Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 15 czerwca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Koninie V Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący:asesor sądowy Grzegorz Turlakiewicz

Protokolant:st. sekr. sąd. Anna Dostatnia

po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2020 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z powództwa S. (...) K.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz powódki S. (...) K. kwotę 35 913,61 zł (trzydzieści pięć tysięcy dziewięćset trzynaście złotych sześćdziesiąt jeden groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi:

- od kwoty 17 956,80 zł od dnia 2 października 2018 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 17 956,81 zł od dnia 2 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz powódki S. (...) K. kwotę 3 600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nakazuje pobrać od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Koninie kwotę 1 796 zł (tysiąc siedemset dziewięćdziesiąt sześć złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

asesor sądowy Grzegorz Turlakiewicz

Sygn. akt: V GC 1348/19

UZASADNIENIE

Strona powodowa S. N. K. wniosła o zasądzenie od strony pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwoty 35 913,61 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od kwoty 17 956,80 zł od dnia 1 października 2018 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 17 956,81 zł od dnia 2 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty a także kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu strona powodowa podała, że na nieruchomościach, na których wykonuje władztwo, zostały ustanowione służebności przesyłu na rzecz strony pozwanej. Na mocy umowy, stronie powodowej przysługuje wynagrodzenie w wysokości odpowiadającej obliczanej corocznie wartości podatków i opłat poniesionych przez stronę powodową od części nieruchomości, z której korzystanie jest ograniczone w związku ze służebnością przesyłu. Wysokość wynagrodzenia miała być ustalana na podstawie oświadczenia Nadleśniczego o wysokości zadeklarowanych w danym roku podatkach i opłatach od części nieruchomości zajętych przez stronę pozwaną. Wynagrodzenie to jest ustalane zgodnie z art. 39a ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 788 z późn. zm.). Z tytułu korzystania ze służebności strona powodowa obciążyła stronę pozwaną: fakturą VAT nr (...) wystawioną na kwotę 18 043,07 zł płatną do dnia 30 września 2018 oraz fakturą VAT nr (...) wystawioną na kwotę 18 043,08 zł płatną do dnia 31 grudnia 2018 r. Wskazane należności obejmują dwa kwartały 2018 roku. Strona powodowa pismem z dnia 17 stycznia 2018 r. skierowała do strony pozwanej oświadczenie o wysokości deklarowanych stawek podatkowych za 2018 rok dla gruntów pod liniami i urządzeniami elektroenergetycznymi strony pozwanej. W ocenie strony pozwanej od ww. gruntów powinien zostać zapłacony podatek rolny lub leśny. W związku z tym strona pozwana uiściła na rzecz strony powodowej kwotę 86,27 zł tytułem faktury VAT nr (...) oraz kwotę 86,27 zł tytułem faktury VAT nr (...). Strona powodowa podkreśliła, że w obecnie obowiązującym stanie prawnym przedmiot opodatkowania należy opodatkować podatkiem od nieruchomości, nie zaś podatkiem rolnym lub leśnym.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym orzeczono zgodnie z żądaniem strony powodowej.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Strona pozwana oświadczyła, że strony zawarły ramową umowę współpracy 16 sierpnia 2012 r., następnie dnia 7 listopada 2012 r. umowę wykonawczą oraz w celu wykonania ww. umów w dniu 24 stycznia 2014 r. strony zawarły umowę o ustanowieniu służebności. Podkreśliła, że wszystkie trzy umowy regulują również kwestie związane z wynagrodzeniem strony powodowej z tytułu służebności. Strona pozwana oświadczyła, że nie kwestionuje powierzchni gruntów, co do których strona powodowa złożyła oświadczenie i deklaracje podatkowe. W tym kontekście zwróciła uwagę, że w załączniku do umowy o ustanowienie służebności określono również powierzchnię zajmowaną przez urządzenia strony pozwanej a także kategorię gruntów wynikającą z ewidencji gruntów. Podniosła, że złożenie przez stronę powodową deklaracji podatku od nieruchomości dla gruntów wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej zamiast zadeklarowania i zapłaty podatku zgodnie z załącznikiem, powoduje naruszenie postanowień uzgodnionych w ramach Umowy Ramowej i Wykonawczej oraz łączącej strony umowy o ustanowienie służebności przesyłu. Do 2017 r., strona powodowa składała bowiem deklaracje podatku zgodnie z treścią załącznika i taki podatek opłacała. Strona pozwana, w ramach wynagrodzenia wynikającego z umowy, płaciła stronie pozwanej równowartość tego podatku. Strona pozwana akcentuje, iż argumentacja strony powodowej, wskazująca na orzecznictwo Sądów Administracyjnych, nie może wywoływać bezpośredniego skutku w postaci zmiany postanowień umów cywilnoprawnych, w tym w szczególności umowy pomiędzy stronami. Umowy określały również zobowiązanie stron do określonego działania w przypadku, gdyby organy podatkowe dokonały zmiany stanowiska w sposobie opodatkowania gruntów strony powodowej. Zdaniem strony pozwanej dopiero wyczerpanie umownego trybu korygowania wynagrodzenia rocznego, uprawnia stronę powodową do żądania dopłaty do wynagrodzenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarb Państwa – (...) (...) – (...) w G., P., P., S., S., T., W. i Z. zawarły w dniu 16 sierpnia 2012 r. z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w P. (w umowie określoną jako (...) ramową umowę o współpracy nr (...) ( dalej: „umowa ramowa”). Przedmiotem umowy było ustalenie zasad i warunków współdziałania pomiędzy Stronami w zakresie prowadzenia przez Operatora lub inny podmiot działający w jego imieniu eksploatacji, konserwacji, remontów i modernizacji linii i urządzeń elektroenergetycznych stanowiących własność Operatora, posadowionych na gruntach pozostających w zarządzie Lasów Państwowych. W § 1 ust. 3 umowy ramowej postanowiono, że do czasu ustanowienia służebności przesyłu zasady i warunki współdziałania pomiędzy stronami określa umowa współpracy oraz zawarte w jej wykonaniu umowy wykonawcze, o których mowa w ust. 4 umowy ramowej. Zgodnie z § 3 ust. 2 umowy ramowej wynagrodzenie roczne i jednorazowe należne będzie właściwym terytorialnie nadleśnictwom i zostanie określone w umowach wykonawczych. W § 4 ust. 1 umowy ramowej wskazano, że wielkość powierzchni dla ustalenia wynagrodzenia rocznego określona zostanie w oparciu o uzgodnione przez strony „umowy wykonawczej” wykazy. Oświadczenie poszczególnych nadleśniczych, sporządzone w formie wykazów o wysokości deklarowanych w poszczególnych gminach kwotach podatku od nieruchomości, podatku leśnego oraz podatku rolnego odpowiednich dla kategorii gruntów stanowić będą załącznik nr 2 do umowy wykonawczej i podlegać będą aktualizacji do 15 lutego każdego roku kalendarzowego; Operator ma prawo do bieżącej weryfikacji zgodności oświadczeń ze stanem faktycznym (§4 ust. 4 umowy ramowej). Aktualizacja załączników nr 1 i 2 do umowy wykonawczej może nastąpić również w innym terminie na wniosek zainteresowanej strony umowy wykonawczej; aktualizacja wymaga akceptacji obu stron umowy wykonawczej wyrażonej na piśmie pod rygorem nieważności (§ 4 ust. 5 umowy ramowej). Roczne wynagrodzenie należne nadleśnictwom za 1m ² gruntu skalkulowane zostanie na podstawie równowartości podatku od nieruchomości lub podatku leśnego i rolnego zależnej od kategorii gruntów wynikających z ewidencji gruntów i budynków zadeklarowanych przez poszczególne nadleśnictwa w deklaracjach złożonych właściwemu organowi podatkowemu za dany rok podatkowy dla powierzchni zgodnie z § 4 umowy (§ 5 ust. 1 umowy ramowej). Wysokość opodatkowania gruntów określa się na podstawie oświadczeń właściwych nadleśnictw, o których mowa w § 4 ust. 4 uzgodnionych z Operatorem (§ 5 ust. 3 umowy ramowej). W granicach obowiązującego prawa strony zadeklarowały podejmowanie działań zmierzających do kwalifikacji "gruntów" jako grunty leśne opodatkowane podatkiem leśnym. (§ 5 ust. 4 umowy ramowej). W przypadku, gdy właściwy organ podatkowy wyda ostateczną decyzję administracyjna, od której wniesione zostaną wszelkie przewidziane prawem zwyczajne środki odwoławcze, obciążającą nadleśnictwo inną wartością niż kwota zadeklarowanego podatku dla pasów gruntów wyszczególnionych w załączniku nr 1 do umowy wykonawczej, to roczne wynagrodzenie właściwych nadleśnictw ulegnie skorygowaniu o wartość wynikającą z tej decyzji; zasada konieczności wykorzystania środków odwoławczych nie obowiązuje w sprawach, w których wniesienie byłoby oczywiście nieuzasadnione (§ 5 ust. 7 umowy ramowej). W przypadku, o którym mowa w cytowanym ust. 7 § 5 umowy ramowej właściwe nadleśnictwa będą przedstawiać Operatorowi w terminie 4 dni od daty doręczenia decyzji administracyjnej opinię co do braku zasadności składania środków odwoławczych wraz ze stosownym uzasadnieniem. W terminie kolejnych 4 dni Operator przekaże nadleśnictwu swoje stanowisko w tej sprawie. Brak stanowiska Operatora w tym terminie będzie równoznaczny ze stanowiskiem negatywnym tj. brakiem zasadności składania odwołania od decyzji administracyjnej (§ 5 ust. 8 umowy ramowej). Strony postanowiły, że w terminie 2 lat od dnia podpisania poszczególnych umów wykonawczych nadleśnictwa ustanowią na rzecz Operatora na gruntach objętych umowami wykonawczymi służebności przesyłu (§ 11 ust. 1 umowy ramowej). Zgodnie zaś z § 12 ust. 2 umowa ramowa zawarta została na czas określony niezbędny do ustanowienia służebności przesyłu dla wszystkich gruntów objętych „umowami wykonawczymi”, jednocześnie strony zgodnie postanowiły, że w przypadku ustanowienia ostatniej służebności przesyłu w trybie § 11 umowa ramowa ulega rozwiązaniu. Z kolei w § 12 ust. 6 uzgodniono, że w razie sprzeczności miedzy treścią umowy wykonawczej a umową ramową zastosowanie znajduje umowa ramowa.

