Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V GC 1739/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2019 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:

SSR Ryszard Kołodziejski

Protokolant:

Stażysta Jowita Stafiej

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2019 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. C.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I pozbawia wykonalności wyrok S. Sądu Polubownego przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w G. z dnia 04 kwietnia 2007 roku sygnatura akt SP-1160/03/J, zaopatrzony w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 28 października 2008 roku - sygnatura akt V GCo 186/08 oraz w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem wydanym w dniu 24 października 2017 roku przez Ł. P. – referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w Toruniu - sygnatura akt V GCo 394/17 – w części tj. co do kwoty 5916,52 zł (pięć tysięcy dziewięćset szesnaście złotych pięćdziesiąt dwa grosze) egzekwowanej tytułem odsetek ustawowych liczonych od należności głównej w kwocie 8907,12 zł (osiem tysięcy dziewięćset siedem złotych dwanaście groszy) za okres od dnia 18 sierpnia 2009 roku do dnia 25 września 2014 roku;

II zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

III zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa w postępowaniu zabezpieczającym;

IV zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 150 zł (sto pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

Sygn. akt V GC 1739/18

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 10 kwietnia 2019 r.

Pozwem z dnia 13 lipca 2018 r. (data stempla pocztowego) przeciwko (...) FINANSE sp. z o.o. z siedzibą w S. powód J. C. domagał się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego obejmującego wyrok S. Sądu Polubownego przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w G. z dnia 4 kwietnia 2007 r., sygn. akt SP-1160/03/J, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 28 października 2008 r. – sygn. akt V GCo 186/08 oraz w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem wydanym w dniu 24 października 2017 r. – sygn. akt V GCo 394/17 – w części tj. co do kwoty 5.916,52 zł (pięć tysięcy dziewięćset szesnaście złotych pięćdziesiąt dwa grosze) egzekwowanej tytułem odsetek ustawowych liczonych od należności głównej w kwocie 8907,12 zł (osiem tysięcy dziewięćset siedem złotych dwanaście groszy) za okres od dnia 18 sierpnia 2009 r. do dnia 25 września 2014 r.. Powód wniósł również o udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Toruniu M. G. (1) (sygn. KM 7588/17) w części, co do kwoty 5.916,52 zł. Nadto powód zażądał zasądzenia od pozwanego (...) FINANSE Sp. z o.o. z siedzibą w S. kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, również w postępowaniu zabezpieczającym.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że pozwany (...) FINANSE sp. z o.o. w S. w oparciu o ww. tytuł wykonawczy wszczął przeciwko powodowi egzekucję u Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Toruniu M. G. (2). Tytuł wykonawczy opiewa na kwotę 8.907,12 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 września 2003 r. do dnia zapłaty oraz kosztami sądowymi (624 zł), kosztami zastępstwa procesowego (1.200 zł) i kosztami postępowań klauzulowych (547 zł). Powód podkreślił, iż mając na względzie przepisy art. 123 – 125 k.c. egzekwowane przez pozwaną spółkę roszczenie z zakresie odsetek za opóźnienie w kwocie 5.916,52 zł od 18 sierpnia 2009 r. do 25 września 2014 r. jest przedawnione. Powód wskazał, że nie podjął próby mediacji, bowiem w drodze ugody sądowej nie jest możliwe pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego. Nie jest to również możliwe poza procesem. Powód w przedmiotowym pozwie dochodzi pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w części, a zatem nie istniała możliwość wyeliminowania go z obrotu przez jego wydanie. (k. 3-10v)

Sąd Rejonowy w Toruniu postanowieniem z dnia 3 października 2018 r. zabezpieczył roszczenie J. C. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w ten sposób, że zawiesił postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym M. G. (2) pod sygnaturą KM 7588/17 - co do kwoty 5 916,52 zł (pięć tysięcy dziewięćset szesnaście złotych pięćdziesiąt dwa grosze) egzekwowanej tytułem odsetek ustawowych liczonych od należności głównej w kwocie 8.907,12 zł (osiem tysięcy dziewięćset siedem złotych dwanaście groszy) za okres od dnia 18 sierpnia 2009 r. do dnia 25 września 2014 r. – do czasu prawomocnego zakończenia niniejszego postępowania. (k. 44-45v)

Na skutek zażalenia J. C. na powyższe postanowienie, Sąd Okręgowy w Toruniu postanowieniem z dnia 5 grudnia 2018 r. w sprawie VI Gz 260/18 zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że pominął zamieszczony w nim końcowy passus „do czasu prawomocnego zakończenia niniejszego postępowania”. Sąd II instancji wskazał, że o kosztach postępowania zażaleniowego rozstrzygnie Sąd Rejonowy w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. (k. 61-62v)

Pozwany (...) FINANSE sp. z o.o. z siedzibą w S. w odpowiedzi na pozew oświadczył, że uznaje powództwo w całości i wniósł, na podstawie art. 101 k.p.c. zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych

Pozwany uzasadnił swoje stanowisko w zakresie kosztów procesu w ten sposób, iż powód nie podjął próby pozasądowego rozwiązania sporu między stronami. Podkreślił, iż nie dał powodu do wytoczenia sprawy bowiem przy pierwszej czynności procesowej uznał żądanie strony przeciwnej. (k. 75-76)

Sąd ustalił, co następuje.

Wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2007 r. w sprawie z powództwa Syndyka masy upadłości (...) S.A. w G. przeciwko J. S. Sąd Polubowny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w G. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 8.907,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 września 2003 r. do dnia zapłaty, kwotę 624 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotę 1.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

(dowody: wyrok S. Sądu Polubownego z dnia 4 kwietnia 2007 r., k. 19)

Sąd Rejonowy w Toruniu postanowieniem z dnia 28 października 2008 r. w sprawie V GCo 186/08 nadał klauzulę wykonalności powyższemu wyrokowi S. Sądu Polubownego przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w G. z dnia 4 kwietnia 2007 r. zasądził od dłużnika na rzecz wierzyciela kwotę 377 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

(dowody: postanowienie z dnia 28 października 2008 r., k. 15-16)

Postanowieniem z dnia 24 października 2017 r. Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w Toruniu w sprawie V GCo 394/17 nadał wyrokowi S. Sądu Polubownego przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w G. z dnia 4 kwietnia 2007 r. klauzulę wykonalności na rzecz nowego wierzyciela, (...) FINANSE sp. z o.o. w S., na którego przeszły dotychczasowe uprawnienia Syndyka masy upadłości (...) S.A. w G. i zasądził od J. C. na rzecz wierzyciela kwotę 170 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania klauzulowego.

(dowody: postanowienie z dnia 24 października 2017 r., k. 17-18)

(...) FINANSE Sp. z o.o. w S. na mocy uzyskanego tytułu wykonawczego pismem z dnia 6 grudnia 2017 r. złożył do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Toruniu M. G. (2) wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi J. C. celem wyegzekwowania kwot:

- 8.907,12 zł z ustawowymi odsetkami,

- 2.201 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

- 170 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania klauzulowego.

(dowody: wniosek o wszczęcie egzekucji w aktach sprawy KM 7588/17)

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Toruniu postanowieniem z dnia 10 listopada 2018 r. zawiesił postępowanie egzekucyjne co do kwoty 5.916,52 zł tytułem odsetek ustawowych liczonych od należności głównej w kwocie 8.907,12 zł za okres od 18 sierpnia 2009 r. do 25 września 2018 r.

(dowody: postanowienie z dnia 10 listopada 2018 r. w aktach sprawy KM 7588/17)

Sąd zważył, co następuje.

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie w całości ustalono w oparciu o przedłożone przez stronę powodową dokumenty, których autentyczności pozwany nie kwestionował, nadto na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy KM 7588/17, prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Toruniu M. G. (2).

Okoliczności faktyczne w zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia sporu nie budziły żadnych wątpliwości Sądu. Pozwany przy pierwszej czynności procesowej, bowiem już w odpowiedzi na pozew, uznał roszczenie powoda za zasadne w całości.

Zgodnie z art. 840 § 1 k.p.c., dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli, m.in., po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;

Sama możliwość wytoczenia powództwa opozycyjnego lub ekscydencyjnego jest przewidziana w przepisach o egzekucji, ale do postępowania toczącego się na skutek wytoczenia takiego powództwa stosuje się zasadniczo przepisy o postępowaniu rozpoznawczym. W drodze powództwa z art. 840 k.p.c. dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo jego ograniczenia, powołując się na podstawy określone w tym przepisie (art. 840 § 1 pkt 1–3 k.p.c.), co powinno znaleźć swój wyraz w formułowaniu żądania pozwu. Pozew o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności winien odpowiadać warunkom formalnym pism procesowych (art. 126 k.p.c.) oraz spełniać wymogi z art. 187. Dokładne określenie żądania (art. 187 § 1 pkt 1) k.p.c. zależy od tego, na której z trzech wskazanych w art. 840 k.p.c. podstaw powód opiera swoje powództwo.

W doktrynie podkreśla się, że celem powództwa opozycyjnego z art. 840 k.p.c. jest pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo jego ograniczenie. Powództwo z art. 840 k.p.c., jako środek merytorycznej obrony dłużnika, pozwala na zakwestionowanie wykonalności tytułu wykonawczego w drodze badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tym tytułem i w konsekwencji musi być oparte na przyczynach materialnoprawnych – podstawach wymienionych w punktach 1–3 omawianego przepisu (por. uchwała SN z dnia 17 kwietnia 1985 r., III CZP 14/85, OSNC 1985, nr 12, poz. 192; wyrok SN z dnia 21 lipca 1972 r., II CR 193/72, OSNC 1973, nr 4, poz. 68; postanowienie SN z dnia 24 sierpnia 1973 r., II PZ 34/73, LEX nr 7295; postanowienie SN z dnia 18 marca 1971 r., I CZ 110/70, LEX nr 6896).

Artykuł 840 § 1 pkt 2 k.p.c. stwarza podstawę do zwalczania tytułu wykonawczego w przypadku, gdy już po powstaniu tytułu egzekucyjnego zaszły zdarzenia prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania lub wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane. W oparciu o regulacje materialnoprawne w literaturze rozróżnia się zdarzenia zależne od woli stron (np. spełnienie świadczenia, potrącenie) oraz niezależne od woli stron (m.in. przedawnienie roszczenia, niemożność świadczenia wskutek okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada). Upływ terminu przedawnienia roszczenia powoduje więc, że roszczenie nie może być egzekwowane . (Por. np. uchwała SN z dnia 14 października 1993 r., III CZP 141/93, OSNC 1994, nr 5, poz. 102; uchwała SN z dnia 30 lipca 1974 r., III CZP 44/74, OSNC 1975, nr 5, poz. 78). Omawiany przepis w odniesieniu do orzeczeń sądowych wprowadza prekluzję co do zdarzeń zaszłych przed zamknięciem rozprawy, a zatem zanim jeszcze takie orzeczenie formalnie zostało wydane.

Przekładając powyższe rozważania na grunt przedmiotowego sporu, powództwo okazało się zasadne w całości. Powód trafnie przywołał regulację art. 125 § 1 k.c., iż roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem Sądu polubownego, a obejmujące świadczenia okresowe należności w przyszłości przedawnia się z upływem lat trzech. Nie ulega również wątpliwości, że odsetki za opóźnienie mają charakter świadczeń okresowych. Zgodnie zatem z art. 124 k.c. bieg przedawnienia roszczeń stwierdzonych w zaskarżonym tytule wykonawczym rozpoczął się w dniu 18 sierpnia 2009 r. (...) FINANSE sp. z o.o. w S. wniósł o nadanie klauzuli wykonalności w dniu 26 września 2017 r., a zatem przerwany został w tym dniu bieg przedawnienia. W konsekwencji odsetki za okres od 19 października 2009 r. do 25 września 2017 r. w kwocie 5.916,52 zł (od kwoty należności głównej 8.907,12 zł) uległy przedawnieniu, a zatem wystąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie stwierdzone w tytule wykonawczym nie mogło być egzekwowane. Pozwany w odpowiedzi na pozew uznał powództwo za zasadne w całości, zaś w ocenie Sądu brak było podstaw do uznania stanowiska strony pozwanej za sprzeczne z prawem bądź zasadami współżycia społecznego, lub by zmierzało ono do obejścia prawa (art. 213 § 2 k.p.c.) wobec czego na mocy art. 840 § 1 k.p.c. orzeczono jak w punkcie I sentencji wyroku, zgodnie z żądaniem pozwu.

Sporną kwestią w przedmiotowej sprawie było zagadnienie kosztów procesu. Pozwany domagał się zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa, powołując się na regulację art. 101 k.p.c., który stanowi, iż zwrot kosztów należy się pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu.

Stosownie do art. 187 § 1 pkt 3 k.p.c., pozew powinien zawierać informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia. Strona powodowa przyznała w pozwie, iż strony nie podjęły próby pozasądowego rozwiązania sporu z uwagi na brak możliwości polubownego zaspokojenia jego roszczenia. W ocenie Sądu takie założenie uznać trzeba za zbyt arbitralne.

Przepis art. 101 k.p.c. stanowi wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu, kreowanej w art. 98 k.p.c. Do jego zastosowania konieczne jest jednoczesne spełnienie dwóch przesłanek, tj. brak powodu do wytoczenia sprawy i uznanie żądania pozwu przy pierwszej czynności procesowej. Uznanie żądania pozwu przez pozwanego musi być jednoznaczne i nie może nasuwać żadnych wątpliwości. Za pierwszą czynność procesową dokonaną przez pozwanego należy uznać czynność procesową podjętą po prawidłowym doręczeniu pozwu, tzn. z chwilą zawiśnięcia sporu. Czynność ta może zostać dokonana przed rozprawą w postaci odpowiedzi na pozew, lub – dopiero na pierwszej rozprawie poprzez złożenie do protokołu stosownego oświadczenia przez pozwanego. W rozumieniu art. 101 k.p.c. pozwany nie daje powodu do wytoczenia sprawy, jeżeli jego postępowanie i postawa wobec roszczenia strony powodowej oceniona zgodnie z doświadczeniem życiowym usprawiedliwiają wniosek, iż strona powodowa uzyskałaby zaspokojenie roszczenia bez wytoczenia powództwa. W jednym ze swoich orzeczeń Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że samo oświadczenie o uznaniu roszczeń bez jednoczesnej zapłaty lub zaofiarowania dłużnej sumy oraz uiszczenie należności dopiero po wyroku nie czyni zadość wymaganiom art. 101 k.p.c. i nie uzasadnia żądania pozwanego przyznania mu zwrotu kosztów procesu (zob. wyr. SN z 1.10.1968 r., I PR 316/68, L.). Stanowisko to, jako za daleko idące, zostało poddane krytyce (por J. Mokry, Glosa do wyr. z 1.10.1968 r., PiP 1970, Nr 3–4, s. 613; przez E. Wengerek i J. Sobkowski, Przegląd orzecznictwa SN 1970, s. 771). Art. 101 k.p.c. nie ma zastosowania w sprawach dotyczących stosunku prawnego, który może być ukształtowany tylko wyrokiem, choćby zamiary stron były całkowicie zgodne (np. zaprzeczenie ojcostwa). Pozwany nie daje powodu do wytoczenia sprawy, jeżeli nie dopuścił się zwłoki w rozumieniu prawa materialnego, nie wiedział o pretensji powoda, a z okoliczności wynika, że gdyby był wezwany do zaspokojenia roszczeń, to by je zaspokoił. Nie może być uważany za takiego pozwany, który nie zaspokoił pretensji mimo wezwania, a zapłacił dopiero po wytoczeniu sprawy.

W ocenie Sądu w zakresie kosztów postępowania na uwzględnienie zasługiwało stanowisko (...) FINANSE sp. z o.o. w S.. Aby zabezpieczyć się przed ewentualnością zastosowania art. 101 k.p.c., powód powinien był przed wytoczeniem powództwa poinformować pozwanego o tym, iż w jego ocenie roszczenie w części uległo przedawnieniu oraz wezwać dłużnika np. do złożenia stosownego wniosku o ograniczenie egzekucji o kwotę przedawnionych odsetek, wyznaczając mu w tym celu stosowny termin. Nadto mógł zwrócić się do pozwanego do złożenia oświadczenia, iż nie będzie od niego dochodził odsetek ustawowych od należności głównej za okres, w tym roszczenie odsetkowe uległo przedawnieniu. Nie ulega wątpliwości, iż powód tego nie uczynił – przyznał bowiem w pozwie, że nie podjął próby mediacji, albo innego pozasądowego rozwiązania sporu. Wprawdzie trafnie wskazywał, że w drodze ugody sądowej nie jest możliwe pozbawienie wykonalności skarżonego tytułu wykonawczego, jednakże zdaniem Sądu istniała możliwość pozasądowego zaspokojenia roszczenia strony powodowej, a powództwo nie było jedyną możliwością uzyskania przez powoda ochrony prawnej. Dopiero bezskuteczność wezwań, o których mowa powyżej, uzasadniałaby celowość wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego. Wtedy też nie byłoby wątpliwości, że pozwany (wierzyciel) – nie reagując na takie wezwanie dłużnika – dał mu powód do wytoczenia sprawy i w takiej też sytuacji pozwany wierzyciel nawet uznając powództwo przy pierwszej czynności musi ponieść koszty postępowania.

Z powyższych względów w przedmiocie kosztów postępowania orzeczono na mocy art. 101 k.p.c., zasądzając od powoda J. C. na rzecz pozwanego (...) FINANSE sp. z o.o. w S. kwotę 1.800 zł (§3 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z 22 października 2015 r., tj. z dnia 3 stycznia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 265)).

W punkcie III sentencji, działając w oparciu o regulację art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. zasądzono od pozwanego na rzecz powoda kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zabezpieczającym (§ 2 pkt 4 w zw. z § 8 ust. 1 pkt in fine i w zw. z § 20 ww. Rozporządzenia). Wniosek powoda o zabezpieczenie dochodzonego roszczenia został bowiem uwzględniony postanowieniem z dnia 3 października 2018 r., następnie zmienionym postanowieniem Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 5 grudnia 2018 r.

W punkcie IV sentencji, wobec uwzględnienia w całości zażalenia powoda na postanowienie Sądu Rejowego w T. z dnia 3 października 2018 r. w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia, zasądzono – w myśl zasady odpowiedzialności za wynik procesu – od pozwanego na rzecz powoda kwotę 150 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, na którą złożyły się – 30 zł (opłata od zażalenia) i 120 zł (wynagrodzenie radcy prawnego, zgodnie z § 2 pkt 4 w zw. z § 8 ust. 1 pkt 7 in fine i w zw. z § 10 ust. 2 pkt 2 oraz § 20 ww. Rozporządzenia).

SSR Ryszard Kołodziejski