świetle przytoczonych przepisów kwalifikacje
do dziedziczenia gospodarstwa rolnego po J. M. posiadali wszyscy jego spadkobiercy ustawowi tj: żona J. M. z uwagi na fakt, iż była współwłaścicielką gospodarstwa rolnego i w nim pracowała, córka J. W. z uwagi na okoliczność, iż była współwłaścicielką gospodarstwa rolnego położonego w R., gmina Z.
i pracowała w tym gospodarstwie i syn M. M. (2) z uwagi na okoliczność, iż prowadził on gospodarstwo rolne położone w L. o powierzchni 2,26 ha.

W ocenie Sądu syn spadkodawców mimo tego, iż w dacie otwarcia spadku po swoim ojcu mieszkał w Ł. – nadal był właścicielem gospodarstwa rolnego i nim zarządzał podejmując wszelkie decyzje m.in. o czasowym jego wydzierżawieniu.

Co do dziedziczenia gospodarstwa rolnego po J. M., Sąd zwrócił uwagę,
iż kwalifikacje do jego dziedziczenia posiadła jej córka J. W. oraz wnuk M. M. (1), który w dacie śmierci swojej babci był uczniem szkoły zawodowej
w Ł., gdyż wobec wnuków bowiem, którzy dziedziczą spadek z uwagi na okoliczność,
iż dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku stosuje się przepis art. 1059 k.c.
w pełnym zakresie i dlatego wnuczki K. M. i U. P. (2) z domu M. nie wykazały kwalifikacji do dziedziczenia gospodarstwa rolnego.

Następnie Sąd omówił kwestię dziedziczenia gospodarstwa – art. 1059 k.c.
w brzmieniu obowiązującym w dacie otwarcia spadku po J. W. stwierdzając, że postępowanie dowodowe wykazało, iż wszyscy spadkobiercy ustawowi J. W. tj. mąż S. W. oraz jej dzieci: M. W. (1), M. W. (3) z domu W. i R. K. (2) z domu W. posiadają kwalifikacje do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, gdyż jej mąż będąc współwłaścicielem gospodarstwa do czasu przekazania na rzecz wnuczki pracował
w tym gospodarstwie; R. K. (1) od 1986 r. pracowała w gospodarstwie rolnym swojego męża w miejscowości M.; M. W. (1) pracował w gospodarstwie rolnym zarówno swoich rodziców jak i dziadków. Ponadto wszystkie dzieci spadkodawczyni w tym M. W. (2) do czasu opuszczenia przez nich domu rodzinnego pracowały
w gospodarstwie rolnym rodziców wykonując różne prace polowe i czynności gospodarskie w obejściu.

Podkreślono przy tym, że ówcześnie obowiązujące przepisy ograniczające uprawnienia spadkobierców, jako odstępujące od ogólnych zasad dziedziczenia, powinny
być wykładane zgodnie z ich celem, a mianowicie dziedziczyć gospodarstwa rolne miały osoby zdolne do kontynuowania gospodarowania.

W ocenie Sądu, każde z dzieci J. W. dysponowało podobnymi umiejętnościami jeśli chodzi o wykonywanie prac rolniczych, gdyż ono wszyscy zdobyli
je poprzez pracę od dzieciństwa na gospodarstwie rolnym. Praca ta była wykonywana
z różnym zaangażowaniem i różną częstotliwością. Ponadto spadkobiercy wykonywali różne prace gospodarskie czy to w domu, czy przy obrządku inwentarza czy też przy pracach polowych gdy zachodziła taka potrzeba gospodarcza, jak również wykonywali te prace
co najmniej przez 1 rok i dlatego, gdyby nawet hipotetycznie przyjąć, iż spadkobierczyni M. W. (2) takich kwalifikacji nie posiadała, należałoby uznać, iż zgodnie
z art. 1060 k.c. ma je jej córka, a wnuczka spadkodawczyni J. A. W., która w dacie śmierci swojej babci była właścicielką gospodarstwa rolnego
i je prowadziła już jako osoba dorosła.

