Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia del .Zbigniew Zabawa

Protokolant: Anna Dorecka

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2020 roku w Tarnowie na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 148 ¹ § kpc

sprawy z odwołania J. D. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 7 czerwca 2019 roku nr (...)

w sprawie J. D. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do ryczałtu energetycznego

oddala odwołanie

Sędzia del.Zbigniew Zabawa

Sygn. akt IV U 692/19

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 23 kwietnia 2020 r.

Decyzją z dnia 7 czerwca 2019 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie art. 20 ustawy
z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2018 r., poz. 276 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 3 czerwca 2019 r., odmówił J. D. (1) przyznania prawa
do ryczałtu energetycznego po zmarłych rodzicach, ponieważ wnioskodawca nie jest kombatantem ani wdowcem po kombatantach, będącym jednocześnie emerytem lub rencistą, któremu przysługują uprawnienia jako członkom rodzin.

Decyzja ta została zaskarżona odwołaniem przez J. D. (1), który domagał się jej zmiany i przyznania mu prawa do ryczałtu energetycznego po zmarłych rodzicach. W uzasadnieniu odwołujący wskazał, że oboje jego rodzice przebywali
na robotach przymusowych w III Rzeszy w trakcie II wojny światowej. Dlatego, powinien otrzymać świadczenia z ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego. W piśmie procesowym z dnia 24 stycznia 2020 r. (data wpływu) odwołujący podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie (k. 79).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Podał, że krąg osób uprawnionych do świadczeń pochodnych po kombatantach został wyraźnie sprecyzowany i nie są uprawnionymi do tych świadczeń pozostałe po kombatantach inne osoby, np. dzieci.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Od 17 sierpnia 1982 r. odwołujący J. D. (1), urodzony w dniu (...)
1947 r., pobierał rentę inwalidzką z ogólnego stanu zdrowia, zaś od 1 lipca 2004 r. uprawniony jest do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, która przysługuje mu na stałe.

dowód:

-

dokumenty zgromadzone w aktach ZUS, w tym: decyzje dotyczące renty,

-

odpis skrócony aktu urodzenia odwołującego- k. 81,

Decyzją Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 czerwca 2016 r., wydaną na podstawie
art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.), przyznano ubezpieczonemu emeryturę specjalną w stałej kwocie 700 zł. W decyzji wskazano, że emerytura ta będzie wypłacana niezależnie od innych świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

dowód:

-

dokumenty zgromadzone w aktach ZUS, w tym: decyzja Prezesa Rady Ministrów z dnia 23.06.2016 r.,

Decyzją z dnia 28 kwietnia 2017 r. (...) Oddział w T. odmówił odwołującemu przyznania prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił wymaganego
w art. 28 ustawy co najmniej 20 - letniego stażu pracy. Wyrokiem z dnia 22 sierpnia 2017 r., sygn. akt IV U 371/17, Sąd Okręgowy w Tarnowie oddalił odwołanie od decyzji z dnia
28 kwietnia 2017 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2019 r.,
sygn. akt III AUa 241/18, oddalił apelację od orzeczenia Sądu pierwszej instancji.

dowód:

-

dokumenty zgromadzone w aktach ZUS, w tym: decyzja z dnia 28.04.2017 r.,

-

dokumenty zgromadzone w aktach sprawy IV U 371/17, w tym: wyrok SO
w T. z dnia 22.08.2017 r. wraz z uzasadnieniem, wyrok SA
w K. z dnia 07.08.2019 r., sygn. akt III AUa 241/18, wraz
z uzasadnieniem,

W dniu 3 czerwca 2019 r. odwołujący wystąpił do ZUS z wnioskiem o przyznanie ryczałtu energetycznego po zmarłych rodzicach kombatantach.

dowód:

-

wniosek odwołującego z dnia 03.06.2019 r.- akta ZUS,

Odwołujący jest synem J. D. (2), urodzonego w dniu (...)
i K. D. z domu P., urodzonej w dniu (...), którzy posiadali status kombatanta. Rodzice odwołującego nie żyją. Ojciec zmarł w dniu (...) zaś matka w dniu (...) Odwołujący nie jest kombatantem ani wdowcem po kombatancie (będącym jednocześnie emerytem lub rencistą), któremu przysługują uprawnienia jako członkowi rodziny. Odwołujący nie występował o uznanie go za kombatanta lub że prowadził działalność równorzędną z działalnością kombatancką
lub podlegał represjom okresu powojennego. Odwołujący utrzymuje się z renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy w kwocie 1 379 zł netto i emerytury specjalnej w kwocie 700 zł brutto.

dowód:

-

zawiadomienie o podjęciu wypłaty świadczenia przyznanego decyzją Prezesa Rady Ministrów z dnia 17.09.2018 r.- akta ZUS,

-

odpis skrócony aktu urodzenia odwołującego- k. 81,

-

kserokopie odpisów skróconych aktów zgonu rodziców odwołującego-
k. 106,

-

zeznania odwołującego J. D. (1)- k. 101-102,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów oraz zeznania odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom odwołującego J. D. (1), który wskazał na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były spójne i logiczne, a przy tym przekonujące
w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Korespondowały też z treścią dokumentów, które posłużyły Sądowi do ustalenia stanu faktycznego sprawy. Odwołujący składał zeznania na piśmie. W zeznaniach złożonych na piśmie odwołujący udzielił odpowiedzi na zadane mu przez Sąd pytania.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
z dnia 7 czerwca 2019 r. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zakres postępowania sądowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznacza treść zaskarżonej decyzji. Sąd pracy i ubezpieczeń społecznych rozpoznając sprawę może orzekać w takim zakresie, jaki wynika z treści zaskarżonej decyzji (por. np. wyrok SA w Szczecinie z dnia 3 grudnia 2019 r., III AUa 234/19, LEX nr 2774064).

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że J. D. (1) nie spełnia przesłanek do przyznania mu prawa do ryczałtu energetycznego po zmarłych rodzicach.

W sprawie rozstrzygnąć zatem należało, czy odwołującemu przysługuje prawo do tego świadczenia.

Zgodnie z art. 20 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego
(Dz. U. z 2018 r., poz. 276 ze zm.), kombatantom i innym osobom uprawnionym - emerytom, rencistom i inwalidom oraz osobom pobierającym uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne, poza uprawnieniami określonymi w ust. 1, czyli ulgą taryfową
w wysokości 50% przy przejazdach środkami komunikacji miejskiej, przysługuje ryczałt energetyczny w wysokości 171,41 zł miesięcznie. Jak wynika z treści art. 20 ust. 3 ustawy, uprawnienia, o których mowa w ust. 2, przysługują również wdowom lub wdowcom - emerytom i rencistom oraz osobom pobierającym uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne pozostałym po kombatantach i innych osobach uprawnionych.

Z przepisów art. 1 ust. 2 - art. 4, art. 9 ust. 1, art. 10, art. 20 ust. 3 i art. 21 ust. 3 ustawy z 1991 r. o kombatantach wynika zasada, według której uprawnienia kombatanckie żołnierzy Wojska Polskiego, uczestników wojny obronnej we wrześniu 1939 r., objęte właściwością Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów jako organu orzekającego o tego rodzaju działalności kombatanckiej, ukształtowane zostały jako uprawnienia o charakterze osobistym w tym sensie, że przysługują uczestnikowi kampanii wrześniowej i nie przechodzą na inne osoby. W świetle art. 20 ust. 3 ustawy o kombatantach, wyjątek od powyższej zasady dotyczy wdów lub wdowców - emerytów i rencistów pozostałych po kombatantach
i uprawnionych do świadczeń z ustawy o kombatantach w zakresie oznaczonym w tym przepisie (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 26 listopada 2001 r., V SA 638/01, LEX
nr 121814).

Przepis art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego opiera uprawnienia wdów (wdowców) do świadczeń kombatanckich, jako uprawnienia pochodne,
a zatem uzależnione od uprawnień pierwotnych przysługujących zmarłemu współmałżonkowi (por. wyrok NSA z dnia 20 czerwca 2006 r., II OSK 905/05, LEX nr 266355).

Uprawnionymi do świadczeń pochodnych po kombatantach są jedynie wdowy
i wdowcy pozostali po kombatantach, posiadający jednocześnie prawo do świadczenia emerytalnego lub rentowego albo też pobierający uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne. Istotnie zatem krąg osób uprawnionych do świadczeń pochodnych
po kombatantach został wyraźnie sprecyzowany i nie są uprawnionymi do tych świadczeń pozostałe po kombatantach inne osoby, np. dzieci.

W wyroku z dnia 18 maja 2004 r., V SA 5287/03 (LEX nr 1694656) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyraźnie stwierdził, że zgodnie z art. 20 ust. 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, kombatantom i innym osobom uprawnionym przysługują uprawnienia socjalne, które mają również inne osoby pozostałe po kombatantach i innych osobach uprawnionych. Do takich osób ustawodawca zaliczył jedynie wdowy lub wdowców - emerytów i rencistów oraz osoby pobierające uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne (art. 20 ust. 3 ustawy). Oznacza to, że krąg osób uprawnionych został wyraźnie sprecyzowany i nie są uprawnionymi do świadczeń pochodnych po kombatantach pozostałe po nich inne osoby, np. dzieci.

W niniejszej sprawie nie ulegało wątpliwości, że odwołujący nie jest kombatantem ani wdowcem po kombatancie (będącym jednocześnie emerytem lub rencistą), któremu przysługują uprawnienia jako członkowi rodziny. Odwołujący nie występował o uznanie
go za kombatanta lub że prowadził działalność równorzędną z działalnością kombatancką lub podlegał represjom okresu powojennego.

Odwołujący, który wystąpił do ZUS z wnioskiem o przyznanie ryczałtu energetycznego po zmarłych rodzicach kombatantach nie jest więc osobą uprawnioną do tego świadczenia w świetle art. 20 ust. 3 powołanej wyżej ustawy.

Odnośnie sformułowanego przez odwołującego zarzutu naruszenia przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego wskazać należy, że od chwili wniesienia do sądu powszechnego odwołania od decyzji organu rentowego, sprawa staje się sprawą cywilną
i podlega rozpoznaniu według zasad właściwych dla tej kategorii spraw. Innymi słowy, ewentualne wady decyzji wynikające z naruszeń przepisów postępowania przed organem rentowym pozostają zasadniczo poza zakresem jego rozpoznania, a sąd w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych orzeka o prawach lub obowiązkach stron na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego (por. np. wyrok SN z dnia 8 stycznia 2014 r., II UK 242/13, LEX nr 1415119).

Odwołanie od zaskarżonej decyzji (...) Oddział w T. z dnia 7 czerwca 2019 r. należało zatem oddalić.

Mając to wszystko na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Sąd rozstrzygnął sprawę na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 1481 §1 kpc albowiem żadna ze stron nie złożyła w pierwszym piśmie procesowym wniosku o przeprowadzenie rozprawy ,nadto Sąd uznał na podstawie całokształtu przytoczonych twierdzeń stron oraz przeprowadzonego postępowania dowodowego że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne . Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26 czerwca 2018 r. III AUa 1815/17 rozprawę, poza jawnością rozpoznania sprawy, charakteryzuje także to, że realizuje ona m.in. zasadę ustności, koncentracji materiału procesowego, bezpośredniości, kontradyktoryjności. Wyrokowanie na posiedzeniu niejawnym będzie zatem prowadzić do wyłączenia (jak w przypadku jawności oraz ustności) lub ograniczenia (odnośnie kontradyktoryjności) ich stosowania. W przypadku omawianej instytucji chodzi o to, w jakich sytuacjach realizacja dyrektyw wynikających z każdej z powołanych zasad nie będzie konieczna do przeprowadzenia. Jawność, a więc i ustność, nie jest wymagana np. gdy nie ma problemu wiarygodności dowodów czy kwestionowanych faktów i gdy sądy mogą rzetelnie i rozsądnie rozstrzygnąć sprawę na podstawie oświadczeń stron lub pisemnych dokumentów. Ustność postępowania w powołanym przypadku może mieć znaczenie odnośnie roztrząsania wyników postępowania dowodowego oraz głosów stron po zamknięciu rozprawy. Należy jednak wskazać, że konieczność dokonania tych czynności powinna być rozważana w kontekście zgromadzonego materiału dowodowego i twierdzeń już podniesionych do tej pory przez strony. Przy braku sporu co do dopuszczonych dowodów nie będzie potrzeby roztrząsania wyników postępowania, gdyż jak wyraźnie wynika z brzmienia art. 210 § 3 k.p.c., czynność ta nie ma charakteru obligatoryjnego (tak może być w przypadku przyznania okoliczności faktycznych). Z kolei w przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione