Pełny tekst orzeczenia

[Sędzia Przewodniczący Jachowicz Bogdan 00:17:39.512]

Początek uzasadnienia . Zaskarżonym wyrokiem z 25 stycznia 2019 r. Sąd Rejonowy w Skierniewicach w sprawie z powództwa głównego Województwa (...) przeciwko M. J., T. M. (1), A. S. i K. S. o ustalenie nieistnienia prawa i z powództwa wzajemnego K. S. i T. M. (1) przeciwko Województwu (...) o ustalenie istnienia prawa i z powództwa wzajemnego A. S. i M. J. przeciwko Województwu (...) o ustalenie istnienia prawa. Z powództwa głównego ustalił nieistnienie po stronie M. J., T. M. (1), A. S. i K. S. prawa pierwokupu nieruchomości, którą stanowi działka o numerze ewidencyjnym (...), obrębu 4, miasto S., położona w S. przy ulicy (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta (...). I zasądził solidarnie od M. J., T. M. (1), A. S. i K. S. na rzecz Województwa (...) kwotę 2.074 złote tytułem zwrotu kosztów procesu. Po drugie, z powództwa wzajemnego K. S. i T. M. (2) oddalił powództwo i zasądził od tychże na rzecz wojewody, Województwa (...) kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Z powództwa wzajemnego A. S. i M. J. oddalił powództwo i zasądził solidarnie od tychże na rzecz Województwa (...) kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Z rozstrzygnięciem tym nie zgodzili się pozwani, a powodowie wzajemni, wywodząc apelację. Pozwani K. S. i T. M. (1), a powodowie wzajemni, wyrokowi zarzucili naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 5 przez jego niezastosowanie na skutek przyjęcia, że przysługujące spadkodawczyni prawo pierwokupu przedmiotowej nieruchomości wygasło na skutek upływu terminu na jaki została zawarta umowa najmu w sytuacji, gdzie, gdy kiedy działanie powoda będącego organem władzy publicznej nacechowane było na zwłokę w rozpoczęciu procedury przetargowej, mającej na celu zbycie nieruchomości. Po drugie, przypisów postępowania, to jest 189 k.p.c. przez nieuprawnione uznanie przez Sąd, że pozwani nie posiadają interesu prawnego w wytoczeniu powództwa wzajemnego, w sytuacji gdy ochrona ich interesów w postaci ustalenia istnienia prawa pierwokupu jest jedynym środkiem prawnym, mającym na celu usunięcie zagrożenia ich sfery prawnej w zakresie ustalenia przysługującego im prawa. I w oparciu o te zarzuty wnosili o oddalenie powództwa głównego i uwzględnienie wzajemnego w całości przez ustalenie, że pozwanym przysługuje prawo pierwokupu przedmiotowej, opisanej nieruchomości. Od wyroku tego apelację wnieśli również powodowie wzajemni i pozwani K. S. i T. M. (1). Wyrok zaskarżyli w całości i wnosili także o dopuszczenie dowodu z dokumentu umowy z 16 czerwca 2015 r. na okoliczność działania powoda w sposób naruszający zasady współżycia społecznego. Wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa głównego, a uwzględnienie powództwa wzajemnego A. S. i M. J.. Wnosili o orzeczenie o kosztach postępowania za obie instancje. Wyrokowi zarzucono naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnej oceny materiału dowodowego, a także błędną, sprzeczną z zasadą logiki i doświadczeniem życiowym ocenę materiału dowodowego, w szczególności dowodu z przesłuchania strony M. J.. Naruszenie przepisów prawa materialnego 189 k.p.c., w związku z 599 k.c. i artykułem 59 k.c. przez bezpodstawne przyjęcie, że powodowie wzajemni nie mają interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie, gdyż istnieje dalej idące roszczenie odszkodowawcze, wynikające z artykułu 599 k.c. oraz ochrona wynikająca z artykułu 59 k.c. Zarzucono naruszenie artykułu 500..., 189 k.p.c., w związku z art. 596 przez bezpodstawne uznanie, że powodom wzajemnym nie przysługuje prawo pierwokupu nieruchomości. Artykułu 5 k.c. przez naruszenie praw podmiotowych pozwanych powodów wzajemnych przez działanie powoda, zmierzające do pozbawienia ich nabytych przez nich w spadku uprawnień do skorzystania z prawa pierwokupu, podczas gdy w relacjach z władzą publiczną obywatel będący w nich słabszym partnerem ma prawo pozostać w przekonaniu, że działanie jej organów nie narazi go na konflikt z prawem, nie spowoduje dla niego negatywnych konsekwencji. Sąd Okręgowy zważył, co następuje. Obie apelacje są bezzasadne. Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne. Sąd Rejonowy dokonał jednak błędnej oceny prawnej ustalonego prawidłowo stanu faktycznego. Nie wpłynęło to jednak na trafność rozstrzygnięcia. W pierwszej kolejności za błędny należało uznać podniesiony przez apelującego, apelujących zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa procesowego, to jest artykułu 233 § 1 k.p.c. Wskazać należy, że Sąd Rejonowy stosownie do dyspozycji tegoż przepisu ocenił wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zabranego materiału, wyprowadzając wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym. Podkreślenia wymaga, że postępowanie dowodowe skupiało się w rozpoznawanej sprawie przede wszystkim na dokume..., na dokumentach uwzględnionych przez Sąd Rejonowy w całości. Przede wszystkim stwierdzić należy, że interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. mieli zarówno powód główny, jak to przyjął Sąd Rejonowy, jak również powodowie wzajemni. Podzielić należy w tym zakresie argumentację powodów wzajemnych, że roszczenie z artykułu 599 k.c. o odszkodowanie, jak i ochrona z art. 59 k.c. nie mogą być uznane za dalej idące, niż powództwo o ustalenie istnienia prawa pierwokupu. Pogląd Sądu Rejonowego w tym zakresie był nieistotny jednak dla rozstrzygnięcia, jako, że Sąd Rejonowy uznał, że powodowie wzajemni nie mogą domagać się ustalenia istnienia prawa pierwokupu wobec wygaśnięcia umowy, prawo to przewidującej. Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że powodowie wzajemni nie posiadają prawa pierwokupu przedmiotowej nieruchomości. Zdaniem Sądu Okręgowego wynika to jednak nie z faktu wygaśnięcia umowy najmu z dniem 1 września 2015 r., to jest upływem okresu na jaki została zawarta, lecz z bezskuteczności zapisu w niej zawartego o ustanowieniu na rzecz ówczesnej najemczyni prawa pierwokupu najmowanej nieruchomości. Podzielić należy stanowisko powoda głównego w tym zakresie. Rozważania Sądu Rejonowego w tym przedmiocie pozostają w oczywistej sprzeczności z przepisami ustawy o samorządzie województwa z 5 czerwca 1998 r., jak i uchwały numer (...) Sejmiku Województwa z 25 września 2001 i uchwały Zarządu Województwa numer 5/05 z 5 stycznia 2005 r. w sprawie udzielenia upoważnienia m.in. dla S. O. [f 00:26:41.712] i W. P. [f 00:26:43.304]. W chwili zawarcia umowy najmu z 10 listopada 2005 r. obowiązywała Ustawa z 5 czerwca 98 o samorządzie wojewódzkim, Dz.U. nr 91 poz. 576 ze zmianami. Przepis jej w art. 18 punkt 19, litera A stanowi, że do wyłącznej właściwości Sejmiku Województwa należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych województwa, dotyczących zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub wynajmowania na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub na czas nieoznaczony, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej. W wykonaniu tej regulacji Sejmik Województwa (...) w uchwale numer (...) z 2001 roku przyjął stanowiące załącznik do tej uchwały zasady gospodarowania nieruchomościami przez Województwo (...). W dacie umowy z dnia 10 listopada 2005 r. § 26 zasad, stanowi, że Wojewódzkie Jednostki Organizacyjne władające nieruchomościami województwa mogą oddać nieruchomość w posiadanie zależne, powiadając, powiadamiając o tym Zarząd Województwa (...) przed zawarciem umowy. Wojewódzka Jednostka Organizacyjna, występując w tej sprawie jako z obowiąz..., jest zobowiązana określić przedmiot najmu, dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości, rachunek ekonomiczny, podstawowe dane o najemcy oraz projekt umowy. Oddanie nieruchomości w posiadanie zależne przez tą jednostkę może nastąpić, jeżeli zarząd nie zgłosi zastrzeżeń w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia. Sąd Rejonowy dokonał błędnej interpretacji tych postanowień poprzez uznanie, że osoby podpisujące umowę i akceptujące w imieniu zarządu w 2005 r. posiadały umocowanie również do ustanowienia prawa pierwokupu nieruchomości. Podkreślić należy, że S. O. i W. P. byli upoważnieni jedynie do rozpatrywania spraw w zakresie oddawania nieruchomości w dzierżawę, najem lub użyczenie, o czym expressis verbis stanowi tytuł rozdziału III powołanej uchwały numer 34. W § 26, 27 wyczerpujących ten rozdział mowa jedynie o oddawaniu nieruchomości w posiadanie zależne. Nie sposób doszukać się w upoważnieniu dla S. O. i W. P., to jest w zapisach uchwały zarządu numer 5/05 ze stycznia 2005 roku upoważnienia w zakresie obrotu nieruchomościami, czy też ustanowienia co do nich prawa pierwokupu. Postanowienia umowy z 2005 r. w § 6, jak i wcześniej obowiązującej z 29 grudnia 96 r. w § 3, przewidującej prawo pierwokupu, zawierały także w swych punktach drugich swoiste uprawnienie dla najemcy, domagania się sprzedaży, określane jako prawo pierwokupu najmowanej nieruchomości w każdym dowolnym dla siebie czasie. Z pewnością tak określone uprawnienie nie mieści się w ramach pierwokupu, które to realizuje się stosownie do treści przepisów art. 597 k.c. i następnych w momencie sprzedaży, to jest w wyrażeniu woli przez właściciela nieruchomości ani ewentualnego uprawnionego do pierwokupu. Przepis artykułu 596 k.c. określa prawo pierwokupu, jako zastrzeżenie dla jednej ze stron uprawnienia pierwszeństwa kupna oznaczonej rzeczy, na wypadek gdyby druga strona sprzedała tę rzecz osobie trzeciej. Postanowienie umowy najmu w § 6 z 2005 r. przewidującej prawo pierwokupu dla najemcy były nieważne, jako zawarte przez organ, w imieniu którego występował w oparciu o stosowne upoważnienie S. O. i W. P., wobec braku ku temu umocowania. Nie doszło wbrew wymogom art. 39 paragraf 1 k.c. do potwierdzenia tej umowy przez Województwo, dlatego też nie można przyjąć, że umowa ta w zakresie pierwokupu uzyskała walor ważności. Ustawodawca w art. 39 k.c. przyjął koncepcję bezskuteczności zawieszonej czynności prawnej, dokonywanej przez rzekomy organ osoby prawnej. Nie ulega wątpliwości, że Województwo posiadało osobowość prawną. Wynika to wprost z ustawy o samorządzie województwa z 5 czerwca 98 r., z art. 6. Odnosząc się do wykładni art. 39 k.c. wskazać należy, że przyjęto tam na wzór rzekomego pełnomocnictwa, to jest art. 103 k.c., że w przypadku zawarcia umowy przez osobę nieumocowaną lub niedostatecznie umocowaną ważność tej umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę prawną, w której imieniu została zawarta. Z tych samych przyczyn natury prawnej, to jest art. 39 k.c. nie doszło do ustanowienia w dniu 29 grudnia 1996 r. w § 3 przez dyrektora szpitala w S. prawa pierwokupu. Nie ulega wątpliwości, że szpital był jedynie podmiotem zarządzającym nieruchomością, nie posiadał żadnych uprawnień do zbywania nieruchomości, a w konsekwencji ustanawiania prawa pierwokupu. Przyjęta przez Sąd Okręgowy ocena prawna ustalonego stanu faktycznego, zwłaszcza, że nie doszło do ustanowienia na rzecz najemczyni prawa pierwokupu nieruchomości, czyli bezprzedmiotowym odnosze..., odnoszenie się do pozostałych zarzutów apelacji, w szczególności naruszenia art. 5 k.c. Z tych też powodów bezprzedmiotowy jest wniosek dowodowy zawarty w apelacji. Dlatego też Sąd Okręgowy z mocy art. 385 k.p.c. oddalił obie apelacje. O kosztach postępowania drugoinstancyjnego orzeczono na podstawie artykułu 300..., na podstawie artykułu 98 § 1 k.p.c., w związku z art. 391 § 1 k.p.c. stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Stawki wynagrodzenia za udział pełnomocników, pełnomocnika wygrywającej strony zostały ustalone w oparciu o stosowne rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości.

[ (...):34:35.002]