Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Kirsch

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Makać

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2020 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W.

przeciwko R. J. i E. J.

o zapłatę

I.  umarza postępowanie w części ponad kwotę 274.195,60 zł (dwieście siedemdziesiąt cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt pięć złotych i sześćdziesiąt groszy) w związku z cofnięciem pozwu,

II.  zasądza od pozwanych E. J. i R. J. solidarnie na rzecz powoda Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W. kwotę 274.195,60 zł (dwieście siedemdziesiąt cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt pięć złotych i sześćdziesiąt groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 września 2017 r. do dnia zapłaty, przyznając jednocześnie pozwanym E. J. i R. J. prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do nieruchomości, położonej w miejscowości T. gmina K., składającej się z działek gruntu oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 0,1413 ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Siedlcach prowadzona jest księga wieczysta oznaczona numerem (...), obciążonej na rzecz powoda hipoteką umowną w kwocie 492.610 zł (czterysta dziewięćdziesiąt dwa tysiące sześćset dziesięć złotych),

III.  powództwo w części dotyczącej odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 120.971,23 zł (sto dwadzieścia tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt jeden złotych i dwadzieścia trzy grosze) za okres od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty, oddala,

IV.  zasądza od pozwanych E. J. i R. J. solidarnie na rzecz powoda Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W. kwotę 23.718,14 zł (dwadzieścia trzy tysiące siedemset osiemnaście złotych i czternaście groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu,

V.  przyznaje kuratorowi dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych E. J. i R. J. – adwokatowi J. S. wynagrodzenie w kwocie 4.428 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych), w tym kwotę 828 zł (osiemset dwadzieścia osiem złotych) tytułem podatku Vat, które nakazuje wypłacić do kwoty 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) z zaliczek zaksięgowanych pod pozycjami numer (...) i (...),

VI.  zasądza od Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego w Siedlcach) na rzecz kuratora dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych E. J. i R. J. – adwokata J. S. kwotę 828 zł (osiemset dwadzieścia osiem złotych) tytułem brakującej części wynagrodzenia przyznanego w punkcie V powyższego wyroku.

Sygn. akt I C 952/18

UZASADNIENIE

W dniu 4 września 2017 r. wpłynął do Sądu Okręgowego w Siedlcach pozew Prokury Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W., w którym powód wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i orzeczenie nim, aby pozwani R. J. i E. J. zapłacili solidarnie stronie powodowej kwotę 395.166,83 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, że wierzytelność w stosunku do pozwanych powstała w wyniku zawarcia przez nich w dniu 22 lipca 2011 r. umowy kredytu numer (...) z bankiem (...) S.A., mocą której bank udzielił pozwanym kredytu w kwocie 289.765,06 zł. Zabezpieczeniem spłaty kredytu był m.in. wpis hipoteki umownej na nieruchomości położonej w miejscowości T., dla której Sąd Rejonowy w Siedlcach prowadzi księgę wieczystą oznaczoną numerem (...). Wobec zaprzestania przez pozwanych regulowania zobowiązania wynikającego z umowy, wierzyciel pierwotny dokonał wypowiedzenia umowy, skutkiem czego, po upływie okresu wypowiedzenia, zobowiązanie stało się w całości wymagalne. W dniu 5 września 2013 r. bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny numer (...), któremu nadana została klauzula wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Siedlcach, wydanym w dniu 31 października 2013 r. w sprawie I Co 1863/13. Pierwotny wierzyciel, w oparciu o powyższy tytuł wykonawczy, wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikom, które prowadzone było przez Komornika Sądowego przy SR w Siedlcach H. D.. Postępowanie oznaczone było sygnaturą Km 17/14. Powyższe postępowanie egzekucyjne zostało umorzone postanowieniem z dnia 4 kwietnia 2016 r.