Apelację od powyższego złożył wnioskodawca, zaskarżając je w zakresie
pkt 1 – 3, zarzucając:

- w zakresie rozstrzygnięcia w pkt 1:

a) naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 1059 § 1 pkt 3 k.c. (w brzmieniu obowiązującym w dacie 13 maja 1978 r.) poprzez jego błędną wykładnię, a w konwencji nieuzasadnione przyjęcie, że M. M. (2) prowadził gospodarstwo rolne położone
w L., w sytuacji gdy M. M. (2) był jedynie właścicielem przedmiotowego gospodarstwa, lecz go nie prowadził, bowiem w dacie śmierci J. M. mieszkał na stałe i pracował w Ł.;

b) naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 6 k.c. poprzez nieuzasadnione przyjęcie za udowodnione w niniejszej sprawie, iż M. M. (2) w dacie śmierci J. M. prowadził gospodarstwo rolne położone w L., a w konsekwencji spełniał przesłanki dziedziczenia gospodarstwa rolnego, w sytuacji gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby M. M. (2) w dacie śmierci J. M. prowadził przedmiotowe gospodarstwo, lecz był jedynie jego właścicielem;

- w zakresie rozstrzygnięcia w pkt 2:

a) naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 1059 § 1 pkt 4 k.c. (w brzmieniu obowiązującym w dacie 17 czerwca 1979 r.) w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego błędną wykładnię, a w konsekwencji nieuzasadnione przyjęcie, że M. M. (1) posiadał kwalifikacje opisane w przedmiotowej normie prawnej do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, w sytuacji gdy M. M. (1) nie udowodnił, że w dacie śmierci J. M. pobierał naukę zawodu lub uczył się;

- w zakresie rozstrzygnięcia w pkt 3:

a) naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 1059 pkt 2 k.c. (w brzmieniu obowiązującym w dacie 13 grudnia 1999 r.) poprzez jego błędną wykładnię,
a w konsekwencji nieuzasadnione przyjęcie, że M. W. (2) posiadała opisane
w w/w przepisie kwalifikacje do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, w sytuacji
gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na powyższe stwierdzenie, bowiem M. W. (2) nie posiadała przygotowania zawodowego do prowadzenia produkcji rolnej;

b) naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 1059 pkt 1 k.c. (w brzmieniu obowiązującym w dacie 13 grudnia 1999 r.) poprzez jego błędną wykładnię,
a w konsekwencji nieuzasadnione przyjęcie, że S. W. posiadał opisane
w w/w przepisie kwalifikacje do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, w sytuacji gdy w dacie śmierci J. W. nie pracował stale przy produkcji rolnej.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę przedmiotowego postanowienia w zaskarżonym zakresie i stwierdzenie, że:

- spadek po J. M. na podstawie ustawy nabyli: żona spadkodawcy J. M. oraz dzieci spadkodawcy: J. M. z domu M. i M. M. (2) po 1/3 (jednej trzeciej) części każde z nich, z tym, że wchodzący w skład spadku udział
w gospodarstwie rolnym nabyła: żona spadkodawcy J. M. oraz córka J. M. z domu M. po ½ części każde z nich;

- spadek po J. M. na podstawie ustawy nabyli: córka spadkodawczyni J. M. z domu M. w ½ części oraz wnukowie spadkodawczyni: M. M. (1), K. M. i U. P. (2) z domu M. po 1/6 części każde z nich, z tym, że wchodzący w skład spadku udział w gospodarstwie rolnym nabyła córka spadkodawczyni J. M. z domu M. w całości;

- spadek po J. W. na podstawie ustawy nabyli: mąż spadkodawczyni S. W. oraz dzieci spadkodawczyni: M. W. (1), M. W. (3) z domu W., R. K. (2) z domu W.
po ¼ części każde z nich, z tym, że wchodzący w skład spadku udział w gospodarstwie rolnym nabyły dzieci spadkodawczyni: M. W. (1) oraz R. K. (2) z domu W. po ½ części każde z nich.

oraz zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania
apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie jedynie w zakresie dziedziczenia udziału
w gospodarstwie rolnym po J. M. przez jej wnuka M. M. (1), natomiast w pozostałym zakresie – jako niezasadna – podlega oddaleniu.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do kwestionowanych przez skarżącego naruszenia przepisów prawa materialnego art. 6 k.c. w zw. z art. 1059 § 1 pkt 3 k.c.
- w brzmieniu obowiązującym w dacie 13 maja 1978 r. – poprzez przyjęcie, że M. M. (2) prowadził gospodarstwo rolne i przez to spełniał przesłanki jego dziedziczenia;
art. 1059 pkt 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie 13 grudnia 1999 r. poprzez przyjęcie, że M. W. (2) posiadała opisane w tym przepisie kwalifikacje
do dziedziczenia gospodarstwa rolnego oraz art. 1059 pkt 1 k.c. – w brzmieniu obowiązującym w dacie 13 grudnia 1999 r. – poprzez przyjęcie, że S. W. posiadał opisane w tym przepisie kwalifikacje do dziedziczenia gospodarstwa, wskazać należy, iż kontrola instancyjna nie wykazała nieprawidłowości, które uzasadniałyby zmianę zaskarżonego postanowienia w kierunku postulowanym przez skarżącego.

Ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego w w/wym. kwestiach stanowiące podstawę rozstrzygnięcia znajdują bowiem oparcie w zgromadzonych dowodach, jakie Sąd ten uznał
za wiarygodne i posiadające moc dowodową, a jego ocena w tym zakresie nie wykracza poza granice swobodnej oceny. Ustalenia te Sąd Okręgowy w pełni podziela, czyniąc je podstawą także dla swojego orzeczenia.

Wbrew twierdzeniom skarżącego – Sąd Rejonowy dysponował materiałem dowodowym, z którego jednoznacznie można wysnuć bez jakiekolwiek wątpliwości,
co do kwalifikacji M. M. (2), M. W. (2) i S. W.
do dziedziczenia gospodarstwa rolnego na podstawie skarżonych norm prawa materialnego.

Odnośnie spadkobiercy M. M. (2) stwierdzić trzeba, iż bezsprzecznym
w sprawie jest, że był on właścicielem gospodarstwa rolnego położonego w L.
o powierzchni 2,26 ha, co uzasadnia tezę, iż prowadził on to gospodarstwo w rozumieniu
art. 1059 § 1 pkt 3 k.c. uprawniającego go do dziedziczenia udziału w gospodarstwie także
po swoim ojcu.

Na temat wykładni pojęcia pracy w gospodarstwie rolnym jako przesłanki dziedziczenia ustawowego gospodarstwa rolnego, o którym była mowa w art. 1059 § 1 pkt 3, wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniach z dnia 12 grudnia 2013 r.,
V CSK 41/13, LEX nr 1421821 i z dnia 6 sierpnia 2014 r., I CSK 579/13, LEX nr 1532779.

Z uzasadnień obu tych orzeczeń wynika, że przesłanka dziedziczenia uważana była
za spełnioną, jeżeli spadkobierca stale, tj. od szeregu lat, w tym w chwili otwarcia spadku,
gdy tylko zachodziła taka potrzeba gospodarcza, wykonywał sukcesywnie czynności
w gospodarstwie rolnym, które nie musiały być pracą codzienną. Wskazano m.in., że brak wykonywania codziennych czynności w obejściu i przy inwentarzu nie wyłączał omawianej przesłanki dziedziczenia, skoro pojęcie stałej pracy przy produkcji rolnej obejmuje każdą pracę wykonywaną w gospodarstwie rolnym w ramach rodzinnego podziału czynności
(patrz: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 1997 r., I CKN 312/97, niepubl.). Ponadto praca w gospodarstwie nie musiała być ani jedynym, ani głównym źródłem utrzymania spadkobiercy (patrz: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 lutego 2000 r.,
III CKN 575/98, niepubl.).

W tych warunkach, pomimo tego, ze w dacie otwarcia spadku po ojcu M. M. (2) mieszkał w Ł., to jednak nadal był właścicielem gospodarstwa rolnego
nabytego w trybie przepisów ustawy z 26 października 1971 roku o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. nr 27, poz. 250) i co najmniej do daty oddania ziemi w dzierżawę systematycznie wykonywał, stosownie do potrzeb, czynności w tym gospodarstwie – np. podejmował wszelkie decyzje m.in. o czasowym jego wydzierżawieniu – na co wskazał Sąd Rejonowy w pisemnych motywach swojego rozstrzygnięcia, co pozwala uznać, że przesłanka określona w art. 1059 § 1 pkt 3 k.c. w stosunku do tego spadkodawcy została – wbrew zarzutom apelacji – spełniona.

