Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUz 223/18

POSTANOWIENIE

Dnia 17 października 2018r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Daria Stanek

Sędziowie: SA Maciej Piankowski

SO del. Tomasz Koronowski (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2018r. w Gdańsku na posiedzeniu niejawnym

sprawy M. D.

z udziałem (...)Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o ubezpieczenie społeczne

na skutek zażalenia M. D.

na zarządzenie Przewodniczącego w IV Wydziale Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 25 kwietnia 2018r., sygn. akt IV U 339/18

postanawia:

uchylić zaskarżone zarządzenie.

SSA Maciej Piankowski SSA Daria Stanek SSO del. Tomasz Koronowski

Sygn. akt III AUz 223/18

UZASADNIENIE

Zarządzeniem z dnia 25 kwietnia 2018r. Przewodniczący w IV Wydziale Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Sądzie Okręgowym w Toruniu, na mocy art. 130 kpc, zwrócił odwołanie M. D. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 stycznia 2018r., gdyż nie uzupełnił on odwołania poprzez złożenie jego odpisu, do czego został w sposób prawidłowy zobowiązany.

Skarżący złożył zażalenie na powyższe zarządzenie, zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 468 § l kpc w zw. z art. 468 § 2 pkt l kpc poprzez zaniechanie podjęcia przez Sąd czynności wyjaśniających w celu usunięcia braku formalnego złożonego odwołania, polegającego na niezłożeniu jednego jego odpisu, pomimo braku jakichkolwiek przeszkód do usunięcia ww. braku w toku czynności wyjaśniających, a w konsekwencji zarządzenie zwrotu odwołania na podstawie art. 130 kpc, mimo iż art. 468 kpc stanowi lex specialis w stosunku do art. 130 § l kpc. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego zarządzenia w całości.

Organ rentowy nie ustosunkował się do zażalenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone zarządzenie podlega uchyleniu.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 21 kwietnia 2009r. (I UZ 7/09, OSNP 2011/1-2/28) - postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest dwuetapowe. Rozpoczyna się ono wnioskiem zgłaszanym do organu rentowego, przed którym toczy się w trybie postępowania administracyjnego, zmodyfikowanego przepisami szczególnymi, a kończy decyzją tego organu. Zarówno praktyka, jak i doktryna prawa są zgodne co do tego, że postępowanie przed organem rentowym jest postępowaniem prejurysdykcyjnym (przedsądowym), nie budzi też żadnych wątpliwości konstatacja, że odwołanie od decyzji organu rentowego rozpoczyna etap postępowania przed sądem pierwszej instancji. Odwołanie nie jest jednak pozwem, a jedynie pełni jego rolę. Z uwagi zaś na dwuetapowość postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i rygory procesowe związane z możliwością wniesienia odwołania, zwrot odwołania wywołuje inne skutki od zwrotu pozwu. Prowadzi bowiem do uprawomocnienia decyzji organu rentowego rozstrzygającej o określonych prawach albo obowiązkach odwołującego się, praktycznie pozbawiając go możliwości ponownego poddania sporu pod osąd organu odwoławczego. Z art. 477 9 § 1 kpc wynika bowiem, że odwołanie do sądu może być wniesione tylko w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji, a przekroczenie tego terminu z przyczyn zależnych od odwołującego prowadzi do konieczności odrzucenia odwołania (art. 477 9 § 3 kpc). Tożsame stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 16 lutego 2017r. (II UZ 78/16, LEX nr 2255427), podnosząc, że w judykaturze Sądu Najwyższego za utrwalony uważa się pogląd, że odwołanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych pełni rolę pozwu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1998r., II UKN 105/98 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2006r., I UK 314/05). Po skutecznym wniesieniu odwołania do sądu, rozpoznawana sprawa staje się sprawą cywilną, w rozumieniu art. 1 kpc, podlegającą rozpoznaniu i rozstrzygnięciu wedle reguł postępowania cywilnego, właściwych dla tej kategorii. Jednocześnie Sąd Najwyższy przypomniał, że odwołanie - pełniąc rolę pozwu - w istocie nim nie jest. Orzecznictwo Sądu Najwyższego akcentuje, że w przypadku pozwu procedura wstępna (kontrola formalna) służy zapewnieniu prawidłowego przebiegu procesu, a z jego zwrotem nie łączą się ujemne następstwa dla strony, która może ponownie wnieść sprawę do sądu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1996 r., II CKN 60/96). Tymczasem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dominuje zasada ograniczonego formalizmu, wyrażająca się między innymi wprowadzeniem do procesu czynności wyjaśniających (art. 468 § 1 kpc), co oznacza możliwość wzywania strony do usunięcia braków formalnych jedynie wówczas, gdy nie dadzą się usunąć w toku czynności wyjaśniających (art. 467 § 3 kpc). Jeżeli zatem dojdzie do zwrotu odwołania, to następuje uprawomocnienie się decyzji organu rentowego, która rozstrzyga o prawach lub obowiązkach strony. W rezultacie zwrot odwołania tamuje możliwość ponownego poddania sporu pod osąd organu odwoławczego.

Jak wskazano wyżej, odwołanie od decyzji organu rentowego pełni rolę pozwu, bo wszczyna postępowanie sądowe, ale jest przy tym szczególnym pismem procesowym, które podlega rygorom przewidzianym w art. 477 10 § 1 kpc. Zgodnie z tym przepisem winno ono zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji, określenie i zwięzłe uzasadnienie zarzutów i wniosków oraz podpis ubezpieczonego albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. Wskazane, niewątpliwie mniejsze, wymogi formalne odwołania w stosunku do pozwu podyktowane są interesem odwołującego się, który ma w ten sposób zapewnioną możliwość sądowej kontroli decyzji organu rentowego, bez konieczności, a czasem w braku możliwości, skorzystania z pomocy fachowego pełnomocnika. Przewodniczący lub wyznaczony przez niego sędzia dokonując wstępnego badania sprawy ustala, czy pismo wszczynające postępowanie sądowe spełnia niezbędne wymagania, pozwalające nadać mu dalszy bieg (art. 467 § 1 kpc). Pamiętać przy tym należy, że w myśl art. 467 § 3 kpc po wstępnym badaniu sprawy przewodniczący wzywa do usunięcia braków formalnych pisma tylko wówczas, gdy braki te nie dadzą się usunąć w toku czynności wyjaśniających.

W rozpoznawanej sprawie Przewodniczący w Sądzie Okręgowym w Toruniu, zarządzeniem z dnia 30 marca 2018r. zobowiązał pełnomocnika skarżącego do nadesłania dodatkowego odpisu odwołania z uwierzytelnionym odpisem pełnomocnictwa w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu odwołania. Zobowiązanie to zostało doręczone adresatowi w dniu 6 kwietnia 2018r. W zakreślonym terminie wprawdzie złożono odpis odwołania, ale było to odwołanie dotyczące nie M. D., a L. D., dlatego też zaskarżonym zarządzeniem odwołanie zostało zwrócone.

Przypomnieć należy, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przewidziany jest odrębny tryb postępowania, mający na celu odformalizowanie procesu i ułatwienie dochodzenia roszczeń. Temu celowi służy art. 468 kpc, który - odmiennie niż art. 130 kpc - przewiduje usunięcie braków formalnych na posiedzeniu sądowym (wyjaśniającym). Przepis art. 468 § 2 pkt 1 kpc, zgodnie z którym czynności wyjaśniające mają na celu usunięcie braków formalnych pism procesowych, jako przepis szczególny wyłącza możliwość zastosowania art. 130 § 1 kpc, tj. w tym wypadku zwrotu odwołania, w każdej sytuacji, gdy takie braki mogą być usunięte w trakcie czynności wyjaśniających. Inaczej rzecz ujmując, odwołanie w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych może być zwrócone w trybie art. 130 § 1 kpc tylko wówczas, gdy mimo wezwania nie usunięto takich jego braków, które uniemożliwiają podjęcie nawet czynności wyjaśniających. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z 21 kwietnia 2009r., I UZ 7/09 (OSNP 2011 nr 1-2, poz. 28), że w postępowaniu w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych, zwrotu odwołania w trybie art. 130 kpc, z powodu nieuzupełnienia braków formalnych odwołania wskazanych w art. 477 10 kpc, można dokonać tylko wtedy, gdy uprzednio nie przyniosła skutku próba ich uzupełnienia w toku czynności wyjaśniających, czego zabrakło w niniejszym postępowaniu.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, Sąd Apelacyjny uznał zaskarżone zarządzenie o zwrocie odwołania za błędne, gdyż dostrzeżony brak formalny odwołania w postaci braku jego odpisu powinien i mógł zostać usunięty w toku czynności wyjaśniających, których Sąd Okręgowy zaniechał. Skutkowało to uchyleniem przedmiotowego zarządzenia na podstawie art. 386 § 1 kpc w związku z art. 397 § 2 kpc.

SSA Maciej Piankowski SSA Daria Stanek SSO del. Tomasz Koronowski