Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 maja 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. D. przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania wobec złożenia wniosku po upływie miesiąca od daty ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie P 20/16. /decyzja – k. 137/138 plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 1 lipca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. D. wznowienia postępowania w sprawie decyzji z 31 marca 2014 r. wobec wniesienia skargi o wznowienie postępowania po upływie miesiąca od daty ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019r. w sprawie P 20/16. /decyzja – k. 139/140 plik I akt ZUS/

J. D. odwołała się od powyższych decyzji podnosząc, że skargę o wznowienie złożyła po terminie, gdyż jest osobą samotną i schorowaną i stan zdrowia nie pozwolił jej złożyć skargi w terminie. /odwołanie – k. 3, k. 3 w aktach VIII U 3809/19/

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w uzasadnieniach decyzji i wniósł o oddalenie odwołań. /odpowiedź na odwołanie – k. 6, k. 5 w aktach VIII U 3809/19/

Postanowieniem z dnia 2 września 2019 r. Sąd połaczył sprawy obu odwołań celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia. /postanowienie – k. 7 w aktach VIII U 3809/19/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. D. urodziła się w dniu (...) /okoliczność bezsporna/

Ubezpieczona była uprawniona do emerytury w wieku obniżonym (art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. /okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 31 marca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział przyznał ubezpieczonej J. D. emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego, której wysokość obliczono z zastosowaniem art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) czyli podstawę emerytury pomniejszono o sumę kwot pobranych emerytur. Wypłata emerytury została zawieszona, gdyż korzystniejszym świadczeniem była dotychczasowa emerytura. /decyzja – k. 31/32 plik I ZUS/

Wyrokiem z 06.03.2019 r. wydanym w sprawie sygn. akt P 20/16 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1 b ustawy z dnia 17 12 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 poz. 39 ) w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r. w zakresie w jakim dotyczy urodzonych w r. kobiet które przed 01 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego został ogłoszony w dniu 21 marca 2019 roku. /niesporne/

J. D. w dniu 25 kwietnia 2019 r. złożyła wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania oraz jednocześnie złożyła skargę o wznowienie postępowania. /wniosek – k. 133/134 plik I akt ZUS, skarga – k. 131/132 plik I akt ZUS/

Wnioskodawczyni o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego dowiedziała się w marcu 2019 r. z telewizji. Myślała, że organ rentowy sam dokona przeliczenia jej emerytury w związku z wejściem w życie orzeczenia TK. W marcu i kwietniu 2019 r. nie była w szpitalu. W tym czasie funkcjonowała normalnie, załatwiała wszystkie sprawy życia codziennego. /zeznania wnioskodawczyni z dnia 18 lutego 2020 r. – 00:04:22 – 00:11:11 – płyta CD – k. 19/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

Zgodnie z brzmieniem art.145a § 1 k.p.a. można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. Zgodnie z treścią § 2 powołanego przepisu w sytuacji określonej w §1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Przepis art.190 ust.4 Konstytucji RP stanowi z kolei, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Przepis ten wprost odnosi się do możliwości wzruszania w trybach nadzwyczajnych prawomocnych orzeczeń sądowych, ostatecznych decyzji administracyjnych lub rozstrzygnięć w innych sprawach.

Ustalenia Sądu poczynione w przedmiotowej sprawie wykazują, że wnioskodawczyni złożyła skargę o wznowienie postepowania po upływie miesiąca od dnia wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 roku.

Natomiast zgodnie z treścią art. 58 § 1 i 2 k.p.a. w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy; prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu; jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin.

Chociaż uprawdopodobnienie jest wyjątkiem od reguły formalnego przeprowadzenia dowodu, działającym na korzyść strony powołującej się na określony fakt, to jednak nie oznacza to, że może ono w każdej sytuacji opierać się tylko na samych twierdzeniach strony. Odwołanie się w art. 58 § 1 k.p.a. do braku winy powoduje, że przywrócenie uchybionego terminu uzasadniają wyłącznie obiektywne, występujące bez woli strony, okoliczności i zdarzenia, które mimo dołożenia odpowiedniej staranności w prowadzeniu własnych spraw udaremniły dokonanie czynności we właściwym czasie.

Przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej nie jest dopuszczalne, gdy strona zawiniła uchybieniu terminu, choćby w postaci lekkiego niedbalstwa. Przy ocenie winy należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od osoby dbającej należycie o swoje interesy. Kryterium braku winy jako przesłanki zasadności wniosku o przywrócenie terminu wiąże się z obowiązkiem strony do zachowania staranności przy dokonywaniu czynności.

Przy ocenie winy strony lub jej braku w uchybieniu terminu do dokonania czynności procesowej należy brać pod rozwagę nie tylko okoliczności, które uniemożliwiły stronie dokonanie tej czynności w terminie, lecz także okoliczności świadczące o podjęciu lub niepodjęciu przez stronę działań mających na celu zabezpieczenie się w dotrzymaniu terminu. Brak winy w uchybieniu terminu należy przyjąć wtedy, gdy zainteresowany nie był w stanie przeszkody pokonać (usunąć) przy użyciu sił i środków normalnie dostępnych, nie ryzykując własnym bądź innych zdrowiem, życiem lub nie narażając siebie bądź innych na poważne straty majątkowe. Osoba zainteresowana powinna uwiarygodnić stosowną argumentacją swoją staranność oraz fakt, że przeszkoda była od niej niezależna i istniała przez cały czas, aż do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu.

Do okoliczności faktycznych uzasadniających brak winy po stronie zainteresowanego przywróceniem terminu należy zaliczyć przerwę w komunikacji, nagłą chorobę, która nie pozwala się na wyręczenie inną osobą, powódź, pożar itp.

W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę brak zaś wiedzy o konieczności złożenia skargi w terminie miesiąca od ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, bez zaistnienia jakichkolwiek obiektywnych przeszkód czy okoliczności w uchybieniu terminu do wniesienia tej skargi, należy uznać za niedbalstwo strony, niedające podstaw do przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania.

Chemioterapia, którą wnioskodawczyni przeszła w grudniu 2018 roku oraz związana z tym infekcja nie stanowią przeszkody, która uniemożliwia należyte zadbanie o własne interesy. Jak wynika bowiem z przesłuchania wnioskodawczyni w marcu i kwietniu 2019 r. nie była w szpitalu, w tym czasie funkcjonowała normalnie, załatwiała wszystkie sprawy życia codziennego.

Reasumując, z uwagi na to, że organ rentowy prawidłowo ocenił wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania, Sąd na podstawie art.477 14 § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonej.

Należy jednak zwrócić uwagę, że ubezpieczona we wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania wniosła także o przeliczenie emerytury, zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego – a zatem zwróciła się o wydanie nowej decyzji, w której emerytura zostanie obliczona bez zastosowania zakwestionowanego przez ten Trybunał przepisu. Organ rentowy rozpoznał powyższy wniosek wyłącznie w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, bez zastosowania przepisów emerytalnych, do czego był zobowiązany.

Wskazać w tym miejscu należy, że postępowanie sądowe jest wtórne wobec postępowania administracyjnego, a kontrola sądu winna korespondować z zakresem rozstrzygnięcia dokonanego w decyzji administracyjnej, zaś w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego, jej treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000 nr 15, poz. 601).

Trzeba też podkreślić, że przedmiot rozpoznania stanowi przede wszystkim żądanie (roszczenie) wnioskodawcy (ubezpieczonego). Jeżeli to roszczenie organ rentowy błędnie zakwalifikował, wydając decyzję rentową w oparciu o błędną podstawę prawną, sąd ubezpieczeń społecznych nie może oddalić odwołania z powołaniem się na związanie błędną podstawą prawną zaskarżonej decyzji. Byłoby to bowiem zaprzeczenie funkcji jurysdykcyjnej sądu. /tak SN w uzasadnieniu wyroku z dnia 02.10.2008 I UK 88/08, OSNP 2010/7-8/100 ,wyrok SN z 11.12.2013 r. III UK 15/13, LEX nr 1467152/

Jeśli żądanie ubezpieczonego wadliwie zostanie ocenione przez organ rentowy to sąd zobowiązany jest rozważyć wszelkie podstawy prawne mogące mieć zastosowanie w stanie faktycznym sprawy, wadliwość oceny żądania przez organ rentowy nie może uniemożliwiać ubezpieczonemu dochodzenia swych racji przed sądem / tak: wyrok SN z 28.06.2016 r. I UZ 11/16. LEX nr 2093748/

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy wydał decyzję opartą wyłącznie o przepisy k.p.a. i nie rozważył możliwości rozstrzygnięcia żądania o przeliczenie świadczenia w oparciu o przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z art. 180 k.p.a. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy kodeksu, chyba że przepisy dotyczące ubezpieczeń ustalają odmienne zasady postępowania w tych sprawach. Przez sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozumie się sprawy wynikające z przepisów o ubezpieczeniach społecznych, o zaopatrzeniach emerytalnych i rentowych, o funduszu alimentacyjnym, a także sprawy wynikające z przepisów o innych świadczeniach wypłacanych z funduszów przeznaczonych na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie zaś z treścią art.124 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej.

Wobec tego, iż organ rentowy wydał decyzję, na mocy której negatywnie rozpoznał wniosek o przeliczenie świadczenia wyłącznie w oparciu o przepisy k.p.a., należało rozważyć zasadność odwołania w oparciu o art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Z uwagi na nierozpoznanie wniosku odwołującej zawartego w skardze o wznowienie postępowania o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem treści orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, Sąd przekazał sprawę w tym zakresie do rozpoznania pozwanemu organowi rentowemu, pozostawiając rozpoznanie i wydanie decyzji organowi rentowemu.

Z tych względów Sąd orzekł przekazał wniosek stosownie do treści art. 477 14 § 3 k.p.c.

K.K.-W.