Pełny tekst orzeczenia

sygn. akt VIII GC 400/19

Uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 20 lutego 2020 roku

1.  Stanowiska procesowe stron.

Powód (...) Bank Spółka Akcyjna w W. powództwem wniesionym przeciwko M. K. domagał się zapłaty kwoty 113.365,22 zł z odsetkami umownymi wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od 13 czerwca 2019 roku od kwoty 102.372,59 zł. Podając podstawę faktyczną roszczenia wskazał, że 15 listopada 2016 roku zawarł z pozwaną umowę kredytu numer (...) wypowiedzianą wskutek niepłacenia przez pozwaną rat. Według twierdzeń pozwu, na dochodzoną kwotę składa się 102.372,59 zł z tytułu niespłaconego kapitału, 3.648,37 zł z tytułu niezapłaconych odsetek umownych, 5.394,26 zł z tytułu niezapłaconych odsetek za zwłokę, 1.950 zł z tytułu niespłaconych opłat i prowizji.

Pozwana domagała się oddalenia powództwa, przy czym ostatecznie stanowisko sformułowała w piśmie z 20 stycznia 2020 roku oraz na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku. Pozwana podtrzymała zarzut braku wykazania wysokości roszczenia wskazując na wadliwość rozliczenia kredytu polegającą na obciążeniu poza odsetkowymi kosztami kredytu. Pozwana zapłaciła prowizję przygotowawczą w kwocie 7.689 zł, opłatę za pakiet F. w wysokości 5.500 zł oraz prowizję pośrednika kredytowego w wysokości 10.000 zł. Powód ponadto naliczał opłaty za prowadzenie rachunku w wysokości 150 zł miesięcznie. W ocenie pozwanej, wymienione należności są zawyżone w sposób nakazujący uznać je za niedopuszczalne na podstawie art. 385 1 k.c. albo art. 5 k.c. Podobnego charakteru nabiera opłata za wypowiedzenie umowy w wysokości 1.000 zł. Niezależnie od powyższego pozwana kwestionowała ważność oświadczenia powoda o wypowiedzeniu umowy kredytowej twierdząc, że zostało dokonane pod warunkiem.

2.  Ustalenia faktyczne sądu.

2.1.  9 listopada 2016 roku strony zawarły umowę kredytu gotówkowego „Kredyt dla ekspertów oraz o prowadzenie rachunku i usług bankowych z Pakietem Fleksji”. W § 2 pkt 5 ppkt 5 wskazano, że maksymalna wysokość odsetek od kwoty zadłużenia w stosunku rocznym nie może przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne). (dowód: odpis umowy, karta 12-14 verte).

2.2.  W przypadku pozytywnej decyzji kredytowej kwota 100.000 zł z udzielonego kredytu miała być zapłacona na rachunek pozwanej, a kwota 10.000 zł na rzecz spółki akcyjnej (...) tytułem pośrednictwa finansowego. (dowód: odpis załącznika nr 1, karta 15 verte).

2.3.  9 listopada 2016 roku strony zawarły umowę o nabycie pakietu F., który uprawniał do składania przez kredytobiorcę określonych dyspozycji zmiany warunków spłaty zadłużenia z umowy kredytu. W § 3 umowy wskazano, że bank pobiera opłatę za (...) F. w wysokości określonej w tabeli opłat i prowizji dla klienta biznesowego - oferta kredytowa. (dowód: odpis umowy, karta 17).

2.4.  Pismem z 30 maja 2018 roku Bank wezwał pozwaną do zapłaty informując o zadłużeniu wynikającym z umowy kredytowej. W treści wezwania zawarto informację o art. 75c prawa bankowego, więc że istnieje możliwość złożenia wniosku o przeprowadzenie restrukturyzacji zadłużenia z tytułu umowy kredytu. (dowód: odpis wezwania do zapłaty, karta 24).

2.5.  Pismo to zostało doręczone pozwanej. (dowód: odpis książki nadawczej, karta 80 verte).

2.6.  Pismem z 21 sierpnia 2018 roku Bank złożył pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu wraz z wezwaniem do zapłaty całości należności. Pozwana została wezwana do zapłaty długu, w tym kapitału niespłaconego kredytu w wysokości 102.372,35 zł. Zawarto również oświadczenie, że „wypowiedzenie w przypadku zapłacenia kwoty 7.371,33 zł wynikającej z niedotrzymania terminów płatności rat w terminie 30 dni od daty otrzymania pisma nie będzie wywoływało żadnych skutków prawnych i N. Bank będzie traktował je jako niebyłe i niezłożone”. (dowód: odpis pisma, karta 19).

