Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 czerwca 2020 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolant: sekr. sąd. Joanna Wołczyńska - Kalus

po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2020 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. K. (1)

przeciwko M. K. (2)

o wyłączenie małżonka od dziedziczenia

1.  wyłącza pozwaną M. K. (2) od dziedziczenia po C. K., zmarłym w dniu 14 lutego 2019 roku w S.;

2.  zasądza od pozwanej M. K. (2) na rzecz powoda M. K. (1) kwotę 10 417,00 zł (dziesięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 343/19

UZASADNIENIE

M. K. (1) wniósł o wyłączenie M. K. (2)
od dziedziczenia spadku po C. K., zmarłym 14 lutego 2019 r., ostatnio stale zamieszkałym w S. i o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu.

W odpowiedzi na pozew M. K. (2) wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu. Ponadto pozwana podniosła zarzut niewłaściwości rzeczowej Sądu Rejonowego
w W. ze względu na zaniżenie wartości przedmiotu sporu.

Postanowieniem z dnia 28 października 2019 r. Sąd Rejonowy
w W. VIII Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w P. ustalił wartość przedmiotu sporu na kwotę 100 000,00 zł oraz stwierdził swą niewłaściwość rzeczową i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Sieradzu.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

C. K. i M. K. (2) zawarli związek małżeński 7 maja 2005 r. w S. Wielkich. Został on zarejestrowany w urzędzie stanu cywilnego za numerem aktu małżeństwa (...) (...). Było to dla nich drugie małżeństwo, (dowód: bezsporne; odpis zupełny aktu małżeństwa - k. 13) .

Z tego związku (...) urodziło się dziecko - A. K. (1), (dowód: odpis zupełny aktu urodzenia - k. 15) .

Więcej wspólnych dzieci C. K. i M. K. (2) nie posiadali, w tym pozamałżeńskich lub przysposobionych. Pozwana posiada jeszcze dorosłą córkę z poprzedniego związku małżeńskiego, (bezsporne) .

M. K. (1) jest synem C. K. z poprzedniego małżeństwa, (dowód: odpis zupełny aktu urodzenia - k.14) .

Powód nie utrzymywał kontaktów ze zmarłym ojcem po zawarciu przez niego drugiego małżeństwa. Widział się z nim tylko na swojej komunii i drugi raz dwa dni później, (dowód: zeznania powoda M. K. (1) - k. 216 verte - 217 i nagranie rozprawy z 1 czerwca 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 00:53:30 do 01:10:40 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 136 - 136 verte i nagraniem rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 00:04:12 do 00:14:03) .

C. K. zmarł 14 lutego 2019 r. W chwili śmierci pozostawał w związku małżeńskim z M. K. (2), (dowód: bezsporne; odpis skrócony aktu zgonu - k. 12) .

Przed Sądem Rejonowym w Wieluniu VIII Zamiejscowym Wydziałem Cywilnym z siedzibą w P. pod sygn. akt VIII Ns 68/19 toczy
się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po C. K.
z udziałem M. K. (1), A. K. (1) i M. K. (2), (bezsporne) .

Przed śmiercią C. K. toczył się z jego powództwa proces o rozwód, w którym wniósł o orzeczenie o winie żony. Sąd Okręgowy
w S. 29 stycznia 2018 r. wydał wyrok rozwiązujący małżeństwo przez rozwód z winy obu stron. W następstwie zgonu C. K., Sąd Apelacyjny w Łodzi 8 marca 2019 r. umorzył postępowanie w sprawie, (dowód: wyrok - k. 1938 - 1938 verte akt o sygn. I 1 C 117/13 Sądu Okręgowego
w S.; postanowienie - k. 2084 akt o sygn. I 1 C 117/13 Sądu Okręgowego w Sieradzu) .

