Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2019 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa A. C.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej z siedzibą w C. obecnie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością Spółce komandytowej w restrukturyzacji i Gminie MiastaT.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej Gminy MiastaT.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 14 czerwca 2017 r. sygn. akt IX GC 1079/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej Gminy Miasta T. na rzecz powoda kwotę 8.100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Teresa Rak SSA Jan Kremer SSA Paweł Czepiel

Sygn. akt I AGa 385/18

UZASADNIENIE

Powód A. C. wniósł o zasądzenie solidarnie od (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w C. i od Gminy Miasta T. (...) Ośrodka Sportu i Rekreacji kwoty 241.585,05 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od:

-

kwoty 659,55 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

-

kwoty 240.925,50 zł od dnia 1 lipca 2015 r. do dnia zapłaty

oraz o zasądzenie od (...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w C. kwoty 4.948,64 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i odsetek ustawowych liczonych w następujący sposób:

-

od kwoty 233.641,30 zł za okres od dnia 16 maja 2015 r. do dnia 30 czerwca 2015 r.,

-

od kwoty 7.284,20 zł za okres od dnia 11 czerwca 2015 r. do dnia 30 czerwca 2015 r.,

a także o zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kosztów procesu. Pozew wniesiono w dniu 24 lipca 2015 r., a sprecyzowano w piśmie z 31 sierpnia 2015 r.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że zawarł z poprzednikiem prawnym strony pozwanej (...) sp. z o.o. sp. k. umowę o roboty budowlane, której przedmiotem była dostawa i montaż instalacji uzdatniania wody basenowej oraz wyposażenie basenów wraz z rozruchem i dostawą chemii basenowej. Była to umowa o podwykonawstwo zawarta w ramach inwestycji realizowanej przez inwestora Gminę Miasta T.. Inwestor wyraził zgodę na współpracę z powodem, jako podwykonawcą. Powód wykonał wszystkie prace objęte umową. Na tej podstawie powód wystawił stronie pozwanej następujące faktury VAT:

-

nr(...) z dnia 19 lutego 2015 r. na kwotę 482.012,40 zł,

-

nr (...) z dnia 31 marca 2015 r. na kwotę 255.987,60 zł.

Strona pozwana (...) sp. z o.o. sp. k. dokonała na rzecz strony powodowej zapłaty kwot 300.000 zł i 188.074,50 zł. W konsekwencji do zapłaty pozostała kwota 240.925,50 zł tytułem należności głównej wynikającej z faktury nr (...) r. (przy uwzględnieniu zatrzymanej kaucji gwarancyjnej), a także odsetki tytułem uregulowania części należności po terminie i dalsze odsetki. Strona powodowa jednocześnie zwróciła uwagę, że odsetki w stosunku do strony pozwanej Gminy Miasta T. zostały naliczone od upływu terminu wyznaczonego w wezwaniu do zapłaty.

Uwzględniając powództwo Sąd wydał w dniu 1 października 2015 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (sygn. akt (...) Nakaz zapłaty został zaskarżony sprzeciwem przez każdego z pozwanych.

Strona pozwana Gmina Miasta T. - (...) Ośrodek(...) w T. wniosła o oddalenie powództwa w stosunku do niej i o zasądzenie od strony powodowej na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu podniosła, że nie jest zobowiązana względem strony powodowej, gdyż nie powstała solidarna odpowiedzialność inwestora na podstawie art. 647 ^{( 1)} k.c. Umowa zawarta z poprzednikiem prawnym strony pozwanej (...) sp. z o.o. sp. k. nie przewidywała możliwości wykonywania robót przez podwykonawców, co było wynikiem treści oferty, zgodnie z która wykonawca miał wykonać roboty własnymi siłami. Ani strona pozwana, ani jej poprzednik prawny, ani strona powodowa nie wystąpili do Gminy Miasta T. o wyrażenie zgody na zawarcie umowy z podwykonawcą, ani nie przedstawili umowy lub projektu umowy z podwykonawcą. Dowodem na powstanie odpowiedzialności inwestora nie może być pismo dyrektora (...) z 21 listopada 2014 r. o wpisaniu strony powodowej do rejestru podwykonawców na wniosek strony powodowej - nie była to bowiem zgoda na zawarcie umowy z podwykonawcą, a rejestr podwykonawców powstał wyłącznie w celu uzyskania bieżących informacji o zaległościach płatniczych (...) sp. z o.o. sp. k. względem podwykonawców w związku z opóźnieniem realizacji inwestycji. Gmina Miasta T. podniosła również, że zapłaciła spółce (...) sp. z o.o. sp. k. wynagrodzenie, w tym za prace realizowane przez stronę powodową.

Strona pozwana (...) sp. z o.o. sp. k. wniosła o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od strony powodowej na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu podniosła, że strona powodowa nie wykonała prac w umówionym terminie. Ponadto strona powodowa w ogóle nie wykonała części prac. Stronie pozwanej przysługiwały względem strony powodowej wzajemne, wymagalne wierzytelności:

-

w wysokości 132.840 zł tytułem kary umownej za opóźnienie w realizacji prac;

-

w wysokości 5.000 zł tytułem zwrotu kosztów ochrony poniesionych na zabezpieczenie materiałów złożonych na terenie budowy;

-

w wysokości 26.000 zł tytułem zwrotu kosztów mediów (koszt zużycia prądu w czasie realizacji umowy i w czasie rozruchu instalacji);

-

w wysokości 600 zł tytułem zwrotu kosztów związanych z utylizacją śmieci;

-

w wysokości 14.145 zł tytułem zwrotu kosztów montażu kratki przelewowej na basenie (roboty te nie zostały wykonane przez powoda, choć były objęte zakresem umowy).

Stronie pozwanej przysługiwały również wzajemne, wymagalne wierzytelności wynikające z realizacji innych inwestycji:

w wysokości 15.375 zł tytułem zwrotu kosztów zastępczego wykonania robót polegających na naprawie folii w basenie w G. umożliwiającej funkcjonowanie basenu w ramach udzielonej przez powoda gwarancji w umowie z dnia 5 marca 2014 r.;

w wysokości 9.453 zł tytułem zwrotu kosztów zastępczego wykonania robót polegających

na wykonaniu obudowy zabezpieczających rynien odpowietrzających od dmuchaw w basenie w G. w ramach udzielonej przez powoda gwarancji w umowie z dnia 5 marca 2014 r.;

w wysokości 5.000 zł tytułem zwrotu kosztów zastępczego wykonania robót polegających na montażu pomp na basenie w Ż. w ramach udzielonej przez powoda gwarancji w umowie z dnia 18 października 2013 r.

Strona pozwana - po sprecyzowaniu stanowiska procesowego w piśmie przygotowawczym z dnia 10 marca 2016 r.- oświadczyła, że dokonała potrącenia powyższych wierzytelności z wierzytelnościami powoda, w wyniku czego powodowi przysługuje co najwyżej wierzytelność w wysokości 32.552,50 zł. Powodowi nie należała się jednak nawet kwota 32.552,50 zł, albowiem nienależycie wykonał umowę, a ponadto strona pozwana poniosła szkodę w postaci naliczenia jej kar umownych przez inwestora.

Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo odrębnie w stosunku do każdego z pozwanych z uwzględnieniem ich zakresu odpowiedzialności oddalając powództwo w zakresie kwoty 1125 zł jako niewymagalnej części stanowiącej 30% kaucji gwarancyjnej na podstawie poczynionych ustaleń.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny: w dniu 18 października 2013 r. powód zawarł z Firmą Handlowo - Usługową (...) (...) sp. j. z siedzibą w C. umowę, na podstawie której zobowiązał się wykonać prace polegające na dostawie, montażu instalacji uzdatniania wody basenowej, wyposażenia basenów zgodnie z dokumentacja projektową dla zadania: „Rozbudowa i przebudowa(...) w T. ul. (...)” wraz z rozruchem i dostawą chemii basenowej na potrzeby rozruchu instalacji oraz utrzymaniem instalacji do momentu odbioru końcowego inwestycji. Prace miały być zakończone przez powoda do dnia 28 lutego 2015 r.

Za wykonane prace powód miał otrzymać wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 750.000 zł netto. (...) (...) sp. j. mogła zatrzymać 5 % wartości netto wynagrodzenia tytułem zabezpieczenia należytego wykonania umowy- z każdej faktury wystawionej przez powoda. Wartość 70 % sumy gwarancyjnej miała być zwrócona po pozytywnym odbiorze końcowym, a pozostałe 30 % miało być zatrzymane na okres gwarancji. Gwarancja została natomiast udzielona przez powoda na okres 36 miesięcy począwszy od podpisania protokołu końcowego odbioru całości inwestycji przez inwestora i (...) (...) sp. j.

Aneksem z dnia 28 lutego 2015 r. strony przedłużył termin realizacji umowy do dnia 30 marca 2015 r.

Umowa została zawarta w ramach inwestycji realizowanej przez F.H.U.(...)sp. j., jako generalnego wykonawcę, na rzecz inwestora Gminy Miasta T.- (...) Ośrodka Sportu i Rekreacji.

Przed podpisaniem umowy z powodem inwestorowi nie okazano projektu umowy w celu uzyskania zgody na zawarcie umowy.

Firma Handlowo - Usługowa (...) (...)sp. j. została przekształcona w (...) sp. z o.o. sp. k. Spółka komandytowa została wpisana do Rejestru Przedsiębiorców KRS w dniu 7 kwietnia 2014 r.

Pismem z dnia 17 listopada 2014 r. powód zawiadomił (...) Ośrodek (...) że na terenie inwestycji pracuje w charakterze podwykonawcy spółki (...) sp. z o.o. sp. k. na podstawie umowy z dnia 18 października 2013 r. W piśmie powód opisał przedmiot powierzonych mu prac oraz wniósł na podstawie art. 647 k.c. o wpisanie go jako podwykonawcy na listę podmiotów zgłoszonych przy realizacji przedmiotowej inwestycji.

W odpowiedzi, tj. w piśmie z dnia 21 listopada 2014 r. dyrektor (...) Ośrodka (...) potwierdził, że w dniu 19 listopada 2014 r. powód został wpisany do rejestru podwykonawców przedmiotowej inwestycji. W piśmie zobowiązano jednocześnie powoda do informowania inwestora o wysokości wierzytelności względem (...) sp. z o.o. sp. k. i o stanie rozliczeń.

Strona pozwana Gmina Miasta T.- (...) Ośrodek (...) wiedziała, że przedsiębiorstwo powoda wykonuje prace na inwestycji. Miała możliwość zapoznania się z umową zawartą między powodem a Firmą Handlowo- Usługową (...) (...) sp. j.

Powód brał udział w inwentaryzacji stanu zaawansowania robót w dniu 30 marca 2015 r. przeprowadzonej między pozwanymi.

Pod koniec robót dyrektor (...) Ośrodka (...)spotkał powoda kilka razy na terenie inwestycji.

Powód w pismach z 26 marca 2015 r., 11 maja 2015 r. i korespondencji elektronicznej z 11 czerwca 2015 r. zawiadamiał stronę pozwaną Gminę Miasta T.- (...) Ośrodek(...)o zaległościach finansowych spółki (...) sp. z o.o. sp. k. względem powoda z tytułu realizacji robót. Powód zwrócił jednocześnie uwagę na solidarną odpowiedzialność inwestora z wykonawcą.

Bezpośrednio przed wytoczeniem powództwa Gmina Miasta T. - (...) Ośrodek (...) została ponownie wezwana- w piśmie z 23 czerwca 2015 r.- do zapłaty kwoty w łącznej wysokości 429.000 zł w terminie do dnia 30 czerwca 2015 r.

Strona pozwana (...) sp. z o.o. sp. k. już od początku była w opóźnieniu w realizacji robót, co uniemożliwiło powodowi rozpoczęcie prac po podpisaniu umowy, a następnie utrudniało powodowi wykonywanie prac. Z tej przyczyny strony zawały aneks do umowy przedłużający termin realizacji prac do 30 marca 2015 r. Pomimo tego, z przyczyn leżących po stronie pozwanej (...) powód nie mógł ukończyć całości prac w terminie.

Zasadnicze prace powód wykonał przed 30 marca 2015 r. Zakres prac wykonanych do 30 marca 2015 r. został oszacowany orientacyjnie na 90 %. Do 30 marca 2015 r. powód nie zamontował części elementów wyposażenia niecek basenowych (nie zamontował maskownic dysz dennych, drabinki, słupków, lin torowych), ani nie przeprowadził rozruchu instalacji basenowej. Nie było możliwe wykonanie wszystkich prac do dnia 30 marca 2015 r., albowiem strona pozwana (...) sp. z o.o. sp. k. nie udostępniła powodowi frontu robót-

strona pozwana w tym czasie nadal wykonywała roboty ogólnobudowlane (wykonywanie sufitu podwieszanego, malowanie ścian, wykonywanie ceramiki niecki), częściowo przy użyciu rusztowań postawionych w niecce basenu, co uniemożliwiło powodowi dokończenie jego zakresu prac. Z tych przyczyn powód nie mógł przeprowadzić również rozruchu instalacji basenowej. (...) sp. z o.o. sp. k. wiedziała o przeszkodach leżących po jej stronie. Dodatkowo powód w pismach z 12 marca 2015 r. z 30 marca 2015 r. zwrócił uwagę na wskazane problemy i powiadomił, że prace dokończy po udostępnieniu mu frontu robót.

Powód wykonał również mechanizm pozwalający na użycie dźwigu dla niepełnosprawnych. Dostarczył również dźwig. Dźwig dla niepełnosprawnych nie jest na stałe zamontowany na krawędzi basenu, tylko w razie potrzeby jest umieszczany w mechanizmie (był to przenośny dźwig).

Po udostępnieniu powodowi frontu robót, co nastąpiło po dacie 30 marca 2015 r., powód dokończył prace. Prace zostały zakończone przed 28 maja 2015 r.

Powód przekazał instrukcję obsługi urządzeń. Przeprowadził również szkolenie pracowników basenu.

W dniu 10 czerwca 2015 r. pozwani dokonali między sobą protokolarnego, końcowego odbioru całości robót.

Powód wystawił stronie pozwanej (...) sp. z o.o. sp. k. następujące faktury VAT:

-

nr(...) z dnia 19 lutego 2015 r. na kwotę 482.012,40 zł, z terminem zapłaty do dnia 21 marca 2015 r.,

-

nr(...)z dnia 31 marca 2015 r. na kwotę 255.987,60 zł, z terminem zapłaty do dnia 30 kwietnia 2015 r.,

-

nr (...)z dnia 17 października 2016 r. na kwotę 92.250 zł z terminem zapłaty do dnia 16 listopada 2016 r.

Przedmiotem umowy zawartej z powodem nie było zamontowanie kratki przelewowej.

Drobne usterki stwierdzone po wykonaniu prac, a dotyczące zakresu prac wykonanych przez powoda, zostały przez niego usunięte.

Strona pozwana (...) sp. z o.o. sp. k. dokonała na rzecz powoda zapłaty:

-

kwoty 300.000 zł w dniu 14 kwietnia 2015 r.,

-

kwoty 188.074,50 zł w dniu 16 lipca 2015 r.

Powód wykonywał prace przy pomocy dalszego podwykonawcy J. S., z którym rozliczył się w całości za wykonane prace.

W piśmie z 15 czerwca 2015 r. strona pozwana (...) sp. z o.o. sp. k. wezwała powoda do zapłaty w terminie 7 dni kwoty w łącznej wysokości 164.440 zł, na którą

składały się:

-

kwota 132.840 zł tytułem kary umownej za opóźnienie w realizacji prac;

-

kwota 5.000 zł tytułem zwrotu kosztów ochrony poniesionych na zabezpieczenie materiałów złożonych na terenie budowy;

-

kwota 26.000 zł tytułem zwrotu kosztów mediów (koszt zużycia prądu w czasie realizacji umowy i w czasie rozruchu instalacji);

-

kwota 600 zł tytułem zwrotu kosztów związanych z utylizacją śmieci.

W odpowiedzi (w piśmie z 8 lipca 2015 r.) powód zakwestionował roszczenie strony pozwanej.

Powoda łączyła ponadto z Firmą Handlowo- Usługową (...) (...)sp. j. umowa z 18 października 2013 r. na dostawę i montaż instalacji uzdatniania wody basenowej wraz z rozruchem w ramach inwestycji w Ż..

Powoda łączyła ze stroną pozwaną (...) s p. z o.o. sp. k. również umowa z 5 marca 2014 r. na wykonanie foliowania niecek z dostawą i montażem wyposażenia oraz solarnego układu podgrzewania wody w ramach inwestycji w G..

W każdej z powyższych umów powód udzielił zabezpieczenia z tytułu udzielonej gwarancji w postaci zatrzymania części wynagrodzenia.

W okresie gwarancji ujawniły się wady w wykonanych przez powoda pracach w ramach powyższych umów. Powód usunął wskazane wady.

W piśmie z dnia 23 lipca 2015 r. strona pozwana (...) sp. z o.o. sp. k. oświadczyła, że dokonała potrącenia wierzytelności powoda z jej rzekomymi wierzytelnościami:

-

w wysokości 164.400 zł tytułem kary umownej;

-

w wysokości 15.375 zł tytułem zwrotu kosztów zastępczego wykonania robót polegających na naprawie folii w basenie w G. umożliwiającej funkcjonowanie basenu w ramach udzielonej przez powoda gwarancji w umowie z dnia 5 marca 2014 r.;

-

w wysokości 14.145 zł tytułem zwrotu kosztów montażu kratki przelewowej na basenie (roboty te nie zostały wykonane przez powoda, choć były objęte zakresem umowy);

-

w wysokości 9.453 zł tytułem zwrotu kosztów zastępczego wykonania robót polegających na wykonaniu obudowy zabezpieczających rynien odpowietrzających od dmuchaw w basenie w G. w ramach udzielonej przez powoda gwarancji w umowie z dnia 5 marca 2014 r.;

-

w wysokości 5.000 zł tytułem zwrotu kosztów zastępczego wykonania robót polegających na montażu pomp na basenie w Ż. w ramach udzielonej przez powoda gwarancji w umowie z dnia 18 października 2013 r.

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów, zdjęć, korespondencji elektronicznej oraz zeznań świadków i powoda.

Autentyczność i prawdziwość dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu.

Sąd jednocześnie zastrzega, że wezwania do zapłaty i oświadczenia o potrąceniu pochodzące od strony pozwanej (...) sp. z o.o. sp. k. nie dowodziły zasadności potrącenia, ani istnienia rzekomych wzajemnych wierzytelności (więcej na ten temat w dalszej części uzasadnienia, w rozważaniach prawnych).

Fakt i treść prowadzonej korespondencji elektronicznej nie była kwestionowana przez strony.

Miejsce i data sporządzenia zdjęć zostały potwierdzone przez świadków D. C. i G. K..

Sąd dokonał oceny zeznań świadków dokładnie je omawiając i oceniając wszechstronnie tak w zakresie dania wiary jak i jej odmowy i brak potrzeby przytaczania tych ocen ponownie.

Sąd Okręgowy wskazał, że powoda łączyła z Firmą Handlowo - Usługową (...) (...) sp. j. z siedzibą w C. umowa z dnia 18 października 2013 r. Umowa łącząca strony była umową o roboty budowlane w rozumieniu art. 647 k.c.

Firma Handlowo - Usługowa (...) (...) sp. j. została przekształcona w (...) sp. z o.o. sp. k. Spółka komandytowa została wpisana do Rejestru Przedsiębiorców KRS w dniu 7 kwietnia 2014 r. Stosownie do art. 553 § 1 ksh spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej. W konsekwencji (...) sp. z o.o. sp. k. wstąpiła w prawa i obowiązki Firmy Handlowo- Usługowej (...) (...)sp. j. z siedzibą w C. wynikające z umowy z 18 października 2013 r.

Z poczynionych ustaleń faktycznych wynikało, że powód wykonał w całości prace, objęte umową z 18 października 2013 r. Powód był zatem uprawniony do żądania zapłaty wynagrodzenia od strony pozwanej (...) sp. z o.o. sp. k.

Prawie wszystkie zarzuty strony pozwanej (...) sp. z o.o. sp. k. były bezzasadne i nie dawały podstaw do oddalenia powództwa.