Powód podniósł, że w dniu 22 czerwca 2016 r. zawarł z bankiem (pierwotnym wierzycielem) umowę przelewu wierzytelności, na mocy której nabył wierzytelność w stosunku do pozwanych i tym samym wszedł w prawa i obowiązki wierzyciela pierwotnego. Dodatkowo, na wniosek strony powodowej, w księdze wieczystej dokonano zmiany wpisu wierzyciela hipotecznego, co skutkowało przeniesieniem wierzytelności hipotecznej wraz z zabezpieczeniem.

Powód podniósł również, że na kwotę dochodzoną pozwem składa się: kwota 274.195,60 zł – należność główna, tj. należność pozostałego do spłaty kapitału kredytu oraz kwota 120.971,23 zł – skapitalizowane odsetki, na które składały się odsetki umowne w kwocie 103.144,76 zł i odsetki ustawowe za opóźnienie w kwocie 17.826,47 zł.

W dniu 6 grudnia 2017 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach wydał pod sygnaturą I Nc 122/17 nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (k. 156).

Postanowieniem z dnia 10 sierpnia 2018 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach na mocy art. 502 ¹ par. 1 kpc uchylił w stosunku do obojga pozwanych powyższy nakaz zapłaty (k. 205-205v).

Zarządzeniem z dnia 20 sierpnia 2018 r. ustanowiony został kurator dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych R. J. i E. J. (k. 213).

W dniu 29 kwietnia 2019 r. wpłynęła do Sądu Okręgowego w Siedlcach odpowiedź na pozew kuratora ustanowionego dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych, w której nie uznano powództwa, wniesiono o jego oddalenie w całości, zasądzenie na rzecz pozwanych zwrotu kosztów procesu i przyznanie kuratorowi wynagrodzenia z tytułu pełnienia swojej funkcji. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew przede wszystkim podniesiono zarzut braku udowodnienia roszczenia oraz zarzut przedawnienia (k. 233-240).

Na rozprawie w dniu 15 maja 2019 r. pełnomocnik powoda złożył do akt sprawy pismo procesowe, w którym m.in. dokonano cofnięcia pozwu w zakresie żądania zasądzenia kwoty 120.971,23 zł, dochodzonej tytułem należności odsetkowych. W związku z powyższym, pełnomocnik powoda ostatecznie sprecyzował powództwo i wniósł o zasądzenie od pozwanych solidarnie kwoty 274.195,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od nich zwrotu kosztów procesu (k. 241-248).

Kurator ustanowiony dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych na rozprawie w dniu 15 maja 2019 r. wyraził zgodę na częściowe cofnięcie pozwu, i wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych zwrotu kosztów procesu w zakresie cofniętego pozwu ( stanowisko kuratora zarejestrowane na rozprawie w dniu 15 maja 2019 r. – 00:11:39-00:14:12).

Na rozprawie w dniu 27 lutego 2020 r. pełnomocnik powoda i kurator ustanowiony dla pozwanych podtrzymywali swoje dotychczasowe stanowiska procesowe ( stanowiska pełnomocnika powoda i kuratora ustanowionego dla pozwanych zarejestrowane na rozprawie w dniu 27 lutego 2020 r. – 00:02:41-00:04:10).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 22 lipca 2011 r. pozwani R. J. i E. J. zawarli z bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. Oddziałem 2 w S. umowę kredytu (kredyt hipoteczny (...) z oprocentowaniem zmiennym nr (...)) na cele własne, tj. remont domu jednorodzinnego, spłatę kredytu mieszkaniowego i spłatę zobowiązań finansowych. Kredyt został udzielony w kwocie 289.765,06 zł i wypłacony w złotych.

Jedną z form docelowego zabezpieczenia spłaty kredytu było ustanowienie hipoteki do kwoty 492.610 zł na zabudowanej nieruchomości należącej do pozwanych, położonej w miejscowości T. i składającej się z działek gruntu oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Siedlcach prowadzona była księga wieczysta oznaczona numerem (...).

