Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 207/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Andrzej Wiśniewski (spr.)

Sędziowie: SA Bogumiła Metecka-Draus

SO del. do SA Dorota Mazurek

Protokolant: sekr. sądowy Emilia Misztal

przy udziale prokuratora Prokuratury Rejonowej w Gryfinie Justyny Krygier-Pękały

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2019 r. sprawy

D. D. (1)

oskarżonej z art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 156 § 1 pkt 1 k.k. w zbiegu z art. 157 § 2 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę oskarżonej i prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 11 czerwca 2019 r. sygn. akt III K 342/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że z podstawy wymiaru kary eliminuje art. 60 § 2 k.k. a wymierzoną karę podwyższa do 3 (trzech) lat pozbawienia wolności;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. S. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych z VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zasądza od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa połowę wydatków za postępowanie odwoławcze i wymierza jej opłatę w kwocie 400 (czterysta) złotych za obie instancje, pozostałą częścią wydatków obciążając Skarb Państwa.

SSO (del.) Dorota Mazurek SSA Andrzej Wiśniewski SSA Bogumiła Metecka-Draus

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 207/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 11 czerwca 2019r., sygn. III K 342/18

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał dowodów, ani nie dokonywał odmiennej oceny dowodów przeprowadzonych w pierwszej instancji.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

obrazy art. 4 k.p.k. poprzez przekroczenie granicy obiektywizmu polegający na niezbadaniu okoliczności zmuszenia oskarzonej przez P. D. do współżycia, niezbadania okoliczności podjęcia obrony

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten jest oczywiście nietrafny jeśli się zważy, że już z notatki na k. 1 wynika, że D. D. (1) zgłaszała, że padła ofiarą zgwałcenia, w związku z czym przewieziono ją do szpitala w celu przeprowadzenia badania. Z tej czynności pochodzi dokumentacja medyczna na k. 8, a z badania ginekologicznego zewnętrznego, wewnętrznego i badania usg narządu rodnego wynika, że nie wykazano jakichkolwiek zmian pourazowych w obrębie sromu ani w narządach jamy brzusznej i wewnętrznych narządach rodnych. Ponieważ kwestia ta była wyjaśniana od razu po zaistnieniu zdarzenia, przeprowadzono szczegółowe badania, nie ma żadnych powodów, by uznać, że akt seksualny między oskarżoną a pokrzywdzonym został wymuszony.

Wniosek

zmianę przez uniewinnienie lub uchylenie wyroku

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

wobec niezasadności zarzutu nie uwzględniono wniosku o zmianę wyroku poprzez uniewinnienie lub o uchylenie wyroku

3.2.

obrazy art. 5 §2 k.p.k. poprzez rozstrzygnięcie występujących wątpliwości na niekorzyść oskarżonej i uznanie, że osobą, która dokonała przecięcia po członku pokrzywdzonego była oskarżona, podczas gdy biegła nie mogła wykluczyć, że pokrzywdzony trzymał nóż, a druga osoba na niego naciskała

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sytuacja określona w art. 5 §2 k.p.k. zachodzi wówczas, gdy to nie strona a sąd ma wątpliwości co do ustaleń faktycznych i wbrew dyspozycji omawianego przepisu rozstrzyga je na niekorzyść oskarżonej. Taka sytuacja nie miała jednak miejsca, gdyż ani Sąd I instancji, ani Sąd II instancji takich nierozstrzygniętych wątpliwości nie miały. Kwestia zaś oceny wyjaśnień oskarżonej, zeznań pokrzywdzonego i opinii biegłego D. D. (3) została dokonana przez pryzmat zarzutu obrazy art. 7 k.p.k.

