Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 1745/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Maria Pierzycka - Pająk

Sędziowie:

SSA Ewelina Kocurek - Grabowska (spr.)

SSO del. Beata Torbus

Protokolant:

Magdalena Bezak

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2017r. w Katowicach

sprawy z odwołania H. S. (H. S.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

z dnia 19 lipca 2017r. sygn. akt IV U 695/17

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. na rzecz ubezpieczonego H. S. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/SSO del. B.Torbus /-/SSA M.Pierzycka-Pająk /-/SSA E.Kocurek-Grabowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1745/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 kwietnia 2017 roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił przyznania H. S. prawa do emerytury, podnosząc że na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony legitymuje się co prawda wymaganym 25-letnim okresem składkowym
i nieskładkowym, jednakże nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Odwołanie od powyżej decyzji wniósł H. S., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że obok uznanego
przez organ rentowy okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych
od 1 października 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku, pracę w warunkach szczególnych wykonywał również w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) w C. od 25 kwietnia 1977 roku do 30 września 1991 roku, w związku z czym łącznie legitymuje się ponad 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Dodatkowo odwołujący wskazał, że w jego ocenie, organ rentowy błędnie z okresu wykonywania przez niego pracy w warunkach szczególnych wyłączył przypadające po dniu 14 listopada
1991 roku okresy niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 19 lipca 2017 roku Sąd Okręgowy w pkt 1 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu H. S. prawo do emerytury od dnia 1 kwietnia 2017 roku, natomiast w pkt 2 orzeczenia zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego H. S. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o akta organu rentowego, akta osobowe ubezpieczonego, wyjaśnienia ubezpieczonego, zeznania świadków Z. K. i J. L., stan faktyczny sprawy.

H. S., ur. (...), w dniu 3 kwietnia 2017 roku złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury. W zakresie przebiegu zatrudnienia Sąd wskazał, że od 1 września 1972 roku do 24 maja 1974 roku ubezpieczony był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. w charakterze ucznia.

Z kolei, w okresie od 25 czerwca 1974 roku do 31 lipca 1975 roku był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K..

Natomiast od 28 października 1975 roku do 17 kwietnia 1977 roku był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...)
w D..

Natomiast od 25 kwietnia 1977 roku do 30 września 1991 roku był zatrudniony

w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...)
w C., w tym w okresie od 25 stycznia 1979 roku do 18 grudnia 1980 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Również od 1 października 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w C..

Z powyższych okresów organ rentowy zaliczył odwołującemu do okresów wykonywania pracy w warunkach szczególnych okres od 1 października 1991 roku
do 31 grudnia 1998 roku, z wyłączeniem przypadających w jego trakcie okresów zwolnień lekarskich i wypłacanych z tego tytułu wynagrodzeń za czas niezdolności
do pracy oraz zasiłków chorobowych przypadających po dniu 14 listopada 1991 roku, w wymiarze 6 lat, 7 miesięcy i 12 dni.

Sąd ustalił, że od 25 kwietnia 1977 roku H. S. podjął
pracę w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...)
w C., Zakład (...) w G., na stanowisku montera urządzeń i instalacji wodno-kanalizacyjnych i zajmował się układaniem instalacji wodno-kanalizacyjnych, głównie przy obiektach przemysłowych. Pracę tę wykonywał na terenie Huty (...) w K., gdzie pracował przy układaniu kanalizacji deszczowej i sanitarnej wokół nowej hali produkcyjnej. Instalacje były układane na głębokości około 3 metrów, przy czym, wykopy pod instalacje były wykonywane koparką, zaś ubezpieczony, razem z pozostałymi monterami, zajmowali się układaniem w tych wykopach rur betonowych i ich montażem oraz montowaniem na rurach kielichów, które następnie były betonowane. W późniejszym okresie odwołujący pracował przy budowie bloków przy ul. (...) w C., gdzie zajmował się układaniem w wykopach rurociągów wodnych i kanalizacyjnych wokół budynków mieszkalnych. Instalacje wodociągowe były układane na głębokości około 1,8-2 metrów, a kanalizacyjne na głębokości ponad 2 metrów.

Również ustalił Sąd, że H. S. pracował także na Wydziale Siłowni Huty (...), gdzie w wykopach głębokich na 3-4 metry układał rurociągi
do kanalizacji deszczowej oraz w Bazie Paliwowej w B., gdzie zajmował się doprowadzaniem rurociągów do zbiorników paliwa, przy czym, instalacje te były układane na głębokości ponad 2 metrów. Na początku lat 80-tych ubiegłego wieku odwołujący wykonywał pracę na budowie osiedla domów jednorodzinnych
w dzielnicy L. w C., gdzie układał betonowe rurociągi kanalizacyjne na głębokości od 1,5 do 3 metrów. Podobne prace ubezpieczony wykonywał
również na budowie osiedla mieszkalnego w dzielnicy W. w C. oraz przy układaniu instalacji wodociągowych na ul. (...) w C.. Zdarzało się również, że ubezpieczony pracował przy remontach rurociągów technologicznych na terenie Huty (...), przy czym, prace te wykonywał
na wysokości, ponieważ rurociągi te były układane na estakadach o wysokości powyżej 6 metrów.

W okresie od 25 stycznia 1979 roku do 18 grudnia 1980 roku ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową, po czym, z dniem 19 grudnia 1980 roku powrócił na dotychczasowe stanowisko pracy.

Z kolei, jak ustalił Sąd, w okresie od 17 października 1984 roku do 10 lipca 1987 roku H. S. pracował na budowie eksportowej w NRD, po czym,
do dnia 9 września 1987 roku korzystał z urlopu dewizowego, a z dniem 10 września 1987 roku powrócił do pracy na stanowisku montera urządzeń i instalacji wodno-kanalizacyjnych. W okresie pobytu za granicą odwołujący pracował w Zakładach (...) oraz Zakładach (...), przy montażu zewnętrznych instalacji wodno­kanalizacyjnych układanych na głębokości 2-2,3 metra
oraz rurociągów technologicznych układanych na głębokości ponad 2 metrów. Ponadto, w Zakładach (...) ubezpieczony pracował przy układaniu rurociągów technologicznych do przesyłu tlenu, gazu, ropy oraz mazutu, przy czym, instalacje te były układane na estakadach o wysokości do 10 metrów.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd uznał, że: odwołanie zasługiwało
na uwzględnienie.

Sąd przypomniał, że zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(t.j. Dz. U.
z 2016 roku, poz. 887 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia
1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39, 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

1.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1 przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W myśl art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym
przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa
w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym, niż określony w art. 27
ust. 2 i 3.

Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych
przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu
na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2).

Dalej Sąd dodał, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac
lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4) czyli przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.), które regulują wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na jakich osobom wykonującym te prace przysługuje prawo do emerytury.

Odnosząc się z kolei do § 3 w/w rozporządzenia, Sąd wskazał, że do uzyskania prawa do emerytury wymagany jest dla mężczyzny okres zatrudnienia w wymiarze
25 lat. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione
w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnie wiek emerytalny, wynoszący dla mężczyzn 60 lat i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych .

W ocenie Sądu Okręgowego, ubezpieczony spełnia wszystkie powołane wyżej warunki do uzyskania prawa do emerytury, albowiem z dniem (...) roku osiągnął wiek 60 lat, złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa i według stanu na dzień
1 stycznia 1999 roku posiada okres pracy w wymiarze ponad 25 lat, w tym ponad
15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Równocześnie Sąd zaakcentował, że spór w sprawie dotyczył możliwości zaliczenia ubezpieczonemu do okresów wykonywania pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) w C. od 25 kwietnia 1977 roku do 30 września 1991 roku.

W ocenie Sądu Okręgowego, z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że w całym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) w C. od 25 kwietnia 1977 roku do 30 września 1991 roku, z wyłączeniem okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 25 stycznia 1979 roku do 18 grudnia 1980 roku oraz okresu urlopu dewizowego po kontrakcie zagranicznym od 11 lipca 1987 roku do 9 września 1987 roku, ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych. W całym powyższym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on bowiem wyłącznie prace wodnokanalizacyjne i przy budowie rurociągów w głębokich wykopach, wymienione w dziale V, poz. 1 wykazu A, stanowiącego załącznik
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz prace
przy montażu konstrukcji metalowych (rurociągów technologicznych) na wysokości, wymienione w dziale V, poz. 6 w/w wykazu A. Jak wynika ze zgromadzonego
w sprawie materiału dowodowego, instalacje wodno-kanalizacyjne i techniczne,
przy montażu których brał udział odwołujący, były położone na głębokości
od 1,5 metra (betonowe rurociągi kanalizacyjne na budowie osiedla domów jednorodzinnych w dzielnicy L. w C.) do 4 metrów (rurociągi kanalizacji deszczowej na terenie Wydziału Siłowni Huty (...)), w związku
z czym, w ocenie Sądu Okręgowego, prace przy ich układaniu należy w każdym wypadku uznać za pracę w głębokich wykopach, o której mowa w cytowanym powyżej przepisie. Z kolei, naziemne instalacje technologiczne, przy których montażu brał udział odwołujący, umieszone były na estakadach o wysokości powyżej 6 metrów (do 10 metrów w czasie pracy w Niemczech), a więc na wysokości. Jednocześnie, zdaniem Sądu, nie ulega wątpliwości, że metalowe rurociągi technologiczne,
przy układaniu których na wysokości pracował ubezpieczony, stanowią
specyficzny rodzaj konstrukcji metalowych, o których mowa w dziale V, poz. 6 w/w wykazu A.

