Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 sierpnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2019 r. w Gliwicach

sprawy H. S. (S.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania H. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 23 kwietnia 2019 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu prawo do rekompensaty;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz H. S. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

(-) sędzia Teresa Kalinka

Sygn. akt. VIII U 1132/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 23 kwietnia 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu H. S. prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych i następnie jej uwzględnienia przy wyliczaniu wysokości przyznanej emerytury. Podniósł, że zgodnie z przedłożonymi przez niego świadectwami i zaświadczeniami oraz zeznaniami świadków, o przesłuchanie których wnosił, wykonywał pracę w warunkach szczególnych w całym okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w T. od 2 stycznia 1990r. do 8 marca 1994r. oraz w (...) Zakładach (...) w Z. od
9 marca 1994r. do 18 maja 2007r. Tym samym spełnia warunki do przyznania mu prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Ponadto wniósł o zasądzenie od organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Równocześnie ZUS wskazał, że nie uwzględnił rekompensaty o której mowa w art. 21 ustawy z dnia
19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2018r., poz. 1924 ze zm.), argumentując iż ubezpieczony nie udowodnił na dzień 1 stycznia 2009r. wymaganego
15 – letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, bowiem w ocenie ZUS nie wykazał żadnego okresu takiej pracy. Do pracy takiej nie zaliczono bowiem okresu zatrudnienia od 8 października 1984r. do 8 marca 1994r. na stanowisku ślusarza
w Zakładach (...) w T., jak również okresu pracy od
9 marca 1994r. do 18 maja 2007r. w charakterze skręcacza splotów w (...) Przedsiębiorstwie Produkcyjno – (...) Sp. z o.o. w D.. ZUS zaznaczył, iż do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył ubezpieczonemu powyższych okresów, z uwagi na brak świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony H. S., urodzony (...), w dniu 5 marca 2019r. złożył wniosek o emeryturę na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2018r. poz. 1270 ze zm.).

Ubezpieczony 65 lat ukończył (...)

Decyzją z dnia 23 kwietnia 2019r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, tj. ukończenia 65 lat i równocześnie ustalił zaliczkową wysokość tego świadczenia.

Z kolei zaskarżoną decyzją z tej samej daty (...) Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

W postępowaniu przed Sądem ubezpieczony, domagał się uznania z pracę
w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia u powyższego pracodawcy, w spornych okresach, określonych przez siebie w odwołaniu.

W toku procesu Sąd ustalił, iż w okresie od 8 października 1984r. do 8 marca 1994r., ubezpieczony pracował w Zakładach (...) w T.. Było to przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją różnego rodzaju elementów metalowych na rzecz innych zakładów przemysłowych. Zakłady były podzielone na różne wydziały zajmujące się produkcją poszczególnych produktów w różnych technologiach wytwarzania. W trakcie całego zatrudnienia w tym zakładzie, pracodawca przypisywał ubezpieczonemu stanowisko ślusarza. Również wydziały do których był służbowo przypisany, ulegały zmianom. Początkowo pracował w dziale narzędziowni. Z kolei od
2 stycznia 1990r. ubezpieczony przeszedł do pracy w tzw. wydziale WW., który zajmował się produkcją wyrobów spiekanych z proszków metalowych. Faktycznie od tej daty, do końca zatrudnienia u tego pracodawcy ubezpieczony, bez względu na nazwę zajmowanego stanowiska pracy, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, zajmował się wyłącznie obsługą urządzeń formujących z metalowego proszku kształt wyrobów, które następnie podlegały spiekaniu. W szczególności zajmował się obsługą specjalistycznych pras, w których były umieszczane matryce nadające kształt dawce proszku metalowego. Po sprasowaniu materiału, gotowy półprodukt był następnie przez prasę wysuwany z matrycy. Matryca była specjalną formą składającą się z kilku elementów napędzanych przez prasę. Napełnianie matrycy odbywało się przez podanie z mieszalnika, poprzez dozownik, odpowiedniej dawki surowca, dalej następował ruch prasy składający w całość wszystkie elementy matrycy i poprzez ich docisk, formujący gotowy półprodukt. Praca przy obsłudze tych urządzeń polegała na ich sterowaniu, a także na wymianie matryc, w razie konieczności zmiany wytwarzanego na danej maszynie półproduktu. Wszystkimi tymi czynnościami obsługowymi zajmował się ubezpieczony, podczas całego okresu pracy w wydziale WW. Opisana wyżej technologia produkcji półproduktów do ich dalszego spiekania powodowała, że czynnikami szkodliwymi na tym stanowisku pracy było narażenie na pyły mieszanek metalowych z dodatkami chemicznymi, którymi zasypywano matryce, na opary rozpuszczalnika (...), którym czyszczono elementy matryc i maszyn, hałas pochodzący od pracujących pras oraz wysoka temperatura pochodząca z pieców spiekających uformowane na prasach półprodukty. Członkowie brygady odwołującego otrzymywali mleko i posiłki regeneracyjne jak również dodatek szkodliwy. Przysługiwało im też corocznie dodatkowych 9 dni urlopu, tzw. zdrowotnego.

Następnie w okresie od 9 marca 1994r. do 18 maja 2007r., ubezpieczony pracował w (...) Zakładach (...) w Z., które z biegiem czasu ulegały przekształceniom własnościowym. Zmieniała się też ich nazwa. Były to zakłady produkujące liny metalowe i plecione druty. W trakcie całego zatrudnienia w tym zakładzie, pracodawca przypisywał ubezpieczonemu stanowisko skręcacza splotów. Przez cały okres zatrudnienia u tego pracodawcy, odwołujący faktycznie, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, zajmował się wyłącznie obsługą urządzeń za pomocą których splatano liny stalowe i specjalne druty skręcane. L. były splatane z drutów stalowych pokrytych ołowiem lub cynkiem w celu ich zabezpieczenia. Dodatkowo w trakcie ich zawijania, były one polewane odczynnikami chemicznymi ułatwiającymi ich poślizg
i odpowiednie splecenie. W trakcie przeciągania, zaginania i zaplatania drutu w linę, opisane wyżej warstwy ochronne i poślizgowe, zagrzewały się i częściowo ulegały starciu. W konsekwencji wokół maszyny służącej do produkcji lin, nieustannie unosiły się drobinki pyłu stalowego, ołowiowego i cynkowego, a dodatkowo opary chemikaliów do ułatwienia poślizgu. Pracownicy obsługi tych urządzeń w spornym okresie nie stosowali żadnych środków ochrony indywidualnej, bowiem w tym czasie pracodawca takich nie zapewniał. Członkowie brygady odwołującego, podobnie jak pracownicy produkcji otrzymywali mleko i posiłki regeneracyjne jak również dodatek szkodliwy.

Sąd ustalił, że za okres pracy w (...) Zakładach (...)
w Z., również po jej przekształceniach własnościowych, w okresie od 9 marca 1994r. do 18 maja 2007r., następca prawny pracodawcy, tj. (...) Przedsiębiorstwo – Produkcyjno – (...) Sp. z o.o. w D. wystawiło ubezpieczonemu świadectwo pracy, w którym w punkcie 4 potwierdzono mu wykonywanie pracy
w warunkach szczególnych, tj. pracy wymienionej w wykazie A, dział III, poz. 45, pkt 33.

Razem z ubezpieczonym w spornym okresie pracowali: w (...) Zakładach (...) w Z. J. K. – skręcacz splotów oraz w Zakładach (...) w T. R. B. – brygadzista i P. D., który był członkiem brygady odwołującego i wykonywał takie same jak on obowiązki służbowe i zajmowali takie same stanowiska.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: akt organu rentowego, zeznań świadków J. K., R. B. i P. D. (k.48-51), wyjaśnień odwołującego (k.54-55), a także akt osobowych ubezpieczonego z (...) Zakładów (...) w Z. oraz z Zakładów (...) w T., dołączonych do akt niniejszej sprawy.