2.7.  Pismo to doręczono pozwanej. (dowód: odpisy potwierdzeń odbioru, karta 21 22).

2.8.  Pismem z 21 listopada 2018 roku powód wezwał pozwaną „do zapłaty należności wobec banku” w wysokości 109.664,04 zł (dowód: odpis pisma karta 18).

2.9.  17 stycznia 2019 roku powód wystawił wyciąg z ksiąg bankowych, w którym stwierdzono, że kwota niespłaconego kapitału to 102.372,59 zł, 3.648,37 zł z tytułu niespłaconych odsetek umownych od 15 maja 2018 roku do 9 października 2018 roku, 1.950 zł z tytułu opłat, 4.041,96 zł z tytułu niezapłaconych odsetek za zwłokę od 16 sierpnia 2018 roku do 16 stycznia 2019 roku (dowód: wyciąg z ksiąg banku, karta 23).

2.10.  Pozwana pozostaje dłużnikiem powoda w zakresie kwoty kapitału kredytu 102.372,59 zł (okoliczności bezsporna, a ponadto: historia naliczania odsetek, karta 28, raport zestawienie należności i spłat kredytu, karta 29-32 verte, wyciąg z rachunku z 13 września 2019 roku za okres od 15 listopada 2016 roku do 13 września 2019 roku, karta 38-41 verte).

3.  Uzasadnienie prawne i ocena dowodów.

3.1.  Powód domaga się od pozwanej zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami i opłatami na podstawie art. 69 ust. 1 prawa bankowego. W związku ze stanowiskiem procesowym pozwanej w pierwszej kolejności należy rozważyć ważność oświadczenia Banku o wypowiedzeniu umowy kredytu, które zostało złożone pod warunkiem rozwiązującym. W doktrynie i w orzecznictwie wyrażane są poglądy za i przeciw dopuszczalności dokonywania czynności prawnych jednostronnych, w tym prawokształtujących, a zatem wypowiedzenia umów, pod warunkiem. Argumentem przemawiającym przeciwko dopuszczeniu warunkowych czynności tego rodzaju ma być bezpieczeństwo obrotu, którego z kolei aspektem ma być pewność trwania albo ustania stosunków prawnych, brak wątpliwości kontrahenta, czy jest związany umową. Istotnym staje się interes adresata oświadczenia woli prawokształtującego złożonego pod warunkiem, który nie powinien pozostawać w niepewności swojej sytuacji prawnej.

3.2.  W postanowieniu Sądu Najwyższego, 7 sędziów, z dnia 22 marca 2013 r., III CZP 85/12 przyjęto, że dopuszczalne jest - co do zasady - dokonanie czynności prawnej zawierającej zastrzeżenie, że jej skutek zależy od skorzystania z uprawnienia lub woli wykonującego zobowiązanie, a zdarzenie zależne od zachowania strony może polegać na spełnieniu lub niespełnieniu świadczenia. Zastrzeżenie to podlega ocenie na podstawie art. 353 1 k.c., z uwzględnieniem normatywnej konstrukcji warunku określonej w art. 89 k.c. Sąd Najwyższy przesądził dopuszczalność zastrzeżenia co do zasady warunków pozaustawowo nazywanych potestatywnymi, stwierdzając jednocześnie, że zdarzeniem warunkującym powstanie albo ustanie skutków prawnych może być spełnienie lub niespełnienie świadczenia. Odwołano się do wyroków Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2007 r., IV CSK 118/07 (OSP 2008, nr 12, poz. 125) oraz z dnia 17 marca 2011 r., IV CSK 358/10 (OSNC 2011, nr 12, poz. 136) w których wskazano, że spełnienie świadczenia może być warunkiem w rozumieniu art. 89 k.c., gdyż zapłata nie zawsze jest zdarzeniem całkowicie zależnym od woli dłużnika. Powyższe nie wyjaśnia jeszcze dostatecznie, czy możliwe jest dokonywanie czynności prawnych jednostronnych, w tym prawokształtujących pod warunkiem i jeżeli tak, to w jakich okolicznościach zastrzeżenie warunku nie pozostaje w sprzeczności z właściwością czynności prawnej, o czym stanowi art. 89 k.c. W uzasadnieniu cytowanego Postanowienia Sądu Najwyższego z 22 marca 2013 roku, III CZP 85/12, stwierdzono, że praktyka potwierdza dokonywanie czynności jednostronnych pod warunkiem, np. wypowiedzenia stosunku prawnego albo odstąpienia od umowy. Odwołano się także do wyroku Sądu Najwyższego z 29 kwietnia 2009 roku, II CSK 614/08, jako wypowiedzi za dopuszczalnością zastrzeżenia warunku w jednostronnej czynności prawnej.

1.1.  Sąd Najwyższy dopuścił możliwość niestanowczego wypowiedzenia umowy o kredyt bankowy w szczególnych okolicznościach, dotyczących stworzenia kredytobiorcy możliwości doprowadzenia do kontynuacji stosunku kredytowego na dotychczasowych warunkach (por. wyrok z dnia 24 września 2015 roku, V CSK 698/14). Sąd Najwyższy rozpoznawał sprawę, gdzie wypowiedzenie miało charakter warunkowy w tym znaczeniu, że jeżeli nastąpi pełna spłata wymaganego zadłużenia, wypowiedzenie stanie się nieskuteczne, a umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach. Sąd Najwyższy nie przyjął nieważności oświadczenia o wypowiedzeniu, a stwierdził, że stworzyło ono dla kredytobiorców możliwość doprowadzenia do kontynuacji stosunku kredytowego na dotychczasowych warunkach przy założeniu, że będą oni spłacać istniejące zadłużenie w pełnym zakresie. Za dopuszczalnością warunkowego wypowiedzenia umowy o kredyt złożonego w sposób wyżej opisany wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 września 2016 roku w sprawie II CSK 750/15. Stwierdzono, że przyjmowana co do zasady możliwość złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o kredyt pod warunkiem niezapłacenia zadłużenia wymaga rozważenia, czy powinna mieć zastosowanie w kontekście postanowień konkretnej umowy.

1.2.  Zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia omawianej kwestii ma ustalenie granic, w jakim zastrzeżenie warunku nie pozostaje w sprzeczności z naturą czynności prawnej, zgodnie z art. 89 k.c. W rozpoznawanej sprawie Bank złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytowej pod warunkiem rozwiązującym - czynność została dokonana i wywołuje wszystkie przewidziane prawem skutki, ale ustaną one w razie ziszczenia się warunku. Oznacza to, że umowa kredytu została wypowiedziana z chwilą doręczenia pozwanej oświadczenia o wypowiedzeniu. Sytuacja w zakresie trwania stosunku prawnego jest jednoznaczna od chwili zaistnienia możliwości zapoznania się przez pozwaną z treścią oświadczenia o wypowiedzeniu (art. 61 k.c.). Jedynie w jej interesie została zastrzeżona możliwość pozostawania w dalszym ciągu związaną stosunkiem prawnym. Pozwana mogła skorzystać z uprawnienia do kontynuowania umowy kredytowej, przy czym jego realizacja mogła nastąpić przez spełnienie świadczenia. Argumentem przemawiającym za niedopuszczalnością wypowiedzenia umowy kredytowej pod warunkiem rozwiązującym nie jest w takiej sytuacji pewność obrotu, ponieważ umowa zostaje wypowiedziana z chwilą określoną w art. 61 k.c. i zastrzeżono jednocześnie termin ziszczenia się zastrzeżonego warunku. Nie jest również zachwiana równowaga stron stosunku prawnego, ponieważ od zdarzenia prawnego określonego jako spełnienie świadczenia zależą skutki prawne (dopuszczalny warunek), choć spełnienie świadczenia nie jest warunkiem potestatywnym w ujęciu doktrynalnym, jednak najczęściej największy wpływ na spełnienie tego warunku ma kontrahent. Zastrzeżenie warunku rozwiązującego następuje zatem w interesie kredytobiorcy. Nie istnieją żadne argumenty przemawiające za niedopuszczalnością złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytowej pod warunkiem rozwiązującym z zastrzeżeniem terminu jego spełnienia. Z powyższych przyczyn oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytowej złożone pozwanej w rozpoznawanej sprawie jest ważne i jako doręczone wywołuje skutek prawny.