Reasumując, zdaniem Sądu, odwołujący świadczył pracę w warunkach szczególnych w okresach od 25 kwietnia 1977 roku do 24 stycznia 1979 roku
(1 rok i 9 miesięcy), od 19 grudnia 1980 roku do 10 lipca 1987 roku (6 lat, 6 miesięcy i 23 dni) oraz od 10 września 1987 roku do 30 września 1991 roku (4 lata i 21 dni),
co łącznie stanowi 12 lat, 4 miesiące i 14 dni.

Jednocześnie Sąd Okręgowy za całkowicie błędny uznał pogląd organu rentowego, że przy obliczaniu stażu pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik po dniu 14 listopada
1991 roku otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa.

W konsekwencji powyższego, uznany przez organ rentowy okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych od 1 października 1991 roku
do 31 grudnia 1998 roku wynosi 7 lat i 3 miesiące, a nie, jak przyjął ZUS 6 lat,
7 miesięcy i 12 dni.

W konsekwencji, skoro ubezpieczony legitymuje się okresem pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu w warunkach szczególnych
w wymiarze przekraczającym 15 lat i spełnia wszystkie pozostałe warunki do nabycia prawa do tzw. „wcześniejszej emerytury”, to w ocenie Sądu Okręgowego, przysługuje mu prawo do żądanego świadczenia.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c.
oraz przepisów powołanych w treści uzasadnienia orzekł, jak w sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono na mocy art. 98 § 1, 3 i 4 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804 ze zm.).

Apelację od wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zaskarżając powyższy wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie przepisów:

1.  prawa procesowego, tj. art. 233 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 1822 ze zm.), poprzez sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału oraz

2.  przepisów prawa materialnego, tj. art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

(t.j. Dz. U. z 2017 roku, poz. 1383 ze zm.) w związku z § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.), poprzez przyznanie ubezpieczonemu H. S. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, mimo niespełnienia przesłanek do takiego rozstrzygnięcia.

W oparciu o takie zarzuty apelacji, wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku
i oddalenie odwołania ubezpieczonego oraz zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazano, że zdaniem ZUS, materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie potwierdza, że ubezpieczony H. S. w spornych okresach, uznanych przez Sąd, wykonywał prace w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Postępowanie dowodowe potwierdziło, że ubezpieczony pracował w spornym okresie przy montażu instalacji wodno-kanalizacyjne i techniczne położonych
na głębokości od 1,5 do 4 metrów, a co nie stanowi pracy w głębokich wykopach.

Apelujący przywołał orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia
12 marca 2015 roku, sygn. akt III AUa 291/14, który odwołał się do definicji „głębokich wykopów” zawartych w „Geotechnice” z 1987 roku, prof. Zenona Wiłuna (inżyniera budownictwa lądowego, specjalisty z zakresu geotechniki) oraz Zeszytów Instytutu Techniki Budowlanej ITB nr 427/2007: „Warunki techniczne wykonania
i odbioru robót budowlanych” część A „Roboty ziemne i budowlane”. Według
tej literatury, wykopy pod względem ich głębokości dzieli się na:

1.  wykopy płytkie - o głębokości mniejszej, niż 1 metr,

2. wykopy średnie - o głębokości od 1 do 3 metrów,

2.  wykopy głębokie - o głębokości przekraczającej 3 metry.

Również Sąd Apelacyjny w Białymstoku, w wyroku z dnia 8 maja 2014 roku, sygn. akt III AUa 1102/13, powołując się na opinię biegłego sądowego wyjaśnił,
że, jako głębokie wykopy - uznaje się wykopy przekraczające głębokość 3 metrów.