(dowód: ramowa umowa o współpracy k. 153-162)

Następnie w dniu 7 listopada 2012 r. strony zawarły umowę wykonawczą nr (...)-5 (dalej: „umowa wykonawcza”)

(bezsporne)

W § 1 ust. 3 umowy wykonawczej uzgodniono, że do czasu ustanowienia służebności przesyłu zasady i warunki współdziałania pomiędzy stronami określa umowa. W § 4 ust. 1 umowy wykonawczej wskazano, że wielkość powierzchni dla ustalenia wynagrodzenia rocznego określa wykaz stanowiący załącznik 1 do umowy. Oświadczenie nadleśniczego, sporządzone w formie wykazu o wysokości deklarowanych w poszczególnych gminach kwotach podatku od nieruchomości, podatku leśnego oraz podatku rolnego odpowiednich dla kategorii gruntów stanowi załącznik nr 2 do umowy wykonawczej i podlegać będzie aktualizacji do 15 lutego każdego roku kalendarzowego; Operator ma prawo do bieżącej weryfikacji zgodności oświadczeń ze stanem faktycznym (§4 ust. 3 umowy wykonawczej). Aktualizacja załączników nr 1 i 2 do umowy wykonawczej może nastąpić również w innym terminie na wniosek zainteresowanej strony umowy wykonawczej; aktualizacja wymaga akceptacji obu stron umowy wykonawczej wyrażonej na piśmie pod rygorem nieważności (§ 4 ust. 4 umowy wykonawczej). Roczne wynagrodzenie należne nadleśnictwu za 1m ² gruntu skalkulowane zostanie na podstawie równowartości podatku od nieruchomości lub podatku leśnego i rolnego zależnej od kategorii gruntów wynikających z ewidencji gruntów i budynków zadeklarowanych przez nadleśnictwo w deklaracjach złożonych właściwemu organowi podatkowemu za dany rok podatkowy dla powierzchni zgodnie z § 4 umowy wykonawczej (§ 5 ust. 1 umowy wykonawczej). Wysokość opodatkowania gruntów określa się na podstawie oświadczeń nadleśnictw, o których mowa w § 4 ust. 3 uzgodnionych z Operatorem (§ 5 ust. 3 umowy ramowej). W granicach obowiązującego prawa strony zadeklarowały podejmowanie działań zmierzających do kwalifikacji "gruntów" jako grunty leśne opodatkowane podatkiem leśnym (§ 5 ust. 4 umowy wykonawczej). W przypadku, gdy właściwy organ podatkowy wyda ostateczną decyzję administracyjna, od której wniesione zostaną wszelkie przewidziane prawem zwyczajne środki odwoławcze, obciążającą nadleśnictwo inną wartością niż kwota zadeklarowanego podatku dla pasów gruntów wyszczególnionych w załączniku nr 1 do umowy wykonawczej, to roczne wynagrodzenie właściwych nadleśnictw ulegnie skorygowaniu o wartość wynikającą z tej decyzji; zasada konieczności wykorzystania środków odwoławczych nie obowiązuje w sprawach, w których wniesienie byłoby oczywiście nieuzasadnione (§ 5 ust. 7 umowy wykonawczej). W przypadku, o którym mowa w ust. 7 § 5 umowy wykonawczej właściwe nadleśnictwa będą przedstawiać operatorowi w terminie 4 dni od daty doręczenia decyzji administracyjnej opinię co do braku zasadności składania środków odwoławczych wraz ze stosownym uzasadnieniem. W terminie kolejnych 4 dni Operator przekaże nadleśnictwu swoje stanowisko w tej sprawie. Brak stanowiska Operatora w tym terminie będzie równoznaczny ze stanowiskiem negatywnym tj. brakiem zasadności składania odwołania od decyzji administracyjnej (§ 5 ust. 8 umowy wykonawczej). Strony postanowiły, że w terminie 2 lat od dnia podpisania umowy wykonawczej ustanowią na rzecz Operatora na gruntach objętych umową wykonawczą służebności przesyłu (§ 11 ust. 1 umowy wykonawczej). Zgodnie zaś z § 12 ust. 3 umowa wykonawcza zawarta została na czas określony niezbędny do ustanowienia służebności przesyłu dla wszystkich gruntów objętych umową wykonawczą; jednocześnie strony zgodnie postanowiły, że w przypadku ustanowienia ostatniej służebności przesyłu w trybie § 11 umowa wykonawcza ulega rozwiązaniu.

(dowód: ramowa wykonawcza k. 163-172)

W dniu 24 stycznia 2014 r. Nadleśniczy Nadleśnictwa K. działając w imieniu i na rzecz (...) K. zawarł ze stroną pozwaną (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w P. przed asesorem notarialnym P. Ł. działającym w zastępstwie notariusza P. C. umowę o ustanowienie służebności przesyłu Rep A nr 1082/2014 (dalej: „umowa o ustanowienie służebności”). Strona powodowa ustanowiła na nieruchomościach gruntowych objętych księgą wieczystą KW nr (...) – składających się z działek ozn. nr geod. (...), (...), (...), (...), (...), (...) (obręb K.), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) (obręb K. B.) położonych w gminie K. B. o obszarze 286.5109 ha, na nieruchomości gruntowej objętej księgą wieczystą KW nr (...), w skład której wchodzi działka o nr geod. (...) położonej w obrębie Ś. gmina W. o obszarze 7.7600 ha, na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P., nieograniczoną w czasie służebność przesyłu z ograniczeniem wykonywania służebności do nieruchomości gruntowych oznaczonych nr geod (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) o łącznym obszarze 294.2709 ha. (§ 3 umowy o ustanowieniu służebności).

Z tytułu ustanowienia służebności przesyłu strona pozwana zobowiązała się do zapłaty na rzecz strony powodowej wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej wartości podatków i opłat poniesionych przez Nadleśnictwo K. od części nieruchomości, z której korzystanie jest ograniczone w związku z obciążeniem nieruchomości służebnością przesyłu, a której powierzchnia została określona w załączniku do aktu pod nazwą „wykaz nieruchomości obciążonych służebnością przesyłu”. Wynagrodzenie miało być płatne corocznie z dołu w okresach kwartalnych, na podstawie faktur VAT wystawionych przez Nadleśnictwo K.; wynagrodzenie kwartalne miało stanowić ¼ wynagrodzenia rocznego. Podstawą zapłaty wynagrodzenia miało być wystawienie i doręczenie faktury. Termin płatności miał być wskazany na fakturze, najpóźniej w ostatnim dniu kwartału. Do ustalonego wynagrodzenia był doliczany podatek VAT. Wysokość rocznego wynagrodzenia miała być ustalana na podstawie oświadczenia Nadleśnictwa K. o wysokości zadeklarowanych w danym roku podatkowym podatkach i opłatach od części nieruchomości, na których ustanowiona została służebność przesyłu; powyższe oświadczenie miało być przesyłane do Spółki (...) w terminie do dnia 15 lutego każdego roku kalendarzowego, a stronie pozwanej przysługuje prawo do bieżącej weryfikacji zgodności oświadczenia ze stanem faktycznym (§ 4 lit. a-e umowy o ustanowieniu służebności). W § 4 lit. h umowy o ustanowieniu służebności strony postanowiły, że w przypadku, gdy właściwy organ podatkowy wyda ostateczną decyzję administracyjną, od której wniesione zostaną wszelkie przewidziane prawem zwyczajne środki odwoławcze, zmieniającą wysokość zapłaconego podatku w danym roku podatkowym od gruntów, na których została ustawiona służebność przesyłu, to strona pozwana zobowiązuje się do wyrównania Nadleśnictwu K. kwoty zapłaconego podatku za okres ustalony decyzją, a roczne wynagrodzenie Nadleśnictwa K. ulegnie skorygowaniu o wartość wynikającą z tej decyzji. W przypadku, o którym mowa § 4 lit. h umowy o ustanowieniu służebności Nadleśnictwo K. będzie przedstawiać stronie pozwanej w terminie 4 dni od daty doręczenia decyzji administracyjnej opinię co do braku zasadności składania środków odwoławczych wraz ze stosownym uzasadnieniem; zasada konieczności wykorzystania środków odwoławczych nie obowiązuje w sprawach, w których ich wniesienie byłoby oczywiście nieuzasadnione; w terminie 4 dni strona pozwana przekaże Nadleśnictwu K. swoje stanowisko w tej sprawie; brak stanowiska strony pozwanej we wskazanym wyżej terminie będzie równoznaczne z brakiem zasadności składania odwołania od decyzji administracyjnej (§ 4 lit. g umowy o ustanowieniu służebności). W przypadku, gdyby organ podatkowy wydał ostateczną decyzję administracyjną, stwierdzającą nadpłatę podatku za rok podatkowy, wówczas Nadleśnictwo K. jest zobowiązane do zwrotu na rzecz strony pozwanej zapłaconego wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej stwierdzonej nadpłacie (§ 4 lit. i umowy o ustanowieniu służebności przesyłu).

(dowód: akt notarialny k. 13-37)

Grunty znajdujące się pod liniami elektroenergetycznymi, na których ustanowiono służebność przesyłu, w ewidencji gruntów i budynków oznaczone są jako grunty leśne. Nadleśnictwo nie wykorzystuje tych gruntów do gospodarki leśnej, zaś pas nieruchomości, nad którym znajdują się linie energetyczne pozbawiony jest roślinności typowego lasu, który rośnie w okolicy.

(dowód: przesłuchanie nadleśniczego W. K. k. 358 czas 00:17:16 do 00:23:10 oraz 00:25:43 do 00:35:29 )

Wynagrodzenie za korzystanie przez stronę pozwaną z gruntów strony powodowej w zakresie ustanowionej służebności przesyłu, strona powodowa do końca 2017 r. obliczała wg stawek podatkowych właściwych dla podatku leśnego. Stawki te obliczano w oparciu o przeznaczenie gruntów widniejące w ewidencji gruntów i budynków, które było określone jako leśne.

(dowód: przesłuchanie nadleśniczego W. K. k. 358 czas 00:17:16 do 00:23:10)

W 2018 r. strona powodowa z uwagi orzecznictwo sądów administracyjnych dotyczące opodatkowania nieruchomości zajętych przez linie przesyłowe oraz pismo Premiera Rzeczypospolitej Polskiej w deklaracjach podatkowych za 2018 rok. zadeklarowała, że grunty pod liniami napowietrznymi objęte umową o ustanowieniu służebności podlegają opodatkowaniu według stawki podatkowej dla nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i łącznie podatek za zajęte przez pozwaną nieruchomości strona powodowa zadeklarowała w kwocie 58 676,65 zł. Wysokość zobowiązania podatkowego za zajęte przez stronę pozwaną nieruchomości obliczono według stawki podatkowej 0,91 zł/m ² dla nieruchomości położonych w gminie K. B. (o pow. 59278,00 m ²) i 0,87 zł/m ² dla nieruchomości położonych w gminie W. (o pow. 5441 m ²). Strona powodowa uiściła tak obliczony podatek. Pismem z dnia 17 stycznia 2018 r. Nadleśniczy Nadleśnictwa K. złożył stronie pozwanej oświadczenie o wysokości stawek podatkowych za rok 2018.

(dowód: oświadczenie k. 50-51, przesłuchanie nadleśniczego W. K. k. 358 czas 00:17:16 do 00:23:10, wyciągi z rachunku bankowego k. 61-72);

Strona pozwana nie zgodziła się ze stanowiskiem strony powodowej zawartym w oświadczeniu z dnia 17 stycznia 2018 r.

(dowód: pismo strony pozwanej z dnia 29.01.2018 r., k. 73-105)

Strona powodowa obciążyła stronę pozwaną fakturami VAT nr:

1)  (...) na kwotę 18 043,07 zł brutto za służebność przesyłu za III kw. 2018 r., doręczoną stronie pozwanej w dniu 17 września 2018 r. Strona pozwana uiściła z tego tytułu na rzecz strony powodowej kwotę 86,27 zł w dniu 2 października 2018 r.;

2)  (...) na kwotę 18 043,08 zł brutto za służebność przesyłu za IV kw. 2018 r., doręczoną stronie pozwanej w dniu 10.12.2018 r. Strona pozwana uiściła z tego tytułu na rzecz strony powodowej kwotę 86,27 zł w dniu 3 stycznia 2019 r.;

(dowód: faktura k. 44 i 46; potwierdzenie odbioru k. 45 i 47; potwierdzenie dokonania operacji k. 48-49)

Strony wdały się w spór co do wysokości należnego wynagrodzenia. Strona pozwana stanęła na stanowisku, że wynagrodzenie winno być obliczane przy zastosowaniu stawki podatkowej w zależności od sposobu zakwalifikowania gruntów w ewidencji gruntów i budynków. Natomiast strona powodowa wskazywała, że w sposób prawidłowy określiła wartość na podstawie art. 39a ust. 2 ustawy o lasach, albowiem grunty na których ustanowiono służebność przesyłu w związku z posadowieniem infrastruktury elektroenergetycznej są gruntami zajętymi na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność leśna.

(dowód: pismo z dnia 29.03.2018 r., k. 100-105; pismo z dnia 10.04.2018 r., k.106-108; pismo z dnia 14.06.2018 r., k. 109-114; pismo z dnia 26.06.2018 r., k. 115-117)

Z uwagi na niewywiązanie się z obowiązku zapłaty w terminie, strona powodowa wzywała stronę pozwaną do zapłaty kwot wynikających z wystawionych faktur w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

(dowód: wezwania do zapłaty k. 118-125)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów i wydruków, które w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości. Na podstawie art. 233 k.p.c. Sąd dokonując ich oceny w ramach swobodnej oceny dowodów, uznał je za wiarygodne i przydatne dla ustalenia stanu faktycznego. O materialnej mocy dowodowej dokumentów prywatnych rozstrzyga Sąd zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów. Sąd, dokonując ich oceny w ramach swobodnej oceny dowodów uznał je za wiarygodne i poczynił na ich podstawie ustalenia faktyczne.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jako zasadne zasługiwało na uwzględnienie niemalże w całości.

W sprawie nie było sporne to, że strony łączy umowa służebności przesyłu zawarta 24 stycznia 2014 roku, ani treść umowy. Nie stanowiło również przedmiotu sporu, że umowa ta została zawarta w konsekwencji zawarcia umowy ramowej i umowy wykonawczej oraz że aktem notarialnym dotyczącym ustanowienia służebności objęto grunty, których dotyczyły wcześniejsze umowy. Bezspornym również było, że strona pozwana winna co do zasady zapłacić stronie powodowej wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotowej służebności przesyłu, jak również, że stanowiące podstawę obliczania owego wynagrodzenia oświadczenie powoda z 17 stycznia 2018 r. sporządzone w formie wykazu o wysokości deklarowanych gminach kwotach podatku od nieruchomości, podatku leśnego oraz podatku rolnego obejmowało prawidłową powierzchnię gruntów objętych umową ustanowienia służebności.

Z powyższego wynika, że spornym między stronami nie był stan faktyczny, lecz sposób interpretacji zapisów umowy ramowej, wykonawczej oraz ustanawiającej służebność przesyłu. Istota sporu koncentrowała się na tym, czy strona powodowa mogła zdeklarować w pierwotnej deklaracji na podatek od nieruchomości za 2018 r. stawkę podatku jak dla prowadzonej działalności gospodarczej na gruntach zajętych pod linie i urządzenia elektroenergetyczne stanowiące własność strony pozwanej.

W celu udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie, w pierwszej kolejności należało rozstrzygnąć, czy treść stosunku cywilnego łączącego strony ukształtowana jest wyłącznie przez umowę o ustanowieniu służebności, czy też w dalszym ciągu jego treść determinuje również umowa ramowa i umowa wykonawcza. Zgodnie z art. 65 § 1 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (65 § 2 k.c.). Wykładnia umowy wymaga analizy zgodnego zamiaru stron i celu umowy, której dokonuje się z uwzględnieniem całego kontekstu oświadczeń badanego w aspekcie treści, jak i okoliczności, w których zostały złożone. W niniejszej sprawie obie strony odmiennie interpretowały § 12 ust. 2 umowy ramowej oraz § 12 ust. 3 umowy wykonawczej. Strona powodowa stała na stanowisku, że w odniesieniu do nieruchomości objętych umową o ustanowieniu służebności rzeczone umowy ramowa i wykonawcza przestały obowiązywać, natomiast zdaniem strony pozwanej § 12 ust. 2 umowy ramowej należy tak rozumieć, że dopóki dla wszystkich nieruchomości objętych umowami wykonawczymi nie zostaną ustanowione umowy służebności przesyłu, to umowa ramowa wraz z umową wykonawczą współkształtuje stosunki cywilnoprawne, dla wszystkich tych nieruchomości – czyli również dla tych, dla których już ustanowiono służebność przesyłu.

Jak trafnie przyjmuje się w orzecznictwie, jeżeli okaże się, że znaczenie przypisywane oświadczeniu woli przez każdą ze stron jest inne, powinno nastąpić zastosowanie obiektywnej metody wykładni, w której sens oświadczenia woli ustala się na podstawie przypisania normatywnego (wyrok Sądu Najwyższego z 20 lutego 1986 r. III CRN 443/85, OSN 1986, Nr 12, poz. 211). Godzi się przy tym zauważyć, że w niniejszej sprawie żadna ze stron nie wnosiła o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania osób, które zawierały lub przygotowywały umowy ramową, wykonawczą oraz o ustanowieniu służebności przesyłu, co również przemawia za przyjęciem obiektywnego sposobu interpretacji umów. W kontekście metod wykładni należy również wskazać, że w przypadku oświadczenia ujętego w formie pisemnej sens oświadczeń woli ustala się na podstawie wykładni tekstu dokumentu. Podstawową rolę mają tu językowe normy znaczeniowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2018 r. V CSK 262/17, wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu w wyroku z 18 marca 2019 r. sygn. akt X Ga 246/19) .

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy zwrócić uwagę, że wprawdzie § 12 ust. 2 umowy ramowej (oraz o analogicznej treści § 12 ust. 3 umowy wykonawczej) zakładał, że umowa ta została zawarta na czas określony, niezbędny do ustanowienia służebności przesyłu dla wszystkich gruntów objętych umowami wykonawczymi i wygasa z chwilą ustanowienia ostatniej, to jednak wobec treści § 1 ust. 3 umowy ramowej (oraz o analogicznej treści § 1 ust. 3 umowy wykonawczej), w którym strony postanowiły, że do ,,czasu ustanowenia służebności przesyłu’’, zasady i warunki współdziałania między stronami określać będzie umowa o współpracy oraz zawarte w jej wykonaniu umowy wykonawcze, nie może być wątpliwości, że od chwili zawarcia umowy służebności przesyłu z dnia 24 stycznia 2014 r. do stosunku cywilnoprawnego stron, którego przedmiotem są nieruchomości objęte umową o ustanowieniu służebności, znajdują zastosowanie wyłącznie zapisy umowy służebności przesyłu. Natomiast umowa ramowa i wykonawcza oczywiście nadal zachowuje moc, ale tylko w stosunku do nieruchomości, dla których nie ustanowiono służebności przesyłu. Powyższe rozumienie § 12 ust. 2 umowy ramowej oraz § 12 ust. 3 umowy wykonawczej znajduje oparcie nie tylko w literalnym brzmieniu § 1 ust. 3 umowy, ale również w celu, dla którego zawarta została umowa ramowa i wykonawcza, a celem tym było doprowadzenie do uregulowania kwestii posadowienia urządzeń elektroenergetycznych na gruntach należących do Skarbu Państwa - poszczególnych nadleśnictw – czyli do zawarcia umów ustanowienia służebności przesyłu. Skoro więc ten cel został zrealizowany w odniesieniu do poszczególnych gruntów, to w tym zakresie odpadła przyczyna zawarcia umowy ramowej i wykonawczej. Ponadto przeciwko stanowisku prezentowanemu przez stronę pozwaną przemawiają argumenty natury logicznej. Nie sposób bowiem racjonalnie wyjaśnić, czemu miałoby służyć pozostawienie w mocy wszystkich umownych postanowień wyprzedzających powstanie służebności przesyłu w odniesieniu do tych nieruchomości, co do których służebność przesyłu już ustanowiono i to w sytuacji, w której uregulowano w umowie przesyłu wszystkie niezbędne kwestie w sposób niemal analogiczny (tak też Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 16 października 2019 r. I AGa 96/19).

Reasumując powyższe rozważania, zdaniem Sądu w odniesieniu do nieruchomości, których dotyczy spór nie było podstaw do uznania, że przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia za służebność przesyłu strony powinny były kierować się zasadami wynikającymi z umowy ramowej, czy umowy wykonawczej. Dlatego też dla oceny roszczenia strony powodowej miarodajne są wyłącznie postanowienia umowy służebności przesyłu z dnia 24 stycznia 2014 r. Zgodnie zaś z § 4 lit. a ww. umowy strona pozwana zobowiązała się do zapłaty na rzecz strony powodowej wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej wartości podatków i opłat poniesionych przez Nadleśnictwo K. od części nieruchomości, z której korzystanie jest ograniczone w związku z obciążeniem nieruchomości służebnością przesyłu, a której powierzchnia została określona w załączniku do aktu pod nazwą „wykaz nieruchomości obciążonych służebnością przesyłu”. Z przywołanego postanowienia umowy o ustanowieniu służebności przesyłu jednoznacznie zatem wynika, że wysokość należnego stronie powodowej wynagrodzenia odpowiada wysokości rzeczywiście poniesionych przez stronę powodową podatków (powiększonej stosownie do treści § 4 lit. d o podatek VAT). Powiązanie wysokości podatku rzeczywiście poniesionego przez stronę powodową z wysokością należnego stronie powodowej wynagrodzenia odpowiada również regulacji ustawowej. W myśl art. 39a § 2 ustawy o lasach z 28 września 2001 r. wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej ustala się w wysokości odpowiadającej wartości podatków i opłat ponoszonych przez Lasy Państwowe od części nieruchomości, z której korzystanie jest ograniczone w związku z obciążeniem tą służebnością. Jak wskazuje się w nauce prawa, ustawodawca wyłączył więc w przepisie art. 39a § 2 ustawy o lasach swobodę ustalania tego wynagrodzenia przez strony umowy.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydująca dla wysokości należnego stronie powodowej wynagrodzenia jest kwota podatku rzeczywiście przez stronę powodową poniesionego. Strona pozwana zaś nie kwestionowała, że strona powodowa od przedmiotowych nieruchomości uiściła podatek w kwocie 58 676,65 zł. Nie kwestionowała również powierzchni, którą strona powodowa przyjęła dla ustalenia wysokości podatku. Powyższe spostrzeżenia przesądzają o zasadności powództwa, nawet przy podzieleniu stanowiska strony pozwanej o naruszeniu przez stronę powodową obowiązków kontraktowych polegających na umożliwieniu stronie pozwanej dokonania bieżącej weryfikacji oświadczeń strony powodowej o wysokości zadeklarowanych w danym roku podatkowym podatków i opłat. Zgodnie bowiem z § 4 lit. e umowy o ustanowieniu służebności przesyłu wysokość rocznego wynagrodzenia miała być ustalana na podstawie oświadczenia Nadleśnictwa K. o wysokości zadeklarowanych w danym roku podatkowym podatkach i opłatach od części nieruchomości, na których ustanowiona została służebność przesyłu, zaś stronie pozwanej przysługiwało prawo weryfikacji zgodności oświadczenia ze stanem faktycznym. Należy jednak zauważyć, że strony nie ustaliły, jakichkolwiek konsekwencji prawnych niedokonania czy też dokonania takiej weryfikacji. Ponadto z przywołanego zapisu umownego wprost wynika uprawnienie strony pozwanej do weryfikacji jedynie stanu faktycznego - czyli przykładowo powierzchni gruntów, których strona pozwana nie kwestionuje. Natomiast kwestia opodatkowania właściwym podatkiem należy do płaszczyzny ocen prawnych, a nie płaszczyzny faktów.

Abstrahując od powyższego, nie można zgodzić ze stanowiskiem strony pozwanej, że strona powodowa miała obowiązek uzgodnienia stawki przed złożeniem deklaracji podatkowej i wystawieniem faktury VAT. Strona pozwana była bowiem uprawniona jedynie do weryfikacji oświadczenia Nadleśniczego ze stanem faktycznym, natomiast nie posiadała ona legitymacji do wpływania na decyzję strony powodowej o złożeniu deklaracji podatkowej. Podatnikiem zobowiązanym do deklarowania i uiszczania podatku od nieruchomości – jako posiadacz gruntów jest bowiem Nadleśnictwo , a nie strona pozwana (por. uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego 7 sędziów NSA z dnia 9 grudnia 2019 r. (...) 3/19). Brak realnego wpływu strony pozwanej na treść złożonej przez stronę powodową deklaracji wynika też z przyjętego w umowie terminu do przedstawienia stronie pozwanej oświadczenia strony powodowej o wysokości zadeklarowanych w danym roku podatkowym podatku i opłat, tj. do dnia 15 lutego danego roku – czyli już po terminie właściwym do złożenia przez stronę powodową stosownej deklaracji właściwym organom podatkowym. Stosownie bowiem do treści art. 6 pkt 5 ustawy z dnia 30.10.2012 r. o podatku leśnym: osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, jednostki organizacyjne Lasów Państwowych, a także jednostki organizacyjne Krajowego Ośrodka (...) są obowiązane: składać, w terminie do dnia 15 stycznia, organowi podatkowemu, właściwemu ze względu na miejsce położenia lasów, deklaracje na podatek leśny na dany rok podatkowy. Powyższy brak kompatybilności terminów również przemawia za tym, że na stronie powodowej nie spoczywał obowiązek uzgadniania ze stroną pozwaną stawki opodatkowania wskazanej w deklaracji. Oczywiście strona powodowa mogła przed zgłoszeniem deklaracji uzgodnić jej treść ze stroną pozwaną, co stanowiłoby wyraz lojalności kontraktowej. Jednakże brak tej lojalności ze strony powódki – wobec braku odpowiednich konsekwencji przewidzianych w umowie – nie usprawiedliwia braku zapłaty wynagrodzenia w wysokości poniesionych przez stronę powodową opłat i podatków. (por. wyrok Sadu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 16 października 2019 r. I AGa 96/19, wyrok SO w Szczecinie z dnia 18.06.2019 r. w sprawie VIII Ga 728/18).

W kontekście powyższego należy zauważyć, że strony bardzo szczegółowo opisały w umowie o ustanowieniu służebności przesyłu procedurę po wydaniu przez właściwy organ decyzji podatkowej, gdyby decyzja w swej treści odbiegała in plus czy in minus od złożonego oświadczenia, nakładając na stronę powodową określone obowiązki w takiej sytuacji z negatywnymi rygorami w przypadku ich niedopełnienia. Brak analogicznych postanowień umownych, które regulowałyby obowiązki strony powodowej na etapie składania deklaracji podatkowej również przemawia za tym, że strony nie przewidziały jakichkolwiek konsekwencji w przypadku braku uzgodnienia przez stronę powodową ze stroną pozwaną treści deklaracji w zakresie stawek opodatkowania.

Nie można również zgodzić się ze stroną pozwaną, że z łączącego strony stosunku cywilnoprawnego wynikał obowiązek strony powodowej deklarowania opodatkowania rzeczonych gruntów według stawki dla podatku leśnego. Strona pozwana doszukiwała się tego obowiązku strony powodowej przede wszystkim w treści umowy ramowej i wykonawczej. Umowy te jednak – co zostało we wcześniejszej części uzasadnienia szczegółowo omówione – nie kształtują treści stosunku cywilnoprawnego łączącego strony. Jednocześnie uważna lektura tych trzech umów prowadzi do wniosków, że postanowienia umowy o ustanowienie służebności przesyłu regulujące prawa i obowiązku stron częściowo odbiegają w swej treści od tych, ujętych w umowie ramowej i umowie wykonawczej. Godzi się zauważyć, że w umowie o ustanowieniu służebności przesyłu brak jest zapisów, które nakazywałyby interpretować umowę o ustanowienie służebności przesyłu łącznie z postanowieniami uprzednio obowiązujących umów.

