Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 czerwca 2019r. znak sprawy 390000/603/535820-2019 - (...), nr sprawy (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. ograniczył ubezpieczonej B. W. podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po 1 kwietnia 2019r. do kwoty odpowiadającej 100% przeciętnego wynagrodzenia wskazując, że podstawa wymiaru świadczenia po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być wyższa od tej kwoty. (decyzja – k. 19 stanowiącego załącznik do akt sprawy pliku akt organu rentowego, zwanego dalej aktami zasiłkowymi).

Ubezpieczona wniosła o zmianę tej decyzji poprzez ustalenie podstawy wymiaru świadczenia na kwotę 28 090, 02 zł, a ewentualnie o uchylenie rozstrzygnięcia organu i przekazanie mu sprawy do ponownego rozpoznania. We wniesionym odwołaniu powołała się na fakt pozostawania w okresie objętym decyzją w stosunku pracy przywołując na dowód raport miesięczny za czerwiec 2019r. obejmujący wypłatę nagrody uznaniowej ze wskazaniem wysokości odprowadzonych od niej m.in. składek na ubezpieczenie społeczne (k. 3, 7, 15)

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie na jego rzecz od ubezpieczonej kosztów procesu według norm przepisanych. (k. 9 - 10)

W toku procesu ubezpieczona wniosła o koszty procesu zgodnie z ustalonym spisem. (k. 59)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

B. W. była zatrudniona w (...) Bank (...) spółce akcyjnej w W. w okresie 1 sierpnia 2005r. – 31 marca 2019r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Miesięczne wynagrodzenie ubezpieczonej wynosiło 21 450 zł.

dowód: zaświadczenie płatnika składek – k. 2 – 5 akt zasiłkowych

Od 27 marca 2019r. nie krócej niż do 12 lipca 2019r. ubezpieczona pozostawała nieprzerwanie niezdolna do pracy.

Płatnik składek wypłacił jej w związku z tą niezdolnością zasiłek chorobowy za okres 27 – 31 marca 2019r. Wobec zaś ustania zatrudnienia przekazał organowi rentowemu dotyczące ubezpieczonej zaświadczenie (...) obejmujące okres 27 marca 2019r. - 17 kwietnia 2019r. wraz z zaświadczeniem ZUS Z – 3. W zaświadczeniu tym wskazano wyraźnie, iż okres zatrudnienia zakończył się w dniu 31 marca 2019r.

dowód: zaświadczenie płatnika składek – k. 2 - 5 akt zasiłkowych, (...) k. 1, 6,12, 22, 24 akt zasiłkowych, dokumentacja zgłoszeniowa – k. 27 – 30

W dniu 14 maja 2019r. B. W. złożyła w organie rentowym oświadczenie na potrzeby wypłaty zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia (ZUS Z – 10).

Takie same oświadczenia ubezpieczona złożyła także 28 maja 2019r. i po 17 czerwca 2019r. w związku z otrzymaniem kolejnego zwolnienia lekarskiego.

Niesporne, nadto oświadczenia – k. 13 – 14, 16 – 17 akt zasiłkowych

Organ rentowy wypłacił B. W. zasiłek chorobowy za okres 1 kwietnia 2019r. – 31 maja 2019 r. wyliczony od podstawy wymiaru 4863, 34 zł, a za okres 1 czerwca 2019r. – 12 lipca 2019r. od podstawy wymiaru 4 950, 94 zł.

Niesporne, nadto karta zasiłkowa – k. 25 akt zasiłkowych

W czerwcu 2015r. były już pracodawca wypłacił ubezpieczonej nagrodę uznaniowa w wysokości 64 350 zł odprowadzając od niej składki na ubezpieczenie społeczne.

dowód: raport miesięczny – k. 7

Sąd zważył, co następuje.

Kwestię świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, do których należy zasiłek chorobowy, regulują przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. 2020.870), zwanej dalej ustawą zasiłkową.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 tej ustawy zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Jeśli niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia i trwa po jego ustaniu, byłemu pracownikowi w zasadzie nadal przysługuje prawo do zasiłku chorobowego, o ile nie wystąpią okoliczności wyszczególnione w art. 13 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

W niniejszej sprawie poza sporem leżało prawo B. W. do zasiłku chorobowego za okres po 1 kwietnia 2019r., sporną natomiast pozostawała podstawa wymiaru tego świadczenia. Ubezpieczona podnosiła bowiem, iż wypłata na jej rzecz w czerwcu 2019r. oskładkowanych należności ze stosunku pracy świadczy o trwaniu tytułu ubezpieczenia. Choć w odwołaniu powoływano się na trwanie stosunku pracy B. W. po 31 marca 2019r., to na rozprawie w dniu 25 czerwca 2020r. pełn. ubezpieczonej wskazała, iż odwołująca się nie kwestionuje ustania tego stosunku w dniu 31 marca 2019r., a jedynie nie utożsamia go - z powodu wskazanej wyżej wypłaty - z ustaniem tytułu ubezpieczenia.