Wniosek

zmianę przez uniewinnienie lub uchylenie wyroku

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

w związku z nieuwzględnieniem zarzutu obrazy art. 5 §2 k.p.k. brak było podstaw do zmiany wyroku lub tym bardziej jego uchylenia

3.3.

przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, tj. art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie wadliwej oceny opinii biegłej D. D. (3) oraz uznanie za niewiarygodne wyjaśnień oskarzonej

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Dowód z opinii biegłej z zakresu medycyny D. D. (3) jest dowodem pośrednim. Sytuacja jaka zaistniała między małżonkami D., tym bardziej w intymnym kontekście kontaktu seksualnego jest typową sytuacją "jeden na jeden". Sąd I instancji dysponował zatem dwoma przeciwstawnymi wersjami przebiegu zdarzenia, a opinia biegłej mogła mu co najwyżej pomóc w ocenie wiarygodności przeciwstawnych wersji. Oskarżona wyjaśniła, że do stosunku doszło wbrew jej woli, co jak wynika z badania ginekologicznego nie polega na prawdzie. Wskazała również, że po skończonym stosunku, mąż rzucił ją na łóżko i gdy obluzowała jej się bluzka, którą miała zarzuconą na głowę ujrzała, że trzyma nad nią nóż w lewej ręce skierowany w dół w jej kierunku. Oskarżona miała chwycić nóż prawą ręką i odpychać pokrzywdzonego i wówczas doszło do uderzenia, pierwotnie myślała, że w nogę, ale okazało się, że w penisa. Oskarżona wyjaśniła również, że P. D. udał się do łazienki, by obmyć krew, a oskarżona poszukiwała telefonu i nie mogła go znaleźć. W tym czasie mąż przyszedł z siekierą, oskarżona złapała trzonek od siekiery i się z nim szarpała, aż wreszcie udało jej się go zamknąć w łazience. Wersja pokrzywdzonego wskazuje, że do stosunku doszło dobrowolnie, a żona zaproponowała, że go zwiąże i zasłoni oczy. Pokrzywdzony wyraził zgodę na zasłonięcie oczu, ale nie na związanie i w trakcie stosunku poczuł uszczypnięcie, a po odsłonięciu oczu zobaczył żonę pochyloną nad nim z nożem i nacięcie na członku. Gdy pobiegł do łazienki na dole, by obmyć się i zobaczyć ranę został uderzony obuchem siekiery w obrębie karku, a w momencie, gdy wstawał dostał drugie uderzenie w plecy z lewej strony w okolicach kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego. Po wyrwaniu żonie siekiery obudził i ubrał córkę, obawiając się o jej bezpieczeństwo, odprowadził ją do siostry i wówczas dopiero wrócił do domu. Przedstawiona opinia biegłej jednoznacznie potwierdza, że w zakresie uderzenia siekierą prawdziwa jest wersja pokrzywdzonego. Umiejscowienie śladów uderzenia siekierą na plecach pokrzywdzonego wyklucza wiarygodność wersji oskarżonej. Badanie ginekologiczne wykluczyło również, by doszło do gwałtu. Sąd odwoławczy badając sprawę oskarżonej nie wypowiada się odnośnie mechanizmu powstania zaczerwienień na twarzy oskarżonej, bo nie jest to przedmiotem osądu w tej sprawie, ale pokrzywdzony nie wyklucza, by powstały one w momencie, gdy próbował wyrwać jej siekierę, co przemawiałoby za działaniem w obronie. Za wiarygodnością wersji pokrzywdzonego przemawia również jego działanie po wyrwaniu siekiery oskarżonej, gdy obudził córkę i zaprowadził ją do swojej siostry, by nie przebywała w towarzystwie matki stwarzającej zagrożenie. Gdyby to pokrzywdzony posługiwał się siekierą nie miałby motywu do odprowadzania córki. Oskarżona co prawda wspominała, że też miała taki zamiar, ale tego nie zrobiła mając zdecydowanie więcej czasu, gdy P. D. w łazience tamował krwawienie z członka. Opinia biegłej D. D. (3) z rozprawy (k. 455-457), na którą powołuje się obrońca stwierdza, że nie wyklucza faktu, iż to pokrzywdzony trzymał nóż w ręku, ale podtrzymuje swoją wcześniejszą opinię, iż nie było to uderzenie (jak w przypadku odepchnięcia ręki z nożem), ale zdecydowanie było to przeciągnięcie brzeszczotem, a przy tym charakter obrażeń wyklucza, by nóż był tępy, bowiem taki wywołałby rogowanie powierzchniowych warstw skóry, a obrażenie nie byłoby linijne. Samo zatem przeciągnięcie brzeszczotem po penisie pokrzywdzonego wyklucza wersję oskarżonej o odepchnięciu noża, ale przemawia za wersją pokrzywdzonego o przesunięciu nożem po skórze członka. Ślad cięcia jest przy tym prostopadły do osi członka, co przemawia za wersją pokrzywdzonego, a nie oskarżonej, według której nóż był trzymany pionowo w dół, czyli cięcie powinno być równoległe do osi członka lub najwyżej z odchyleniem od osi. W związku z tym wszystkie elementy wersji oskarżonej zostały zweryfikowane jako nieprawdziwe, a opinia biegłej uwiarygodnia zeznania P. D..

Wniosek

zmianę wyroku przez uniewinnienie lub jego uchylenie

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

wobec niezasadności zarzutu nie uwzględniono wniosku o zmianę wyroku lub jego uchylenie

3.4.

błąd w ustaleniach faktycznych przez uznanie, że zaistniał szczególnie uzasadniony wypadek, kiedy najniższa kara byłaby rażąco niewspółmiernie surowa

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Rozpoznając kwestię wysokości kary orzeczonej wobec oskarżonej, Sad wziął pod uwagę, że uwzględniając stopień społecznej szkodliwości w postaci godzenia w zdrowie na poziomie ciężkiego uszkodzenia ciała, uporczywość działania polegającą na użyciu noża, a później - po pewnej przerwie - dwukrotnego użycia siekiery, co świadczy o wyższym niż ustalony stopniu winy, wymierzona kara jest niewspółmiernie łagodna. W związku z tym Sąd odwoławczy uznał, że nie zachodzi sytuacja określona w art. 60 §2 k.k. bowiem najniższa kara przewidziana w kodeksie nie jest niewspółmiernie surowa i uznał za konieczne wymierzenie kary 3 lat pozbawienia wolności. Z drugiej strony biorąc pod uwagę, że szczęśliwie usiłowanie nie spowodowało ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, nie było potrzeby wymierzania kary 4 lat pozbawienia wolności.

Wniosek

podwyższenie wysokości kary pozbawienia wolności do 4 lat i wyeliminowanie z podstawy wymiaru kary art. 60 §2 k.k.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W związku z powyżej dokonaną oceną zarzutu Sąd zmienił wyrok poprzez podwyższenie kary pozbawienia wolności do 3 lat i wyeliminował z podstawy wymiaru kary art. 60 §2 k.k.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

nie zaistniały okoliczności podlegające uwzględnieniu z urzędu

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Skazanie oskarżonej, przepadek, zakaz kontaktowania się i zbliżania do pokrzywdzonego, zaliczenie okresu zatrzymania na poczet kary pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wobec niezasadności zarzutów apelacji obrońcy i braku podstaw podlegających uwzględnieniu z urzędu należało w tym zakresie wyrok utrzymać w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyeliminowanie z podstawy prawnej wymiaru kary art. 60 §2 k.k. i podwyższenie wysokości kary do 3 lat pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Wobec częściowego podzielenia zarzutu apelacji prokuratora i podwyższenia wysokości kary do 3 lat pozbawienia wolności, a zatem najniższej przewidzianej przez Kodeks karny, należało wyeliminować art. 60 §2 k.k., gdyż kara przestała mieć charakter kary nadzwyczajnie złagodzonej.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt IV

Nie znajdując podstaw do zwolnienia od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, zasądzono od oskarżonej połowę wydatków oraz opłatę za obie instancje. W części, w jakiej prokurator nie wygrał swojej apelacji w całości, wydatkami obciążono Skarb Państwa. Podstawą prawną rozstrzygnięcia był art. 636 §1 i 2 k.p.k., art. 2 ust. 1 pkt 5, art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych.

pkt III

Zasądzono wynagrodzenie obrońcy z urzędu według norm przewidzianych, powiększone o należny podatek VAT.

7.  PODPIS

Bogumiła Metecka-Draus Andrzej Wiśniewski Dorota Mazurek

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wysokość kary pozbawienia wolności

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonej

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

sprawstwo oskarżonej

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana