Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 02 marca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 lutego 2020 r. w S.

sprawy z powództwa (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko W. L.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej W. L. na rzecz powoda (...) Banku (...) S.A w W. kwotę 79.010,57 (siedemdziesiąt dziewięć tysięcy dziesięć 57/100) złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP rocznie, nie wyższymi niż odsetki maksymalne za opóźnienie, liczonymi od kwoty 60.203,36 złotych od dnia 18 września 2019 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 8.428 (osiem tysięcy czterysta dwadzieścia osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  zastrzega pozwanej prawo powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności, w zakresie obowiązku zapłaty stwierdzonego w pkt I wyroku, do wartości stanu czynnego ujawnionego w spisie inwentarza spadku po D. L..

Sygn. akt I C 1594/19

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 02 marca 2020 r.

Powód (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej W. L. kwoty 60.203,36 złotych wraz z dalszymi odsetkami od dnia 18 września 2019 r. do dnia zapłaty, naliczanymi według zmiennej stopy procentowej w wysokości czterokrotności stopy procentowej kredytu lombardowego NBP, nie wyższymi niż odsetki maksymalne za opóźnienie, oraz o zasądzenie kwoty 19.037,15 złotych tytułem odsetek umownych za okres od dnia 29 listopada 2015 r. do dnia 12 września 2019 roku, których zapłaty dochodził obok roszczenia głównego. Nadto powód wniósł o zasądzenie kwoty 60 złotych tytułem opłat i prowizji bankowych, oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w dniu 17 listopada 2014 roku zawarł z D. L. umowę pożyczki. D. L. zmarł w dniu 25 października 2015 roku, a jego spadkobierczynią jest pozwana W. L.. W związku z opóźnieniem w spłacie umowa pożyczki została wypowiedziana i wierzytelność stała się wymagalna z dniem 17 lipca 2019 roku. Pozwana, mimo wezwania do zapłaty kwoty 79.225,43 złotych, nie zaspokoiła roszczenia choćby w części.

W odpowiedzi na pozew W. L. domagała się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych. Z ostrożności procesowej wniosła o umieszczenie w wyroku zastrzeżenia o prawie powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności za długi spadkowe, do wartości ustalonego w spisie inwentarza stanu spadku.

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwana podniosła, że kwestionuje wysokość należności głównej, wysokość odsetek za okres od 29 listopada 2015 r. do 17 września 2019 r. oraz naliczone opłaty i prowizje bankowe. Wskazała, że nie ma możliwości samodzielnego zweryfikowania, czy kwota pożyczki rzeczywiście została wypłacona w całości jej mężowi. W pozwie brak wystarczających informacji do obliczenia należnych powodowi odsetek. Pozwana wskazała, że część roszczenia w zakresie odsetek, których termin wymagalności upłynął wcześniej niż 3 lata od dnia wniesienia pozwu w sprawie, uległa przedawnieniu.

Na rozprawie w dniu 19 lutego 2020 r. pozwana podniosła zarzut przedawnienia całej kwoty dochodzonej pozwem, wskazując że do wypowiedzenia umowy faktycznie doszło w czerwcu 2016 roku.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

W dniu 17 listopada 2014 roku D. L. zawarł z (...) Bankiem (...) w W. umowę pożyczki na cele związane ze swoją działalnością gospodarczą, w kwocie 74.000 złotych. Wymieniony zobowiązał się do spłaty całej kwoty pożyczki wraz z odsetkami do dnia 28 października 2019 r. Kwota pożyczki zgodnie z § 4 umowy została oprocentowana w stosunku rocznym, według zmiennej stopy procentowej, według stawki referencyjnej powiększonej o marżę banku w wysokości 5,02%. Stawkę referencyjną stanowiła stawka (...), podawana w tabeli kursów (...), przy czym o zmianie wysokości oprocentowania pożyczkobiorca miał być każdorazowo zawiadamiany.

(dowód: umowa pożyczki z 17.11.2014 r., k. 8-10)

Umówiona kwota pieniężna – 74.000 złotych – została udostępniona D. L. na rachunku o nr (...) w dniu 17 listopada 2014 r..

(dowód: historia operacji na kontrakcie kredytowym, k. 51)

(dowód: postanowienie SR w Szczytnie z 15.12.2015 r., k. 11)

Pismem z dnia 3 czerwca 2019 r. (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wypowiedział W. L. umowę pożyczki, z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. Wysokość należności wynikającej z tej umowy ogółem bank określił na kwotę 78.503,61 złotych, w tym zaległy kapitał w kwocie 53.932,32 zł, odsetki od zadłużenia przeterminowanego w kwocie 9.503,56 zł, zaległe odsetki w kwocie 7.798,74 złotych. Przedmiotowe pismo W. L. odebrała w dniu 11 czerwca 2019 roku.

(dowód: wypowiedzenie umowy, k. 12, potwierdzenie odbioru, k. 13)

Następnie pismem banku z dnia 18 lipca 2019 r. W. L. została wezwana do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 79.225,43 złotych, w tym 60.203,36 złotych tytułem zaległego kapitału, 18.031,07 złotych tytułem odsetek oraz 991 złotych tytułem kosztów. Mimo awizowania w dniu 23 lipca 2019 r., korespondencja ta nie została przez W. L. podjęta.

(dowód: wezwanie do zapłaty, k. 14, zwrotne potwierdzenie odbioru, k. 15v)

Suma niespłaconych odsetek umownych oraz odsetek od zadłużenia przeterminowanego za okres od dnia 29 listopada 2015 r. do 17 września 2019 r. wyniosła 19.037,31 złotych.

(dowód: szczegółowe rozliczenie pożyczki, k. 54-55)

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów złożonych przez powoda, których autentyczność i treść nie były kwestionowane w toku postępowania. Sąd także z urzędu nie znajduje jakichkolwiek okoliczności, które miałyby skutkować podważeniem prawdziwości tych dokumentów. Miały one przy tym walor dokumentów prywatnych (art. 245 k.p.c.), a zatem stanowiły dowód tego, że wymienione w nich osoby złożyły określone oświadczenia woli.

Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku:

Powództwo należało uwzględnić niemal w całości.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Umowa pożyczki należy przy tym do umów realnych, a zatem spełnienie objętego nią świadczenia pożyczkodawcy – wypłata kwoty pożyczki – stanowi o zawarciu umowy, i dopiero spełnienie tego świadczenia aktualizuje zobowiązanie wzajemne pożyczkobiorcy.

W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, że kwota 74.000 złotych została udostępniona pożyczkobiorcy D. L. w dniu 17 listopada 2014 r., w momencie uruchomienia rachunku bankowego przeznaczonego do obsługi pożyczki zgodnie z umową. Nie zasługiwał więc na podzielenie najdalej idący zarzut strony pozwanej, według którego nie wiadomo, w jakiej kwocie pożyczka została rzeczywiście wypłacona pozwanemu, co miało determinować zakres jego odpowiedzialności za spełnienie świadczenia. Złożony dokument w postaci historii operacji na rachunku wprost wskazuje, że D. L. dysponował całą kwotą pożyczki już od dnia zawarcia umowy.

Wbrew stanowisku strony pozwanej, powód wykazał wysokość należności głównej dochodzonej pozwem w niniejszej sprawie. Wynika ona ze złożonej umowy pożyczki, wspartych twierdzeniami powoda co do tego, w jakim zakresie świadczenie pożyczkobiorcy nie zostało spełnione.

Podkreślić należy, że rzeczą powoda jest udowodnienie samej podstawy zobowiązania, a to na stronie pozwanej stosownie do art. 6 k.c. spoczywa ciężar wykazania tego, że zobowiązanie to zostało zaspokojone w szerszym zakresie, niż twierdzi powód. To pożyczkobiorca wywodzi z faktu zapłaty określone konsekwencje prawne, w postaci wygaśnięcia zobowiązania. Pozwana nie zaoferowała inicjatywy dowodowej, która zmierzałaby do udowodnienia, że roszczenie powoda w zakresie należności głównej dochodzonej pozwem uległo zaspokojeniu choćby w części.

W dalszej kolejności wskazać należy, że nie zasługiwały na podzielenie zarzuty strony pozwanej dotyczące niewykazania wysokości roszczenia odsetkowego przez powoda. W reakcji na ten zarzut powód złożył bowiem zestawienie precyzujące sposób, w jaki zostały obliczone odsetki za poszczególne okresy rozliczeniowe (k. 54-55). Strona pozwana nie podniosła do tego zestawienia żadnych skonkretyzowanych zarzutów, które wskazywałyby na nieprawidłowość obliczeń powoda. Nie złożyła też wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, a ogólnikowy charakter podniesionych zarzutów w ocenie Sądu nie przemawiał za dopuszczaniem tego dowodu z urzędu, co stanowi jedynie prawo, a nie obowiązek organu orzekającego (art. 232 zd. 2 k.p.c.).

W dalszej kolejności należy odnieść się do zarzutu przedawnienia roszczenia.

Zgodnie z art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

W niniejszej sprawie dochodzone przez powoda roszczenie było związane z prowadzoną przezeń działalnością gospodarczą, a zatem mogło ulec przedawnieniu po upływie trzech lat, z uwzględnieniem, że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego.

Jeśli chodzi o należność główną, twierdzenie pozwanej o tym, że do wypowiedzenia umowy skutkującego wymagalnością roszczenia doszło w 2016 roku, nie zostało wykazane. Samo wskazanie w szczegółowym rozliczeniu umowy przez powoda (k. 54), że w dniu 20 czerwca 2016 r. miało dojść do wypowiedzenia kredytu, nie dowodzi bowiem tęgo, czy faktycznie, komu, i jakiej treści oświadczenie miałoby zostać wówczas złożone.

Niezależnie od powyższej kwestii zauważyć należy, że nawet przy przyjęciu, że do wypowiedzenia umowy miałoby dojść w czerwcu 2016 roku, pozew został wniesiony w dniu 17 września 2019 r., a zatem przed upływem terminu przedawnienia. Wniosek taki wypływa ze sposobu liczenia terminu przedawnienia, którego upływ każdorazowo przypada na koniec danego roku kalendarzowego.

Nie można w tym miejscu pominąć, że regulacja w tym zakresie obowiązuje od dnia 9 lipca 2018 r., kiedy to weszła w życie ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2018.1104 z dnia 2018.06.08). Przed tą datą koniec biegu terminu przedawnienia był obliczany zgodnie z art. 112 k.c., który stanowi, że termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 powołanej ustawy o zmianie Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Regulacja stanowiąca wyjątek od reguły stosowania nowej ustawy, przewidziana w ust. 2, dotyczy przypadków gdy zmianie uległa długość samego terminu przedawnienia. Tymczasem w niniejszej sprawie niezmiennie obowiązywał trzyletni termin, a novum legislacyjne stanowi jedynie moment, na który należy określać koniec biegu przedawnienia. Mając na uwadze, że przepisy o charakterze wyjątkowym nie podlegają wykładni rozszerzającej, należy uznać, że w niniejszej sprawie znajduje zastosowanie art. 118 k.c. w brzmieniu po nowelizacji, dokonanej z dniem 9 lipca 2018 r..

Częściowo zasadny był jednak zarzut przedawnienia roszczenia w zakresie odsetek. Powód dochodził bowiem zapłaty odsetek m. in. za okres od 29 listopada 2015 r. do 31 grudnia 2015 roku, a w tym zakresie jego roszczenie uległo przedawnieniu wraz z upływem tego ostatniego dnia. Odwołując się do dokumentu szczegółowego rozliczenia pożyczki (k. 54) stwierdzić należy, że kwota niespłaconych odsetek za okres przed dniem 31 grudnia 2015 r. wyniosła 289,94 złotych. W tym zakresie roszczenie dochodzone pozwem utraciło przymiot zaskarżalności, a pozwana może uchylić się od jego zaspokojenia (art. 117 § 2 k.c.).

Zgodnie z art. 481 § k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Z kolei § 2 tego przepisu stanowi, że gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej (niż odsetki ustawowe za opóźnienie), wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Uprawnienie do pobierania przez pożyczkodawcę odsetek umownych od należności przeterminowanej (a taki charakter ma zaległy kapitał pożyczki), wynikało z treści umowy, a konkretnie z jej § 16 ust. 1, przewidującego zmienną stopę procentową określoną w uchwale zarządu (...) S.A., podawaną do wiadomości klientów. W dniu zawarcia umowy stopa procentowa dla należności przeterminowanych wynosiła 12% w stosunku rocznym. Dochodzone przez powoda odsetki nie mogły być przy tym wyższe, niż odsetki maksymalne za opóźnienie.

Z uwagi na powyższe rozstrzygnięto jak w pkt I i II wyroku.

W pkt III na podstawie art. 100 k.p.c. zasądzono od pozwanej na rzecz powoda koszy procesu w kwocie 8.428 złotych. Powód uległ bowiem w procesie w nieznacznym zakresie, co do niewielkiej części należności ubocznych. Na zasądzoną kwotę kosztów procesuskładało się wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 5.400 złotych (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych), opłata od pozwu w kwocie 3.011 złotych oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.

W pkt IV Sąd zastrzegł pozwanej prawo powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności do stanu czynnego spadku ujawnionego w spisie inwentarza spadku po D. L.. Zgodnie bowiem z art. 319 k.p.c. jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości, sąd może, nie wymieniając tych przedmiotów ani ich wartości, uwzględnić powództwo zastrzegając pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności.