Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 lipca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 8 lipca 2020 r. w Giżycku na rozprawie

sprawy z wniosku (...) S.A. z siedzibą w L.

z udziałem K. W.

o zasiedzenie służebności przesył

postanawia:

1.  Stwierdzić, że wnioskodawca (...) S.A. z siedzibą w L. z dniem 6.12.2010r. zasiedział służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu polegającej na prawie przebiegu na działce nr (...) położonej w W., zapisanej w księdze wieczystej (...) fragmentu elektroenergetycznej linii napowietrznej Wn 110 kV relacji G. – K. zaznaczonej kolorem czerwonym na mapie sytuacyjnej z dnia 7.01.2019r. sporządzonej przez biegłego sądowego R. N., stanowiącej integralną część tego orzeczenia (k. 256) oraz prawie nieodpłatnego korzystania z nieruchomości w granicach wyznaczonych na wyżej określonej mapie sytuacyjnej kolorem zielonym oraz punktami 1-2-3-1 w zakresie niezbędnym do eksploatacji linii, usunięcia awarii, dokonywania konserwacji, remontu, modernizacji i przebudowy a także prawie wjazdu i wejścia w tym celu na nieruchomość obciążoną.

2.  Pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Giżycku od wnioskodawcy (...) S.A. z siedzibą w L. kwotę 469,68 zł (czterysta sześćdziesiąt dziewięć złotych 68/100) z tytuły wydatków.

3.  Uznać, iż strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

SSR Alina Kowalewska

Sygn. I Ns 105/18

UZASADNIENIE

(...) SA w L. wniosła o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu polegającej na prawie nieodpłatnego korzystania z nieruchomości oznaczonej numerem 145 położonej w W., zapisanej w księdze wieczystej (...) stanowiącej własność uczestniczki postępowania K. W. w zakresie posadowienia na niej odcinka napowietrznej linii WN 110 kV, prawie nieodpłatnego korzystania w zakresie niezbędnym do eksploatacji linii, usunięcia awarii, dokonania konserwacji, wycinki drzew, remontów, modernizacji oraz przebudowy urządzenia, jak też prawie nieograniczonego i nieodpłatnego dostępu do urządzeń elektroenergetycznych poprzez prawo wjazdu sprzętem i wejścia na nieruchomość.

W uzasadnieniu wniosku (...) SA w L. wskazała, że linia energetyczna na działce (...) jest częścią napowietrznej linii WN 110kV G. – K. i została wybudowana 25.11.1971r. na podstawie projektu z 1969r. i decyzji lokalizacyjnej nr (...) 440-19/68 z 4.02.1968r., zgodnie z przepisami ustawy o elektryfikacji wsi i osiedli. Od momentu posadowienia linii pracownicy przedsiębiorstw energetycznych- Przedsiębiorstwa Państwowego Zakład (...), Zakładu (...) sp. z o.o.- poprzedników prawnych wnioskodawczyni, bez żadnych przeszkód konserwowali linię i przeprowadzali przeglądy oraz naprawy wchodząc między innymi na nieruchomość nr 145 a także nieprzerwanie od chwili wybudowania linii przysłana była z jej wykorzystaniem energia elektryczna. Korzystali więc z nieruchomości w dobrej wierze będąc właścicielami urządzeń elektroenergetycznych wobec czego spełnione zostały przesłanki do stwierdzenia nabycia służebności przesyłu przez zasiedzenie.

Uczestniczka postępowania K. W. wniosła o oddalenie wniosku Wskazała, że na działce stanowiącej jej własność znajduje się słup elektroenergetyczny.

Twierdziła, że nie zostały spełnione przesłanki do zasiedzenia służebności przesyłu. Zdaniem uczestniczki wnioskodawczyni nie udowodniła ciągłości posiadania służebności w trzydziestoletnim okresie niezbędnym do zasiedzenia, nie wykazała daty przejęcia urządzeń do eksploatacji ani dobrej wiary w korzystaniu ze służebności. Podkreśliła także, że sprzeciwiła się użytkowaniu urządzeń elektroenergetycznych bowiem wzywała Zakład (...) SA do usunięcia słupa energetycznego w 1999r., 2015r. i 2016r. a każde wejście na nieruchomość było poprzedzane zapytaniem o zgodę właściciela nieruchomości.

Sąd ustalił, co następuje:

Na podstawie decyzji nr (...) z dnia 4.02.1968r. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w K., działając w trybie przepisów ustawy z dnia 31.01.1961r. o planowaniu przestrzennym, wyraziło zgodę na budowę linii energetycznej 110kV G.- K. w przebiegu zaznaczonym na mapie będącej integralną częścią decyzji. Budowa linii została zakończona w 1971r. Od tego czasu linia jest wykorzystywana do przesyłu energii elektrycznej a jej przebieg nie został zmieniony. Prawidłowa eksploatacja linii wymaga przeprowadzania raz w roku oględzin. W razie potrzeby wykonywane są prace remontowe.

(dowód: decyzja (...) z 4.02.1968r. i dokumentacja techniczna, w tym karta montażowo-inwentarzowa linii k.17-33, zeznania świadka Z. C., J. K. k.120, A. P. i Z. F. k. 121)

Linia przebiega między innymi przez działkę oznaczoną nr (...) (wcześniej (...)), zapisaną w księdze wieczystej (...), która była własnością Skarbu Państwa, następnie Gminy G. a od 11.04.1997r stanowi własność uczestniczki postępowania K. W..

(dowód: treść księgi wieczystej k.77-84)

Przewody linii w przebiegu przez działkę nr (...) znajdują się na wysokości około 30m i nie ograniczają zagospodarowania działki. Na działce nie ma innych urządzeń elektroenergetycznych, w szczególności słupa, który w całości posadowiony jest na działce nr (...).

(dowód: opinia biegłego z zakresu sieci i instalacji elektrycznych R. J. k.163-173)

Uczestniczka postępowania w 1999r. domagała się by Zakład (...) w B. usunął słup energetyczny z nieruchomości stanowiącej jej własność. W grudniu 2017r. wystąpiła do Sądu Rejonowego w Giżycku z pozwem o wydanie nieruchomości poprzez demontaż słupa elektroenergetycznego oraz napowietrznej linii (...) biegnącej przez działkę (...).

(dowód: pisma k.109,107 akta I C 1707/17 Sądu Rejonowego w Giżycku)

Linia 110 kV K.- G. wchodziła w skład przedsiębiorstwa państwowego – Zakładu (...) w B.. Przedsiębiorstwo to w dniu 12 lipca 1993r. zostało przekształcone w Zakład (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w B.. Spółka ta weszła we wszystkie prawa i obowiązki Zakładu (...), które aportem wniesiono do (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B.. W treści umowy aportowej zawarto, że przedmiotem wkładu niepieniężnego jest przedsiębiorstwo, w tym wszelkie uprawnienia i zobowiązania z tytułu użytkowania i służebności, służebności gruntowe a także służebności polegające na zapewnieniu dostępu do urządzeń służących do doprowadzania prądu elektrycznego. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zmieniła nazwę na (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która w trybie art. 492 § 1 pkt 1 kodeksu spółek handlowych została przejęta przez (...) SA w L.. Z mocy art. 494 kodeksu spółek handlowych wnioskodawczyni wstąpiła więc we wszystkie prawa i obowiązki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

(dowód: zarządzenie nr 184/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z 9.07.1993r. w sprawie podziału przedsiębiorstwa Zakład (...) w B., protokół zdawczo-odbiorczy z załącznikami, akt notarialny z 12.07.1993r rep A 2413/93 w sprawie przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną , akt notarialny z 30.06.2007r. rep A 5516/2007 w sprawie aportowego zbycia przedsiębiorstwa, postanowienie Sądu Rejonowego w Białymstoku z 11.09.2008r. k.34-75)

Sąd zważył, co następuje:

Wnioskodawczyni domagała się stwierdzenia zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu oraz służebności przesyłu. W tym kontekście należy wskazać, iż regulacja służebności przesyłu (art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c.) wprowadzona do kodeksu cywilnego w dniu 03.08 2008r. przesądziła o dopuszczalności zasiedzenia przez przedsiębiorcę, w skład przedsiębiorstwa którego wchodzą urządzenia przesyłowe w rozumieniu art. 49 k.c., służebności polegającej na możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z określonej nieruchomości w sposób niezbędny do korzystania z tych urządzeń zgodnie z ich przeznaczeniem. Na podstawie art. 305 ⁴ k.c. do zasiedzenia służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przypisy o zasiedzeniu służebności gruntowych.

Przesłankami nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie są: nieprzerwane posiadanie nieruchomości w granicach służebności, korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia oraz upływ terminu określonego w art. 172 § 1 lub 2 k.c. w zw. z art. 292 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c.

Odnosząc się do pierwszej przesłanki należy wskazać, iż w sprawie nie jest możliwe ustalenie dokładnej daty wybudowania linii (...) G.- K. i poprowadzenia przewodów elektrycznych przez działkę o numerze (...). Na powyższą okoliczność nie ma stosownych dokumentów. Jak wynika z twierdzeń wnioskodawczyni oraz zeznań świadków Z. C., J. K., A. P. i Z. F. linia, co do której decyzja o budowie zapadła już w roku 1968, istniała na pewno od 1971r. i wnioskodawczyni oraz jej poprzednicy prawni od tego czasu korzystali z linii do przesyłu prądu. Świadkowie wskazali także, iż regularnie przeprowadzane są oględziny urządzeń elektroenergetycznych, a także przeglądy i stosownie do okoliczności konieczne naprawy. Wobec powyższego uznać należy, iż posiadanie nieruchomości uczestniczki przez wnioskodawczynię i jej poprzedników prawnych we wskazany sposób odpowiada posiadaniu w granicach służebności przesyłu (art. 352 § 1 k.c.) oraz polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia jakim są przewody elektryczne za pomocą których następuje przesyłanie energii elektrycznej. Podmioty te korzystały bowiem z nieruchomości uczestniczki w celu zapewnienia należytego działania urządzeń przesyłowych zgodnie z ich przeznaczeniem. Nie budzi zatem także wątpliwości, iż posiadanie to polegało na korzystaniu z trwałych i widocznych urządzeń zgodnie z treścią art. 292 k.c. Wymaga przy tym zaznaczenia, iż już samo posadowienie oraz podłączenie urządzeń przesyłowych stanowiących elementy sieci energetycznej i wchodzących w skład przedsiębiorstwa czynnie prowadzącego działalność gospodarczą jest korzystaniem z urządzeń prowadzącym do zasiedzenia (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2012 r., II CSK 218/12, Legalis nr 667394). Skoro zatem przedsiębiorstwo prowadzone przez wnioskodawczynię i jej poprzedników prawnych funkcjonowało i wykonywało działalność w zakresie przesyłu energii przy użyciu urządzeń posadowionych na nieruchomości uczestniczki to korzystało z tych urządzeń w rozumieniu art. 292 k.c. Wskazać również należy, iż na mocy art. 340 k.c. w zw. z art. 352 § 2 k.c. sąd wiąże domniemanie ciągłości posiadania, którego uczestniczka nie obaliła.

Nadto sąd podzielił stanowisko wnioskodawczyni, iż posiadanie służebności było posiadaniem w dobrej wierze. Zasadniczą kwestią w niniejszej sprawie jest fakt, iż sąd wiąże do momentu obalenia go przez uczestnika postępowania domniemanie dobrej wiary wynikające z art. 7 k.c., zgodnie z którym jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. Przy czym dobrą wiarę rozumie się jako błędne, ale usprawiedliwione w danych okolicznościach przeświadczenie posiadacza służebności o przysługującym mu prawie do korzystania z cudzej nieruchomości. Dobra wiara posiadacza występuje wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność rozpoczęło się w takich okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza on cudzego prawa.

W przedmiotowej sprawie istotne jest, że działka oznaczona aktualnie nr 145 do 5.12.1990r. była własnością Skarbu Państwa, który był także właścicielem wybudowanej linii energetycznej. W związku z powyższym linia została wybudowana niewątpliwie za zgodą właściciela, z poszanowaniem prawa własności do działki nr (...) a dalsze korzystanie nie wymagało zgody kolejnych właścicieli.

W orzecznictwie ukształtował się pogląd, że wejście przez przedsiębiorstwa przesyłowe w posiadanie służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu w związku z uwłaszczeniem przedsiębiorstw państwowych, może uzasadniać przyjęcie dobrej wiary. Skoro bowiem przedsiębiorstwo państwowe w chwili objęcia służebności w posiadanie wiedziało, że urządzenia przesyłowe z których korzysta, bez sprzeciwu Skarbu Państwa jako ich właściciela, zostały zbudowane na nieruchomości Skarbu Państwa, za zgodą właściciela, a zatem ich budowa i korzystanie było legalne, nie wymagające dokonywania żadnych dodatkowych czynności cywilnoprawnych bądź administracyjnoprawnych. W tych okolicznościach przedsiębiorstwo przesyłowe po jego uwłaszczeniu na infrastrukturze przesyłowej, korzystając nadal w tym samym zakresie z nieruchomości Skarbu Państwa, mogło pozostawać w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza prawa właściciela gruntu (postanowienie Sądu Najwyższego z 18.01.2017r. w sprawie VCSK 159/16).

Uczestniczka postępowania w toku postępowania nie obaliła domniemania dobrej wiary – nie przedstawiła w tym zakresie żadnych dowodów. Nie wykazała tym samym, aby poprzednicy prawni wnioskodawczyni objęli posiadanie w okolicznościach, z których wynikałoby, że powinni mieć świadomość, że nie mają podstawy prawnej do korzystania w tym zakresie z nieruchomości. Wobec powyższego należy uznać, iż poprzednik prawny wnioskodawczyni uzyskał posiadanie w dobrej wierze.

Należy również wskazać, iż momentem istotnym dla przyjęcia dobrej lub złej wiary jest chwila objęcia rzeczy w posiadanie (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2016 r., II CSK 512/15, nr (...)). Późniejsze zmiany świadomości posiadacza pozostają bez wpływu na tę ocenę i w konsekwencji na długość okresu niezbędnego do tego pierwotnego sposobu nabycia prawa rzeczowego.

W dalszej kolejności należało rozważyć datę, w której mógł rozpocząć bieg termin zasiedzenia służebności.

Przedsiębiorca posiada nieruchomość w zakresie przesyłu od chwili wejścia na grunt w celu wybudowania urządzenia służącego do przesyłania energii elektrycznej (postanowienie Sądu Najwyższego z 24.05.2013r.,V CSK 287/12). Szczególna sytuacja powstaje wtedy gdy urządzenia państwowej osoby prawnej posadowione były na nieruchomości państwowej, a więc w sytuacji gdy ze względu na zasadę jednolitego funduszu własności państwowej, zarówno właścicielem nieruchomości obciążonej jak i posiadaczem służebności gruntowej przesyłu oraz właścicielem nieruchomości władnącej był Skarb Państwa.

W przedmiotowej sprawie, z uwagi na to, że właścicielem działki w momencie wybudowania na niej linii energetycznej był Skarb Państwa termin zasiedzenia nie mógł rozpocząć biegu przed dniem 05.12.1990 r. Przed tym dniem nie było możliwe władanie przez przedsiębiorstwa państwowe nieruchomością Skarbu Państwa. Dopiero z dniem 5 grudnia 1990 r., tj. z chwilą wejścia w życie art. 2 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79 poz. 464 ze zm.) grunty stanowiące własność Skarbu Państwa będące w dniu 5 grudnia 1990 r. w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa stawały się z tym dniem z mocy samego prawa przedmiotem użytkowania wieczystego tych podmiotów, a budynki, lokale i urządzenia wzniesione na tych nieruchomościach stawały się własnością tych osób prawnych ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2012 r., III CZP 93/11, nr Legalis 415757, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2014 r., II CSK 551/13, OSNC 2015/6/72).

Z dniem 05.12.1990 r. rozpoczął zatem bieg termin zasiedzenia służebności na działce nr (...).

Przy założeniu dobrej wiary poprzedników prawnych wnioskodawczyni w sprawie zastosowanie znajdzie 20-letni termin zasiedzenia służebności zgodnie z art. 172 k.c. w brzmieniu obowiązującym po wejściu w życie ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321 ze zm.).

Zakres, w jakim następuje zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu, nie musi ograniczać się w świetle art. 292 k.c. do pasa gruntu biegnącego pod linią elektroenergetyczną i wokół słupów. O zakresie tym decyduje zakres faktycznego władztwa, które dało podstawę do stwierdzenia zasiedzenia, oceniany z uwzględnieniem tego, że korzystanie zgodne z przeznaczeniem z urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomości wiąże się z potrzebą wkraczania na nieruchomość w celu utrzymywania ich w zdatności do użytku, chociażby potrzeba taka aktualizowała się rzadko (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2018 r., IV CSK 542/17).

Zakres czynności koniecznych i niezbędnych do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania linii energetycznej na działce (...) był przedmiotem opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki R. J.. Zdaniem biegłego na działce (...) nie ma urządzeń elektroenergetycznych zainstalowanych na ziemi wobec czego nie istnieje konieczność specjalnego zabezpieczania i wydzielania obszaru dla zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania linii. Zdaniem biegłego istniejące ograniczenia wynikające z innych przepisów wystarczająco zabezpieczają bezpieczną pracę urządzeń elektroenergetycznych (opinia biegłego R. J. k.181-182, 191-192, przesłuchanie biegłego k.240) . Nie negując ustaleń biegłego zauważyć jednak należy, że wykonywanie służebności przesyłu wiąże się z założeniem i utrzymywaniem urządzeń przesyłowych w zdatności do użytku, a ich usytuowanie na powierzchni gruntu, pod powierzchnią i nad gruntem w sposób nieunikniony wiąże się z potrzebą wkroczenia na ten grunt, chociażby potrzeba taka występowała sporadycznie. Przestrzeń zatem w jakiej przedsiębiorca przesyłowy może poruszać się realizując przysługującą służebność musi być oznaczona, przy tym jest to też przestrzeń, w której właściciel nieruchomości obciążonej nie może podejmować działań, które przedsiębiorcy przesyłowemu utrudniłyby lub uniemożliwiłyby wykonywanie służebności (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2015 r., V CSK 468/14)

W tej sytuacji sąd uznał, mając na uwadze, że służebność powinna być wykonywana z jak najmniejszym utrudnieniem dla nieruchomości obciążonej, że zakres korzystania z nieruchomości uczestniczki w ramach wykonywanej służebności powinien być zgodny z wytycznymi (...) Towarzystwa (...) (k.2014-210).

Biegły z zakresu geodezji R. N. uwzględniając te wytyczne ustalił na działce (...) obszar ograniczonego użytkowania o powierzchni 88m ² umożliwiający eksploatację linii, usunięcie awarii, wykonanie konserwacji, remontu, modernizacji i ewentualnej przebudowy. Strony nie wnosiły zastrzeżeń do opinii biegłego wobec czego sąd uznał ją za miarodajną do rozstrzygnięcia w sprawie.

Mając na uwadze powyższe ustalenia sąd uznał, iż wnioskodawczyni (...) S.A. z siedzibą w L. nabyła służebność przesyłu w dniu 06.12.2010 r. na działce nr (...). Treść służebności sąd ustalił zgodnie z żądaniem wniosku mając na względzie specyfikę prowadzonej przez wnioskodawczynię działalności, rodzaj i umiejscowienie linii przesyłowej. Jednocześnie uwzględniono by służebność w jak najmniejszym stopniu stanowiła uciążliwość dla nieruchomości obciążonej.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. oraz art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 623). Sąd nakazał przy tym pobrać od wnioskodawczyni wydatki związane z przeprowadzeniem dowodów poniesione przez Skarb Państwa.

SSR Alina Kowalewska