1.3.  Niezależnie od powyższej konstatacji o charakterze ogólnym należy również rozważyć warunkowe wypowiedzenie w kontekście art. 58 § 3 k.c. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2009 r., II CSK 614/08, przyjęto, że wypowiedzenie umowy spółki jawnej pod warunkiem jest niedopuszczalne. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu cytowanego Postanowienia Sądu Najwyższego z 22 marca 2013 r., III CZP 85/12 odwołał się właśnie do wyroku Sądu Najwyższego z 29 kwietnia 2009 r. II CSK 614/08 jako wypowiedzi za dopuszczalnością zastrzeżenia warunku w jednostronnej czynności prawnej. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 kwietnia 2009 r., II CSK 614/08 przyjął, że jednostronne oświadczenia woli wywierające z chwilą ich złożenia innej osobie wpływ na jej stosunki majątkowe z reguły nie powinny być dokonywane z zastrzeżeniem warunku. Niezależnie od powyższego stwierdzono, że art. 89 k.c. nie określa konsekwencji zastrzeżenia w treści czynności prawnej warunku, mimo zakazu ze względu na właściwość tej czynności. W tej sytuacji oceny skutków naruszenia art. 89 k.c. należy dokonać na podstawie art. 58 § 1 i 3 k.c. Zgodnie z art. 58 § 3 k.c., jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana. Przyjmując nawet niedopuszczalność zastrzeżenia warunku w czynności prawnej kształtującej konieczna staje się cena, czy bez zastrzeżenia warunku uprawniony dokonałby tej czynności. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy należy zatem zbadać, czy Bank wypowiedziałby umowę kredytu, jeżeli nie zastrzegłby warunku rozwiązującego w oświadczeniu o wypowiedzeniu. Pozwana nie wykonywała umowy kredytu, zalegała z płatnością rat, nie może więc budzić wątpliwości, że Bank wypowiedziałby umową kredytu także w formie bezwarunkowej. W każdej sytuacji zgodnie z art 58 § 3 k.c. wypowiedzenie umowy kredytowej pozostaje w mocy.

1.4.  Orzecznictwo sądów apelacyjnych w omawianej kwestii jest rozbieżne. Przykładowo Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 10 kwietnia 2019 roku, VII AGa (...) przyjął, że nie została wyłączona dopuszczalność zastrzeżenia warunku także w jednostronnej czynności prawnej obejmującej wypowiedzenie umowy (stan faktyczny dotyczył warunkowego wypowiedzenia umowy leasingu i zastrzeżenia w oświadczeniu o wypowiedzeniu możliwości „wznowienia umowy leasingu”). Podobne stanowisko wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 września 2017 r., I ACa 329/17, gdzie stwierdzono, że nie jest prawidłowe stanowisko, że wypowiedzenie umowy jako jednostronna czynność prawokształtująca nie może zawierać warunku w rozumieniu art. 89 k.c. Przyjmowana bowiem w orzecznictwie co do zasady jest możliwość złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o kredyt pod warunkiem niezapłacenia zadłużenia. Sąd w rozpoznawanej sprawie nie podziela poglądu wyrażonego przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 25 maja 2018 r, I ACa 26/18, w którym stwierdzono, że za niedopuszczalne uznaje się między innymi warunki w czynnościach prawnych jednostronnych kształtujących sytuację prawną innego podmiotu np.: odstąpienie od umowy czy wypowiedzenie umowy.