Zwrócić przy tym należy uwagę, że w umowie o ustanowienie służebności przesyłu nie zawarto zapisu tożsamego z postanowieniem § 5 ust. 4 umowy ramowej i umowy wykonawczej o treści „w granicach obowiązującego prawa strony deklarują podejmowanie działań zmierzających do kwalifikacji gruntów jako grunty leśne opodatkowane podatkiem leśnym”. Brak jest zaś podstaw do przyjęcia, że zaniechanie ujęcia tego rodzaju postanowienia w umowie o ustanowieniu służebności przesyłu było wynikiem przeoczenia. Odmienna redakcja postanowień umowy o ustanowienie służebności przesyłu, w szczególności zaniechanie ujęcia w niej treści tożsamej z § 5 ust. 4 umowy ramowej, wskazuje, że wolą stron była rezygnacja z nałożenia na stronę powodową działań zmierzających do kwalifikacji gruntów, jako gruntów opodatkowanych podatkiem leśnym. Strona pozwana nie powołała żadnych wniosków dowodowych na tę okoliczność utrzymując jedynie, że należy interpretować umowę o ustanowienie służebności łącznie z umową ramową i umową wykonawczą. Nie wnosiła bowiem o przeprowadzenie dowodu przesłuchania osób, które brały udział przy zawieraniu umowy o ustanowienie służebności przesyłu, jak również nie przedstawiła żadnych innych dowodów, które uzasadniałyby taki wniosek.

Dodatkowym argumentem przemawiającym przeciwko przyjęciu że umowa o ustanowieniu służebności przesyłu nakładała na stronę powodową obowiązek deklarowania podatku leśnego jest fakt, że w § 4 lit. i umowy o ustanowieniu służebności przesyłu przewidziano sytuację, w której organ podatkowy stwierdza nadpłatę podatku i wówczas Nadleśnictwo zobowiązane jest do zwrotu na rzecz strony pozwanej zapłaconego wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej stwierdzonej nadpłacie. Oznacza to, że strony dopuszczały też możliwość zadeklarowania wyższego podatku niż podatek leśny (który jest najniższym podatkiem) – dla gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej, co przeczy sugestiom strony pozwanej, jakoby na stronie powodowej zawsze spoczywał obowiązek deklaracji podatku leśnego.

W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że strona pozwana nie wykazała, aby w świetle łączącego strony stosunku cywilnoprawnego na stronie powodowej ciążył obowiązek deklarowania podatku leśnego dla gruntów objętych służebnością przesyłu. Należy przy tym stwierdzić, że ciężar wykazania powyższej okoliczności zgodnie z art. 6 k.c. ciążył na pozwanej, gdyż z literalnej treści umowy bynajmniej takie zobowiązanie strony powodowej nie wynikało oraz to strona pozwana z powyższej okoliczności wywodziła korzystne dla siebie skutki prawne w postaci braku wymagalności roszczenia strony powodowej.

Dochodząc do powyższych konkluzji Sąd nie tracił z pola widzenia faktu, że do roku 2018 r. strona powodowa deklarowała od gruntów zajętych pod linie elektroenergetyczne podatek leśny, co jednak zdaniem Sądu, samo w sobie nie przesądza o słuszności postulowanego przez pozwaną kierunku interpretacji umowy o ustanowieniu służebności przesyłu. Oczywiście w świetle art. 65 § 2 k.c. - nie jest wykluczone, by wnioski co do zamiaru i celu zawartej przez strony umowy wyprowadzać z faktów następczych, w tym także z zachowania stron już po zawarciu umowy. Niemniej jednak zdaniem Sądu sam fakt kontynuowania praktyki wypracowanej w czasie obowiązywania umowy ramowej i umowy wykonawczej (w których wprost wyartykułowano, że strony podejmą działania zmierzające do kwalifikacji "gruntów" jako grunty leśne opodatkowane podatkiem leśnym) nie ma wystarczającej mocy do skonstruowania domniemania faktycznego, że rzeczywiście strony w umowie o ustanowienie służebności przesyłu ustaliły, że celem umowy będzie również dążenie do opodatkowania gruntów podatkiem leśnym. Jednocześnie jak już wcześniej wskazano strona pozwana nie zaoferowała żadnych dowodów, które oceniane przez pryzmat zachowania stron po zawarciu umowy, uzasadniałyby taki wniosek.

Natomiast fakt, że do 2018 roku strona powodowa konsekwentnie deklarowała od gruntów zajętych pod linie elektroenergetyczne podatek leśny uzasadnia ocenę, że zmieniając w 2018 roku dotychczasową praktykę bez poczynienia stosownych uzgodnień ze stroną pozwaną naruszyła zasady lojalności kontraktowej. Niemniej jednak, brak tej lojalności ze strony powódki – wobec braku odpowiednich konsekwencji przewidzianych w umowie – nie uzasadnia oceny, że roszczenie strony powodowej o zapłatę wynagrodzenia w wysokości poniesionych przez stronę powodową opłat i podatków nie istnieje lub jest niewymagalne (por. wyrok Sadu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 16 października 2019 r. I AGa 96/19). Zwrócić przy tym należy uwagę, że eksponowany przez stronę pozwaną art. 354 § 2 k.c. nakładający ogólny obowiązek współdziałania wierzyciela z dłużnikiem przy wykonywaniu zobowiązania w tym obowiązek lojalności względem dłużnika i współpracy w wykonywaniu przez niego wszelkich obowiązków składających się na zobowiązanie nie określa żadnych skutków prawnych w sytuacji naruszenia tego obowiązku przez wierzyciela.

Abstrahując od poczynionych powyżej rozważań, z których jednoznacznie wynika, że strona pozwana nie wykazała, aby strona powodowa zobowiązana była do deklarowania od gruntów zajętych pod linie elektroenergetyczne opodatkowania podatkiem leśnym, to należy zauważyć, że nawet gdyby rzeczywiście taki obowiązek ciążył na stronie powodowej, to i tak strona pozwana nie wykazała, żeby z tego tytułu poniosła szkodę. Skoro bowiem strona pozwana z okoliczności tej wywodziła korzystne skutki prawne, to powinna była wykazać, przedstawiając przekonywającą argumentację prawniczą, że w sytuacji, gdyby strona powodowa zadeklarowała podatek leśny, to rzeczywiście zobowiązanie podatkowe za rok 2018 odpowiadałoby podatkowi leśnemu a nie podatkowi od nieruchomości. Ciężarowi temu strona pozwana jednakże nie sprostała. Przeciwnie zdaniem Sądu z norm prawa podatkowego jednoznacznie wynika, że do 1 stycznia 2019 r. należało przyjąć, że grunty leśne, nad którymi przebiegają linie elektroenergetyczne, są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przesyłu energii przez przedsiębiorstwo energetyczne, co skutkuje ich opodatkowaniem podatkiem od nieruchomości i czemu nie stoi na przeszkodzie możliwość prowadzenia na tych gruntach określonych czynności w ramach działalności leśnej.

W kontekście powyższego należy zauważyć, że zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1445 ze zm., dalej: u.p.o.l.) opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Według art. 1a ust. 1 pkt 4 i 7 tej ustawy, za działalność leśną uważa się działalność właścicieli, posiadaczy lub zarządców lasów w zakresie urządzania, ochrony i zagospodarowania lasu, utrzymywania i powiększania zasobów i upraw leśnych, gospodarowania zwierzyną, pozyskiwania - z wyjątkiem skupu - drewna, żywicy, choinek, karpiny, kory, igliwia, zwierzyny oraz płodów runa leśnego, a także sprzedaż tych produktów w stanie nieprzerobionym, natomiast za działalność gospodarczą - działalność, o której mowa w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Jak z kolei wynika z art. 1a ust. 3 pkt 2 u.p.o.l., przez użyte w ustawie określenie "lasy" rozumie się grunty sklasyfikowane w ten sposób w ewidencji gruntów i budynków. Dopełnienie powyższej regulacji stanowił art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1821 ze zm.), zgodnie z którym opodatkowaniu podatkiem leśnym podlegają określone w ustawie lasy , z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna przy czym art. 1 ust. 2 ustawy o podatku leśnym precyzował, że w jej rozumieniu lasem są grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy. Dla ustalenia zatem rodzaju należnego podatku kluczowa jest interpretacja użytego w art. 2 ust. 2 u.p.o.l. sformułowania "zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej" w kontekście lasów. W ocenie Sądu przez "zajęcie na prowadzenie działalności gospodarczej" należy rozumieć faktyczne wykonywanie konkretnych czynności, działań na gruncie, powodujących dokonanie zamierzonych celów lub osiągnięcie konkretnego rezultatu, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Winny to być czynności wykonywane w sposób trwały, a nie jedynie incydentalny. Oznacza to, że o objęciu lasu podatkiem od nieruchomości nie decydują zapisy ewidencji gruntów i budynków, a okoliczności faktyczne w postaci rzeczywistego wykonywania na gruncie czynności składających się na działalność gospodarczą danego przedsiębiorcy. Jednocześnie Sąd w niniejszym składzie stoi na stanowisku, iż okoliczność, że grunty leśne, na których ustanowiono służebność przesyłu nie znajdują się jednocześnie w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, o czym stanowi art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l., nie oznacza, że nie są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej. Posiadanie gruntu nie jest bowiem przesłanką niezbędną dla określenia, czy grunt jest zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej.

W świetle powyższych rozważań należy zauważyć, że na nieruchomościach objętych umową o ustanowieniu służebności przesyłu strona pozwana, prowadząc działalność w zakresie przesyłu energii elektrycznej, wykorzystuje w sposób trwały dla potrzeb tej działalności pasy techniczne pod napowietrznymi liniami energetycznymi, które zostały wytyczone w związku z przebiegającymi przez las liniami energetycznymi i które są niezbędne do prowadzenia przesyłu energii. Ponadto strona pozwana jako operator jest zobowiązana utrzymywać wskazane grunty w sposób umożliwiający bezpieczne i bezawaryjne funkcjonowanie linii napowietrznych przy uwzględnieniu szeregu przepisów prawa regulujących m.in. kwestie bezpieczeństwa, funkcjonowania i posadowienia linii energetycznych. Obowiązki te wynikają zarówno z umowy służebności przesyłu (§ 3 pkt 2 oraz § 6), ale przede wszystkim z ustawy z 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 z późn. zm.). Poza sporem jest bowiem, że strona pozwana prowadzi działalność gospodarczą w zakresie dystrybucji energii elektrycznej, a na gruntach będących przedmiotem umowy o ustanowieniu służebności posadowione są linie energetyczne, będące własnością pozwanej.

Ponadto z uwagi na negatywne oddziaływanie linii energetycznych wysokiego napięcia na otoczenie, brak jest możliwości prowadzenia na gruncie usytuowanym w pasie technicznym działalności leśnej w zakresie ochrony i zagospodarowania lasu, a także utrzymywania i powiększania zasobów i upraw leśnych, co również znajdowało potwierdzenie w przesłuchaniu nadleśniczego, który wskazał, że nadleśnictwo nie wykorzystuje tych gruntów do gospodarki leśnej, zaś pas nieruchomości, nad którym znajdują się linie energetyczne pozbawiony jest roślinności typowego lasu, który rośnie w okolicy (przesłuchanie nadleśniczego k. 358 czas: 00:25:43 do 00:35:29). W tym kontekście podkreślenia wymaga, że z art. 2 ust. 2 u.p.o.l. nie wynika, aby na gruntach zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej nie mogła być prowadzona inna działalność, w tym leśna, o ile specyfika prowadzonej działalności gospodarczej na to pozwala. Nie ma to jednak wpływu na opodatkowanie takich gruntów, o ile są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej i jest to główny i podstawowy cel ich wykorzystywania.

Powyższej oceny prawnej nie zmienia nowelizacja z dniem 1 stycznia 2019 r. ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wprowadzona uchwaloną 20 lipca 2018 r. ustawą o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy o podatku leśnym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1588), w wyniku której w art. 1a ust. 2a p.o.l., stanowiącym, że: "Do gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej nie zalicza się:", dodano pkt 4 w brzmieniu: 4) "gruntów: a) przez które przebiegają urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 i 1104), wchodzące w skład przedsiębiorstwa przedsiębiorcy prowadzącego działalność telekomunikacyjną, działalność w zakresie przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów lub energii elektrycznej lub zajmującego się transportem wydobytego gazu ziemnego lub ropy naftowej, b) zajętych na pasy technologiczne stanowiące grunt w otoczeniu urządzeń, o których mowa w lit. a, konieczny dla zapewnienia właściwej eksploatacji tych urządzeń.”

W ocenie Sądu w niniejszym składzie dokonana zmiana przepisów obowiązująca od 1 stycznia 2019 r. ma ewidentnie charakter normatywny i wprowadza nowy stan prawny, który nie może mieć żadnego zastosowania do wcześniejszych stanów faktycznych. Bez wątpienia treść uzasadnienia do projektu wskazanych wyżej zmian nie może być przesądzająca dla sposobu wykładni dotychczas obowiązujących przepisów, tym bardziej, jeśli jest ona sprzeczna z wynikami mających zastosowanie reguł wykładni prawa. Znaczenie jakiegokolwiek uzasadnienia do projektu ustawy może być jedynie pomocnicze dla poparcia wyniku wykładni przeprowadzonej zgodnie ze stosowanymi regułami wykładni, w tym przede wszystkim z wykładnią językową, a także systemową.

W świetle powyższych rozważań zdaniem Sądu uzasadniony jest wniosek, że w świetle stanu prawnego obowiązującego do 1 stycznia 2019 r. należy uznać, iż grunty leśne, nad którymi przebiegają linie elektroenergetyczne, były zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przesyłu energii przez przedsiębiorstwo energetyczne, co skutkuje ich opodatkowaniem podatkiem od nieruchomości. Podkreślenia przy tym wymaga, że tożsame stanowisko jednolicie prezentowane jest w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (zob. wyroki NSA z 6 kwietnia 2020 r., sygn. akt II FSK 1994/19, z 24 września 2019 r., sygn. akt II FSK 1039/19, z 28 października 2019 r., sygn. akt II FSK 2207/19; z 9 czerwca 2016 r., II FSK 1156/14, II FSK 1157/14 i II FSK 1238/14; z 17 czerwca 2016 r., II FSK1315/14, II FSK 1391/14, II FSK 1392/14 i II FSK 1387/14; z 4 lipca 2017 r., II FSK 1541/15; z 11 sierpnia 2017 r., II FSK 2177/15; z 15 listopada 2017 r., II FSK 795/07; z 22 października 2018 r., II FSK 1844/18). W konsekwencji uzasadniony jest wniosek, że nawet gdyby strona powodowa zadeklarowała za rok 2018 opodatkowanie gruntów według podatku leśnego, to i tak ostatecznie w wyniku postępowań administracyjnych i następnie postępowań sądowo – administracyjnych wysokość podatku zostałaby ustalona według podatku od nieruchomości a nie podatku leśnego. Tym samym wysokość należnego stronie powodowej wynagrodzenia z tytułu ustanowionej służebności byłaby taka jak w oświadczeniu Nadleśniczego Nadleśnictwa K. z dnia 17 stycznia 2018 r. Jednocześnie jednak strona pozwana zobowiązana byłaby (zgodnie z § 4 lit. k umowy o ustanowieniu służebności przesyłu) do zwrotu poniesionych przez stronę powodową wydatków z tytułu kosztów postępowań administracyjnych i sądowo – administracyjnych. Ostatecznie zatem jej zobowiązanie wobec strony powodowej byłoby wyższe niż jest w wyniku złożenia przez stronę powodową deklaracji, w której zadeklarowała podatek od nieruchomości.

Na marginesie należy tylko wskazać, że wobec tak ukształtowanego i jednolitego orzecznictwa sądów administracyjnych, dalsze inicjowanie przez Lasy Państwowe postępowań odwoławczych uznane musiałoby być za działania sprzeczne z prawem i mogące uzasadniać odpowiedzialność karno-skarbową na podstawie art. 56 § 1 k.k.s. (czy też w zależności od wartości podatku narażonego na uszczuplenia z art. 56 § 2 lub 3 k.k.s.). Odpowiedzialność ta dotyczyłaby osób zajmujących się w tej jednostce sprawami gospodarczymi (art. 9 § 3 k.k.s). Z mocy art. 6 ust. 9 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, jednostki organizacyjne Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe są obowiązane składać, w terminie do 31 stycznia, organowi podatkowemu właściwemu ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania, deklaracje na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy, sporządzone na formularzu według ustalonego wzoru, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu - w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku. Ponadto zobowiązane są wpłacać obliczony deklaracji podatek od nieruchomości - bez wezwania - na rachunek właściwej gminy, w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminie do dnia 15 każdego miesiąca, a za styczeń do dnia 31 stycznia (art. 6 ust. 9 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych).

Zdaniem Sądu art. 56 § 1 k.k.s. nakłada normę na podatnika, zgodnie z którą złożona deklaracja i wpłacony podatek muszą być zgodne ze stanem faktycznym oraz prawnym. Zadeklarowanie podatku należnego od danej nieruchomości i jego wpłacenie jest obowiązkiem podatnika, a nie jego uprawnieniem. W celu zgodnego z prawem obliczenia i zadeklarowania podatku, podatnik musi uwzględniać orzecznictwo sądów administracyjnych, a w szczególności Naczelnego Sądu Administracyjnego, albowiem to te organy, a nie podatnik, ostatecznie decydują o sposobie interpretacji przepisów prawa podatkowego. Skoro podatnik znając to orzecznictwo świadomie postępuje wbrew niemu, to działa bezprawnie. Dalsze więc deklarowanie przez stronę powodową stawki podatku dla gruntów pod liniami elektroenergetycznymi jak od gruntów leśnych zamiast stawki podatku dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wymagałoby rażącego wręcz zlekceważenia przepisów prawa podatkowego, albowiem wiązałoby się z uchylaniem się od zadeklarowania podatku od gruntów, co do których Naczelny Sąd Administracyjny przesądził już o zasadzie jego opodatkowania. To zaś narażałoby Nadleśniczego strony powodowej na odpowiedzialność karno-skarbową. Stosownie do treści art. 35 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. (Dz. U. z 2018 r., poz. 2129) nadleśniczy prowadzi samodzielnie gospodarkę leśną w nadleśnictwie na podstawie planu urządzenia lasu oraz odpowiada za stan lasu. W szczególności nadleśniczy reprezentuje Skarb Państwa w stosunkach cywilnoprawnych w zakresie swojego działania na tej podstawie podlega odpowiedzialności karno-skarbowej za złożenie nienależytej deklaracji.

Powyższe uwagi wzmacniają również zaprezentowaną we wcześniejszej części uzasadnienia argumentację o braku podstaw do przyjęcia, że zgodnym zamiarem stron było dążenie do opodatkowania gruntów podatkiem leśnym. Nie sposób bowiem uznać, że zgodnym zamiarem stron było podejmowanie działań sprzecznych z prawem, a za takowe należy uznać deklarowanie podatku w stawce niższej.

Reasumując, zdaniem Sądu należne stronie powodowej wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu powinno odpowiadać uiszczonemu przez stronę powodową podatkowi od nieruchomości za rok 2018 r. - w wysokości wskazanej w oświadczeniu Nadleśniczego Nadleśnictwa K. z dnia 17 stycznia 2018 r.- tj. w kwocie 58 676,65 zł. Z uwagi na to, że zgodnie z § 4 lit. b umowy o ustanowienie służebności przesyłu wynagrodzenie miało być płatne w okresach kwartalnych z dołu – to wynagrodzenie za III kwartał 2018 r. powinno wynosić 14 669,16 zł netto, zaś za IV kwartał 2018 r. powinno wynosić 14 669,17 zł netto. Wynagrodzenie za IV kwartał jest o jeden grosz wyższe – z uwagi na fakt, że kwota 58 676,65 zł nie dzieli się na równe cztery części. Do tak obliczonego wynagrodzenia kwartalnego należało zgodnie z § 4 lit. d doliczyć podatek VAT w wysokości 23%. Czyli wynagrodzenie za III kwartał 2018 r. powinno wynosić 18 043,07 zł brutto (faktura VAT nr (...)), zaś za IV kwartał 2018 r. powinno wynosić 18 043,08 zł (faktura VAT nr (...)). Uwzględniając fakt, że strona pozwana zapłaciła stronie powodowej kwotę 86,27 zł tytułem faktury VAT nr (...) oraz kwotę 86,27 zł tytułem faktury VAT nr (...), to do zapłaty z faktury VAT nr (...) pozostawała kwota 17 956,80 zł oraz z faktury VAT nr (...) kwota 17 956,81 zł. W konsekwencji Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 35 913,61 zł (17 956,80 zł + 17 956,81zł), o czym orzeczono w pkt I wyroku.

Nie zasługiwało na uwzględnienie żądanie zasądzenia odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych, gdyż umowa o ustanowienie służebności przesyłu nie stanowi transakcji handlowej w rozumieniu art. 4 pkt 1 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Dlatego też o odsetkach orzeczono zgodnie z art. 481 § 1 k.c. Zgodnie z § 4 lit c wynagrodzenie miało być płatne najpóźniej w ostatnim dniu kwartału. Z uwagi na fakt, że koniec III kwartału 2018 roku (30 września 2018 r.) wypadał w niedzielę termin płatności wynagrodzenia mijał z dniem 1 października 2018 r., a zatem odsetki z tytułu opóźnienia w zapłacie wynagrodzenia za IV kwartał należały się stronie powodowej dopiero od 2 października 2018r. W konsekwencji żądanie odsetek za dzień 1 października 2018 r. należało oddalić. Natomiast roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za IV kwartał 2018 r. stało się wymagalne już 1 stycznia 2019 r., jednakże strona powodowa domagała się odsetek dopiero od 2 stycznia 2019 r. W konsekwencji Sąd zgodnie z art. 321 k.p.c. orzekł w graniach żądania strony powodowej.

O kosztach orzeczono zgodnie z art. 100 k.p.c. W myśl przywołanego przepisu, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swojego żądania, albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny Sądu. Z uwagi na to, że strona powodowa uległa jedynie w zakresie części roszczenia odsetkowego, Sąd całością kosztów obciążył stronę pozwaną i z tego tytułu zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 3 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na powyższą kwotę złożyło się wynagrodzenie adwokata, ustalone stosownie do treści § 2 pkt. 5 w zw. z § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r., w sprawie opłat za czynności adwokackie ( pkt. III wyroku).

Sąd na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakazał w pkt IV wyroku pobrać na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Koninie) od strony pozwanej kwotę 1 796 zł tytułem nieuiszczonych kosztów procesu – obejmujących opłatę od pozwu, od której uiszczenia obowiązku strona powodowa była zwolniona. Z uwagi na okoliczność, iż Sąd rozstrzygając o kosztach procesu oparł się na przepisach art. 100 k.p.c., w całości obciążając nimi stronę pozwaną, również nieuiszczone koszty sądowe winny obciążać stronę pozwaną w całości.

asesor sądowy Grzegorz Turlakiewicz