Zarzut niewykonania w całości prac przez powoda był sprzeczny ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. W szczególności należy podnieść, że po umownym terminie zakończenia prac (30 marca 2015 r.) powód dokończył pozostałe prace, w tym prace których nie wykonanie zarzuciła strona pozwana. Należy przy tym dodać, że w zakresie obowiązków powoda nie leżało zamontowanie kratki przelewowej na basenie - brak obowiązku zamontowania kratki wynikał nie tylko z zeznań świadków D. C., J. S., Ł. S. i zeznań powoda, ale również z treści oferty z 14 marca 2013 r. złożonej przez powoda. W ofercie pod pozycją „przykrycia rynny basenowej” wskazano bowiem „0”. Wprawdzie oferta nie była formalnie częścią umowy, ale wysokość wynagrodzenia z oferty pokrywała się z wynagrodzeniem z umowy, a zatem niewątpliwie oferta była podstawą zawarcia umowy.

Zarzut nieusunięcia przez powoda usterek, wad również był sprzeczny ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Ponadto strona pozwana (...) sp. z o.o. sp. k. nie sprecyzowała żadnych roszczeń, ani nie skorzystała z uprawnień wynikających z rzekomego nieusunięcia wad.

Odmowa odbioru przez (...) sp. z o.o. sp. k. robót wykonanych przez powoda nie zwalniała z obowiązku zapłaty wynagrodzenia za wykonane prace. Skoro strony nie doszły do porozumienia w sprawie wspólnego spisania protokołu końcowego, to powód mógł żądać zapłaty wynagrodzenia poprzez wykazanie wykonania i oddania w całości prac. Należy podnieść, że (...) sp. z o.o. sp. k. nie miała żadnych podstaw do odmowy spisania protokołu z powodem.

Zarzut potrącenie również okazał się bezzasadny. Analizując każdą z przedstawionych do potrącenia wierzytelności należało podnieść, co następuje.

Rzekoma wierzytelność w wysokości 132.840 zł tytułem kary umownej za opóźnienie w realizacji prac.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało, że w umownym terminie (do 30 marca 2015 r.) powód wykonał zasadniczy zakres prac oszacowany orientacyjnie na 90 %. Do 30 marca 2015 r. powód nie zamontował części elementów wyposażenia niecek basenowych, ani nie przeprowadził rozruchu instalacji basenowej- wyłącznie z przyczyn leżących po stronie pozwanej(...) sp. z o. sp. k., która będąc w opóźnienie ze swoim zakresem prac uniemożliwiła powodowi dokończenie w terminie jego zakresu prac. Po udostępnieniu powodowi frontu robót, co nastąpiło po dacie 30 marca 2015 r., powód dokończył prace. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynikało, kiedy prace zostały zakończone, ale niewątpliwie nastąpiło to przed 28 maja 2015 r. (patrz: protokół odbioru końcowego z 10.06.2015 r.). W konsekwencji (...) sp. z o.o. sp. k. nie mogła naliczyć powodowi kary umownej. Zgodnie bowiem z § 7 ust. 1 a umowy podwykonawca nie jest zobowiązany do zapłaty kary umownej m. in. w razie doznania jakiejkolwiek przeszkody po stronie wykonawcy nie pozwalającej na dalsze wykonywanie prac. Ponadto należy podnieść, że (...) sp. z o.o. sp. k. nie wskazała, ani nie wykazała, czy po udostępnieniu frontu robót po dacie 30 marca 2015 r. powód opóźniał się z dokończeniem prac. (...) sp. z o.o. sp. k. nie wskazała również, ani nie wykazała rzekomego okresu opóźnienia z dokończeniem prac po dacie 30 marca 2015 r. Sąd jednocześnie zwraca uwagę, że (...) sp. z o.o. sp. k. bezzasadnie powiększyła karę umowną o podatek od towarów i usług. Skoro żądanie zapłaty kary umownej było bezpodstawne, to naliczenie spółce (...) sp. z o.o. sp. k. kary umownej przez inwestora nie miało wpływu na odpowiedzialność powoda względem (...) s p. z o.o. sp. k.

Rzekoma wierzytelność w wysokości 5.000 zł tytułem zwrotu kosztów ochrony poniesionych na zabezpieczenie materiałów złożonych na terenie budowy, w wysokości 26.000 zł tytułem zwrotu kosztów mediów (koszt zużycia prądu w czasie realizacji umowy i w czasie rozruchu instalacji) i w wysokości 600 zł tytułem zwrotu kosztów związanych z utylizacją śmieci.

W umowie z 18 października 2013 r. strony postanowiły, że podwykonawca (powód) uiści opłaty za zużytą energię elektryczną podczas prowadzenia prac i uiści opłaty za utylizację śmieci, nagromadzonych w czasie prowadzenia prac (§ 4 ust. 2 pkt c i d). Strony nie ustaliły wysokości opłat, ani zasad ich ustalenia. Strona pozwana (...) sp. z o.o. sp. k. powinna zatem wykazać fakt poniesienia tych kosztów, ich wysokość i sposób obliczenia. Tymczasem(...) sp. z o.o. sp. k. przyjęła w sposób tylko sobie znany określone, zryczałtowane kwoty, nie wykazując nawet sposobu ich ustalenia pomimo tego, że powód jeszcze przed wytoczeniem powództwa kwestionował je. Z poczynionych ustaleń faktycznych nie wynikało ponadto, aby strony ustaliły po zawarciu umowy wysokość ryczałtu za media i za ochronę. Należy dodać, że w umowie strony w ogóle nie ustaliły obowiązku pokrycia przez powoda kosztów rzekomej ochrony. (...) sp. z o.o. nie wykazała ponadto wysokości poniesionych rzekomo kosztów ochrony.

Rzekoma wierzytelność w wysokości 14.145 zł tytułem zwrotu kosztów montażu kratki przelewowej na basenie.

Jak wskazano już wyżej zakres obowiązków powoda nie obejmował montażu kratki przelewowej. Niezależnie od tego należy podnieść, że:

-

(...) sp. z o.o. sp. k. nie wykazała wysokości kosztów montażu kratki.;

-

rzekoma wierzytelność nie była wymagalna w chwili złożenia oświadczenia o potrąceniu, a zatem oświadczenie o potrąceniu nie było skuteczne (art. 498 § 1 kc).

Rzekome wierzytelności:

-

w wysokości 15.375 zł tytułem zwrotu kosztów zastępczego wykonania robót polegających na naprawie folii w basenie w G. umożliwiającej funkcjonowanie basenu w ramach udzielonej przez powoda gwarancji w umowie z dnia 5 marca 2014 r.;

-

w wysokości 9.453 zł tytułem zwrotu kosztów zastępczego wykonania robót polegających na wykonaniu obudowy zabezpieczających rynien odpowietrzających od dmuchaw w basenie w G. w ramach udzielonej przez powoda gwarancji w umowie z dnia 5 marca 2014 r.;

-

w wysokości 5.000 zł tytułem zwrotu kosztów zastępczego wykonania robót polegających na montażu pomp na basenie w Ż. w ramach udzielonej przez powoda gwarancji w umowie z dnia 18 października 2013 r.

Z poczynionych ustaleń faktycznych wynikało, że w wyniku zgłoszenia wad powód je usunął. (...) sp. z o.o. sp. k. nie wykazała, że doszło do wykonania zastępczego z powodu rzekomego nieusunięcia wad przez powoda. Nie wykazała roszczenia nie tylko co do zasady, ale i co do wysokości- nie przedłożyła żadnych dowodów potwierdzających poniesienie kosztów rzekomego wykonania zastępczego. Niezależnie od powyższego: powód udzielił zabezpieczenia w postaci zatrzymanych kwot na poczet gwarancji należytego wykonania umowy, z których strona pozwana powinna zaspokoić rzekome roszczenia, czego nie uczyniła;

rzekome wierzytelności nie były wymagalne w chwili złożenia oświadczenia o potrąceniu, a zatem oświadczenie o potrąceniu nie było skuteczne (art. 498 § 1 k.c).

Tylko jeden zarzut strony pozwanej (...) sp. z o.o. sp. k. okazał się zasadny. Zgodnie z umową z 18 października 2013 r. (...) (...) sp. j. mogła zatrzymać 5 % wartości netto wynagrodzenia tytułem zabezpieczenia należytego wykonania umowy- z każdej faktury wystawionej przez powoda. Wartość 70 % sumy gwarancyjnej miała być zwrócona po pozytywnym odbiorze końcowym, a pozostałe 30 % miało być zatrzymane na okres gwarancji. Gwarancja została natomiast udzielona przez powoda na okres 36 miesięcy począwszy od podpisania protokołu końcowego odbioru całości inwestycji przez inwestora i (...) (...) sp. j.- protokół taki został podpisany w dniu 19 czerwca 2015 r. W konsekwencji nie upłynął jeszcze termin do zwrotu równowartości 30 % zatrzymanej kaucji. Z obliczeń wynika, że powód uwzględnił ten fakt w przypadku wierzytelności wynikających z faktur VAT nr (...). Żądanie obejmujące zapłatę wynagrodzenia wynikającego z faktury nr (...) nie zostało jednak pomniejszone o równowartości 30 % kaucji. Kwota stanowiąca 30 % z kaucji gwarancyjnej to 1.125 zł.

Powód wywodził odpowiedzialność strony pozwanej Gminy Miasta T.- (...) Ośrodka(...)z art. 647 ^{( 1)} k.c. regulującego odpowiedzialność solidarną inwestora i wykonawcy wobec podwykonawcy.

Stosownie do art. 647 ¹ § 5 k.c. zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Powstanie odpowiedzialności solidarnej za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy uzależnione jest od wyrażenia przez inwestora zgody na zawarcie umowy z podwykonawcą. Zgodnie z art. 647 ¹ § 2 k.c. do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy.

Z poczynionych ustaleń faktycznych nie wynikało, aby została dochowana procedura wskazana w powołanym wyżej przepisie. Ani wykonawca, ani podwykonawca nie przekazali inwestorowi umowy albo projektu umowy. W szczególności należy podnieść, że z treści pisma powoda z dnia 17 listopada 2014 r. skierowanego do inwestora nie wynikało, że inwestorowi przekazano również umowę. W konsekwencji należało uznać, że nie zostały spełnione przesłanki z art. 647 ¹ § 2 k.c., tj. nie doszło do wyrażenia zgody „biernej”.

W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że zgoda inwestora może być wyrażona w sposób „czynny”. Zgoda nie jest wtedy uzależniona od uprzedniego przedstawienia inwestorowi umowy z podwykonawcą lub jej projektu wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie.

Wystarczającym jest, że z dowolnego źródła poweźmie on wiedzę o osobie podwykonawcy i o treści umowy pomiędzy podwykonawcą a wykonawcą w zakresie jej istotnych elementów – przedmiotu prac i należnego wynagrodzenia. Wówczas zgoda może zostać wyrażona w sposób dowolny, nawet dorozumiany (art. 60 k.c.). Sąd akceptuje te poglądy.

Z poczynionych ustaleń faktycznych wynikało, że inwestor (Gmina Miasta T.- (...) Ośrodek (...)wyraził zgodę w sposób dorozumiany na zawarcie umowy między powodem (podwykonawcą) a stroną pozwaną (...) sp. z o.o. sp. k. (wykonawcą). Zgoda była wyrażona w sposób dorozumiany już po zawarciu umowy o podwykonawstwo. Świadczyły o tym następujące okoliczności:

-

powód powiadomił inwestora w piśmie z dnia 17 listopada 2014 r., że na terenie inwestycji pracuje w charakterze podwykonawcy spółki (...) sp. z o.o. sp. k. na podstawie umowy z dnia 18 października 2013 r.;

-

inwestor znał przedmiot robót, jakie miał wykonać powód, skoro w piśmie z 17 listopada 2014 r. powód opisał przedmiot powierzonych mu prac; ponadto w toku realizacji robót inwestor wiedział, że również powód wykonuje część zadania inwestycyjnego;

-

inwestor miał możliwość zapoznania się z treścią umowy z 18 października 2013 r., co potwierdził nawet w toku zeznań dyrektor (...) Ośrodka (...) świadek E. R.;

-

w piśmie z 18 października 2013 r. powód wniósł na podstawie art. 647 k.c. o wpisanie go jako podwykonawcy na listę podmiotów zgłoszonych przy realizacji przedmiotowej inwestycji (wskazana podstawa prawna była błędna, niemniej jednak z treści pisma wynikało, że powód miał na myśli przepis art. 647 ¹ k.c.); w odpowiedzi, tj. w piśmie z dnia 21 listopada 2014 r. dyrektor (...) Ośrodka (...)potwierdził, że w dniu 19 listopada 2014 r. powód został wpisany do rejestru podwykonawców przedmiotowej inwestycji i zobowiązał jednocześnie powoda do informowania inwestora o wysokości wierzytelności względem (...) sp. z o.o. sp. k. i o stanie rozliczeń, treść pisma z 21 listopada 2014 r. i okoliczności sprawy prowadziły do wniosku, że wpis do rejestru nie miał charakteru „technicznego”, ale świadczył o zaakceptowaniu powoda, jako podwykonawcy;

-

powód brał udział w inwentaryzacji stanu zaawansowania robót w dniu 30 marca 2015 r. przeprowadzonej między pozwanymi, a pod koniec robót dyrektor (...) Ośrodka(...)spotkał się kilka razy z powodem na terenie inwestycji; należy zwrócić uwagę, że w protokole z 30 marca 2015 r. powód i jego firma zostały ujawnione niezależnie od danych wykonawcy (z zaznaczeniem zakresu prac realizowanych przez powoda);

-

inwestor nigdy nie sprzeciwiał się obecności przedsiębiorstwa powoda na inwestycji i wykonywaniu przez nie prac;

powód w pismach z 26 marca 2015 r., 11 maja 2015 r. i korespondencji elektronicznej z 11 czerwca 2015 r. zawiadamiał inwestora o zaległościach finansowych spółki(...) sp. z o.o. sp. k. względem powoda z tytułu realizacji robót; inwestor znał zatem wysokość roszczenia (wynagrodzenia) powoda względem wykonawcy.

W takich okolicznościach należało uznać, że inwestor wyraził w sposób czynny zgodę na zawarcie umowy między powodem a wykonawcą (por. wyrok S.A. w Krakowie z 26.01.2016 r. dotyczący zgody czynnej, dorozumianej inwestora pomimo niezapoznania się z treścią umowy, sygn. I ACa 1504/15, publ. LEX nr 2016315; a także wyrok S.N. z 04.03.2016 r., sygn. I CSK 149/15, publ. LEX nr 2036715). Należy przy tym dodać, że inwestor pomimo niezapoznania się z treści umowy, choć miał taką możliwość, wiedział, jaki zakres prac miał wykonać powód (patrz: w szczególności pismo z 17.11.2014 r. i pierwsza strona protokołu z 30.03.2013 r.- k. 131 i 55) i znał wysokość roszczeń powoda (patrz: w szczególności pisma powoda z 26 marca 2015 r., 11 maja 2015 r. i korespondencja elektroniczna z 11 czerwca 2015 r.- k. 47, 69- 71).

Należy dodać, że zobowiązanie wykonawcy względem inwestora, że wykona prace własnymi siłami nie miało wpływu na powstanie odpowiedzialności inwestora względem podwykonawcy na podstawie art. 647 ¹ k.c. Na odpowiedzialność inwestora względem podwykonawcy nie miał wpływu również fakt dokonania zapłaty przez inwestora na rzecz wykonawcy wynagrodzenia za zakres prac wykonanych przez podwykonawcę- z art. 647 ¹ k.c. nie wynika, że zapłata na rzecz wykonawcy zwalnia z odpowiedzialności względem podwykonawcy. W przeciwnym razie przepis art. 647 ¹ k.c. nie spełniłby swojej funkcji. Ponadto należy dodać, że inwestor wiedział o zaległościach wykonawcy względem powoda, który informował o zaległościach płatniczych wykonawcy (w szczególności w pismach z 26 marca 2015 r., 11 maja 2015 r. i korespondencji elektronicznej z 11 czerwca 2015 r.). Pomimo tego inwestor nadal dokonywał płatności na rzecz wykonawcy.

Okoliczność, że powód wykonywał częściowo prace poprzez swojego podwykonawcę (J. S.), o którym inwestor nie wiedział, jest bez znaczenia dla odpowiedzialności inwestora względem powoda. Na marginesie należy dodać, że powód nie miał zaległości finansowych względem swojego podwykonawcy.

W konsekwencji inwestor (Gmina Miasta T. - (...) Ośrodek(...) ponosi odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez powoda.

Mając na uwadze powyższe zasądzono w pkt. I wyroku solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 332.710,05 zł z odsetkami liczonymi od:

- kwoty 240.925,50 zł (dwieście czterdzieści tysięcy dziewięćset dwadzieścia pięć złotych pięćdziesiąt groszy) od dnia 1 lipca 2015 r. do dnia zapłaty,

- kwoty 659,55 zł (sześćset pięćdziesiąt dziewięć złotych pięćdziesiąt pięć groszy) od dnia 24 lipca 2015 r. do dnia zapłaty,

- kwoty 91.125 zł (dziewięćdziesiąt jeden tysięcy sto dwadzieścia pięć złotych) od dnia 27 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty;

a nadto zasądzono od strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w C. na rzecz powoda kwotę 4.948,64 zł (cztery tysiące dziewięćset osiemdziesiąt cztery złote sześćdziesiąt cztery grosze) z odsetkami liczonymi od dnia 24 lipca 2015 r. do dnia zapłaty oraz odsetki od:

- kwoty 233.641,30 zł (dwieście trzydzieści trzy tysiące sześćset czterdzieści jeden złotych trzydzieści groszy) za okres od dnia 16 maja 2015 r. do dnia 30 czerwca 2015r.,

- kwoty 7.284,20 zł (siedem tysięcy dwieście osiemdziesiąt cztery złote dwadzieścia groszy) za okres od dnia 11 czerwca 2015 r. do dnia 30 czerwca 2015 r.,

- kwoty 91.125 zł (dziewięćdziesiąt jeden tysięcy sto dwadzieścia pięć złotych) za okres od dnia 17 listopada 2016 r. do dnia 26 stycznia 2017 r,

przy czym do dnia 31 grudnia 2015 r. odsetki są naliczane w wysokości odsetek ustawowych, a od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty odsetki są naliczane w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.

Na kwotę 332.710,05 zł składały się:

-

kwota 240.925,50 zł tytułem wynagrodzenia wynikającego z faktury nr (...),

-

kwota 91.125 zł tytułem wynagrodzenia wynikającego z faktury nr (...),

-

kwota 659,55 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie w zapłacie kwoty 188.074,50 zł za okres od dnia 1 lipca 2015 r. do dnia 16 lipca 2015 r.

Kwota 4.948,64 zł stanowiła skapitalizowane odsetki za opóźnienie w zapłacie kwoty 300.000 zł za okres od 26 marca 2015 r. do dnia 14 kwietnia 2015 r., kwoty 162.418,40 zł za okres od dnia 26 marca 2015 r. do dnia 30 czerwca 2015 r. , kwoty 13.715,80 zł za okres od dnia 11 czerwca 2015 r. do dnia 30 czerwca 2015 r. i kwoty 11.940,30 zł za okres od dnia 16 maja 2015 r. do dnia 30 czerwca 2015 r.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. i 482 § 1 kc, z następującym zastrzeżeniem. Z dniem 1 stycznia 2016 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu cywilnego wynikająca z ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z ustawą dokonano m. in. nowelizacji art. 418 § 1 i 2 k.c. poprzez wprowadzenie odrębnej instytucji odsetek ustawowych za opóźnienie (w odróżnieniu od odsetek ustawowych, oprocentowanych w innej wysokości). Z art. 56 powołanej ustawy wynikało, że za okres sprzed dnia wejścia w życie ustawy nalicza się odsetki według dotychczasowych zasad, a od dnia wejścia w życie ustawy (od 1 stycznia 2016 r.) nalicza się odsetki według nowych zasad. Z tej przyczyny zasadzając odsetki Sąd sprecyzował, że od dnia 1 stycznia 2016 r. naliczane są odsetki w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.

Należy dodać - w ślad za stanowiskiem powoda - że od strony pozwanej Gminy Miasta T. (inwestora) naliczenia odsetek rozpoczęło bieg odmiennie, niż w stosunku do drugiego pozwanego (wykonawcy).

Z art. 647 ¹ § 5 k.c. wynika, że inwestor ponosi solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia. Powołany przepis nie przewiduje odpowiedzialności inwestora za zapłatę odsetek za okres opóźnienia w zapłacie przez wykonawcę- tak samo S.N. w wyroku z 05.09.2012 r. (sygn. IV CSK 91/12, publ. LEX nr 1275009). Inwestor ponosi natomiast odpowiedzialność za własne opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia na rzecz podwykonawcy (tak samo S.A. w Gdańsku w wyroku z 14.10.2014 r., sygn. I ACa 140/14, publ. LEX nr 1554627). W konsekwencji inwestor popada w opóźnienie po upływie terminu zapłaty wskazanego w wezwaniu skierowanym do niego przez podwykonawcę (art. 455 kc). W konsekwencji roszczenie dochodzone pierwotnie pozwem zasadnie obejmowało żądanie naliczenia odsetek od inwestora od dnia 1 lipca 2015 r., czyli po upływie terminu wyznaczonego w wezwaniu do zapłaty z 23 czerwca 2015 r. (k. 90- 92). Z kolei w przypadku skapitalizowanych odsetek dalsze odsetki naliczono od daty wytoczenia powództwa (art. 482 § 2 kc). Z kolei odsetki od kwoty 91.125 zł (wynikającej z rozszerzonego powództwa) należało zasądzić od inwestora od daty wniesienia pisma procesowego zawierającego rozszerzone żądanie pozwu (czyli od 27 stycznia 2017 r.), skoro wcześniej inwestor nie był wzywany do zapłaty tej kwoty.

W pkt. II wyroku oddalono powództwo w pozostałym zakresie, tj. w zakresie kwoty 1.125 zł. Wskazana kwota stanowiła niewymagalną część wynagrodzenia wynikającego z faktury nr (...), a stanowiąca 30 % z zatrzymanej kaucji gwarancyjnej.

O kosztach procesu, stosownie do wyniku sprawy, Sąd orzekł w pkt. III wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 100 zd. 2 k .p.c. w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (mającego zastosowanie w niniejszej sprawie). Powód nieznacznie uległ swojemu żądaniu, wobec czego Sąd obciążył pozwanych kosztami procesu poniesionymi przez powoda. Powód poniósł koszt procesu w łącznej wysokości 24.380,26 zł, na które składały się: opłata od pozwu w wysokości 12.327 zł, opłata od rozszerzonego powództwa w wysokości 4.613 zł, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 7.200 zł, wydatek na opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, koszty stawiennictwa świadka w wysokości 223,26 zł z zaliczki uiszczonej przez powoda (powód uiścił zaliczkę w wysokości 600 zł, przy czym niewykorzystana część zaliczki w wysokości 376,74 zł została zwrócona powodowi z urzędu).

Część żądania pozwu (kwota 4.948,64 zł z odsetkami) odnosiła się wyłącznie do strony pozwanej (...) sp. z o.o. sp. k. Biorąc pod uwagę wartość przedmiotu sporu, opłata od pozwu w tym zakresie wyniosła 248 zł. W konsekwencji tą część kosztów procesu należało zasądzić wyłącznie od strony pozwanej (...) sp. z o.o. sp. k. Pozostałe koszty procesu w wysokości 24.132,26 zł (24.380,26 zł - 248 zł) zasądzono natomiast solidarnie od pozwanych.

Wyrok ten zaskarżyła apelacją strona pozwana Gmina Miasta T., wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości w stosunku do apelującego.

Skarżący zarzucił naruszenie prawa procesowego przez niewłaściwą ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego, dokonaną z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c., polegająca na przyjęciu, że inwestor wyraził zgodę w sposób dorozumiany na zawarcie umowy o podwykonawstwo pomiędzy powodem a pozwanym (...) sp. z o.o. w C.; naruszenie prawa materialnego a to przepisów art. 647 ¹ § 1, 2, 5 k.c. przez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że okoliczności faktyczne sprawy spełniają przesłanki zakwalifikowania ich pod normy zawarte w tych przepisach.

W uzasadnieniu apelujący kwestionuje ocenę treści pisma z dnia 17 listopada 2014 r. ; jego zdaniem nie wynika z niego zgoda na zawarcie umowy o podwykonawstwo i nie dołączył do niego powód umowy z drugim z pozwanych a ponadto nie powołał art. 647 ¹ k.c. a przepis art.647 k.c. a przecież jest profesjonalistą.

Przyznał wpisanie powoda na listę podwykonawców, ale inaczej zinterpretował to zdarzenie. Zakwestionował możliwość wyrażenia zgody na podwykonawstwo przez Dyrektora (...) oraz odmiennie ocenił okoliczności udzielenia odpowiedzi. Podkreślił, ze powód wystąpił po 13 miesiącach ze zgłoszeniem swojej obecności na budowie i w związku z problemami z płaceniem przez wykonawcę.

Przedstawił wywód z odwołaniem do orzecznictwa dotyczący art. 647 ¹ k.c. kładąc nacisk na wiedzę o wysokości wynagrodzenia podwykonawcy.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i odwołał się do orzecznictwa dotyczącego zarzutu z art. 233 §1 k.p.c. Podkreślił, ze umowa inwestora z wykonawcą nie zakazywała korzystania z podwykonawców, zakwestionował pojęcie technicznej rejestracji podwykonawców. Wskazał na orzeczenie dotyczące czynnego zaakceptowania podwykonawcy i uprawnienia inwestora do wglądu w umowę a nie obowiązku w tym zakresie.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja pozwanej Gminy Miasta T. nie jest zasadna.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne i wywody prawne Sądu Okręgowego i przyjmuje je za własne.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie jest zasadny. Skuteczne postawienie tego zarzutu wymaga wykazania naruszenia przez Sąd I instancji szeregu zasad związanych z ustalaniem stanu faktycznego. T. Ereciński w Komentarzu do tego przepis zwraca uwagę między innymi na to że ( LEX ) : „Swobodna ocena dowodów odnosi się do wyboru określonych środków dowodowych i do sposobu ich przeprowadzenia. Mają być one ocenione konkretnie i w związku z całym zebranym materiałem dowodowym.

Ocena wiarygodności i mocy dowodów jest podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego, przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału (wyrok SN z dnia 16 lutego 1996 r., II CRN 173/95, LEX nr 1635264)”.

Ponadto „granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają trzy czynniki: logiczny, ustawowy oraz ideologiczny. Czynnik logiczny oznacza, że sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych.

Rozumowanie sędziego z reguły ma charakter rozumowania dedukcyjnego (rzadziej redukcyjnego), powinien on zatem kierować się określonymi schematami, przewidzianymi w logice formalnej dla tego typu rozumowania. W konsekwencji między wnioskami sądu, które wyprowadza on przy ocenie poszczególnych dowodów, nie mogą istnieć sprzeczności. Wszystkie wnioski muszą stanowić logiczną całość. Z orzeczeń Sądu Najwyższego wynika, że własne przekonanie sądu nie może naruszać zasady logicznego powiązania wniosków z zebranym w sprawie materiałem. Sąd może dawać wiarę tym lub innym świadkom, czyli swobodnie oceniać ich zeznania, nie może jednak na tle tych zeznań budować wniosków, które z nich nie wynikają”; a także „W wyroku z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98 (OSNAPiUS 2000, nr 17, poz. 655), Sąd Najwyższy stwierdził, że normy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego”.