C. K. i M. K. (2) przed ślubem pozostawali w nieformalnym związku i zamieszkiwali razem od 1998 roku. Powodem zawarcia związku małżeńskiego była ciąża. Po ślubie małżonkowie zamieszkiwali w S. Wielkich. Wprowadzili między sobą rozdzielność majątkową, (dowód: zeznania pozwanej M. K. (2) - k. 217 - 217 verte i nagranie rozprawy z 1 czerwca 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 01:11:27 do 01:42:21 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 136 verte - 137 i nagraniem rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 00:14:50 do 00:34:19; akt notarialny - k. 6 akt o sygn. I 1 C 117/13 Sądu Okręgowego w Sieradzu) .

Małżeństwo pozwanej i C. K. było bardzo burzliwe. Przez wiele lat pożycia dochodziło między nimi do licznych kłótni i awantur, które były wywoływane przez obu małżonków, wzajemnej agresji słownej
i używania wobec siebie słów obraźliwych i wulgarnych. Dochodziło nawet
do rękoczynów. Przyczyną takich zachowań małżonków było nadużywanie alkoholu przez C. K., często nieuzasadnione żądania finansowe pozwanej względem męża, wzajemna nieufność, wrogość oraz kwestie dotyczące wychowania dzieci, w tym córki pozwanej z pierwszego małżeństwa. Do takich awantur dochodziło nie tylko w domu, ale bardzo często w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej. Z biegiem lat konflikty narastały. Dotyczyły m.in. sprawy wytoczonej przez pozwaną matce C. K. o alimenty na rzecz ich córki i ciągłych podejrzeń pozwanej
o zdrady męża. Ponadto pojawił się konflikt C. K. z córką pozwanej D. M., który doprowadził do jej eksmisji z domu, a także konflikt o finanse rodziny, który dotyczył długów pozwanej, jej niechęć do pracy, braku współpracy w sprawach dotyczących prowadzonych działalności gospodarczych, podejrzeń C. K. o kradzież pieniędzy
i wyrobów metalowych przez pozwaną, ukrywania przed nią pieniędzy z firmy. Pojawiła się wzajemna niechęć. Próby kierowania C. K., który pił ciągami, na leczenie odwykowe nie przynosiły żadnych rezultatów.
To jeszcze bardziej oddalało małżonków od siebie. Każdy zaczął żyć swoim życiem i egoistycznie traktował związek. Nie było żadnego porozumienia,
a siłowe i obustronne próby narzucania swoich racji tylko pogarszały sytuację. Pozwana dwukrotnie na krótki okres wyjeżdżała za granicę, by spłacić swoje długi z kwiaciarni, pozostawiając dziecko pod opieką męża alkoholika.
Po powrocie z jednego z takich wyjazdów pozwana wezwała policję
i oskarżyła siostrę C. K., która opiekowała się w tym czasie A., o jej uprowadzenie. Pozwana zabraniała mężowi kontaktowania
się z powodem, wszczęła mu awanturę, gdy dowiedziała się, że kupił
mu prezent, a także wtedy, gdy chciał dać pieniądze - jako prezent - dziecku swojej siostry. Przed wniesieniem pozwu o rozwód ustała między małżonkami więź fizyczna, gospodarcza i emocjonalna. W trakcie trwania sprawy o rozwód sytuacja w małżeństwie stała się jeszcze bardziej napięta. Dalej dochodziło
do awantur, często interweniowała policja. Pozwana złożyła zawiadomienie
o znęcaniu się C. K. nad nią i dziećmi w okresie od lipca 2008 r. do 2 stycznia 2013 r. Powód również złożył zawiadomienie o znęcaniu się pozwanej nad nim. W obu sprawach postępowania zostały umorzone.
W styczniu 2013 r. M. K. (2) wyprowadziła się ze swoimi dziećmi do L.. W tym samym roku H. K. złożyła przeciwko pozwanej pozew o zaprzeczenie ojcostwa C. K., który dotyczył A. K. (1) i który został oddalony. Małżonkowie
w późniejszym czasie podejmowali próby pojednania, ale nie przynosiły
one żadnego efektu. Ostatecznie od 2017 r. małżonkowie nie zamieszkiwali
