Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Kalisz, dnia 24 stycznia 2020r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu, V Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: sędzia Katarzyna Górna-Szuława

Protokolant: sekr. sąd. Anna Zakrzewska

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2020r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L.

przeciwko: (...) Spółka Akcyjna
z siedzibą w S.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. na rzecz powoda (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. kwotę 665,00 zł (sześćset sześćdziesiąt pięć złotych 00/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 02 lutego 2018r. do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od powoda (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. na rzecz pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. kwotę 287,21 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

sędzia Katarzyna Górna-Szuława

Sygn. akt V GC 1619/18

UZASADNIENIE

W dniu 17 maja 2018 r. (data wpływu) powódka (...) S.A. z siedzibą w L. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wystąpiła do Sądu Rejonowego w Kaliszu V Wydziału Gospodarczego przeciwko (...) S.A. z siedzibą w S. z pozwem o zapłatę w postępowaniu upominawczym kwoty 2.772,20 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 02 lutego 2018 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego ubezpieczyciela kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł.

W uzasadnieniu swojego żądania powódka wskazała, iż w dniu 17 listopada 2017 r. w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia należącego do S. M. pojazdu marki P. nr rej. (...). Sprawca szkody w dniu zdarzenia posiadał polisę odpowiedzialności cywilnej zawartą ze stroną pozwaną. Ubezpieczyciel uznał, co do zasady, swoją odpowiedzialność za powstałą szkodę i wypłacił bezsporną część odszkodowania. Powódka podniosła, że w związku z uszkodzeniem swojego samochodu poszkodowany korzystał z pojazdu zastępczego wynajętego od niej w okresie od dnia 02 grudnia 2017 r. do dnia 18 grudnia 2017 r., tj. przez 16 dni. Stawka dobowa wynajmu wyniosła 165,00 zł netto. Łączny koszt najmu wyniósł 2.640,00 zł netto, tj. 3.247,20 zł brutto. W dniu 18 grudnia 2017 r. powódka nabyła od poszkodowanego wierzytelność obejmującą odszkodowanie za szkodę wynikającą z najmu pojazdu zastępczego. Pozwany wypłacił powódce odszkodowanie z tego tytułu w wysokości 475,00 zł brutto. Uznał za zasadny okres korzystania z samochodu zastępczego w wymiarze 5 dni, przyjmując dobową stawkę w kwocie 95,00 zł brutto. Powódka podniosła, że pozwany zaproponował poszkodowanemu wynajęcie pojazdu zastępczego, jednakże poszkodowany odmówił skorzystania z oferty ze względu na udział własny w ewentualnej szkodzie w wysokości 1.000,00 zł. Wskazała, że w przedmiotowej sprawie domaga się dopłaty odszkodowania za najem pojazdu zastępczego w kwocie 2.772,20 zł brutto.

Uzasadniając termin początkowy naliczenia odsetek wskazała, że zgodnie z treścią art. 817§1kc domaga się ich od daty upływu 30 dni od dnia zgłoszenia ubezpieczycielowi roszczenia o zwrot kosztów najmu zastępczego samochodu, które miało miejsce dnia 02 stycznia 2018 r.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 25 maja 2018 r. wydanym w sprawie sygn. akt V GNc 2611/18 Referendarz Sądowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Z przedmiotowym rozstrzygnięciem nie zgodził się pozwany reprezentowany przez pracownika i w dniu 27 lutego 2018 r. (data wpływu) złożył sprzeciw, w którym wniósł o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powódki kosztami procesu.

W uzasadnieniu ubezpieczyciel podniósł, że po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego przyznał i wypłacił powódce kwotę 475,00 zł brutto tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego za okres 5 dni oraz zweryfikował stawkę dobową za najem samochodu do stawki 95,00 zł brutto. Wskazał, że bezpośrednio po przyjęciu zgłoszenia szkody przesłał poszkodowanemu na wskazany przez niego adres mailowy propozycję bezkosztowego zorganizowania pojazdu zastępczego. Propozycja została powtórzona w trakcie oględzin. Pozwany podniósł, że jednocześnie pouczył poszkodowanego, że jeżeli zdecyduje się na wynajem pojazdu we własnym zakresie, stawka czynszu będzie podlegać weryfikacji do stawek stosowanych przez firmy współdziałające z nim. Podkreślił, że oferta dla jego klientów przewiduje bezpłatne zniesienie udziału własnego w szkodach wyrządzonych z winy najemcy bądź przez nieznanego sprawcę. Ubezpieczyciela wskazał również, że poszkodowany nie skorzystał z jego oferty, czym przyczynił się do zwiększenia rozmiaru szkody.