Powracając do zarzutów apelacji wskazać należy, że Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe zgodnie z regułami wynikającymi z k.p.c. Dokonał logicznej wnikliwej oceny dowodów i wyprowadził z nich takież wnioski. Zarzut braku zgody wyrażonej w sposób dorozumiany nie jest zasadny. Podkreślić należy, że (...) jest jednostka organizacyjną Gminy a jego dyrektor pracownikiem Gminy któremu nadto udzielono określonych pełnomocnictw. W związku z tym w sytuacji prowadzenia prac w podległym mu obiekcie wiedział o obecności podwykonawców, z którymi musiało dochodzić do kontaktów. Obecność podwykonawcy wynikała też z protokołów sporządzanych w związku z pracami. Istotne jest to, że powód złożył jesienią 2014 r. pisma zawiadamiające o prowadzeniu prac w obiekcie, a następnie uczestniczył w protokołowanym ustalaniu stanu prac w marcu 2015 r. Niezależnie od tego został wpisany na listę podwykonawców i nie była to czynność techniczna, szczególnie w sytuacji gdy związane było to z informowaniem Gminy o zaległościach w płatnościach przez wykonawcę podwykonawcom. Powód przedkładał informacje pisemne. Podsumowując, pisemne zawiadomienie o wykonywaniu prac, uzyskanie wpisu na listę podwykonawców, uczestniczenie w protokolarnym opisie stanu prac skutkują zasadnym przyjęciem wiedzy Gminy o tym konkretnym podwykonawcy.

Zarzut braku wiedzy o treści umowy w sytuacji w której istniała możliwość zapoznania się z nią, a nadto spowodowanie opóźnienia w wykonaniu inwestycji z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, nie podjęcie żadnych czynności po piśmie powoda zawiadamiającym o pracy na budowie powoduje, że stanowisko Sądu I instancji dotyczące wyrażenia zgody w sposób „ czynny” jest trafne. Dodatkowo po stronie Gminy wystąpiły działania ją obciążające, gdyż pomimo informacji od podwykonawcy o zaległościach w płatnościach ze strony wykonawcy Gmina dokonała zapłaty wykonawcy. Nawet w treści apelacji pozwana stwierdziła, że ”fakt tolerowania przez inwestora obecności powoda jako podwykonawcy na realizowanej budowie nie był wyrażeniem w ten sposób zgody na zawarcie umowy o podwykonawstwo a jedynie był akceptacją posługiwania się firmą powoda przy wykonywaniu zobowiązania przez wykonawcę”.

Innymi słowy pośrednio potwierdziła prawidłowość ustaleń Sądu I instancji, gdyż wypowiedź ta potwierdza dodatkowo wiedzę o powodzie i wzmacnia jego twierdzenia.

W tym stanie rzeczy zarzut naruszenia prawa procesowego, art. 233 § 1 k.p.c. dotyczący ustalenia dorozumianej zgody Gminy na pracę podwykonawcy nie był zasadny.

W prawidłowo ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji nie naruszył także art. 647 ¹ k.c. Zwrócić należy uwagę, że zdarzenia będące przedmiotem oceny w sprawie miały miejsce w czasie obowiązywania tego przepisu w poprzedniej treści i zastosowanie ma wykładnia tego przepisu w ówczesnej jego wersji. Z. Drapała w Komentarzu do art. 647 ¹ § 2–5 ( LEX ) wskazał, że analiza tego przepisu prowadzi do wniosku, ”że do powstania odpowiedzialności solidarnej inwestora i (generalnego) wykonawcy wobec podwykonawcy konieczne jest wystąpienie następujących trzech przesłanek:

1) zawarcie przez wykonawcę z podwykonawcą umowy, której przedmiotem jest wykonanie robót budowlanych

2) wyrażenie przez inwestora (w sposób czynny, w tym wyraźny lub dorozumiany, albo bierny) zgody na dojście do skutku tej umowy;

3) istnienie wymagalnej wierzytelności podwykonawcy wobec wykonawcy o zapłatę wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane.

W każdym przypadku na podwykonawcy spoczywa ciężar udowodnienia, że objęte odpowiedzialnością solidarną roszczenie o zapłatę na jego rzecz wynagrodzenia powstało i jest wymagalne (art. 6)”.

W sprawie wszystkie te przesłanki wystąpiły i Sąd I instancji ustalił ich istnienie, wątpliwości może wywoływać jeden z elementów składowych a mianowicie wiedzy o treści umowy wykonawcy z podwykonawcą. Komentator wskazuje na zarysowanie się linii „orzeczniczej zmierzająca do dalszej liberalizacji przesłanki udzielenia przez inwestora zgody w sposób czynny dorozumiany. Uznaje się mianowicie, iż nie jest konieczna pozytywna wiedza inwestora o postanowieniach umowy z podwykonawcą decydujących o zakresie jego solidarnej odpowiedzialności, wystarczające jest stworzenie inwestorowi (realnej) możliwości zapoznania się z tymi postanowieniami, nawet jeśli z możliwości tej on nie skorzystał. W wyroku SN z dnia 6 października 2010 r., II CSK 210/10, OSNC 2011, nr 5, poz. 59 (z glosą P. Drapały, OSP 2012, z. 5, poz. 48), wyrażono pogląd, że: „Dorozumiana zgoda inwestora na zawarcie umowy wykonawcy i podwykonawcy (art. 647 ¹ § 2 zdanie pierwsze k.c.) wyrażona w sposób czynny jest skuteczna, gdy dotyczy umowy, której istotne postanowienia, decydujące o zakresie solidarnej odpowiedzialności inwestora z wykonawcą za wypłatę wynagrodzenia podwykonawcy są znane inwestorowi albo z którymi miał możliwość zapoznania się". „Dalsze umocnienie tej linii interpretacyjnej nastąpiło w uchwale SN z dnia 17 lutego 2016 r., III CZP 108/15, Biul. SN 2016, nr 2, poz. 7: „Skuteczność wyrażonej w sposób dorozumiany (art. 60 k.c.) zgody inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest uzależniona od zapewnienia mu możliwości zapoznania się z postanowieniami tej umowy, które wyznaczają zakres jego odpowiedzialności przewidzianej w art. 647 ¹ § 5 k.c."

Sąd Apelacyjny dostrzega także głosy krytyczne względem tego poglądu, ale zwraca uwagę, że inwestor zobowiązany jest do troski i zainteresowania względem procesu inwestycyjnego, w związku z tym powinien zainteresować się treścią umowy z podwykonawcą. Podkreślić należy, ze inwestor nawet nie podejmując takiej aktywności korzysta z zarzutu granic odpowiedzialności wyznaczonych przez kwotę wynagrodzenia przysługującej wykonawcy za daną pracę. Zarzut związany z treścią oświadczenia woli Dyrektora (...) nie jest zasadny, a nadto związany jest z ustaleniami faktycznymi nie podważonymi skutecznie. W związku z powyższym w stanie faktycznym sprzed dnia 1 czerwca 2017 r – daty zmiany tego przepisu – wykładnia przepisu prowadzi do wniosku o braku zasadności podniesionego zarzutu naruszenia prawa materialnego.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasądzając koszty zastępstwa procesowego stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia.

SSA Teresa Rak SSA Jan Kremer SSA Paweł Czepiel