Podstawa wymiaru zasiłku ustalana jest co do zasady z uwzględnieniem wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego będącego pracownikiem w okresie 12 miesięcy przez miesiącem wystąpienia niezdolności do pracy (art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej). W przypadku pobierających zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu ubezpieczenia tak wyliczona podstawa wymiaru może ulec jednak modyfikacji. Zgodnie bowiem z art. 46 zdanie 1 ustawy zasiłkowej podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być wyższa niż kwota wynosząca 100% przeciętnego wynagrodzenia. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od 3 miesiąca kwartału kalendarzowego, na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych (art. 46 zdanie 2 ustawy zasiłkowej).

Nie sposób przyjąć, że art. 46 ustawy zasiłkowej znajduje zastosowanie tylko w przypadku ubezpieczonych, których niezdolność do pracy powstała po ustaniu ubezpieczenia (w warunkach określonych w art. 7 ustawy zasiłkowej takie osoby nabywają też prawo do świadczenia). Stanowisko takie nie tylko nie ma oparcia w treści przepisu, ale i sprzeciwia mu się wykładnia systemowa. Zasiłek chorobowy ma rekompensować okresowy brak dochodu osobie czasowo, bez swojej winy, z uwagi na stan zdrowia pozbawionej możliwości zarobkowania. Powiązanie wysokości zasiłku (podstawy wymiaru świadczenia) z zarobkami (podstawą wymiaru składek) wynika właśnie z funkcji kompensacyjnej. Zasiłek chorobowy ma zastępować pracownikowi to wynagrodzenie, które by uzyskał, gdyby nie zachorował. Osoba nie będąca w stosunku pracy nie uzyskuje wynagrodzenia (podobnie rzecz ma się w przypadku innych tytułów ubezpieczenia), nie sposób zatem określić kwoty, którą zasiłek miałby zastępować. Nie wiadomo, czy, nie pozostając niezdolną do pracy, osoba taka uzyskałaby nowy tytuł ubezpieczenia, a jeśli tak, z jakim przychodem. Z tego względu ustawodawca odwołał się w przypadku takich osób do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Na ścisłe powiązanie zasiłku chorobowego z utraconym wskutek choroby dochodem wskazuje chociażby brzmienie art. 40 ustawy zasiłkowej, zgodnie z którym nawet w przypadku zmiany wymiaru czasu pracy w miesiącu powstania niezdolności do pracy podstawę wymiaru świadczenia stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru. Zaprezentowana przez sąd interpretacja jest zbieżna ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w postanowieniu z dnia 17 czerwca 2014r. II UK 119/14 Legalis nr 1385252 i przytoczonych tam orzeczeniach.

Jak już wskazano, ubezpieczona ostatecznie nie kwestionowała, że jej stosunek pracy uległ rozwiązaniu z dniem 31 marca 2019r., a jedynie podnosiła, iż taka sytuacja nie odpowiada w jej wypadku ustaniu tytułu ubezpieczenia z uwagi na uzyskanie jeszcze w czerwcu 2019r. świadczeń pracowniczych. Stanowisko to nie jest trafne zarówno z uwagi na powoływany wyżej cel regulacji stanowiącej podstawę prawną zaskarżonej decyzji, jak i brzmienie przepisów ustawowych. Art. 46 ustawy zasiłkowej posługuje się pojęciem ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego. Definicja tytułu ubezpieczenia chorobowego zawarta jest w art. 3 pkt 1 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z nią tytuł ubezpieczenia chorobowego to zatrudnienie lub inna działalność, których podjęcie rodzi obowiązek ubezpieczenia chorobowego lub uprawnienie do objęcia tym ubezpieczeniem na zasadach dobrowolności w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Już sama ta definicja nakazuje uznanie, iż ustanie tytułu ubezpieczenia to ustanie zatrudnienia lub innej działalności, o jakich w niej mowa, niezależnie od tego, czy po takim ustaniu dochodzi czy też nie do wypłaty świadczeń.

Sama wypłata świadczeń z danego stosunku prawnego, nawet gdy te podlegają oskładkowaniu, nie ma znaczenia dla bytu stosunku, w konsekwencji istnienia tytułu ubezpieczenia. Tytuł ubezpieczenia w postaci zatrudnienia pracowniczego istnieje od dnia zawarcia umowy o pracę do jej rozwiązania także wówczas, gdy przez jakiś okres pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia, a w konsekwencji nie odprowadza składek.

Powstanie i ustanie tytułu ubezpieczeń dla danego ubezpieczonego określa się na podstawie art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. 2020.266) , zwanej dalej ustawą systemową, wskazującego okres podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. W przypadku pracowników jest to zgodnie z art. 13 pkt 1 ustawy systemowej okres od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Nie ma żadnych podstaw do utożsamiania otrzymania oskładkowanych świadczeń ze stosunku pracy z istnieniem tytułu ubezpieczenia. Analiza kompleksowa przepisów ustawy systemowej wskazuje, że tytuł ubezpieczenia oznacza określony rodzaj aktywności zarobkowej lub posiadanie (aktualnego) określonego źródła przychodów.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe ubezpieczonych będących pracownikami stanowi co do zasady przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 ustawy systemowej (art. 18 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 i art. 20 ust. 1 tej ustawy), a zatem przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Zgodnie z § 2 ust. 6 wydanego na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 49 ust. 1 ustawy systemowej rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad i trybu postepowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 września 2017r. (Dz.U.2017.1831) dla każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w raporcie lub imiennym raporcie miesięcznym korygującym uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat - od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy - stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy. Oczywistym jest wobec tej regulacji, że w przypadku należności ze stosunku pracy wypłaconych już po ustaniu tego stosunku obowiązek wykazania ich w raportach imiennych dotyczy raportów za miesiące, w których wypłata nastąpiła, wówczas też powstaje dopiero obowiązek odprowadzenia składek. Żaden przepis nie przewiduje jednak, by sytuacja ta powodowała objęcie byłego już pracownika za miesiąc, w którym pojawił się przychód lub inny okres ubezpieczeniem społecznym. Wskazać należy, iż sytuacje wypłaty świadczeń pracowniczych już po ustaniu zatrudnienia mają miejsce w praktyce dość często (jest to związane chociażby z ustawowym terminem wypłaty wynagrodzeń wynikającym z art. 85 § 2 k.p. - najpóźniej do 10 dnia kolejnego miesiąca), zatem gdyby miały one rzutować na bieg ubezpieczeń ustawodawca raczej unormowałby tę sytuację. W przypadku, gdy świadczenia otrzymywane po ustaniu zatrudnienia stanowią tytuł ubezpieczenia ustawodawca wyraźnie to reguluje w ustawie systemowej lub w innym akcie prawnym. Tak jest w przypadku pobierania świadczenia szkoleniowego (art. 6 ust. 1 pkt 21 ustawy systemowej) czy świadczenia pieniężnego dla byłego urzędnika mianowanego (art. 13 ¹ ustawy z dnia 16 września 1982r. o pracownikach urzędów państwowych /t.j. Dz.U 2020.537/) i byłego urzędnika służby cywilnej (art. 73 ustawy z dnia 21 listopada 2018r. o służbie cywilnej / t.j. Dz.U 2020.265).

Wszystko powyższe przemawiało za uznaniem, iż odwołująca się nie posiadała tytułu ubezpieczenia chorobowego od 1 kwietnia 2019r.

Skoro tytuł ten ustał z dniem 31 marca 2019r., to organ rentowy słusznie przyjął, iż uległa, na podstawie wskazanego w decyzji przepisu, ograniczeniu podstawa wymiaru należnego odwołującej się zasiłku chorobowego. W dniu 1 kwietnia 2019r. ostatnim kwartalnym przeciętnym wynagrodzeniem ogłoszonym dla celów emerytalnych było wynagrodzenie za czwarty kwartał 2018r. wynoszące 4863, 74 zł (Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 lutego 2019r. Taką też kwotę organ wskazał w decyzji z dnia 10 czerwca 2019r.

W tych warunkach sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonej jako nieuzasadnione. Wypada przy tym zauważyć, iż B. W. w istocie nie przedstawiła żadnej argumentacji prawnej, która przemawiałaby za jej stanowiskiem, trudno zatem odnieść się do niego w szerszy od zaprezentowanego sposób.

Stan faktyczny w rozpoznawanej sprawie ustalony w oparciu o nienasuwające wątpliwości dokumenty leżał poza sporem.

Orzeczenie o kosztach wydano na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Zgodnie z ogólną odpowiedzialnością za wynik postępowania ubezpieczona winna zwrócić organowi rentowemu koszty celowej obrony, w tym wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika. Kwota zasądzona na rzecz organu odpowiada stawce minimalnej przewidzianej w § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015r. (t.j.Dz.U. 2018.265)

Sygn. akt IX U 397/19

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować (bez udziału asystenta)

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron,

3.  z pismami lub za 21 dni.