1.5.  Ciężarem procesowym powoda jest udowodnienie wysokości żądania, pozostałego do spłaty kredytu - kapitału, odsetek umownych, odsetek kapitałowych oraz opłat wynikających z umowy. Formalnoprawny ciężar dowodowy z art. 232 k.p.c. wyłącza z zasady inicjatywę dowodową sądu i obciąża strony, przy czym skutek działalność dowodowej stron podlega ocenie według artykułu 6 k.c. Istotność normy prawnej statuującej materialnoprawny ciężar dowodu przejawia się w fazie wyrokowania, ponieważ pozwala obciążyć niepowodzeniem procesu dowodzenia tę stronę, która według prawa materialnego powinna udowodnić fakt dla niej korzystny. Formalnoprawny ciężar dowodzenia wyprzedza ciężar twierdzeń faktycznych; w pierwszej kolejności należy zatem sformułować twierdzenia o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a następnie ich dowodzić, ponieważ tak stanowi art. 232 k.p.c. i 236 k.p.c. (w poprzednim brzmieniu, konieczność wskazania faktów w postanowieniu dowodowym); ocena udowodnienia faktów istotnych odbywa się już na podstawie art. 6 k.c. Twierdzenia pozwu mają charakter lakoniczny, zawarto w nich informacje o wysokości pozostałego do spłaty kapitału kredytu, odsetkach umownych, odsetkach za opóźnienie i opłat. W odniesieniu do roszczeń o zapłatę odsetek prawo materialne łączy jego powstanie z datą początkową, datą końcową i kwotą, w zakresie której dłużnik pozostaje w opóźnieniu. Pozew zawiera jedynie twierdzenia o wysokości tychże odsetek, nie istnieją twierdzenia o dacie początkowej i dacie końcowej liczenia odsetek od poszczególnych kwot, w zakresie których pozwana miała pozostawać w opóźnieniu. Dotyczy to odsetek umownych oraz odsetek za opóźnienie. Innymi słowy twierdzenia o wysokości odsetek nie są weryfikowane jakimikolwiek twierdzeniami o faktach. Funkcji twierdzenia o faktach, przynależnej każdemu procesowi cywilnemu, nie zastępuje przedstawienie dokumentów (wydruków) z ksiąg bankowych, różnie nazywanych przez powoda. Strona w procesie cywilnym nie może substytuować twierdzeń o faktach głównych, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, które są opisane hipotezami norm prawa cywilnego znajdujących zastosowanie dla rozstrzygnięcia, wyłącznie przedstawionym materiałem procesowym (tu dokumentami).

1.6.  Przedstawionym przez powoda dokumentom nie towarzyszą twierdzenia faktyczne istotne dla roszczeń o odsetki umowne i ustawowe. Na podstawie przedstawionych dokumentów nie sposób ustalić dat początkowych i końcowych oraz kwot, w zakresie który pozwana pozostaje w opóźnieniu. Przedstawione przez powoda dokumenty są na tyle niezrozumiałe, że nie mogą stanowić wiarygodnej ustaleń faktycznych w zakresie wysokości roszczeń o zapłatę odsetek umownych i ustawowych za opóźnienie. Wysokość odsetek umownych w wysokości 3.648,37 zł wynika z dokumentu - raport zestawienie należności spłat kredytu na karcie 32 verte. Kwota ta pojawia się również w wyciągu z rachunku na karcie 41 verte. Wskutek braku twierdzeń faktycznych powoda, od jakich dat, od jakich kwot i do jakich dat należy liczyć odsetki umowne żądanie to nie jest weryfikowane materiałem dowodowym, więc jest nieudowodnione. W zakresie odsetek ustawowych brak jest jakichkolwiek danych. Powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu.

1.7.  Podobne uwagi zachowują aktualność w odniesieniu do roszczenia o zapłatę opłat i prowizji (w wyciągu z ksiąg bankowych, karta 23, mowa jest tylko o opłatach). Powód w pozwie nie przytoczył nawet twierdzeń faktycznych które mogłyby wskazywać jakie opłaty i prowizje są przedmiotem powództwa. Nie ma również żadnych dowodów, które pozwoliłyby na weryfikację twierdzeń powoda. Bez względu na okoliczność, czy dokumenty wewnętrzne Banku wskazują na niezapłacone opłaty i prowizje w kwocie dochodzonej powództwem, powód nie przytoczył nawet twierdzeń faktycznych, które pozwalałyby na weryfikację żądania materiałem dowodowym sprawy. Powództwo w tym zakresie jest nieudowodnione i nie mogło być uwzględnione.

