Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE

Skarżąca J. H. domagała się stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w K. pod sygnaturą XVIII C 17/18, zalecenia temu Sądowi wykonania odpowiednich czynności w terminie trzech miesięcy. Wskazała skarżąca, że w marcu 2018 r. wytoczyła powództwo o rozwód, w lipcu 2018 r. odbyła się rozprawa, podczas której zostali przesłuchani powołani przez nią świadkowie, po odroczeniu rozprawy okazało się, że z powództwa jej męża toczy się z innym wydziale sądu sprawa o rozwód. W sprawie XVIII C 17/18 w listopadzie 2018 r. odbyło się posiedzenie, na którym przesłuchani zostali tylko świadkowie wskazani przez powoda. Nie rozpoznał sąd jej wniosku o powierzenie pieczy nad małoletnim synem, którego powód pozostawił w E. pod opieką swoich rodziców, wbrew złożonej deklaracji, nie przywiózł małoletniego do P. w celu przeprowadzenia badań psychologicznych. Nie spotkało się to z żadną reakcją sądu, który zwleka z rozpoznaniem sprawy, w szczególności zaś wniosku o udzielenie zabezpieczenia.

Skarb Państwa - Prezes Sądu Okręgowego w K. wniósł o oddalenie skargi.

Sąd Apelacyjny zważył co, następuje :

W sprawie objętej skargą w dniu 3 stycznia 2018 r. wpłynął do Sądu Okręgowego w K. pozew Y. H. o rozwód. W dniu 2 marca 2018 r. z żądaniem orzeczenia rozwodu wystąpiła J. H. i sprawa z jej powództwa była prowadzona przez Sąd Okręgowy w K. pod sygnaturą XVII C 460/18. W sprawie tej na rozprawie w dniu 18 lipca 2018 r. przesłuchani zostali świadkowie wskazani przez powódkę, po czym celem przesłuchania stron sąd rozprawę odroczył, a następnie po ustaleniu że wcześniej z powództwem o rozwód wystąpił mąż powódki, postanowieniem z 5 września 2018 r. jej pozew odrzucił. Zarządzeniem z 7 września 2018 r. rozprawa w sprawie z powództwa męża skarżącej wyznaczona została na 7 listopada 2018 r. W dniu 5 listopada 2018 r. wpłynął do Sądu wniosek pozwanej o udzielenie zabezpieczenia poprzez powierzenie jej pieczy nad małoletnim synem stron A. H.. Podczas rozprawy w dniu 7 listopada 2018 r. przesłuchani zostali świadkowie wskazani przez powoda, po czym zlecił sąd kuratorom przeprowadzenie wywiadów w miejscach zamieszkania stron, dopuścił dowód z opinii biegłego psychologa na okoliczność sytuacji rodzinnej małoletniego syna stron, jego związków uczuciowych z rodzicami, kompetencji wychowawczych stron, po czym rozprawę odroczył. Biegła, do której sąd zwrócił się o opracowanie opinii, w dniu 7 grudnia 2018 r. poinformowała, że przeprowadzenie badań okazało się niemożliwe, ponieważ małoletni syn stron nie został przez powoda przywieziony do P., a pozwana poinformowała, że nie ma ona możliwości przywiezienia dziecka do kraju. W dniu 18 grudnia 2018 r. wpłynął do sądu wniosek powoda o udzielenie zabezpieczenia przez powierzenie jemu pieczy nad małoletnim synem stron. W dniu 23 stycznia 2019 r. biegła zwróciła do sądu akta sprawy bez opinii. Pismem z 31 stycznia 2019 r. zwrócił się sąd do tłumacza przysięgłego o przetłumaczenie na język angielski pisma do Ministra Sprawiedliwości E., zawierającego prośbę o ustalenie, czy na terenie E. przebywa małoletni syn stron, jaka jest jego sytuacja wychowawczo-bytowa, kto sprawuje nad nim bieżącą opiekę, na czyim pozostaje utrzymaniu, jakim językiem włada, czy uczęszcza do jakiejś placówki edukacyjnej oraz o ustalenie, czy na terenie E. toczyły się lub toczą się sprawy opiekuńcze dotyczące małoletniego syna stron, w których uregulowana została prawnie opieka dziadków ojczystych nad nim. W dniu 12 lutego 2019 r. złożyła pozwana wniosek o pilne wydanie orzeczenia w przedmiocie zabezpieczenia pieczy nad synem. Dnia 22 lutego 2019 r. tłumacz przysięgły złożył w sądzie poświadczone tłumaczenie dokumentu. Pismem z 27 lutego 2019 r. zwrócił się Sąd do Ministerstwa Sprawiedliwości z prośbą o przekazanie odezwy do Ministerstwa Sprawiedliwości E. oraz o przesłanie tekstu prawa egipskiego w zakresie władzy rodzicielskiej i opieki nad małoletnim. W dniu 26 marca 2019 r. wpłynął do Sądu nadesłany z Ministerstwa tekst prawa obcego. Według informacji udzielonej przez Ministerstwo, w dniu 9 kwietnia 2019 r. odezwa została przekazana do Ministerstwa Sprawiedliwości E.. Pismem z 14 czerwca 2019 r. zwrócił się Sąd do Ministerstwa Sprawiedliwości o informację co do wykonania odezwy. Ministerstwo w dniu 4 lipca 2019 r. poinformowało Sąd, że nie otrzymało jeszcze odpowiedzi na wniosek skierowany do Ministerstwa Sprawiedliwości E. i że zwróci się z zapytaniem, kiedy można spodziewać się tej odpowiedzi.

Odroczenie rozprawy w dniu 7 listopada 2018 r. nastąpiło wobec zlecenia przez Sąd kuratorom przeprowadzenia wywiadów środowiskowych w miejscu zamieszkania stron, dopuszczenia dowodu z opinii biegłego psychologa, po czym jak wynika z treści wydanego w tym przedmiocie postanowienia, zamierzał sąd przesłuchać świadków zawnioskowanych w odpowiedzi na pozew. W związku z dopuszczeniem dowodu z opinii biegłego wstrzymał sąd rozpoznanie zgłoszonego przez pozwaną w piśmie z 5 listopada 2018 r. wniosku o udzielenie zabezpieczenia przez powierzenie jej pieczy nad małoletnim synem stron. O udzielenie zabezpieczenia wystąpił następnie, pismem z 18 grudnia 2018 r., powód domagając się powierzeniu jemu pieczy nad synem.

Przeprowadzenie poprzedzających sporządzenie przez biegłą opinii badań z udziałem małoletniego syna stron okazało się niemożliwe, gdyż jak poinformowała biegła sąd w dniu 7 grudnia 2018 r., powód dziecka do P. nie przywiózł.

Po tej dacie zwrócił się Sąd Okręgowy o udostępnienie tekstu prawa egipskiego do Ministerstwa Sprawiedliwości i za jego pośrednictwem z odezwą, po zleceniu jej przetłumaczenia, do Ministerstwa Sprawiedliwości E..

Innych czynności mających na celu wydania rozstrzygnięcia odnośnie do wniosków o udzielenie zabezpieczenia i orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie nie podjął.

W rezultacie niepodjęcia takich czynności w oczekiwaniu na informacje, o udzielenie których zwrócił się Sąd do Ministerstwa Sprawiedliwości E. doszło w sprawie do przewlekłości postępowania, co uzasadnia skargę pozwanej w myśl art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

Uzyskanie tych informacji w rozsądnym terminie jest niepewne. Odpowiedź na większość pytań, jak zadał sąd stronie egipskiej, zawiera przy tym zgromadzony już w sprawie materiał procesowy. Fakt, iż na terenie E. przebywa małoletni syn stron wynika z oświadczeń stron i stanowi istotę problemu w ramach rozstrzygania o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej nad nim. Wynika z oświadczeń stron, że bieżącą opiekę nad ich synem sprawują rodzice powoda. Powód podał, że małoletni uczęszcza do szkoły w E.. Z oświadczeń stron i zeznań świadków płynie wniosek, że włada on językiem arabskim. Sytuacji wychowawczo-bytowej małoletniego w E. także dotyczą zeznania przesłuchanych w sprawie osób i oświadczenia stron. Nie może mieć ona istotnego znaczenia przy rozstrzyganiu o sposobie roztoczenia nad nim opieki przez rodziców, których stałe miejsce zamieszkania, jak wynika z materiału procesowego sprawy, znajduje się w Polsce. Temu, że na terenie E. toczyły się lub toczą sprawy opiekuńcze dotyczące syna stron, w których prawnie uregulowana została opieka nad nim dziadków ojczystych zdaje się przeczyć oświadczenie powoda, który odpowiadając na pytanie sądu, czy toczyły się sprawy opiekuńcze dotyczące małoletniego wskazał jedynie sprawę prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Chorzowie. Wyjaśnieniu dalszych wątpliwości w tym zakresie mogło służyć przesłuchanie przez sąd na rozprawie stron.

Oczekując na odpowiedź strony egipskiej zaniechał tymczasem sąd wyznaczenia rozprawy, przeprowadzenia na niej zamierzonego przesłuchania świadków, zawnioskowanych w odpowiedzi na pozew, przesłuchania stron, tudzież rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosków o udzielenie zabezpieczenia. Podczas rozprawy miałby sąd możliwość odebrania od powoda oświadczenia co do przyczyn nieprzywiezienia do P. syna, co wszak on deklarował i pouczenia go o treści art. 233 § 2 k.p.c., wyjaśnienia w oparciu o zeznania stron sytuacji prawnej małoletniego w E., mianowicie, czy sprawowanie nad nim opieki przez dziadków ojczystych zostało tam prawnie uregulowane, dokonania ustaleń istotnych przy rozstrzyganiu o sposobie roztoczenia pieczy nad małoletnim w trakcie trwania procesu i władzy rodzicielskiej nad nim i o żądaniu rozwiązania małżeństwa.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, stosownie do art. 12 ust. 2 ustawy z 17 czerwca 2004 r. stwierdzić należało przewlekłość postępowania w sprawie objętej skargą, a na podstawie art. 12 ust. 3 tej ustawy zalecić podjęcie przez sąd odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie.

SSO Tomasz Tatarczyk SSA Ewa Tkocz SSA Anna Bohdziewicz