Zebrany materiał dowodowy Sąd uznał za kompletny i spójny, a tym samym za wystarczający do poczynienia ustaleń faktycznych oraz na rozstrzygnięcie sprawy.
W szczególności Sąd dał w pełni wiarę zeznaniom świadków i samego ubezpieczonego, gdyż są spójne, przekonywujące i wzajemnie się potwierdzają, a nadto znajdują potwierdzenie w dokumentacji osobowej odwołującego.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 21, ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2015r., poz. 965 ze zm.) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Bezspornie H. S. jest uprawniony do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2018r. poz. 1270 ze zm.),. Kwestia sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła uprawnień ubezpieczonego do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych określa ogólne warunki nabycia prawa do rekompensaty, czyli – zgodnie z definicją legalną zamieszczoną w art. 2 pkt 5 ustawy – do odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze przez osoby, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Prawo do rekompensaty przysługuje ubezpieczonemu, który legitymuje się co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Chodzi w tym przypadku o pracę, o której mowa w art. 32, 33, 39, 40 i 50c ustawy (art. 21 ust. 1).

Wprawdzie w ust. 2 wyraźnie zastrzeżono, że prawo do rekompensaty nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy
o emeryturach i rentach z FUS, jednak w ocenie Sądu w przepisie tym chodzi niewątpliwie o emeryturę wcześniejszą przyznaną na podstawie przepisów tej ustawy. Odmienne rozumienie tego przepisu, tj. uznanie, że rekompensata powyższa nie przysługuje również w wypadku przyznania prawa do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, prowadziłoby do uznania, że art. 21, ust. 1 jest przepisem martwym, gdyż brak byłoby kategorii osób spełniających kryteria do uzyskania przedmiotowej rekompensaty. Należy zatem kierować się wykładnią celowościową i uznać, że racjonalny ustawodawca
w żadnym wypadku nie dążyłby do stworzenia przepisu, który nie miałby podstaw do funkcjonowania w obrocie prawnym.

Zatem przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

- utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę w związku
z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008r. – w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r. – podstawy normatywnej przewidującej takie uprawnienie;

- niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej;

- legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

- nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do wcześniejszej emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Okoliczność sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła zatem ostatecznie posiadania przez ubezpieczonego wymaganego 15 letniego okresu pracy wykonywanej
w warunkach szczególnych, bowiem ZUS nie uznał za udowodnione jakiegokolwiek okresu takiej pracy.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd przyjął, że ubezpieczony posiada wymagany 15 letni okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace w szczególnych warunkach, w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w T. od 2 stycznia 1990r. do 8 marca 1994r. oraz w (...) Zakładach (...) w Z. od 9 marca 1994r. do 18 maja 2007r.

U pierwszego z wymienionych powyżej pracodawców ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie przy pracach związanych z produkcją proszków metali i niemetali oraz wyrobów spiekanych z tych proszków. Bez znaczenia na taką ocenę jego pracy pozostaje, że pracodawca przypisał mu stanowisko ślusarza, bowiem praca na tym stanowisku, w dziale WW., w którym w tym okresie pracował odwołujący, wiązała się nierozerwalnie z obsługą urządzeń wytwarzających z proszków metalowych, prasowanych półproduktów, które następnie były spiekane w specjalnych piecach. Prace przy produkcji talu, proszków metali i niemetali oraz wyrobów spiekanych z tych proszków wymienione zostały w wykazie A, dział III, poz. 47 ,stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.).

Z kolei praca ubezpieczonego u drugiego z wymienionych pracodawców, związana była z obsługą agregatów i urządzeń służących do zwijania lin stalowych i drutów metalowych. Prace przy obsłudze agregatów do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz
z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającymi, wymienione zostały w wykazie A, dział III, poz. 45, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.).

Tak więc odwołujący w obydwu spornych okresach wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wyłącznie prace w szczególnych warunkach, określone w wykazie takich prac.

Bez znaczenia pozostaje, że pierwszy pracodawca nie wystawił ubezpieczonemu świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a równocześnie ZUS zakwestionował zapisy wystawionego przez drugiego pracodawcę, świadectwa pracy
w treści którego potwierdzono wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Fakt wykonywania takiej pracy u obu tych pracodawców, został bowiem wykazany
w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe rozważania, należało uznać, że H. S. legitymuje się na dzień 1 stycznia 2009r. – 15 letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Wobec faktu, że ubezpieczony spełniła wszystkie przesłanki uprawniające go do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych, Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku. O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018r. poz. 265, ze zm.) w punkcie drugim orzeczenia.

(-) Sędzia Teresa Kalinka