1.8.  Udowodniona jest natomiast wysokość kapitału pozostałego wpłaty w wysokości 102.372,59 zł (powódce udzielono kredytu wysokości 123.189 zł, przy czym suma ta służył finansowaniu kosztów prowizji i pakietu F.). Suma ta wynika z dokumentów przedstawionych przez Bank, stanowiących wydruki z ksiąg bankowych albo inne związane z czynnościami windykacyjnymi kredytu, między innymi w wypowiedzeniu umowy kredytu z 21 sierpnia 2018 roku karta 19, wyciągu z ksiąg bankowych karta 23, historii odsetek karta 28, raportu zestawienia należności spłat kredytu karta 32 verte, raportu zestawienia należności i zaległości kapitałowych karta 34 verte, wyciągu z rachunku bankowego karta 41 verte. Wymienione dokumenty w większości stanowią nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jego treścią, zgodnie z artykułem 77 1 k.c., wystawcą jest Bank, zatem znajduje zastosowanie art. 243 1 i dalsze k.p.c. Wiarygodność i moc dowodowa podlega ocenie zgodnie z regułą art. 233 § 1 k.p.c. Na prawidłowość ustalenia wysokości kapitału wskazuje konsekwencja w różnego rodzaju dokumentach rozliczeniowych wewnętrznych banku, wystawianych na przestrzeni dłuższego czasu na różnych etapach czynności windykacyjnych.

1.9.  W przypadku wysokości kapitału stanowisko strony pozwanej ograniczyło się do twierdzenia o jego błędnym wyliczeniu wskutek zaliczania na spłaty kapitału kwot ustalonych przez pozwaną w nieprawidłowej wysokości. Według twierdzeń pozwanej, opłaty i prowizje zostały ustalone sprzecznie z zasadami współżycia społecznego. Powód nie powinien kwot zapłaconych przez pozwaną zaliczać na opłaty i prowizje, stąd wysokość kapitału pozostałego do spłaty powinna być mniejsza. W rzeczywistości nie kwestionowano więc wyliczenia kwoty kapitału, jeżeli postanowienia umowy w zakresie opłat i prowizji były ważne. Przy tak przedstawionym materiale procesowym przez stronę powodową i stanowisku strony pozwanej, powództwo podlegało uwzględnieniu w zakresie udowodnionego, niespłaconego przez pozwaną kapitału kredytu.

1.10.  Sąd z urzędu bada ważność umowy na podstawie art. 58 k.c., w tym, czy zachodzą podstawy do przyjęcia, że czynność zostałaby dokonana bez postanowień dotkniętych nieważnością, zgodnie z art 58 § 3 k.c. Ostatnia wypowiedź procesowa pozwanej na rozprawie 13 lutego 2020 roku oraz w piśmie przygotowawczym z 20 stycznia 2020 roku wskazuje na twierdzenie o zawyżeniu opłat i prowizji w sposób nakazujący uznać je za niedopuszczalne w ramach ochrony przewidzianej art. 5 k.c. (art. 385 1 § 1 k.c. nie znajduje w sprawie zastosowania, dlatego że pozwana jest przedsiębiorcą i kredyt został jej udzielony jako przedsiębiorcy, vide karta 12, tytuł umowy kredytu oraz karta 12 verte § 2 ust. 3 pkt 1 umowy, który mówi o finansowaniu bieżącej działalności gospodarczej). Intencją strony pozwanej jest nie tyle zgłoszenie zarzutu nadużycia prawa podmiotowego przez Bank, na co wskazuje brak odpowiednich twierdzeń, ile twierdzenia o częściowej nieważności umowy kredytu w oparciu o art. 58 § 3 k.c. Pozwana zakłada jednocześnie, że umowa kredytu byłaby zawarta również, gdyby nie pozostające w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego zapisy umowy dotyczące opłat i prowizji. Jak wskazano, badanie ważności umowy następuje przez sąd z urzędu, jednak zarzut sprzeczności umowy z zasadami współżycia społecznego wymaga pewnego skonkretyzowania o fakty, które mogą się stać podstawą tak postulowanej oceny. Inaczej rzecz ujmując, sąd z urzędu bada ważność czynności prawnej na płaszczyźnie zgodności z zasadami współżycia społecznego w oparciu o kryterium porównawcze, które musi być dostarczone przez stronę. Ustalenie, które zapisy umowy in concreto są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego wymaga ustalenia, jakie zapisy uznaje się powszechnie za zgodne z zasadami współżycia społecznego. Ciężar dowodu faktów pozwalających na ocenę nieważności czynności prawnej obciąża stronę. Sąd orzeka na podstawie materiału procesowego – twierdzeń i dowodów przedstawionych przez stronę, a także faktów znanych z urzędu albo powszechnie. Kryteria oceny sprzeczności z zasadami współżycia społecznego w postaci faktów porównawczych muszą być dostarczone przez stronę. Twierdzenia pozwanej o wysokości prowizji przygotowawczej w kwocie 7.689 zł jako sprzecznej z zasadami współżycia społecznego są więc dowolne i nieweryfikowalne materiałem procesowym sprawy ani faktami powszechnie znanymi. Nie wiadomo, czy taka wysokość prowizji narusza dobre obyczaje, ponieważ nie wiadomo jakie są powszechnie przyjęte wysokości prowizji w umowach kredytowych. Wiedza w tym zakresie nie należy do powszechnej. Nie wiadomo również, czy zasady współżycia społecznego narusza zapis umowy o wysokości opłaty za (...) F. w wysokości 5.500 zł. (...) ten umożliwiał kredytobiorcy szczególne uprawnienia w zakresie zmian daty albo zawieszenia spłat rat kredytu (karta 17) i strona pozwana nie dostarczyła kryteriów pozwalających na ocenę, czy rzeczywiście wysokość tej opłaty w umowie narusza moralność. Kryteriów takich brak wobec wysokości prowizji dla pośrednika kredytowego, wysokości opłat za prowadzenie rachunku w wysokości 150 zł miesięcznie, czy też opłaty za wypowiedzenie umowy. Pozwana nie dostarczyła kryteriów w postaci faktów pozwalających na dokonanie ocen zapisów umowy (tabeli opłat i prowizji) jako niezgodnej z zasadami współżycia społecznego. Przyjęcie przez pozwaną kategorycznej oceny sprzeczności umowy z zasadami współżycia społecznego nie zostało poprzedzone przekonywającym wywodem ani udowodnieniem kryteriów oceny.

1.11.  Z ostatniego stanowiska procesowego pozwanej nie wynika sformułowanie zarzutu naruszenia przez Bank art 75c prawa bankowego, twierdzenie ograniczono do niedoręczenia pozwanej pisma z 30 maja 2018 roku zawierającego informację o możliwości złożenia wniosku o przeprowadzenie restrukturyzacji zadłużenia (karta 24). Powód przedstawił kopię książki nadawczej (karta 80 verte), z której wynika wysłanie do pozwanej 1 czerwca 2018 roku pisma z 30 maja 2018 roku zawierającego właśnie pouczenie o art. 75c prawa bankowego. Nadanie pisma w placówce pocztowej oznacza przyjęcie domniemania faktycznego, że pismo dotarło do adresata. Domniemanie to jest uzasadnione obserwacją powszechnie występujących faktów, to znaczy zazwyczaj jest tak, że nadanie pisma oznacza co najmniej możliwość zapoznania się adresata z jego treścią (art. 61 § 1 k.c.). W takiej sytuacji pozwana jest związana dowodem przeciwnym, mającym na celu wykazanie wątpliwości w zakresie do wniosku domniemania faktycznego. Ograniczono się jedynie do twierdzenia o niedoręczeniu pisma, choć w takiej sytuacji celowe byłoby przeprowadzenie dowodu z przesłuchania pozwanej i uprawdopodobnienie choćby okoliczności niedoręczenia pisma. Przy takim materiale procesowym jedyny możliwym ustaleniem, jest przyjęcie, że pozwanej doręczono pismo z 30 maja 2018 roku.

1.12.  Dowody pozwalają na ustalenie, że pozwana pozostaje dłużnikiem powoda w zakresie kwoty kapitału niespłaconego kordytu z odsetkami umownymi od 13 czerwca 2019 roku (art. 481 k.c.), zgodnie z żądaniem pozwu. W pozostałym zakresie powództwo podlega oddaleniu jako nieudowodnione.

4.  Koszty procesu.

Pozwana przegrała sprawę niemal w całości, powód uległ tylko co do należności ubocznych, bez względu na ich wysokość pozwaną należy obciążyć obowiązkiem zwrotu wszystkich kosztów procesu (art. 98 i 100 k.p.c.). Koszty powoda to wynagrodzenie radcy prawnego kwocie 5400 zł, ustalone na podstawie § 7 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, opłata od pozwu - 5.669 zł oraz opłata od pełnomocnictwa – 17 zł.

SSO Robert Bury

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13