już razem, (dowód: częściowo zeznania powoda M. K. (1) - k. 216 verte - 217 i nagranie rozprawy z 1 czerwca 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 00:53:30 do 01:10:40 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 136 - 136 verte i nagraniem rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 00:04:12 do 00:14:03; częściowo zeznania pozwanej M. K. (2) - k. 217-217 verte i nagranie rozprawy
z dnia 1 czerwca 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 01:11:27
do 01:42:21 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 136 verte - k.137
i nagraniem rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta
od 00:14:50 do 00:34:19: zeznania świadka J. M. - k. 137 - 138
i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta
od 00:38:22 do 01:06:29; zeznania świadka U. T. - k. 138 - 138 verte
i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta
od 01:09:38 do 01:21:53; zeznania świadka S. B. - k. 138 verte - 139 i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 01:23:52 do 01:53:35; częściowo zeznania świadka R. M. - k. 139 - 139 verte i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 01:55:47 do 02:24:35; zeznania świadka R. L. - k. 139 verte - 140 i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 02:26:27 do 02:32:16; zeznania świadka M. K. (3) - k. 140 i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 02:34:07 do 02:39:45; zeznania świadka M. K. (4) - k. 140 verte i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 02:42:20 do 02:52:10; częściowo zeznania świadka H. K. - k. 140 verte - 141 i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 02:54:49 do 03:22:35, zeznania świadka A. K. (2) - k. 141 i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 03:24:20 do 03:30:40, częściowo zeznania świadka D. M. - k. 141 verte i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 03:32:24 do 03:51:30; zeznania świadka P. P. - k. 141 verte - 142 i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 03:53:13 do 04:02:45, zeznania świadka A. S. - k. 142-142 verte i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 04:04:20 do 04:15:39; zeznania świadka M. S. - k. 142 verte - 143 i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 04:16:58 do 04:29:15; zeznania świadka I. S. - k. 143 - 143 verte i nagranie rozprawy z 9 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 04:31:01 do 04:36:11; zeznania świadka A. D. - k. 156 verte - 157 i nagranie rozprawy z 13 lutego 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 00:06:05 do 00:39:57; częściowo zeznania świadka K. W. (1) - k. 215 verte - 216 verte i nagranie rozprawy z 1 czerwca 2020 r. - płyta - koperta - k. 230, minuta od 00:22:07 do 00:51:42; pozew o eksmisję - k. 57 - 58, wyrok - k. 59, sprawozdanie z wywiadu środowiskowego - k. 263 - 267, zapis nagrań - k. 1005 - 1015, postanowienie o umorzeniu dochodzenia - k. 1133 - 1134 verte, zażalenie - k. 1135, zarządzenie o odmowie przyjęcia zażalenia - k. 1137 - 1138, zawiadomienie - k. 1139, postanowienie - k. 1140, postanowienie - k. 1142 - 1143, postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia - k. 1483, postanowienie - k. 61, karta leczenia szpitalnego - k. 62, 362, 364 - 365, 635, 860 - 860 verte, postanowienie - k. 466, opinia - k. 825 - 825 verte - wszystkie karty z akt o sygn. I 1 C 117/13 Sądu Okręgowego w Sieradzu; opinia - k. 210) .

Powyżej ustalony stan faktyczny jest częściowo bezsporny. W niewielkiej części Sąd ustalił go w oparciu o dokumenty przedstawione przez strony, których prawdziwość i treść nie była przez nie kwestionowana.

W części dotyczącej przebiegu małżeństwa, a zwłaszcza w zakresie dotyczącym wzajemnego zachowania współmałżonków, Sąd oparł stan faktyczny częściowo na zeznaniach stron i przesłuchiwanych w sprawie świadków, które
w tej części ze sobą korelowały.

Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanej, w części, w której twierdziła,
że jedynym powodem awantur było nadużywanie alkoholu przez męża i jego niechęć do pracy, a także w części, w której opisywała swoje zaangażowanie
w prowadzenie działalności gospodarczej i zarabianie na utrzymanie rodziny, gdyż w tym zakresie jej zeznania są sprzeczne chociażby z dokumentacją
z przebiegu jej pracy zawodowej (kilkumiesięczne zatrudnienia) i z zeznaniami większości przesłuchiwanych w sprawie świadków, a także sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, bo jeśli pozwana angażowała
się w utrzymanie rodziny, jak twierdziła i prowadziła działalność gospodarczą, to dlaczego miała długi z kwiaciarni; dlaczego występowała o alimenty przeciwko swojej teściowej; dlaczego ciągłe robiła mężowi awantury
o pieniądze.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków: D. M., H. K., R. M. w zakresie, w jakim pozostają w sprzeczności
z pozostałymi dowodami, w tym w sprzeczności z zeznaniami innych świadków. Osoby te są najbliższymi członkami rodziny stron niniejszego postępowania,
a przez to ich zeznania częściowo mają charakter stronniczy. Ponadto D. M. była skonfliktowana z C. K. i jej zeznań nie można z tej przyczyny uznać za obiektywne, zwłaszcza w zakresie, w jakim twierdziła,
że to wyłącznie C. K. był osobą wywołującą awantury
i agresywną wobec pozwanej oraz w części, w której twierdziła, że pozwana faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, a jej mąż wybierał tylko pieniądze z konta firmy. Podobnie należy podchodzić do zeznań H. K., która była matką zamarłego C. K. i która pozostawała w długotrwałym konflikcie z pozwaną. Nie można zatem dać
jej zeznaniom wiary w części, w której twierdziła, że C. K. miał niewielkie kłopoty z alkoholem, że nie był pod jego wpływem agresywny. Taka sama sytuacja dotyczy zeznań R. M. w części, w której twierdziła,
że to zawsze pozwana była agresywna w czasie awantur i sama nalewała mężowi alkohol.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka K. W. (2) w części, która nie koresponduje z zeznaniami innych świadków, które Sąd uznał za logiczne
i spójne, a z których wynika, że problemy w małżeństwie stron istniały od wielu lat i głównie dotyczyły nadużywania alkoholu przez C. K., roszczeniowej i awanturniczej postawy pozwanej względem męża,
jej nieangażowania się w prowadzenie firmy i wychowywanie dziecka. Należy uznać, że w tej części zeznania wyżej wymienionego świadka są także stronnicze, gdyż świadek jest wieloletnią koleżanką pozwanej.

Sąd pominął wniosek pełnomocnika pozwanej o dopuszczenie dowodu
z protokołu rozprawy z 10 czerwca 2015 r. ze sprawy tut. Sądu o sygn. akt
I 1 C 117/13 w związku z faktem, iż przeprowadzenie takiego dowodu wyłącza przepis kodeksu postępowania cywilnego (jest sprzeczny z zasadą bezpośredniości). Sąd postanowić pominąć wniosek dowodowy pełnomocnika pozwanej: o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków M. M. (1)
i M. M. (2) jako zmierzający do przedłużenia postępowania, a zatem spóźniony; o dopuszczenie dowodu z nagrania znajdującego się na dyktafonie
w sprawie o sygn. akt 3 Ds. 29/15 jako niemożliwy do przeprowadzenia
i zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania; o dopuszczenie dowodu
z opinii biegłego psychologa jako zbędny dla poczynienia ustaleń w sprawie
i zmierzający do przedłużenia postępowania; o dopuszczenie dowodu z opinii psychologicznej zawartej w aktach sprawy o sygn. VI W 170/17 Sądu Rejonowego w Wieluniu jako zbędnego dla poczynienia ustaleń w sprawie. Ponadto Sąd pominął wniosek pełnomocnika powoda o dopuszczenie dowodu
z nagrań, który został zawarty w pkt 2 pisma procesowego z 26 maja 2020 r., jako zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania; o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. S. ze sprawy Sądu Okręgowego
w S. o sygn. akt I 1 C 117/13, gdyż jego przeprowadzenie wyłączają przepisy kodeksu postępowania cywilnego (jest sprzeczny z zasadą bezpośredniości); o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychologa
z 26 maja 2015 r. znajdującej się w aktach Sądu Okręgowego w Sieradzu
o sygn. I 1 C 117/13, gdyż jest zbędny dla dokonania ustaleń w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Podstawą prawną żądania powoda jest art. 940 k.c., zgodnie z którym małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił
o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione. Zgodnie z § 2 tego przepisu wyłączenie małżonka następuje na mocy orzeczenia sądu. Wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia z małżonkiem; termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku.

Przede wszystkim należy wskazać, iż w niniejszej sprawie powód zachował termin do wytoczenia powództwa, gdyż złożył pozew 14 sierpnia 2019 r., (C. K. zmarł 14 lutego 2019 r.). Legitymacja powoda
do wystąpienia z żądaniem na podstawie art. 940 k.c. nie budzi wątpliwości, gdyż jako syn jest spadkobiercom ustawowym C. K..

Roszczenie skierowane przeciwko małżonkowi będzie skuteczne,
gdy zostaną spełnione przesłanki określone w art. 940 k.c. Po pierwsze, spadkodawca jeszcze za swego życia musiał wystąpić o orzeczenie rozwodu
lub separacji z winy współmałżonka . W niniejszej sprawie taka sytuacja wystąpił, gdyż C. K. wystąpił w pozwem o rozwód z winy pozwanej. Po drugie, proces ten nie mógł się zakończyć do chwili śmierci spadkodawcy . Ta przesłanka również została spełniona, gdyż przed uprawomocnieniem się wyroku C. K. zmarł, a postępowanie
w sprawie zostało umorzone. Po trzecie, żądanie rozwodu z winy małżonka spadkodawcy musiało być uzasadnione . Oznacza to, że powinny być spełnione wszystkie przesłanki orzeczenia rozwodu lub separacji z winy współmałżonka lub z winy obu stron.

U podstaw regulacji art. 940 k.c. leży zatem założenie, że od dziedziczenia powinien zostać wyłączony małżonek, który zawinił względem spadkodawcy
i nie dziedziczyłby po nim , lecz orzeczeniu rozwodu z jego winy stanęła
na przeszkodzie śmierć spadkodawcy (patrz szerzej H. Witczak , Wyłączenie
od dziedziczenia, s. 96 i n.; M. Łączkowska , w: Gutowski , Komentarz, 2016, t. II, art. 940, Nb 1; J.S. Piątowski , A. Kawałko, H. Witczak , w: System Pr. Pryw., t. 10, 2015, s. 243, Nb 33).

Zatem w pierwszej kolejności należało ustalić, czy w niniejszej sprawie zaistniały przesłanki pozytywne do orzeczenia rozwodu, przy jednoczesnym braku przesłanek negatywnych.

Stosownie do treści art. 56 § 1 i 2 k.r.io., jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby Sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Jednakże mimo zupełnego
i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli
z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Pożycie małżeńskie wyraża się w szczególnego rodzaju wspólnocie duchowej, fizycznej i gospodarczej. W zasadzie ustanie któregokolwiek
z elementów tej wspólnoty należy uznać za objaw rozkładu pożycia,
nie przesądzając na podstawie tego tylko objawu stopnia rozkładu. Jednakże ustanie wspólnoty fizycznej lub gospodarczej może w konkretnym przypadku
nie stanowić objawu rozkładu, jeżeli wynika ono z okoliczności niezależnych
od małżonków lub z ich zgodnej woli uzasadnionej okolicznościami życiowymi. Przykładem takiej sytuacji może być ustanie współżycia fizycznego na skutek choroby małżonka, rozłączenie małżonków spowodowane pobytem w szpitalu, długotrwałym wyjazdem służbowym, pracą zarobkową małżonków w różnych odległych od siebie miejscowościach itp. Brak natomiast wspólnoty duchowej (jej istnienie może się przejawiać nawet tylko w korespondencji) będzie zawsze objawem rozkładu pożycia.