W piśmie procesowym z dnia 14 sierpnia 2018 r. (data wpływu) powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie. Jednocześnie poinformowała, że w dniu 06 lipca 2018 r. doszło do zmiany jej firmy z (...) S.A. na (...) S.A.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka (...) S.A. z siedzibą w L. jest wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego w ramach Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Pozwany (...) S.A. z siedzibą w S. jest wpisany do rejestru przedsiębiorców prowadzonego w ramach Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...).

Fakty bezsporne.

W dniu 17 listopada 2017 r. w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia doszło do uszkodzenia należącego do S. M. pojazdu marki P. (...) nr rej. (...). Sprawca szkody w dniu zdarzenia posiadał polisę odpowiedzialności cywilnej zawartą ze stroną pozwaną.

Fakty bezsporne.

Na skutek kolizji samochód marki P. (...) nr rej. (...) miał uszkodzony lewe tylne nadkole. Sprawca cofając na parkingu pod sklepem uszkodził stojący tam pojazd poszkodowanego. Po szkodzie samochód nadawał się do jazdy i był użytkowany.

Dowód: zgłoszenie szkody w dokumentach szkody na płycie CD k. 57a, zeznania świadków: A. M. k. 93, e-protokół rozprawy z dnia 05.11.2018r. 00:01:21-00:07:40, S. M. k. 93-94, e-protokół rozprawy z dnia 05.11.2018r. 00:07:47-00:17:10.

Szkoda została zgłoszona pozwanemu telefonicznie przez poszkodowanego w dniu zdarzenia. W korespondencji mailowej wysłanej do poszkodowanego tego samego dnia, tj. 17 listopada 2017 r. o godz. 14:12 na adres mailowy wskazany w zgłoszeniu szkody (...) ubezpieczyciel poinformował go o możliwości wynajmu samochodu zastępczego bezpośrednio od współpracujących z nim wypożyczalni samochodów (...) a (...) , (...) R. , S. i A. oraz przesłał cennik zawierający zestawienie dobowych stawek najmu akceptowanych przez niego za określony segment pojazdu. Wskazał, numer telefonu i adres mailowy, za pośrednictwem którego poszkodowany mógł się skontaktować z wypożyczalnią pojazdów zastępczych w przypadku zainteresowania usługą. Poinformował jednocześnie, że w przypadku wynajęcia samochodu zastępczego we własnym zakresie zarówno okres najmu, jak i jego koszt będą podlegać weryfikacji. Stawka za wynajem pojazdu z segmentu C (odpowiadającego klasie pojazdu uszkodzonego) została określona w informacji na 95,00 zł brutto.

Informacja o możliwości wynajęcia samochodu zastępczego bezpośrednio od współpracujących z ubezpieczycielem wypożyczalni i akceptowany przez niego stawkach w przypadku wynajęcia pojazdu na własną rękę była zawarta również w protokole szkody w pojeździe z dnia 22 listopada 2017 r. podpisanym przez żonę poszkodowanego A. M. podczas oględzin uszkodzonego samochodu.

Dowód: dokumenty w aktach szkodowych płyta CD k. 57a: zgłoszenie szkody, e-zawierający ofertę, protokół szkody w pojeździe, zeznania świadka S. M. S. M. k. 93-94, e-protokół rozprawy z dnia 05.11.2018r. 00:07:47-00:17:10.

Od dnia 01 lipca 2015 r. pozwany ubezpieczyciel współpracuje z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. (koncesjonowanym przedstawicielem A.), firmą świadczącą usługi w zakresie profesjonalnego wynajmu pojazdów zastępczych na terenie całej Polski. Samochody są podstawiane i odbierane zgodnie z życzeniem klienta, firma nie pobiera kaucji, pojazdy są wypożyczane bez limitu kilometrów, z aktualnym ubezpieczeniem OC
i AC. W okresie od stycznia do grudnia 2017 r. spółka realizowała na zlecenie pozwanego wynajmy z OC sprawców kolizji drogowych.

Dowód: oświadczenie k. 49, wydruk KRS k. 49v-52.

Od dnia 01 lipca 2012 r. pozwany ubezpieczyciel współpracuje z 99rent Sp. z o.o.
z siedzibą w W., firmą świadczącą usługi w zakresie profesjonalnego wynajmu pojazdów zastępczych na terenie całej Polski. Samochody są podstawiane i odbierane zgodnie z życzeniem klienta, firma nie pobiera kaucji, pojazdy są wypożyczane bez limitu kilometrów, z aktualnym ubezpieczeniem OC i AC. W okresie od stycznia do grudnia 2016 r. spółka realizowała na zlecenie pozwanego wynajmy z OC sprawców kolizji drogowych.

Dowód: oświadczenie k. 53, wydruk KRS k. 54-57.

Informacje o firmie powódki poszkodowany otrzymał od kuzyna, który był agentem ubezpieczeniowym. Pojazdem zastępczym był samochód osobowy marki S. (...). Został podstawiony w ustalonym przez poszkodowanego miejscu i czasie i stamtąd odebrany. Poszkodowany otrzymał od powódki ogólne warunki najmu pojazdu. Nie pytał o wysokość dobowej stawki najmu pojazdu zastępczego. Nie miał żadnych szczególnych wymagań co do wypożyczanego samochodu.

Dowód: zgłoszenie szkody w dokumentach szkody na płycie CD k. 57a, zeznania świadków: A. M. k. 93, e-protokół rozprawy z dnia 05.11.2018r. 00:01:21-00:07:40, S. M. k. 93-94, e-protokół rozprawy z dnia 05.11.2018r. 00:07:47-00:17:10.

W dniu 02 grudnia 2017 r. poszkodowany zawarł z powódką umowę najmu pojazdu zastępczego klasy C marki S. (...) nr rej. (...) nr (...). Dobową stawkę najmu strony ustaliły na kwotę 165,00 zł netto. Do korzystania z samochodu poszkodowany upoważnił swoją żonę A. M.. Samochód został jej wydany tego samego dnia. Umowa była dwukrotnie przedłużana. Samochód zastępczy został zwrócony powódce w dniu 18 grudnia 2017 r.

Dowód: potwierdzenie zawarcia aneksów do umowy k. 25, protokół odbioru pojazdu k. 27-28, protokół odbioru pojazdu k. 26, umowa wynajmu samochodu k. 27, owu k. 28-29, upoważnienie k. 31.

Żona poszkodowanego korzystała z wynajętego od powódki samochodu w okresie od dnia 02 grudnia 2017 r. do dnia 18 grudnia 2017 r., tj. przez 16 dni. Stawka dobowa wynajmu wyniosła 165,00 zł netto. Łączny koszt najmu wyniósł 2.640,00 zł netto, tj. 3.247,20 zł brutto. W dniu 18 grudnia 2017 r. powódka wystawiła poszkodowanemu fakturę VAT nr (...) dokumentującą okres najmu i ustaloną przez strony stawkę.

Dowód: faktura VAT k. 22.

Zarówno umowy wynajmu pojazdu zastępczego, jak i faktury VAT podpisały w imieniu powódki osoby do tego upoważnione.

Fakt bezsporny.

Pojazd poszkodowanego przebywał w warsztacie naprawczy w okresie od dnia 02 grudnia 2017 r. do dnia 18 grudnia 2017 r. Naprawa rozpoczęła się dnia 03 grudnia 2017 r. Zamówienie części odbyło się w dniu 05 grudnia 2017 r., zaś ich dostawa 08 grudnia 2017 r. W okresie od dnia 11 grudnia 2017 r. do dnia 14 grudnia 2017 r. były wykonywane naprawy blacharskie i lakiernicze. Naprawa uszkodzonego pojazdu została zakończona w dniu 16 grudnia 2017 r. Samochód został odebrany z warsztatu naprawczego dnia 18 grudnia 2017 r.

Dowód: zlecenie naprawy k. 105.

W dniu 18 grudnia 2017 r. powódka zawarła z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności nr (...), na podstawie której nabyła od poszkodowanego wierzytelność obejmującą odszkodowanie za szkodę wynikającą z najmu pojazdu zastępczego, objętą wystawionymi przez nią fakturami.

Dowód: umowa cesji wierzytelności k. 23-24.

Dnia 02 stycznia 2018 r. powódka mailowo zgłosiła pozwanemu roszczenie z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego. Do zgłoszenia dołączyła faktury VAT, zawiadomienie o cesji, umowy wynajmu samochodu zastępczego oraz oświadczenia poszkodowanego.

Dowód: zgłoszenie roszczenia k. 21.

Decyzją z dnia 22 stycznia 2018 r. pozwany ubezpieczyciel przyznał powódce odszkodowanie w wysokości 475,00 zł brutto ustalone w oparciu o zweryfikowaną fakturę VAT załączoną do zgłoszenia roszczenia. Uznał za uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego w wymiarze 5 dni i zweryfikował dobową stawkę najmu do kwoty 95,00 zł brutto.

Dowód: decyzja k. 19-20.

Samochód po szkodzie z dnia 17 listopada 2017 r. nadawał się do jazdy. Okres naprawy można było zatem zaplanować w uzgodnieniu z warsztatem naprawczym. Uszkodzony pojazd został oddany do naprawy w sobotę 02 grudnia 2017 r., zaś naprawę rozpoczęto w niedzielę 03 grudnia 2017 r., zaś części zamówiono we wtorek w dniu 05 grudnia 2017 r. Było to działanie nieracjonalne i spowodowało wydłużenie okresu wypożyczenia pojazdu zastępczego.

Uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego w związku z likwidacją szkody, przy założeniu, że samochód po kolizji nadawał się do jazdy i mógł być użytkowany wynosi 12 dni. Wstawienie pojazdu do zakładu naprawczego i zamówienie części winno odbyć się dnia 04 grudnia 2017 r. w poniedziałek, dostawa części 06 grudnia 2017 r. w środę, naprawa i przekazanie do lakierowania w piątek 08 grudnia 2017 r. Lakierowanie winno odbywać się od dnia 11 grudnia 2017 r. (poniedziałek) do dnia 13 grudnia 2017 r. (środa). W czwartek 14 grudnia 2017 r. powinno nastąpić wklejenie szyb bocznych i zakończenie naprawy, zaś w piątek 15 grudnia 2017 r. przekazanie pojazdu właścicielowi.

Dowód: pisemna opinia biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego k. 119-126.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów: dokumentów przedłożonych do akt przez strony, dokumentów zgromadzonych w aktach szkody, zeznań świadków A. M. i S. M. oraz pisemnej opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego.

Sąd uznał za wiarygodne dokumenty, z których dowód przeprowadzono w toku postępowania, poza oświadczeniem poszkodowanego S. M. w zakresie przyczyn odmowy skorzystania z oferty pozwanego. Ich autentyczność oraz prawdziwość stwierdzonych w nich faktów nie budziła jego wątpliwości, nie zostały one również zakwestionowane przez żadną ze stron procesu. Oświadczenie poszkodowanego nie zasługiwało na wiarę z uwagi na okoliczności, przez które Sąd odmówił wiary zeznaniom świadka w tym zakresie, co omówił poniżej.

Sąd uznał zeznania świadka A. M. za wiarygodne, gdyż były one spontaniczne, spójne, logiczne i znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, nadto nie zostały kwestionowane przez strony procesu (art. 230 kpc).

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka S. M., że oferta najmu pojazdu zastępczego złożona mu przez pozwanego zawierała zastrzeżenie dotyczące udziału własnego w kwocie 1.000,00 zł na wypadek ewentualnej szkody. W przedłożonych przez ubezpieczyciela porozumieniach, jak również ofercie przesłanej poszkodowanemu na maila brak jest takiego zapisu. Przeciwnie, w ofercie najmu wprost wskazano, że w przypadku organizacji wynajmu samochodu zastępczego przez ubezpieczyciela pokrywa on wszystkie jego koszty. Nie uznał za prawdziwe również jego twierdzeń, że pozwany oferował mu samochód niższej klasy, niż uszkodzony, gdyż powódka nie przedłożyła żadnego dowodu na tą okoliczność, nie wynika ona również z przedłożonych przez strony do akt dokumentów. W pozostałym zakresie Sąd uznał zeznania świadka za wiarygodne, gdyż były one logiczne i znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, nadto nie zostały kwestionowane przez strony procesu (art. 230 kpc).

Opinia biegłego ma na celu ułatwienie Sądowi należytej oceny zebranego materiału wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Sama opinia nie może być źródłem materiału faktycznego sprawy ani stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłych. Opinia biegłego podlega, jak inne dowody, ocenie według art. 233§1 kpc, lecz co odróżnia ją pod tym względem, to szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (tak postanowienie SN z dnia 07 listopada 2000 r., I CKN 1170/98). Specyfika oceny tego dowodu wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia i wiedzy powszechnej.

Pełnomocnik powoda nie kwestionował opinii po jej doręczeniu. Pełnomocnik pozwanego podniósł, że biegły określił czas technologiczny w sposób subiektywny, co spowodowało jego wydłużenie. Nie wniósł jednak o zlecenie biegłemu sporządzenia uzupełniającej opinii ani wezwanie go na rozprawę w celu złożenia ustnych wyjaśnień do pisemnej opinii sporządzonej w sprawie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd podzielił opinię biegłego z dziedziny techniki samochodowej i ruchu drogowego mgr inż. J. P.. Opinia ta, jako sporządzona w tym zakresie zgodnie ze stanem wiedzy, przez fachowca w swojej dziedzinie jest rzeczowa, logiczna, pozbawiona wewnętrznych sprzeczności i oparta na zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Biegły w sporządzonej opinii określił uzasadniony okres najmu w oparciu o materiały znajdujące się w aktach sprawy wskazując, dlaczego działanie poszkodowanego dotyczące oddania uszkodzonego samochodu do naprawy uznać należy za nieracjonalne i określając harmonogram prac naprawczych.

Sąd zważył, co następuje:

Pozostaje poza sporem, że w dniu 17 listopada 2017 r. w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia należącego do S. M. pojazdu marki P. nr rej. (...). Jest nadto bezsporne, iż strona pozwana była ubezpieczycielem sprawcy kolizji w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz że uznała odpowiedzialność za powstałą szkodę co do zasady. Niekwestionowane również było, iż w dniu 18 grudnia 2017 r. powódka nabyła od poszkodowanego wierzytelność obejmującą odszkodowanie za szkodę wynikającą z najmu pojazdu zastępczego. Tym samym, powódka wstąpiła w prawa dotychczasowego wierzyciela, tj. przysługującego wobec strony pozwanej z tytułu tych kosztów, a niewypłaconego jeszcze w tym zakresie odszkodowania, na podstawie art. 509§1 i 2 kc. Powódka może zatem skutecznie realizować uprawnienia poprzedniego wierzyciela również w zakresie dochodzenia należności na drodze sądowej, co nie było kwestionowane przez pozwanego ubezpieczyciela.

Sporny pozostaje zaś uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego oraz wysokość dobowej stawki czynszu za ten wynajem.

Stosownie do treści art. 822§1 kc przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba na rzecz której zawarta została umowa ubezpieczenia. Powyższy przepis stanowi podstawę odpowiedzialności strony pozwanej za skutki kolizji, w której uczestniczył pojazd poszkodowanego.

Warunki odpowiedzialności pozwanej jako zakładu ubezpieczeń za szkodę spowodowaną przez ubezpieczonego przez niego posiadacza pojazdu mechanicznego określa ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 392 z późn. zm.). W myśl art. 34 cytowanej wyżej ustawy, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym (art. 36 w/w ustawy). Przy czym jeżeli doszło do zderzenia się dwóch pojazdów mechanicznych, to podstawę odpowiedzialności stanowi art. 415 kc, bowiem jak to wynika z art. 436§2 kc obowiązek naprawienia szkody związany jest z winą sprawcy.

Zgodnie z treścią przepisu art. 361 kc statuującego zasadę pełnego odszkodowania
w granicach odpowiedzialności odszkodowawczej za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, naprawienie szkody obejmuje wszelkie poniesione straty (utracone korzyści pozostają poza sferą zainteresowania w niniejszym sporze). Najogólniej rzecz ujmując szkodą jest powstała wbrew woli poszkodowanego różnica pomiędzy obecnym jego stanem majątkowym, a tym stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jest nią zatem utrata lub zmniejszenie aktywów, bądź powstanie lub zwiększenie pasywów osoby poszkodowanej.

Jak podkreśla się w orzecznictwie, utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia czy uszkodzenia stanowi szkodę majątkową. Odszkodowanie, jakie zobowiązany jest w takiej sytuacji wypłacić zakład ubezpieczeń, obejmuje wszelkie celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki poniesione w celu przywrócenia stanu poprzedniego rzeczy. Niemożność korzystania z rzeczy, np. z samochodu, który został uszkodzony i wymaga naprawy, jest normalnym następstwem szkody, o której mowa w art. 361§1 kc, powodującym obowiązek wypłaty odszkodowania, w szczególności gdy zastąpienie rzeczy uszkodzonej w okresie jej naprawy wymagało wydatków. Co do możliwości zaliczenia kosztów najmu pojazdu zastępczego do normalnych następstw uszkodzenia samochodu Sąd Najwyższy wypowiedział się w wyroku z dnia 08 września 2004 r. (IV CK 672/03, Lex nr 146324), w którym wskazał m.in., że postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia. W przypadku wystąpienia wymienionych przesłanek, naprawienie szkody przez podmiot do tego zobowiązany, powinno polegać na przywróceniu w majątku poszkodowanego stanu rzeczy naruszonego zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może przewyższać jednak wysokości faktycznie poniesionej szkody. Postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia albo uszkodzenia. Zaś odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu sprzed kolizji.

Z treści art. 361§1 i 2 kc wynika zasada pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego. Zobowiązany do naprawienia szkody ponosi więc odpowiedzialność za wszystkie normalne następstwa zdarzenia, pozostające z tym zdarzeniem w adekwatnym związku przyczynowym. Niewątpliwie normalnym następstwem w rozumieniu art. 361§1 kc jest niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, w sytuacji jego uszkodzenia lub zniszczenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu.

Skoro skutkiem wypadku komunikacyjnego z udziałem poszkodowanego jest uszkodzenie pojazdu mechanicznego uniemożliwiające poszkodowanemu korzystanie z niego, uszczerbkiem w jego majątku są koszty najmu pojazdu zastępczego. Przy czym w praktyce sądowej przyjmuje się, że ponoszenie kosztów najmu pojazdu zastępczego pozostaje w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym (por. wyrok SN z dnia 02 lipca 2004 r., II CK 412/03, oraz wyrok SN z dnia 05 listopada 2004 r., II CK 494/03).

Stosownie do przepisu art. 354§2 kc wierzyciel powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. Ponadto, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, w razie zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem obowiązkowym, osoba uczestnicząca w nim jest obowiązana między innymi do zapobieżenia, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody.

Poszkodowany zatem, jako wierzyciel był, w świetle powołanych powyżej przepisów, zobowiązany dążyć do minimalizacji rozmiarów szkody oraz do współdziałania przy wykonaniu zobowiązania w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu, zasadom współżycia społecznego oraz ustalonym zwyczajom.

W przedmiotowej poszkodowany zeznał, że w takcie zgłoszenia szkody pozwany zaproponował mu bezkosztowe zorganizowanie najmu pojazdu zastępczego oraz poinformował mailowo o akceptowanych przez niego dobowych stawek najmu na wypadek wypożyczenia samochodu we własnym zakresie.

Również ze dokumentów w aktach szkodowych ubezpieczyciela wynika, że w korespondencji elektronicznej wysłanej do poszkodowanego w dniu 17 listopada 2017 r. (w dniu szkody) na adres mailowy wskazany w zgłoszeniu szkody ubezpieczyciel poinformował go o możliwości wynajmu samochodu zastępczego bezpośrednio od współpracujących z nim wypożyczalni samochodów oraz przesłał cennik zawierający zestawienie dobowych stawek najmu akceptowanych przez niego za określony segment pojazdu oraz wskazał, numer telefonu i adres mailowy, za pośrednictwem którego poszkodowany mógł się skontaktować z wypożyczalnią pojazdów zastępczych w przypadku zainteresowania usługą. W piśmie jednoznacznie wskazał, że dobowa stawka za wynajem pojazdu z segmentu C, tj. w klasie odpowiadającej klasie pojazdu uszkodzonego wynosi 95,00 zł brutto. Ubezpieczyciel poinformował jednocześnie, że w przypadku wynajęcia pojazdu zastępczego we własnym zakresie zarówno okres najmu, jak i jego koszt będą podlegać weryfikacji. Podkreślić należy, iż poszkodowany zawarł z powódka umowę najmu pojazdu zastępczego w dniu 02 grudnia 2018 r. zatem dwa tygodnie po otrzymaniu przez niego propozycji ubezpieczyciela bezgotówkowego najmu samochodu.

Zasadnie więc pozwany, jako dłużnik, w ramach właściwego wykonania zobowiązania wskazywał na możliwość skorzystania przez poszkodowaną ze złożonej przez nią oferty wynajmu pojazdu zastępczego, po niższej stawce dniowej. Na poparcie swoich twierdzeń ubezpieczyciel przedłożył umowę o współpracy z firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. (koncesjonowanym przedstawicielem A.) oraz 99rent Sp. z o.o. z siedzibą w W., świadczącymi usługi w zakresie profesjonalnego wynajmu pojazdów zastępczych na terenie całej Polski. Ich samochody są podstawiane i odbierane zgodnie z życzeniem klienta, firma nie pobiera kaucji, pojazdy są wypożyczane bez limitu kilometrów, z aktualnym ubezpieczeniem OC i AC.

Pozwany wykazał tym samym, że to zastosowana przez niego stawka wynajmu pojazdu zastępczego powinna mieć zastosowanie, tym bardziej w sytuacji, gdy poszkodowany nie podjął żadnej aktywności, aby obnażyć nieatrakcyjność oferty. Oferta w znaczeniu art. 66§1 kc ma bowiem wyłącznie wyrażać czytelną wolę kontrahenta co do zawarcia umowy określonej treści, albo doprowadzenia do zawarcia umowy określonej treści (w przypadku pośrednictwa). Propozycja ubezpieczyciela wynajmu pojazdu zastępczego złożona poszkodowanemu w trakcie i po zgłoszeniu szkody, jak i podczas oględzin dyspozycję tę wypełniała, gdyż wskazywała na najważniejszy element umowy w postaci stawki dziennej wynajmu pojazdu w klasie odpowiadającej uszkodzonemu wskutek kolizji samochodowi. Niewątpliwie okoliczność ta ma istotne znaczenie dla oceny zasadności zakresu dochodzonego przez powódkę odszkodowania, szczególnie w sytuacji gdy, poszkodowany nie podjął żądnych działań w celu ujawnienia pozorności oferty złożonej przez stronę pozwaną.

W konsekwencji przedstawienia przedmiotowej oferty doszło do przeniesienia ciężaru dowodu na powódkę, jako wierzycielkę, w zakresie wykazania, iż w realiach rozpoznawanej sprawy zastosowana przez nią stawka pomimo, iż wyższa od zaproponowanej przez pozwanego ubezpieczyciela, powinna znaleźć zastosowanie. W tym wypadku działanie powódki (poszkodowanego) miało polegać na aktywności polegającej na obowiązku bardziej ścisłego współdziałania z dłużnikiem, a tym samym obowiązku odniesienia się do złożonej oferty. Tymczasem powódka nie wykazała, że poczynione zostało jakiekolwiek rozeznanie, co do propozycji pozwanego. Nie zasługuje na uwzględnienie okoliczność, że dla poszkodowanego ważny był brak udziału własnego w przypadku szkody. Powódka nie wykazała bowiem, że oferta pozwanego faktycznie nie uwzględniała preferencji poszkodowanego. Nie wykazała również, by pozwany oferował poszkodowanemu samochód niższej klasy, niż uszkodzony.

W tym wypadku zaniechania powódki w kwestii udowodnienia, że oferta pozwanego nie zaspokajała uzasadnionego interesu poszkodowanego jako wierzyciela spowodowało, że strona powodowa powinna liczyć się z negatywnymi konsekwencjami zaniechania współpracy z pozwanym, o której mowa w art. 354 kc (por. wyrok SO w Łodzi z dnia 28 listopada 2016 r., sygn. akt XIII Ga 603/16).

Na podkreślenie zasługuje okoliczność, iż wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (por. uchwała SN z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17). W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdy następstwo to może być wyeliminowane – bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego – w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu – we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów – skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te – w zakresie nadwyżki – będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za „celowe i ekonomicznie uzasadnione”. W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Z uwagi na ciążący na ubezpieczycielu obowiązek szczególnej, podwyższonej staranności nie można też przypisać decydującego znaczenia czynnikowi w postaci szczególnego zaufania, jakie poszkodowany ma do kontrahenta, z którego usług chciałby skorzystać. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem – w praktyce zwykle telefonicznego – nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana. Sąd Najwyższy podkreślił, że proponowana wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego najmie pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów. Przeciwko przedstawionemu stanowisku nie przemawia wystarczająco silnie przyjmowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że odpowiedzialnością ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej objęte są - jako „niezbędne i ekonomicznie uzasadnione” - koszty naprawy pojazdu ustalone według cen, którymi posługuje się swobodnie wybrany przez poszkodowanego warsztat naprawczy dokonujący naprawy samochodu, choćby odbiegały (były wyższe) od cen przeciętnych, jeżeli tylko odpowiadają cenom stosowanym przez usługodawców na lokalnym rynku (por. zwłaszcza uchwała SN z dnia 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, i postanowienie SN z dnia 24 lutego 2006 r., III CZP 91/05). Trzeba zwrócić uwagę, że w przypadku kosztów naprawy pojazdu służących bezpośrednio wyeliminowaniu już istniejącej szkody majątkowej interes poszkodowanego podlega intensywniejszej ochronie niż w przypadku wydatków na najem pojazdu zastępczego, które nie służą wyrównaniu szkody - utrata możliwości korzystania z rzeczy nie jest szkodą - lecz jedynie wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia (zniszczenia) pojazdu (por. uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11). W konsekwencji wymagania dotyczące pokrycia obu kategorii kosztów różnią się. O ile celowość i ekonomiczność wydatków służących bezpośrednio restytucji (naprawie pojazdu) jest kontrolowana co do zasady tylko w wąskich granicach określonych w art. 363§1 zd. 2 kc, o tyle w przypadku kosztów służących wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych - jest samoistną, podstawową przesłanką warunkującą zakwalifikowanie tych wydatków jako szkodę (tak wyrok SO w Łodzi z dnia 30 maja 2018 r., XIII Ga 1126/17). Oczywiście poszkodowany nie ma obowiązku dokonać wynajmu pojazdu zastępczego według cen najniższych, czy też nawet średnich, przeciętnych na danym rynku, bowiem trudno oczekiwać od poszkodowanego dokładnego zapoznawania się z cenami rynkowymi przed dokonaniem wynajmu pojazdu. Jednakże nie może to oznaczać akceptowania roszczeń o zwrot każdych poniesionych faktycznie kosztów najmu, w sytuacji, gdy istniała realna możliwość wynajmu po stawkach znacznie niższych. Przy czym strona powodowa nie podważyła owej realności.

Niewątpliwie decyzja o wynajmie pojazdu zastępczego podjęta została autonomicznie
i dopiero po zakończeniu najmu skierowane zostało żądanie do ubezpieczyciela o zwrot wydatków, to jednak w realiach rozpoznawanej sprawy, w ramach zgodnej współpracy z ubezpieczycielem jako dłużnikiem, swoją decyzję o odmowie najmu pojazdu zastępczego w oparciu o ofertę złożoną przez pozwaną, strona powodowa winna oprzeć na przekonaniu, że była ona dla niej mniej korzystna, tak pod względem jakości jak i ceny tej usługi niż ta, z której skorzystał poszkodowany. Tymczasem strona powodowa nie wykazała żadnych okoliczności, którymi kierował się poszkodowany podejmując decyzję o odrzuceniu oferty pozwanej. Nie rozeznał tej oferty tak, co do warunków najmu, jak i nie porównał jej ceny z innymi ofertami, a tym samym nie powódka wykazała, że zastosowanie wyższej stawki za faktycznie wynajęty pojazd zastępczy niż oferowany było uzasadnione.

Z powyższych względów zasadnym było ustalenie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w stawce 95,00 zł brutto na dobę, wykazanej przez stronę pozwaną jako uzasadniona.

Jak wskazano powyżej koszty najmu samochodu zastępczego winny obejmować tylko okres konieczny i niezbędny do naprawy pojazdu.

Zarzut pozwanego ubezpieczyciela, że poszkodowany, na którym spoczywał obowiązek zmniejszenia rozmiarów szkody (art. 354§2 kc, art. 362 kc i art. 826§1 kc), mógł wynajmować samochód w krótszym okresie czasu został potwierdzony w sporządzonej przez biegłego opinii.

Wskazany przez strony okres najmu pojazdu zastępczego nie znajduje uzasadnienia
w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem czas najmu pojazdu zastępczego w przypadku szkody częściowej, a więc gdy pojazd poszkodowanego podlega naprawie w warsztacie samochodowym, obejmuje okres konieczny i niezbędny do naprawy pojazdu. Okres ten obejmuje czas bezpośrednio przypadający na zgłoszenie szkody ubezpieczycielowi sprawcy szkody, a także czynności obejmujące likwidację szkody przez ubezpieczyciela, takie jak okres oczekiwania na kosztorys naprawy pojazdu po jego oddaniu do warsztatu naprawczego oraz jego akceptację przez ubezpieczyciela, a dalej także czas oczekiwania na zamówione części niezbędne do dokonania naprawy i czas rzeczywistej naprawy pojazdu po pozyskaniu wszystkich podzespołów do momentu gdy pojazd będzie całkowicie sprawny. Co więcej, ustalając czas uzasadnionego korzystania z pojazdu zastępczego bierze się pod uwagę również np. możliwości organizacyjne zakładu naprawczego związane z czasem oczekiwania pojazdu na naprawę z powodu spowodowanym kolejnością pojazdów oczekujących na naprawę
w danym warsztacie, a także czas potrzebny poszkodowanemu na dotarcie do warsztatu celem odbioru naprawionego pojazdu.

Po kolizji z dnia 17 listopada 2017 r. samochód poszkodowanego nadawał się do jazdy. Był użytkowany do czasu oddania go do warsztatu naprawczego, tj. przez okres 2 tygodni. Zatem uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego w związku z likwidacją szkody zgodnie z opinia biegłego, którą Sąd w całości podziela wynosi 12 dni.

Z powyższych względów zasadnym było ustalenie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w stawce 95,00 zł brutto na dobę, wykazanej przez stronę pozwaną jako uzasadniona i za okres 12 dni, tj. w wysokości 1.140,00 zł brutto. Przy czym pozwana spółka wypłaciła już powódce kwotę 475,00 zł tytułem refundacji kosztów najmu pojazdu zastępczego. Z uwagi na powyższe powódce przysługiwało dalsze odszkodowanie, w kwocie 665,00 zł (1.140,00 zł – 475,00 zł).

O odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd orzekł w oparciu o art. 481§1 i 2 kc w związku
z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 2060 z późn. zm.), zgodnie z którym zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie.

W przedmiotowej sprawie powódka zgłosiła pozwanemu ubezpieczycielowi roszczenia z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w dniu 02 stycznia 2018 r. Dlatego też Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie po upływie 30 dni od daty zgłoszenia, o czym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu w pkt 1 sentencji wyroku.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sad zasądził od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz powódki kwotę 665,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 02 lutego 2018 r. do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałym zakresie, o czym orzekł w pkt 1 i 2 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 kpc, zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu.

Na koszty te w rozpoznawanej sprawie złożyła się opłata sądowa od pozwu w kwocie 139,00 zł obliczona zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. tj. z 2016 r., poz. 623 ze zm.), koszty zastępstwa procesowego powódki w kwocie 900,00 zł obliczone zgodnie z §2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.) i pozwanego w wysokości 7,38 zł, kwota 17,00 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa uiszczona przez powódkę wynikająca z art. 1 ust. 1 pkt ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 1000), koszty opinii biegłego w łącznej wysokości 704,00 zł (przy czym pozwany uiścił zaliczkę na poczet opinii biegłego w kwocie 1.000,00 zł). Powódka poniosła koszty procesu w kwocie 1.056,00 zł, a pozwany w kwocie 711,38 zł. Łącznie koszty procesu wyniosły 1.767,38 zł.

Pozwany ubezpieczyciel przegrał proces w 24%, zaś powódka w 76% i w takiej części winni ponieść jego koszty. Mając na względzie powyższe Sąd zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 287,21 zł tytułem zwrotu kosztów procesu od oddalonej części powództwa, o czym orzekł w pkt 3 sentencji wyroku.

Zaś zarządzeniem z dnia 24 stycznia 2020 r. Przewodnicząca nakazał zwrócić pozwanemu kwotę 269,00 zł tytułem nadpłaconej zaliczki na poczet kosztów opinii biegłego.

sędzia Katarzyna Górna-Szuława