Odnośnie spadkobiercy M. W. (2), nie można zgodzić się ze skarżącym,
że w dacie śmierci J. W. nie posiadała ona kwalifikacji do dziedziczenia gospodarstwa rolnego w rozumieniu art. 1059 pkt 2 k.c. – w brzmieniu obowiązującym
w dacie 13 grudnia 1999 r., gdyż posiadała przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej.

Uwadze skarżącego umknęło bowiem, że kwestię przygotowania zawodowego
do produkcji rolnej – o jakim mowa w art. 1059 pkt 2 k.c. – określa § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1990 r. w sprawie warunków dziedziczenia ustawowego gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 89, poz. 519 z późn. zm.), gdzie wskazano, że spadkobierca ma przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, uprawniające
do dziedziczenia z ustawy gospodarstwa rolnego, jeżeli wykaże się stałą pracą
w gospodarstwie rolnym bezpośrednio przy produkcji rolnej przez okres przynajmniej roku
(§ 1 pkt 4 w/wym. rozporządzenia).

Bezsprzecznym w sprawie było natomiast, co również potwierdziła sama uczestniczka na rozprawie apelacyjnej (protokół - k. 142 – 142 verte, minuta 00:04:34 – 00:07:34),
iż do daty opuszczenia przez nią domu rodzinnego, co miło miejsce w 1993 roku, wykonywała ona prace w gospodarstwie stanowiącym własność rodziców do ukończenia przez nią trzydziestego roku życia. Ponadto, okoliczność ta wskazuje, iż córka spadkodawczyni posiadła umiejętności i była zdolna o kontynuowania gospodarowania,
co uzasadnia twierdzenie, że przesłanka określona w art. 1059 pkt 2 k.c. w stosunku do tego spadkodawcy została – wbrew zarzutom apelacji– spełniona.

Odnośnie spadkobiercy S. W., błędne jest stanowisko skarżącego, że w dacie śmierci J. W., nie posiadał on kwalifikacji do dziedziczenia gospodarstwa rolnego w rozumieniu art. 1059 pkt 1 k.c. – w brzmieniu obowiązującym
w dacie 13 grudnia 1999 r.

Wbrew apelującemu, wskazać należy, że jak wynika z ustalonego stanu faktycznego spadkodawca ten był mężem spadkodawczyni, ponadto był także współwłaścicielem przedmiotowego gospodarstwa rolnego do czasu przekazania go na rzecz wnuczki
A. W., w którym to razem z żoną pracował, więc bez żadnych wątpliwości spełnił warunek z w/wym. przepisu mówiący o stałej pracy bezpośrednio przy produkcji rolnej, co uzasadnia twierdzenie, że przesłanka określona w art. 1059 pkt 1 k.c. w stosunku
do tego spadkodawcy – na przekór skarżącemu – została spełniona.

Mając natomiast na uwadze, kwestię dziedziczenia udziału w gospodarstwie rolnym po J. M. przez jej wnuka M. M. (1), należy podzielić stanowisko apelującego, że ów spadkobierca nie posiadał kwalifikacji o jakiej mowa w art. 1059 § 1 pkt 4 k.c. – w brzmieniu obowiązującym w dacie 17 czerwca 1979 r., do dziedziczenia po babce.

W tym zakresie Sąd Odwoławczy poczynił własne odmienne ustalenia na podstawie
art. 381 k.p.c. na podstawie przyznania tego uczestnika złożonego na terminie rozprawy apelacyjnej, który wskazał, że szkołę ukończył w czerwcu 1978 roku, po której to podjął pracę i nie prowadził żadnego gospodarstwa rolnego (protokół - k. 142 verte, minuta 00:08:00 – 00:10:49).

Dlatego też, zasadnym okazał się zarzut apelacji, iż M. M. (1) nie można uważać jako spadkobiercy ustawowego udziału gospodarstwa rolnego po J. M..

Z wszystkich przytoczonych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.
w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie Sądu I instancji jedynie w sposób opisany jak w punkcie I sentencji, oddalając apelację w pozostałej części, na podstawie
art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., o czym orzeczono jak w punkcie II sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie III postanowienia,
na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. uznając, że każdy zainteresowany ponosi koszty związane
ze swoim udziałem w postępowaniu apelacyjnym.