Do uznania, że między małżonkami brak jest wspólnoty duchowej nie jest konieczne stwierdzenie wrogiego lub choćby niechętnego stosunku
ich do siebie. Zachowanie poprawnych stosunków, utrzymywanie kontaktów
w interesie wspólnych dzieci itp. nie musi koniecznie oznaczać, iż więź duchowa małżonków została utrzymana i rozkład pożycia nie istnieje. Chodzi bowiem
nie o jakąkolwiek więź duchową pomiędzy dwojgiem ludzi, lecz o więź charakterystyczną dla duchowej wspólnoty małżeńskiej.

Rozkład jest zupełny, gdy nie istnieje między małżonkami więź duchowa, fizyczna ani gospodarcza. Gdy jednak przy zupełnym braku więzi duchowej
i fizycznej pozostały pewne elementy więzi gospodarczej, rozkład pożycia może być mimo to uznany za zupełny, jeśli utrzymanie elementów więzi gospodarczej (np. wspólnego mieszkania) wywołane zostało szczególnymi okolicznościami. Natomiast nawet sporadyczne tylko stosunki fizyczne między małżonkami
z reguły będą wskazywać, że rozkład pożycia nie jest jeszcze zupełny.

Do uznania, że rozkład jest trwały nie jest konieczne stwierdzenie,
że powrót małżonków do pożycia jest bezwzględnie wyłączony. Wystarczy oparta na doświadczeniu życiowym ocena, że w okolicznościach sprawy powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi. Należy przy tym mieć na uwadze indywidualne cechy charakteru małżonków oraz to, że rozkład pożycia małżeńskiego jest dłuższym procesem, a jego źródła i przyczyny są istotne
dla rozstrzygnięcia o winie małżonków.

Mając powyższe wywody na uwadze oraz zgromadzony w sprawie materiał dowodowy należy stwierdzić, że powództwo C. K.
o rozwód zasługiwało na uwzględnienie. Trzeba wskazać, że pomiędzy małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Małżonkowie od wielu lat nie współżyli fizycznie, od wielu lat utrzymywali
się oddzielnie, nie łączyła ich więź emocjonalna. Małżonkowie w procesie
o rozwód ostatecznie zgodnie wnieśli o rozwód, nie widząc szans pojednania
w sytuacji głębokiego skonfliktowania. Biorąc pod uwagę wszystkie wyżej opisane okoliczności, nie ma żadnych wątpliwości co do tego, że orzeczenie rozwiązujące małżeństwo stron przez rozwód stanowiłoby jedynie potwierdzenie faktycznie od dawna istniejącego stanu, w którym brak było jakichkolwiek więzi pozwalających uznać związek pozwanej i C. K.
za funkcjonujący w ramach wzajemnego pożycia, wzajemnej pomocy i wierności oraz współdziałania dla dobra rodziny. Ponadto orzeczeniu rozwodu sprzyjał fakt, iż w sprawie nie wystąpiły negatywne przesłanki określone w art. 56 § 2 k.r.io., bowiem rozwód nie leżałby w opozycji do zasad współżycia społecznego
i nie byłby sprzeczny z dobrem małoletniej córki stron.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie oraz w procesie o rozwód było ustalenie winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego (art. 57 k.r.io.).

Pojęcie winy w rozumieniu art. 57 § 1 k.r.io. nie zostało zdefiniowane
ani w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, ani w kodeksie cywilnym. Według dominującego w nauce prawa poglądu do przypisania winy danej osobie niezbędne jest wystąpienie dwóch elementów: bezprawności polegającej
na sprzeczności zachowania z prawem lub zasadami współżycia społecznego oraz możliwości przewidywania znaczenia i skutków zachowania się.
Za zawinione można uznać działanie (zaniechanie) będące wyrazem woli małżonka, który naruszając obowiązki wynikające z obowiązujących przepisów prawa (zwłaszcza art. 23, 24, 27 k.r.io.) lub zasad współżycia społecznego - prowadzi do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 21 marca 2003 r. (sygn. akt II CKN 1270/00, Lex nr 78843), „dla ustalenia w myśl art. 57 § 1 k.r.io., który
z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego, istotne
są zachowania małżonków, które miały miejsce przed jego zaistnieniem, tylko one bowiem mogą być uznane za przyczynę rozkładu i ocenione jako zawinione spowodowanie rozkładu pożycia”.

Małżonkowie zobowiązani są do wzajemnej lojalności i przyzwoitego zachowania wobec siebie przez cały czas trwania małżeństwa. Jeśli
ich niewłaściwe zachowanie stało się przyczyną rozkładu pożycia, ponoszą tego skutki w postaci możliwości przypisania im winy rozkładu ze wszystkimi tego konsekwencjami, jakie przewiduje ustawa. Natomiast jeśli ich niewłaściwe zachowanie miało miejsce już po powstaniu i utrwaleniu rozkładu pożycia
i nie może być uznane za jego przyczynę, oceniać je trzeba z punktu widzenia przesłanki zasad współżycia społecznego, jaką przewiduje art. 56 § 2 i 3 k.r.io. dla oceny zgodności orzeczenia rozwodu z tymi zasadami oraz oceny zgodności
z nimi odmowy zgody na rozwód małżonka, któremu nie można przypisać winy.

Do przyjęcia współwiny za rozkład pożycia między małżonkami wystarczy, gdy drugi małżonek swoim postępowaniem przyczynił się do tego rozkładu, chociażby stopień jego zawinienia był mniejszy (patrz wyrok Sądu Najwyższego
z 8 stycznia 1999 r., I CKN 875/98, niepublikowany). Przy orzekaniu rozwodu
z współwiny obojga małżonków nie rozróżnia się stopnia zawinienia każdego
z nich. Jednakże zawsze musi istnieć wystarczająca podstawa do ustalenia,
że każde z nich ponosi winę wyrażającą się w poważnym naruszeniu obowiązków wynikających z zawarcia małżeństwa (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 6 maja 1988 r., II CKN 717/97, niepublikowany). Małżonek, który zawinił jedną z wielu (kilku) przyczyn rozkładu pożycia, musi być uznany za współwinnego, chociażby drugi małżonek dopuścił się wielu i to cięższych przewinień. Niedopuszczalna jest bowiem kompensata wzajemnych przewinień (patrz: orzeczenie Sądu Najwyższego z 17 września 1957 r., I Cr 913/56, PREiS 1959/1, s. 335; wyrok Sądu Najwyższego z 24 kwietnia 1997 r., II CKN 128/97 niepublikowany; wyrok Sądu Najwyższego z 13 maja 1997 r., II CKN 140/97 niepublikowany; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 10 lutego 2004 r.,
I ACa 1422/03, Wokanda 2005/2/46).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że winę za rozkład pożycia małżeńskiego ponosili oboje małżonkowie. Pomimo tego, że małżonkowie byli osobami dojrzałymi, kiedy zawierały związek małżeński, a wcześniej nawet ze sobą mieszkali, to okazało się, że nie byli
w stanie zbudować trwałego związku, opartego na wzajemnym szacunku, miłości
i zaufaniu. C. K. przyczynił się do rozpadu pożycia małżeńskiego poprzez nadużywanie alkoholu, które doprowadziło do uzależnienia i wpływało praktycznie na wszystkie sfery jego życia. Ponadto niewłaściwe zachował
się wobec powódki, co można odbierać przez pryzmat naruszenia zasad współżycia społecznego (wszczynanie awantur pod wpływem alkoholu, ubliżanie, rękoczyny, wystąpienie z pozwem o eksmisję córki żony, podejrzliwość, brak zaufania, brak chęci do podejmowania wspólnych decyzji, zarzut znęcania się nad nim przez żonę, który nie został potwierdzony aktem oskarżenia, ukrywanie pieniędzy przed żoną). Takie działania C. K. musiały wywołać u pozwanej negatywne odczucia i z pewnością zniechęciło ją do dalszego kontynuowania małżeństwa. Jednocześnie pozwana również zachowała się wobec męża niezgodnie z zasadami współżycia społecznego. Nie potrafiła i nie chciała nawiązać prawidłowych relacji
z najbliższą rodziną męża (wystąpiła z pozwem o alimenty od teściowej, zarzuciła siostrze męża uprowadzenie dziecka, którym ta opiekowała się podczas pobytu pozwanej za granicą). Ponadto pozwana zachowywała się w sposób
co najmniej niewłaściwy wobec męża (inicjowała z nim liczne, czasem zupełnie nieuzasadnione awantury, podczas których dochodziło do rękoczynów, wzajemnego ubliżania, złożyła doniesienie na męża do organów ścigania, które nie zostało potwierdzone wniesieniem aktu oskarżenia, miała nieuzasadnione żądania finansowe wobec męża, przy braku z jej strony chęci i umiejętności
do pracy). Jej podejście do finansów doprowadziło do zadłużenia rodziny
i straty zaufania przez męża, który musiał przed nią ukrywać u osób bliskich
i znajomych pieniądze przeznaczone na prowadzenie działalności gospodarczej. Trzeba zatem zwrócić uwagę na to, że małżonkowie nie potrafili wypracować żadnych reguł dotyczących prowadzenia wspólnego biznesu, podziału środków finansowy, wychowania dzieci. Podchodzili egoistycznie i roszczeniowo
do siebie, przedstawiając jedynie swoje oczekiwania i wymagania, od których uzależniali dalsze trwanie ich związku. Z ich postępowania można wywnioskować, że nie byli odpowiednio dojrzali i empatyczni, aby postawić
się w sytuacji partnera i skupiali się tylko na własnych problemach
i oczekiwaniach. Zatem te odmienne oczekiwania co do instytucji małżeństwa
i wyidealizowany obraz przyszłej relacji oraz brak jakiejkolwiek chęci pracy nad związkiem w kryzysie, która wymagałaby wzajemnych wyrzeczeń, a także alkoholizm C. K. i niewłaściwe, niezgodne z zasadami współżycia społecznego odnoszenie się do siebie i członków najbliższych rodzin, są w opinii Sądu najważniejszymi przyczynami, które legły u podstaw rozpadu pożycia małżeńskiego stron i stanowią o tym, że to obojgu małżonkom należy przypisać winę za rozkład pożycia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł, jak w pkt 1 wyroku, na podstawie art. 940 k.c., uznając, że zostały spełnione wszelkie przesłanki do wyłączenia
od dziedziczenia M. K. (2) po zmarłym mężu.

O kosztach procesu Sąd orzekł, jak w pkt 2 wyroku, na podstawie
art. 98 k.p.c., stosownie do wyników postępowania, obciążając nimi pozwaną jako stronę przegrywającą sprawę. Na zasądzone koszty składa
się wynagrodzenie pełnomocnika powoda, które zostało ustalone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2018 r., poz. 265, ze zm.), powiększone o opłatę stosunkową od pozwu w wysokości 5 000,00 zł i opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł.