Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I Ca 174/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2020 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Joanna Składowska

Sędziowie: Barbara Bojakowska

Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2020 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa W. M.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...) Zarządowi (...) w B.

o odszkodowanie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli

z dnia 28 stycznia 2020 roku, sygn. akt I C 1413/18

I.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 1 w części zasądzającej kwotę 914 (dziewięćset czternaście) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 5 grudnia 2019 roku do dnia zapłaty oraz w punkcie 2 w części zasądzającej kwotę 46 (czterdzieści sześć) złotych i przekazuje sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Zduńskiej Woli, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego;

II.  znosi postępowanie w zakresie rozprawy z 28 stycznia 2020 roku w takiej części, w jakiej dotyczyła kwoty 914 (dziewięćset czternaście) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 5 grudnia 2019 roku oraz kosztami.

Sygn. akt I Ca 174/20

UZASADNIENIE

Powódka W. M. w pozwie skierowanym do Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli wniosła o zasądzenie od Skarbu Państwa - (...) Zarządu (...) w B. kwoty 1 000,00 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia powództwa, tj. od 5 grudnia 2018 r. oraz kosztami procesu.

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na swoją rzecz kosztów procesu.

W piśmie procesowym z 27 stycznia 2020 r. (data wpływu do sądu), złożonym w toku sprawy, powódka rozszerzyła powództwo, żądając zasądzenia od pozwanego łącznie kwoty 1 914 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 5 grudnia 2018 r.

Zaskarżonym wyrokiem z 28 stycznia 2020 r., wydanym pod sygn. akt I C 1413/18, Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1 914 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 5 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty (pkt 1) oraz 583 złote z tytułu zwrotu kosztów procesu (pkt 2), nakazując pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli 1 804,63 złotych z tytułu zwrotu wydatków (pkt 3).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

Powódka jest właścicielką lokalu mieszkalnego, stanowiącego odrębną własność, położonego w Z. przy ul. (...), objętego księgą wieczystą Sr 1 (...). Nieruchomość powódki Nieruchomość powodów położona jest w sąsiedztwie lotniska wojskowego w Ł.. W związku z jego rozwojem, uchwałą Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 r. nr (...), wprowadzono na tym terenie obszar ograniczonego użytkowania. Ubytek wartości rynkowej nieruchomości powódki w wyniku wejścia w życie wskazanej uchwały wyniósł 1 914 złotych.

Powódka, pismem z dnia 30 listopada 2018 r., zgłosiła szkodę pozwanemu, żądając zapłaty kwoty 5 000,00 złotych. Pozwany nie spełnił świadczenia w terminie.

Jak zauważył Sąd Rejonowy, powołując się na art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz.150 ze zm.), w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości.

W tych warunkach, na podstawie wyżej wymienionego przepisu, powodce przysługuje od pozwanego odszkodowanie w wysokości 1 914 złotych.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.c., a kosztach procesu zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. oraz art. 83 ust. 2 w zw. z art. 5 ust 1 pkt 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodził się pozwany, który zaskarżył przedmiotowe rozstrzygnięcie w części dotyczącej zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki roszczenia w wysokości 914 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 5 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty.

Skarżący zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania cywilnego, tj. art. 193 § 3 k.p.c. w zw. z art. 321 § 1 k.p.c., poprzez błędne przyjęcie skuteczności rozszerzenia powództwa o kwotę 914 złotych i zasądzenie tej kwoty ponad żądanie pozwu;

2.  naruszenie przepisów postępowania cywilnego, tj. art. 379 pkt. 5 k.p.c., poprzez pozbawienie strony pozwanej możliwości brania udziału w postępowaniu, a skutki tych wadliwości nie zostały usunięte przed wydaniem wyroku przez Sąd pierwszej instancji.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Zduńskiej Woli oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Zarzucana przez skarżącego nieważność postępowania z powodu pozbawienia pozwanego możności obrony jego praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.) zachodzi wówczas, gdy strona zostaje faktycznie pozbawiona możności działania. Stwierdzenie, czy taki stan nastąpił wymaga po pierwsze rozważenia przez pryzmat konkretnych okoliczności sprawy, czy sąd naruszył przepisy prawa procesowego, po drugie, czy uchybienie to miało wpływ na możność działania strony, a po trzecie, czy pomimo zaistnienia tych dwóch przesłanek strona mogła bronić swoich praw (patrz:. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 lutego 2010 r., sygn. akt II CSK 404/09, Lex nr 590206 i z dnia 16 lipca 2009 r., sygn. akt II PK 13/09, Lex nr 533099).

Inaczej rzecz ujmując, takie pozbawienie polega na tym, że strona na skutek wadliwości procesowych nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub istotnej jego części, jeżeli skutki tych wadliwości nie mogły być usunięte na następnych rozprawach przed wydaniem w danej instancji wyroku (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2007 r., sygn. akt II CSK 339/07, Lex nr 485859).

W piśmie procesowym z 18 grudnia 2019 r., złożonym w toku procesu, powódka zmodyfikowała żądanie, wnosząc o zasądzenie od pozwanego łącznie kwoty 1 914 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, czyli rozszerzyła powództwo o kwotę 914 złotych. Oczywiście taka czynność procesowa była w pełni dopuszczalna, zgodnie art. 193 § 1 i 2 1 k.p.c. Zgodnie wszakże z treścią art. 193 § 3 k.p.c., jeżeli powód występuje z nowym roszczeniem zamiast lub obok roszczenia pierwotnego (jak stało się właśnie w sprawie przedmiotowej), skutki doręczenia pozwu w tym zakresie powstają dopiero z chwilą doręczenia pozwanemu odpisu pisma zmieniającego odpowiadającego wymaganiom pozwu.

27 stycznia 2020 r. Sąd pierwsze instancji przesłał odpis pisma rozszerzającego powództwo wyłącznie drogą elektroniczną na adres e-mail sekretariatu pozwanego.

Zgodnie z treścią art. 131 1 § 1 k.p.c., dokonanie przez Sąd doręczenia pisma procesowego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego może zostać dokonane tylko wówczas, gdy adresat wniósł pismo za pośrednictwem systemu teleinformatycznego albo dokonał wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Jak słusznie zauważył pozwany, na żadnym etapie niniejszego postępowania nie wnosił pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, ani nie dokonał wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Istotnym jest także fakt, iż na posiedzeniu w dniu 28 stycznia 2020 r., na którym zamknięto rozprawę, a następnie ogłoszono wyrok pozwany ani jego pełnomocnik nie byli obecni, zatem nie doszło również do doręczenia odpisu pisma w jego toku.

W związku z powyższym doszło do sytuacji, w której Sąd Rejonowy wyrokował także co do nieobjętej pierwotnie pozwem kwoty 914 złotych, mimo iż nie nastąpiło skuteczne doręczenie pozwanemu odpisu pozwu w tym zakresie. Naruszenie wskazanych uregulowań pozbawiło pozwanego możności ustosunkowania się do powództwa w rozszerzonej części i podjęcia w tym zakresie obrony, zatem pociągnęło za sobą nieważność postępowania (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 1971 r., sygn. akt II CR 220/71, OSNC z 1972 r. nr 1, poz. 19).

W tych warunkach Sąd Okręgowy zobligowany był - na podstawie art. 386 § 2 k.p.c.
- uchylić zaskarżony wyrok w punkcie 1 co do zasądzonej kwoty 914 złotych wraz
z odsetkami oraz w punkcie 2 w części zasądzającej kwotę 46 złotych, jako opłatę od powództwa w rozszerzonej części i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Zduńskiej Woli, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego, w oparciu o art. 108 § 2 k.p.c. , a także znieść postępowanie w zakresie rozprawy z dnia 28 stycznia 2020 r. w takiej części, w jakiej dotyczyła kwoty 914 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy we wskazanym zakresie Sąd Rejonowy podejmie stosowne kroki procesowe pozwalające na nadanie prawidłowego biegu powództwu w rozszerzonej części i rozstrzygnie ponownie o jego zasadności w kontekście materialnoprawnych podstaw, jak również orzeknie o kosztach postepowania związanych z żądaniem zasądzenia wskazanej sumy, mając na względzie ostateczne rozstrzygnięcie.