W paragrafie 49 umowy ustalona została solidarna odpowiedzialność pozwanych (kredytobiorców) za zadłużenie wynikające z umowy.

Pozwani nie wywiązali się z zobowiązań wynikających z umowy kredytowej i dlatego też pismami z dnia 26 czerwca 2013 r. bank (...) S.A. wezwał pozwanych do zapłaty zaległości wynikającej z umowy w terminie 7 dni licząc od dnia doręczenia wezwania, zaś w przypadku braku spłaty całej kwoty zaległości w powyższym terminie, wraz z upływem tego terminu bank wypowiedział umowę w zakresie warunków spłaty i ustalił termin wypowiedzenia na 30 dni. Powyższe pisma zostały osobiście odebrane przez R. J. w dniu 3 lipca 2013 r., co pokwitował on własnoręcznym podpisem.

W dniu 5 września 2013 r. (...) S.A. z siedzibą w W. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny numer (...), w którym ustalił wymagalne zadłużenie pozwanych z tytułu umowy kredyt hipoteczny (...) w PLN. Składała się na nie kwota 274.195,60 zł z tytułu należności głównej i odsetki w kwocie 6.286,93 zł do dnia 4 września 2013 r. włącznie.

Postanowieniem z dnia 31 października 2013 r. wydanym w sprawie I Co 1863/13, Sąd Rejonowy w Siedlcach nadał klauzulę wykonalności powyższemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przeciwko pozwanym jako dłużnikom solidarnym ( dowód: postanowienie SR w Mińsku Mazowieckim – k. 21).

Z wniosku (...) S.A. z siedzibą w W. i na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, prowadzone było przeciwko pozwanym postępowanie egzekucyjne. Prowadził je pod sygnaturą Km 17/14 Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Siedlcach H. D.. Postanowieniem komornika z dnia 4 kwietnia 2016 r. postępowanie egzekucyjne zostało umorzone w całości.

W dniu 22 czerwca 2016 r. powodowy fundusz zawarł z bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę przelewu wierzytelności. Jednym z załączników do powyżej umowy był załącznik nr 1 zawierający listę wierzytelności. Na liście wierzytelności pod liczbą porządkową 131 ujęte zostało zobowiązanie pozwanych. W liście wierzytelności wskazane zostały nazwiska dłużników (pozwanych), data zawarcia umowy, numer umowy, kwota zadłużenia ogółem i składniki tego zadłużenia, rodzaj hipoteki, wysokość hipoteki, waluta wpisów hipotecznych i numer księgi wieczystej dla nieruchomości, na której ustanowiono hipotekę.

W pismach z dnia 30 sierpnia 2016 r. oboje pozwani zawiadomieni zostali o zawarciu w dniu 22 czerwca 2016 r. pomiędzy powodowym funduszem i bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowy przelewu wierzytelności. Pisma zostały nadane do pozwanych, ale w aktach sprawy brak dowodu potwierdzającego ich doręczenie.

W związku z zawarciem umowy przelewu wierzytelności, przeniesione zostały również na powodowy fundusz uprawnienia wynikające z hipoteki umownej w kwocie 492.610 zł i fundusz wpisany został w dziale IV księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Siedlcach.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów: załącznika 1 w postaci listy wierzytelności do umowy cesji (k. 10-12a), umowy przelewu wierzytelności z dnia 22 czerwca 2016 r. i pełnomocnictw (k. 18-101), postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z dnia 4 kwietnia 2016 r. (k. 102), postanowienia Sądu Rejonowego w Siedlcach, wydanego w dniu 31 października 2013 r. w sprawie I Co 1863/13 (k. 103), bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 5 września 2013 r. (k. 104), odpisu księgi wieczystej numer (...) według stanu z dnia 1 czerwca 2017 r. (k. 105-106v), umowy kredytu z dnia 22 lipca 2011 r. (k. 107-122), wezwania do zapłaty i wypowiedzenie warunków spłaty umowy z dnia 26 czerwca 2013 r. wraz z dowodami ich doręczenia pozwanym (k. 249-254), pism zawierających zawiadomienie o przelewie wierzytelności wraz z dowodami ich nadania (k. 270-271 i 290-291).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie pozostawało bezsporne, że w dniu 22 lipca 2011 r. pozwani R. J. i E. J. zawarli z bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. Oddziałem 2 w S. Umowę Kredytu – kredyt hipoteczny (...) z oprocentowaniem zmiennym nr (...) (spłacanego w ratach malejących udzielonego w walucie polskiej). Fakt ten potwierdza załączony do pozwu dokument prywatny w postaci kopi przedmiotowej umowy potwierdzonej za zgodność z oryginałem przez zawodowego pełnomocnika procesowego (k. 107-121). Żadna ze stron procesu faktu zawarcia przedmiotowej umowy nie kwestionowała.

W ocenie Sądu Okręgowego, za chybioną należało uznać argumentację strony pozwanej, odnoszącą się do rzekomego braku wykazania wysokości roszczenia powoda.

W niniejszej sprawie mamy do czynienia z zasadniczym dokumentem prywatnym w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 5 września 2013 r. Nieobowiązujący obecnie art. 96 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe stanowił, iż „ 1. na podstawie ksiąg banków lub innych dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych banki mogą wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne, 2. w bankowym tytule egzekucyjnym należy oznaczyć bank, który go wystawił i na rzecz którego egzekucja ma być prowadzona, dłużnika zobowiązanego do zapłaty, wysokość zobowiązań dłużnika wraz z odsetkami i terminami ich płatności, datę wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, jak również oznaczenie czynności bankowej, z której wynikają dochodzone roszczenia, oraz wzmiankę o wymagalności dochodzonego roszczenia (…)”. Z ustępu 1 art. 96 wynikało zatem niezbicie, że dane zawarte w bankowym tytule egzekucyjnym miały swoje źródło w księgach banków lub innych dokumentach związanych z dokonaniem czynności bankowych. Istotnie, bankowe tytuły egzekucyjne i wyciągi z ksiąg banków utraciły w postępowaniu cywilnym moc dokumentów urzędowych. Nie sposób jednak uznać, że bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) z dnia 5 września 2013 r. nie posiada w niniejszej sprawie waloru dowodowego jako dokument prywatny. Należy przy tym pamiętać, że wyciągi z ksiąg banków, a co za tym idzie również bankowe tytuły egzekucyjne, musiały odzwierciedlać stan ksiąg rachunkowych banku, prowadzonych według szczegółowych zasad określonych w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, zaś banki są poddawane m.in. w tym zakresie wnikliwej kontroli przez instytucje działające w ramach nadzoru finansowego. Tym samym, wykazanie przez pozwanych, że kwoty (dane) wskazane przez powoda w bankowym tytule egzekucyjnym z dnia 5 września 2013 r. nie odpowiadają rzeczywistości, powinno zmierzać do wykazania nieprawidłowości przy wykonywaniu przez bank (...) S.A. z siedzibą w W. obowiązków rachunkowych. Pozwani nie podjęli natomiast w tym zakresie żadnej inicjatywy dowodowej, ograniczając się jedynie do gołosłownych twierdzeń, że wysokość roszczenia powoda nie została należycie udowodniona. Twierdzenia pozwanych co do braku wykazania wysokości należności nie zostały poparte jakimikolwiek argumentami. Podważenie wysokości zobowiązania wymagało zatem wykazania przez pozwanych inicjatywy dowodowej ukierunkowanej na podważenie rzetelności złożonego przez powoda dokumentu prywatnego.

Aktualnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych nie pozostaje sporne, że bankowy tytuł egzekucyjny na gruncie postępowania cywilnego nie jest dokumentem urzędowym i nie korzysta z domniemania, iż jego treść jest zgodna ze stanem rzeczywistym. Nie oznacza to jednak, że dokument ten pozbawiony jest wszelkiej mocy dowodowej, jest to bowiem dokument prywatny, który stanowi pełnoprawny środek dowodowy i może być podstawą ustaleń faktycznych i wyrokowania. W ramach swobodnej oceny dowodów Sąd może uznać jego treść za zgodną z rzeczywistym stanem rzeczy. Z kolei zaprzeczenie prawdziwości dokumentu prywatnego, jakim jest obecnie bankowy tytuł egzekucyjny, nie może polegać na samej negacji jego treści. Oznacza to, że kredytobiorca winien przedstawić konkretne zarzuty dotyczące samej umowy, skuteczności wypowiedzenia, wysokości zobowiązania, czy sposobu i terminu naliczenia odsetek, jak również sposobu zarachowania wpłat dokonanych przez dłużnika. W niniejszym procesie strona pozwana powyższym obowiązkom nie podołała.

Zgodnie z art. 509 par. 2 kc „ wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki”. Oznacza to, że w razie cesji wierzytelności na nabywcę przechodzi ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi oraz wszelkie właściwości, przywileje i braki. Nabywca wstępuje zatem w sytuację prawną cedenta, w tym również – co do zasady – w zakresie przedawnienia. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami. Nieuprawnione są zatem, w ocenie Sądu Okręgowego, twierdzenia, jakoby nabywający wierzytelność fundusz nie mógł wejść w ogół praw przysługujących zbywającemu wierzytelność bankowi, która potwierdzona została bankowym tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w klauzulę wykonalności. Tym samym, wbrew twierdzeniom strony pozwanej, powodowy fundusz nie musiał się w niniejszej sprawie legitymować wyciągiem z ksiąg funduszu, i wystarczające było zatem powoływanie się na dane zawarte w bankowym tytule egzekucyjnym nr (...) z dnia 5 września 2013 r., zaopatrzonym w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Siedlcach, wydanym w dniu 31 października 2013 r. w sprawie I Co 1863/13 (k. 103).

W aktach sprawy znajduje się kolejny dokument prywatny w postaci umowy przelewu wierzytelności do funduszu sekurytyzacyjnego z dnia 22 czerwca 2016 r., poświadczony za zgodność z oryginałem przez występującego w sprawie radcę prawnego. Strona powodowa wraz z powyższą umową przedłożyła załącznik numer 1 zawierający listę wierzytelności objętych cesją. Z przedmiotowego dokumentu wynika w sposób jednoznaczny, że umowa przeniesienia wierzytelności, zawarta pomiędzy bankiem i powodem w dniu 22 czerwca 2016 r., obejmowała również wierzytelność pieniężną przysługującą cedentowi względem pozwanych. W treści listy wierzytelności (pozycja nr 131) w sposób precyzyjny wskazano dane pozwalające na identyfikację wierzytelności, takie jak: imiona i nazwiska kredytobiorców, numery pesel, datę i dane zawartej umowy kredytu, wysokość zadłużenia i pozycję składające się na nie oraz sposób zabezpieczenia spłaty zobowiązania. Załącznik numer 1 obejmujący listę wierzytelności słusznie został ograniczony ze względu na jego obszerność oraz konieczność ochrony danych osobowych dłużników niebędących stroną przedmiotowego procesu. Wola objęcia umową przelewu wierzytelności wymienionych w wykazie (na liście) wynika wprost z umowy z dnia 22 czerwca 2016 r. W świetle powyższego nie sposób skutecznie zakwestionować faktu, że załącznik nr 1 stanowił integralną część samej umowy.

Mimo początkowych braków w tym zakresie, na co słusznie zwracała uwagę strona pozwana, ostatecznie powód wykazał, że doszło do skutecznego wypowiedzenia pozwanym umowy kredytu. Do pisma procesowego pełnomocnika powoda z dnia 13 maja 2019 r., załączone zostały pisma (...) S.A. z siedzibą w W. z dnia 26 czerwca 2013 r., zawierające wezwanie do zapłaty i wypowiedzenie warunków spłaty umowy (k. 249-254). W rzeczonych pismach wezwano dłużników do spłaty powstałej zaległości w terminie 7 dni od otrzymania pisma, a w przypadku braku spłaty – dokonano wypowiedzenia umowy kredytu w zakresie warunków spłaty, ustalając termin wypowiedzenia na 30 dni od upływu terminu 7 dni na spłatę zaległości. Pisma zostały skierowane do obojga pozwanych i odebrane przez R. J. w dniu 3 lipca 2013 r (k. 251 i 254). Termin spłaty zaległości upłynął zatem dla pozwanych w dniu 10 lipca 2013 r., a termin wypowiedzenia umowy w dniu 11 sierpnia 2013 r.

Na marginesie należy jedynie zauważyć, że co prawda strona powodowa nie załączyła do akt sprawy niezbitego dowodu doręczenia pozwanym zawiadomienia o dokonaniu przelewu wierzytelności, ale nie ulega wątpliwości, że nawet brak takiego zawiadomienia – nie skutkuje nieważnością umowy przelewu (cesji). Strona pozwana nie dowiodła natomiast, że spełniła roszczenie objęte przedmiotowym pozwem na rzecz pierwotnego wierzyciela, tj. banku (...) S.A. z siedzibą w W..

Zgodnie z art. 120 par. 1 kc termin przedawnienia zaczyna biec od chwili (dnia), w którym roszczenie stało się wymagalne, czyli gdy upłynął termin jego płatności. Z kolei zgodnie z art. 118 kc – „ jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata”. Oczywistym jest, że dla roszczenia wynikającego z umowy kredytu zawartej przez pozwanych z bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. w 2011 r., zastosowanie będzie miał trzyletni termin przedawnienia. Zatem od dnia 11 sierpnia 2013 r. biegł trzyletni termin przedawnienia, który upłynął – co nie ulega wątpliwości – przed dniem wniesienia powództwa w niniejszej sprawie.

Słusznie strona pozwana zwróciła uwagę na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 r. (III CZP 29/16), zgodnie z którym – „ nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności”. Przedmiotowe orzeczenie, jak również argumentację zawartą w pisemnym uzasadnieniu, należy w pełni zaaprobować.

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy uznał jednak, że z uwagi na zabezpieczenie hipoteczne dochodzonej wierzytelności, wynikające z umowy kredytu z dnia 22 lipca 2011 r. oraz z późniejszej umowy przelewu wierzytelności wraz z zabezpieczeniem hipotecznym, zachodzą podstawy do obciążenia pozwanych odpowiedzialnością rzeczową za zapłatę należności na podstawie art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece.

Zgodnie z treścią art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece – „ przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej (…)”. Oznacza to, że przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą tylko skutki w sferze obligacyjnej. Nie pozbawia natomiast wierzyciela hipotecznego uprawnienia do zaspokojenia się z nieruchomości, co oznacza, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie przysługuje zarzut przedawnienia, i to niezależnie od tego, czy jest dłużnikiem osobistym, czy tylko rzeczowym. Jak podniesiono we wstępnej części uzasadnienia, jednym z zabezpieczeń spłaty zaciągniętego zobowiązania kredytowego było ustanowienie hipoteki umownej na nieruchomości stanowiącej własność kredytobiorców (pozwanych), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Siedlcach prowadzona jest księga wieczysta (...). Z treści księgi wieczystej wynika, że powodowy fundusz nabył uprawnienia z przedmiotowej hipoteki, która pierwotnie przysługiwała bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.. Oznacza to, że jako dłużnicy rzeczowi, mimo upływu terminu przedawnienia, pozwani nie mogą uwolnić się od ciążącego na nich zobowiązania kredytowego. Nie ma przy tym większego znaczenia, jak błędnie podnosi strona pozwana, kiedy dokonano w księdze wieczystej wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego, co zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy skutkowało przeniesieniem wierzytelności hipotecznej wraz z zabezpieczeniem na rzecz powodowego funduszu. W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że w momencie wpisu na rzecz banku (pierwotnego wierzyciela) zabezpieczenia hipotecznego, zobowiązanie kredytowe pozwanych nie było przedawnione.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazano, że art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w sposób szczególny kształtuje przedawnienie wierzytelności hipotecznych. Upływ terminu przedawnienia nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia, ale jednak ogranicza dokonany wyłom w działaniu instytucji przedawnienia wskazując, że przepisu tego nie stosuje się do roszczenia o odsetki (w brzmieniu obowiązującym do dnia 19 lutego 2011 r.), a po nowelizacji – do roszczenia o świadczenia uboczne. Akceptując zatem powyższy pogląd należało stwierdzić, że uwzględnieniu mogła podlegać wyłącznie ta część żądania pozwu, która dotyczyła należności głównej, nie zaś roszczenia odsetkowego. W wyniku skutecznie podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia w zakresie tej części żądania, w piśmie procesowym z dnia 13 maja 2019 r. pełnomocnik powoda cofnął pozew w zakresie należności odsetkowych, tj. w zakresie kwoty 120.971,23 zł. Ostatecznie zatem powództwo popierane było wyłącznie w odniesieniu do należności głównej wynikającej z wypowiedzianej umowy kredytu, tj. co do kwoty 274.195,60 zł (k. 241-248).

Mając na uwadze powyższą argumentację, Sąd umorzył postępowanie, w związku z częściowym cofnięciem pozwu, w części ponad kwotę 274.195,60 zł, tj. w zakresie kwoty 120.971,23 zł. Powództwo zostało zatem uwzględnione w zakresie należności głównej, tj. kwoty 274.195,60 zł, która została zasądzona od pozwanych solidarnie (odpowiedzialność solidarna pozwanych wynikała z zapisów umowy kredytowej) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 września 2017 r. (data wniesienia sprawy, tj. nadania pozwu w urzędzie pocztowym – k. 149). Uwzględniając częściowo powództwo Sąd przyznał jednocześnie pozwanym R. J. i E. J. – jako dłużnikom rzeczowym – prawo do powoływania się w toku egzekucji na ograniczenie ich odpowiedzialności do nieruchomości, położonej w miejscowości T. i składającej się z działek gruntu oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Siedlcach prowadzona jest księga wieczysta oznaczona numerem (...). Ponieważ powództwo zostało cofnięte w zakresie wyłącznie kwoty 120.971,23 zł, a pierwotnie również ta kwota dochodzona była wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, ze względu na skuteczne podniesienie w tym zakresie zarzutu przedawnienia, powództwo w części dotyczącej odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 120.971,23 zł za okres od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty – zostało oddalone.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc uznając, że zachodzą podstawy do ich stosunkowego rozdzielenia. Powód wygrał sprawę w 69,4%, a poniesione przez niego koszty procesu to kwota 34.176 zł, na którą składały się: 19.759 zł – opłata od pozwu, 17 zł – opłata skarbowa od pełnomocnictwa, 10.800 zł – minimalne wynagrodzenie pełnomocnika zawodowego i 3.600 zł – zaliczka na wynagrodzenie kuratora ustanowionego dla pozwanych). Biorąc pod uwagę procentowy wynik postępowania, Sąd zasądził od pozwanych na rzecz powoda kwotę 23.718,14 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu (69,4% x 34.176 zł). Sąd przyznał również kuratorowi ustanowionemu dla pozwanych wynagrodzenie w kwocie 3.600 zł powiększone o stawkę podatku vat (828 zł), ponieważ funkcję kuratora sprawowała adwokat J. S.. Wynagrodzenie kuratora do kwoty 3.600 zł zostało wypłacone z uiszczonej przez powoda zaliczki, a w pozostałym zakresie przyznane z sum Skarbu Państwa.