Dalej organ rentowy powołał się na orzeczenie z dnia 25 września 2013 roku, sygn. akt III AUa 89/13, Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, który uznał, iż roboty wodnokanalizacyjne, o których mowa w pkt 1 dziale V wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, muszą być wykonywane w głębokich wykopach.

Z kolei zacytowano orzeczenie z dnia 13 września 2016 roku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, sygn. akt III AUa 1050/15, w którym wskazano, że „praca w warunkach szczególnych, to taka, która wpływa negatywnie na organizm człowieka, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Taka sytuacja ma miejsce, gdy pracownik przebywa w wykopie, który
ma głębokość 3 m, a co z pewnością rodzi niedogodności związane z wilgocią, ograniczonym dopływem tlenu oraz psychiczne obciążenia.

Apelujący zaakcentował, że H. S. w spornym okresie wykonywał różne czynności przy montażu instalacji wodno-kanalizacyjnych i technicznych. Niektóre z tych prac wykonywane były w głębokich wykopach (wykopy na głębokości co najmniej 3 metrów), ale niewątpliwie nie wszystkie, a zatem, nie sposób zgodzić się z ustaleniami Sądu Okręgowego, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zdaniem ZUS, również jako monter instalacji, ubezpieczony nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych - wskazanej w dziale V, poz. 6 wykazu A - stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy. Z zeznań świadka J. L. jednoznacznie wynika, że ubezpieczony zgrzewał rury na poziomie zero, a czasami
na rusztowaniu.

Sam ubezpieczony, słuchany jako strona postępowania, wyjaśnił, iż jak była potrzeba, to pracował przy rozkładaniu instalacji wewnątrz budynku.

Uwzględniając powyższe, zdaniem ZUS, ubezpieczony nie spełnił przesłanek koniecznych do uzyskania emerytury, tj. nie posiada 15 lat pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Niewłaściwe wnioski wysnute ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego spowodowały wydanie rozstrzygnięcia z naruszeniem przepisów
art. 184 w związku z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Spór w rozpatrywanym przypadku dotyczy uprawnień H. S.
do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, wywodzonym z faktu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Spośród przewidzianych, prawidłowo powołanych przez Sąd I instancji, jako podstawa rozstrzygnięcia, przepisami art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(t.j. Dz. U.
z 2015 roku, poz. 748 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, w związku
z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) przesłanek wymaganych do nabycia przedmiotowego świadczenia, spornym pozostawało jedynie legitymowanie się przez ubezpieczonego wymaganym 15-letnim okresem pracy
w szczególnych warunkach, przypadającym do dnia wejścia w życie powołanej ustawy, tj. do dnia 1 stycznia 1999 roku.

W rozpatrywanej sprawie kluczowe znaczenie miało ustalenie,
czy ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych podczas
zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...)
w C. od 25 kwietnia 1977 roku do 30 września 1991 roku.

W ocenie Sądu Okręgowego, z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że w całym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) w C. od 25 kwietnia 1977 roku do 30 września 1991 roku, z wyłączeniem okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 25 stycznia 1979 roku do 18 grudnia 1980 roku oraz okresu urlopu dewizowego po kontrakcie zagranicznym od 11 lipca 1987 roku do 9 września 1987 roku, ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych. W całym powyższym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on bowiem wyłącznie prace wodnokanalizacyjne i przy budowie rurociągów w głębokich wykopach, wymienione w dziale V, poz. 1 wykazu A, stanowiącego załącznik
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku nr 8, poz. 43 ze zm.).

Powyższa konstatacja Sądu Okręgowego zasługuje na aprobatę również
w ocenie Sądu Apelacyjnego, z tym, że w ocenie Sądu Apelacyjnego, okres urlopu dewizowego również z tego okresu winien być wyłączony.

Skupiając się w pierwszej kolejności na okresach wykonywania pracy
przez ubezpieczonego w głębokich wykopach, organ rentowy w swojej apelacji podważył powyższe ustalenie Sądu Okręgowego, z uwagi na niespełnienie przez ubezpieczonego, w jego ocenie, warunku pracy w głębokich wykopach, albowiem prace wodnokanalizacyjne ubezpieczony wykonywał w wykopach o różnej głębokości, gdy tymczasem w opinii apelującego głębokie wykopy, to jedynie te, których głębokość przekracza 3 metry.

Taka wykładnia przepisów działu V, poz. 1 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 rok wydaje się nieuprawniona. Wskazana pozycja rozporządzenia podaje jedynie prace wodnokanalizacyjne i przy budowie rurociągów w głębokich wykopach,
nie wskazując jaka głębokość wykopów decyduje o uznaniu ich za głębokie.

Z niekwestionowanych ustaleń faktycznych wynika, że wnioskodawca
w spornym okresie wykonywał prace na stanowiskach montera instalacji sanitarnych wodnokanalizacyjnych, instalatora oraz montera wodnokanalizacyjnego. Prace te wykonywane były na różnej głębokości, od 1,5 do 4 m. Wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy takie same prace, polegające na układaniu rurociągów w głębokich wykopach, a więc na stanowisku wymienionym w dziale
V pkt 1 załącznika A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, określanych jako „roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach”. W ocenie Sądu Apelacyjnego, brak podstaw prawnych do stosowania w celu dookreślenia sformułowania „głębokie wykopy” zawartego w rozporządzeniu, definicji „głębokich wykopów” zawartych w „Geotechnice” z 1987 roku prof. Zenona Wiłuna (inżyniera budownictwa lądowego, specjalisty z zakresu geotechniki) oraz Zeszytach Instytutu Techniki Budowlanej ITB nr 427/2007: „Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych” część A „Roboty ziemne i budowlane”, według których wykopy głębokie, to tylko te o głębokości przekraczającej 3 metry.

Te określenia zostały ustanowione na inne cele i nie mogą wprost być stosowane w sprawach ubezpieczeniowych. Gdyby zaś wolą ustawodawcy było uzależnienie zakwalifikowania prac do warunków szczególnych od głębokości wykopów, w których prace wodno-kanalizacyjne były wykonywane - niewątpliwie znalazłoby to odzwierciedlenie w treści samych przepisów. Wobec zaś braku takiego wskazania - nieuprawnione jest różnicowanie charakteru wykonywanych prac
ze względu na głębokość wykopów, na tle przepisów rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku. Jak wynika z materiału dowodowego, ubezpieczony pracował w wykopach
o zróżnicowanej głębokości, jednak w każdym z nich występowały takie same szczególne warunki, jak zimno, ograniczona przestrzeń, ograniczony dostęp tlenu, często woda i grząskie podłoże.

Prace w głębokich wykopach ubezpieczony wykonywał w okresie przed pójściem do wojska, a więc od 25 kwietnia 1977 roku do 24 stycznia 1979 roku
(1 rok i 9 miesięcy) oraz po wojsku od 19 grudnia 1980 roku do 6 października
1984 roku (3 lata i 16 dni) oraz od 10 września 1987 roku do 30 września 1991 roku (4 lata i 20 dni). Łącznie stanowi to okres 8 lat, 10 miesięcy i 6 dni.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego - do pracy w warunkach szczególnych ubezpieczonemu nie powinien być zaliczony okres jego pracy wykonywanej
w trakcie pracy na budowie eksportowej w NRD, tj. od 17 października 1984 roku
do 10 lipca 1987 roku. Wówczas wykonywał on pracę przy montażu instalacji wodnokanalizacyjnych w głębokich wykopach oraz pracował przy montażu rurociągów technologicznych na wysokości 10 metrów. W ocenie Sądu Apelacyjnego, zaoferowany materiał dowodowy nie pozwolił w sposób stanowczy na ustalenie,
że praca przy układaniu rurociągów technologicznych stanowiła pracę, którą można zakwalifikować jako pracę przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości.

Tym niemniej, po wyłączeniu wskazanego okresu od 17 października
1984 roku do 10 lipca 1987 roku, pozostały okres pracy w głębokich wykopach,
wraz z okresem zaliczonym przez ZUS, stanowi ponad 15-letni okres pracy
w warunkach szczególnych.

Warto też zauważyć, że prace przy układaniu ciągów technologicznych ubezpieczony wykonywał również po 1999 roku (co wynika z zeznań świadka J. L.), co jednak dla sprawy pozostaje bez znaczenia.

Z tych też przyczyn, zarzuty apelacji nie mogły zostać uwzględnione,
a to spowodowało oddalenie apelacji.

O kosztach postępowania orzeczono po myśli art. 98 w związku z art. 99 k.p.c. przy zastosowaniu § 9 ust. 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015.1804).

/-/SSO del. B.Torbus /-/SSA M.Pierzycka-Pająk /-/SSA E.Kocurek-Grabowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR