Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2018 r. w Gdańsku

sprawy A. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji A. A.

od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu - IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 4 maja 2016 r., sygn. akt IV U 1479/15

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje ze Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego w Gdańsku na rzecz adwokat T. M. kwotę 147,60 (sto czterdzieści siedem 60/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

SSA Alicja Podlewska SSA Jerzy Andrzejewski SSA Bożena Grubba

Sygn. akt III AUa 1201/16

UZASADNIENIE

Ubezpieczony A. A. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 5 października 2015 r. odmawiającej mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ubezpieczony wniósł o zmianę decyzji wskazując, że był zatrudniony jako pilarz, lecz choroba jaką posiada nie pozwala mu podjąć zatrudnienia w tym zawodzie, nie jest w stanie utrzymać piły w dłoniach, choruje na dnę moczanową wielostawową i nadciśnienie tętnicze.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia
4 maja 2016 r. w sprawie IV U 1479/15 oddalił odwołanie.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu pierwszej instancji. Ubezpieczony A. A., ur. (...) posiada wykształcenie podstawowe, w okresie aktywności zawodowej wykonywał pracę na stanowisku drwala - motorniczego. W okresie od dnia 2 czerwca 2012 r. do dnia 30 czerwca 2015 r. był uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Ubezpieczony w dniu 21 maja 2015 r. wystąpił z wnioskiem o przyznanie
mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. Orzeczeniem z dnia 6 sierpnia
2015 r. lekarz orzecznik ZUS (po rozpoznaniu: dnawe zapalenie stawów, nadciśnienie tętnicze
i otyłość) uznał ubezpieczonego ze nadal częściowo niezdolnego do pracy do sierpnia 2016 r.
W wyniku złożonego zarzutu wadliwości sprawa została skierowana do komisji lekarskiej ZUS, która (po rozpoznaniu: okresowy zespół bólowy w przebiegu dny moczanowej, nadciśnienie tętnicze
w okresie wydolności serca, otyłość brzuszna i dyslipidemia) orzekła o braku długotrwałej niezdolności do pracy. Na tej podstawie organ rentowy zaskarżoną decyzją odmówił wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Sąd Okręgowy weryfikując stanowisko pozwanego dopuścił dowodów z opinii biegłych sądowych reumatologa i kardiologa-internisty. Biegły kardiolog-internista po rozpoznaniu nadciśnienia tętniczego (...)/ (...), dyslipidemii i dny moczanowej uznał ubezpieczonego za zdolnego do pracy z powodu nadciśnienia tętniczego. W ocenie biegłego, nadciśnienie jest dobrze kontrolowane, a jedno z nielicznych badań serca - ECHO z 2014 r. jest prawidłowe. Biegły sądowy reumatolog po rozpoznaniu dny moczanowej i choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa uznał ubezpieczonego za zdolnego do pracy. W ocenie biegłego zarówno otyłość, ruchomość kręgosłupa i stawów jest w granicach normy bez cech artropatii dnawej, bez guzków dnawych. Biegły odnotował pełny zakres ruchomości stawów i zaznaczył, że badania laboratoryjne wykazały niskie parametry zapalne. Z opinią biegłego reumatologa nie zgodził się skarżący, który zarzucił brak pominięcia w opisie istotnych zmian w narządzie ruchu, w ocenie skarżącego nie
ma on pełnego zakresu ruchomości, gdyż ma znaczne ograniczenia w stawach, a biegły nie badał ograniczeń ruchomości dłoni, palców ani nadgarstka. Nadto wskazywał, że w badaniu RTG z sierpnia 2016 r. występują ogniska osteolityczny kości łódeczkowatej, księżycowatej, grochowatej kości nadgarstka, oraz w głowie kości łokciowej lewej. Biegły nie wskazał, że mogą one być przyczyną artropatii dnawej, a w przyszłości guzków dnawych, powikłań dny moczanowej wielostawowej. Nie porusza deformacji obu stóp, bloków kostny, które mogą być powikłaniem w przebiegu tej choroby. W ocenie skarżącego jego schorzenie postępuje i tylko dzięki lekom może jeszcze funkcjonować. Skarżący przedłożył wynik badania zdjęć RTG uda, kolana, kości łokcia przedramienia i kręgosłupa. Biegły sądowy reumatolog ustosunkowując się do zastrzeżeń skarżącego, podtrzymał swoją opinię, nie negując, że w badaniu radiologicznym występują drobne ogniska osteolityczne w kościach nadgarstka, ale - w ocenie biegłego - nie mają one znaczenia klinicznego. W badaniu klinicznym biegły nie stwierdził cech upośledzenia funkcji stawów rąk w stopniu uniemożliwiającym zatrudnienie. Biegły zaznaczył, że schorzenie jest przewlekłe, wymaga leczenie i rehabilitacji w trybie ambulatoryjnym w zależności od stopnia zaostrzenia dolegliwości. Jednocześnie wyjaśnił, że nie jest mu znana teoria, że ogniska osteolityczne kości nadgarstka mogą być przyczyną artropatii dnawej,
a w przyszłości guzków dnawych. W ocenie biegłego zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa w badaniu radiologicznym bez większego upośledzenia funkcji kręgosłupa nie powodują niezdolności
do zatrudnienia. Skarżący podtrzymał swoje stanowisko. Sąd Okręgowy w oparciu o opinię biegłych, w tym kluczową opinię biegłego reumatologa, nie miał wątpliwości, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Zdaniem Sądu nie było potrzeby powoływania biegłego w nowej osobie. Sąd uznał opinię biegłych za przekonujące, zaś płynące z nich wnioski o braku niezdolności do pracy
za logiczne i uzasadnione. Zdaniem Sądu w sprawie zostały wyjaśnione wszystkie istotne dla sprawy okoliczności dotyczące stanu zdrowia wnioskodawcy oraz jego zdolności do zatrudnienia. Nie zachodziły zatem podstawy, aby stanowisko skarżącego zyskało aprobatę Sądu. O istnieniu niezdolności do pracy decyduje zaawansowanie rozpoznanych zmian chorobowych. Z opinii powołanych w sprawie biegłych wynikało zaś jednoznacznie, że stopień naruszenia sprawności organizmu skarżącego nie jest na tyle duży, by powodować jego niezdolność do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm., dalej ustawa). Biegły reumatolog wskazywał brak cech artropatii dnawej, brak guzków dnawych, posiadanie pełnego zakresu ruchomości stawów
i niskie parametry zapalne w badaniach laboratoryjnych. Zdaniem Sądu należało więc podzielić wnioski biegłego o zdolności skarżącego do pracy zgodnie z kwalifikacjami - ubezpieczony
ma wykształcenie podstawowe i prawidłowo jego zdolność do pracy była oceniana w odniesieniu
do możliwości wykonywania pracy pracownika fizycznego. Biegły jednoznacznie wskazał, że może on wykonywać proste prace fizyczne. Sąd oczywiście nie negował, że skarżący posiada schorzenia rozpoznane przez biegłych, które wymagają stosowania odpowiedniego leczenia. Biegły reumatolog wprost wskazywał, że schorzenie ubezpieczonego jest przewlekłe, wymaga leczenie i rehabilitacji w trybie ambulatoryjnym w zależności od stopnia zaostrzenia dolegliwości. Niemniej jednak, sam fakt ich posiadania oraz pozostawanie pod kontrolą lekarską, nie stanowi podstawy do uznania niezdolności skarżącego do pracy. Mając powyższe na uwadze Sąd uznając, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy w rozumieniu art. 12-13 z zw. z art. 57 ustawy i stosownie do art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od wyroku wywiódł ubezpieczony zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

- błędne ustalenia faktyczne, które miały wpływ na treść wyroku polegające na stwierdzeniu, że jest
on zdolny do pracy,

- naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie za wiarygodne wyników badania z dnia 8 września 2015 r. w sytuacji, gdy podnosił okoliczności jedynie pobieżnego przebadania go przez komisję lekarską oraz uznania za wiarygodne ustaleń sprzecznych z wynikami badań.

W oparciu o powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie jego niezdolności do pracy i przyznanie renty, a także o dopuszczenie dowodu z opinii innej komisji lekarskiej na okoliczność niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu apelacji wnioskodawca wskazał, że zaskarżony wyrok jest niesłuszny, ponieważ został oparty na pobieżnych wynikach badania przeprowadzonego bez pełnego wykorzystania sztuki lekarskiej w zakresie kardiologii i reumatologii. Poza tym w części bazowano
na nieaktualnym badaniu (ECHO z 2014 r.) bez ponowienia badań, mimo pogorszenia samopoczucia na tle kardiologicznym i reumatologicznym. W efekcie Sąd przyjął ustalenia, które nie mają potwierdzenia w wynikach badań. Skarżący wskazał, że bóle kręgosłupa uniemożliwiają
mu wykonywanie pracy mimo poddawania się zabiegom rehabilitacyjnym. Występuje upośledzenie stawów rąk i stóp, które utrudniają wykonywanie pracy i chodzenie. Nie ustalono wpływu dny moczowej na jego organizm.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja A. A., w świetle uzupełnionego przez Sąd II instancji materiału dowodowego w trybie art. 382 k.p.c., nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zważyć należy, że część zarzutów apelacji dotyczących naruszenia przez Sąd Okręgowy prawa procesowego okazała się zasadna w sposób skutkujący przeprowadzeniem przez Sąd
II instancji uzupełniającego postępowania dowodowego. Niemniej jednak ocena materiału dowodowego zgromadzonego przed sądami obu instancji potwierdziła ostateczną prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego.

Na wstępie podkreślić należy, że postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, wszczynane jest w wyniku wniesienia przez ubezpieczonego odwołania od decyzji organu rentowego. Ma więc ono charakter odwoławczy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005 nr 3, poz. 43). W sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego treść decyzji wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz rozstrzygnięcia sądu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000, nr 15, poz. 601). Przedmiotem postępowania sądowego w sprawach dotyczących ubezpieczenia społecznego jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu. Postępowanie to jest zatem postępowaniem kontrolnym. Badanie legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji. Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy.

Zatem przedmiotem badania w niniejszej sprawie jest, czy zaskarżona decyzja organu rentowego jest prawidłowa i czy wnioskodawca na dzień jej wydania, tj. 5 października 2015 r. był nadal osobą częściowo niezdolną do pracy (po dniu 30 czerwca 2015 r.).

Przypomnieć należy, że organ rentowy decyzją z dnia 20 czerwca 2012 r. przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 2 czerwca 2012 r. do dnia 31 maja 2013 r. (decyzja - k. 34-35 a.r. dot. wn. z 2012 r.). Następnie decyzją z dnia
26 czerwca 2013 r. przyznano mu prawo do świadczenia rentowego z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2013 r. do dnia 30 czerwca 2015 r. (decyzja - k. 53 a.r. dot. wn. z 2012 r.). Ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie prawa do świadczenia w dniu 21 maja 2015 r. załączając zaświadczenie o stanie zdrowia (druk N-9), wystawione przez lekarza reumatologa,
w którym rozpoznał on jako chorobę podstawową dnę moczanową, a jako schorzenia współistniejące – nadciśnienie tętnicze, dyslipidemię, otyłość brzuszną (wniosek - k. 59 a.r. dot. wn. z 2012 r.,
zaświadczenie - k. 39 a.r. dok. med.). Lekarz orzecznik ZUS w opinii lekarskiej z dnia 15 czerwca 2015 r. uznał, że wnioskodawca jest częściowo niezdolny do pracy do dnia 30 czerwca 2020 r. (opinia - k. 41-42 a.r. dok. med.). W związku z kontrolą prawidłowości orzekania sprawa została przekazana
do komisji lekarskiej ZUS, która w opinii z dnia 6 sierpnia 2015 r. uznała, że ubezpieczony z powodu dnawego zapalenia stawów, nadciśnienia tętniczego i otyłości jest nadal częściowo niezdolny do pracy do sierpnia 2016 r. (opinia - k. 45 a.r. dok. med.). W związku z kontrolą prawidłowości orzekania sprawa została ponownie przekazana do rozpoznania komisji lekarskiej ZUS, która w opinii z dnia
8 września 2015 r. (po rozpoznaniu okresowego zespołu bólowego w przebiegu dny moczanowej, nadciśnienia tętniczego w okresie wydolności serca, otyłości brzusznej i dislipidemii) uznała,
że z uwagi na poprawę stanu zdrowia w zakresie funkcji ruchowych i lokomocyjnych organizmu – brak jest długotrwałej niezdolności do pracy (opinia - k. 51 a.r. dok. med.).

Sąd Okręgowy weryfikując stanowisko organu rentowego i mając na względzie zakres schorzeń wskazany w zaświadczeniu o stanie zdrowia dopuścił dowód z opinii biegłego reumatologa (o co wnosił ubezpieczony w odwołaniu) oraz kardiologa – internistę. Biegli sądowi rozpoznali
u wnioskodawcy nadciśnienie tętnicze (...)/ (...), dyslipidemię i dnę moczanową uznając
go za zdolnego do pracy po dniu 30 czerwca 2015 r. Biegły sądowy reumatolog w opinii uzupełniającej wskazał, że w badaniu radiologicznym występują drobne ogniska osteolityczne
w kościach nadgarstka, ale nie mają one znaczenia klinicznego. W badaniu klinicznym brak jest cech upośledzenia funkcji stawów rąk w stopniu uniemożliwiającym zatrudnienie.

Sąd Apelacyjny uzupełniając w trybie art. 382 k.p.c. postępowanie dowodowe w pierwszej kolejności zwrócił się dwukrotnie o sprecyzowanie przez biegłego sądowego reumatologa J. P. wniosków końcowych opinii z dnia 12 stycznia 2016 r. i z dnia 21 marca 2016 r.

Biegły sądowy reumatolog J. P. w opiniach uzupełniających wskazała, że w badaniu narządu ruchu kręgosłup występuje ograniczona ruchomość w odcinku lędźwiowym głównie ze względu na otyłość. Stawy obwodowe kończyn górnych i dolnych bez obrzęków, pełny zakres ruchu. Od 2011 r. leczony z powodu dny moczanowej, przyjmuje przewlekle M., w czasie ataków C.. Z wywiadu ataki dny moczanowej średnio co 3 miesiące.
W badaniu narządu ruchu bez cech artropatii dnawej, zdolny do pracy jako drwal-pilarz w pełnym wymiarze godzin w związku ze schorzeniem narządu ruchu. Rzadko występujące napady dny moczanowej do leczenia ambulatoryjnego w ramach zwolnienia lekarskiego (opinie – k. 97 a.s.
t. I, k. 103 a.s. t. I.).

Następnie w związku ze złożonymi przez ustanowionego w postępowaniu apelacyjnym pełnomocnika z urzędu wnioskami dowodowymi o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego: reumatologa w innej osobie, neurologa i specjalisty medycyny pracy, Sąd Apelacyjny dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych reumatologa K. K., specjalisty medycyny pracy B. J. i neurologa W. N..

Biegły sądowy reumatolog - internista K. K. w opinii z dnia
12 września 2017 r. rozpoznała u ubezpieczonego: dnę moczanową, zmiany zwyrodnieniowe
w zakresie stawów obwodowych i kręgosłupa - nie powodujące aktualnie stanu zapalnego, ani też ograniczenia sprawność narządu ruchu (są one jedynie wykazane radiologicznie), nadciśnienie tętnicze, otyłość brzuszna oraz dyslipidemię. Zdaniem ww. biegłego wnioskodawca jest zdolny
do pracy w pełnym wymiarze godzin. Nie stwierdzono żadnego ograniczenia sprawności ruchowej
w żadnym stawie obwodowym, ani też w zakresie sprawności kręgosłupa. Objawy rozciągowe
są ujemne, a stawy obwodowe cechuje ruchomości w pełnym zakresie, bez cech stanu zapalnego oraz bez zniekształceń, które mogłyby powstać na wskutek przebytych stanów zapalnych zniekształcających/ jak bywa czasami przy stanach zapalnych na tle skazy moczanowej/ tu ich nie ma. Zmiany występujące w badaniach radiologicznych mają charakter zmian zwyrodnieniowych odpowiednich do wieku badanego. Może pracować jako drwal motorniczy. Poprawy w stanie zdrowia wnioskodawcy mogła nastąpić po zastosowaniu odpowiedniej diety i regularnym przyjmowaniu leków obniżających poziom kwasu moczowego w krwi (opinia – k. 151-153 a.s. t. I).

Biegły sądowy B. J. w opinii sądowo-lekarskiej z dnia 31 stycznia 2018 r.
w części dotyczącej badania przedmiotowego wskazał, że narząd ruchu, jak w badaniu ortopedycznym - kręgosłup o zachowanych krzywiznach, skłon i rotacja z nieznacznym ograniczeniem, zarysy stawów obwodowych prawidłowe, ruchomość bierna i czynna z niewielkim ograniczeniem
i bolesnością w stawach barkowych i dłoni, siła mięśniowa prawidłowa, obrzęków ani stanu zapalnego stawów nie stwierdził, a układ nerwowy: bez istotnych objawów deficytu w zakresie nn. czaszkowych i rdzeniowych, odruchy prawidłowe, objawy rozciągowe ujemne, objaw Romberga nieobecny, siła mięśniowa prawidłowa, zaniki mięśniowe nie stwierdzono, zaburzenia czucia w zakresie dłoni, bladość i zasinienie skóry palców.

Biegły sądowy specjalista medycy pracy rozpoznał u wnioskodawcy: wieloletnią dnę moczanową z okresowymi zaostrzeniami stawowymi; zmiany zwyrodnieniowo- dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i L-K z blokiem kostnym L 4/5; podejrzenie choroby zawodowej: zespołu wibracyjnego, postać mieszana; nadciśnienie tętnicze utrwalone, okres I/II; otyłość umiarkowana
z dyslipidemią; niewielki niedosłuch.

Biegły sądowy wskazał, że ubezpieczony od lat ma rozpoznaną i potwierdzoną dnę moczanową z odczynami zapalnymi stawowymi, leczoną farmakologicznie M.
i A., a w okresie częstych zaostrzeń zapalnych K.. Warunki pracy na stanowisku drwala-pilarza charakteryzują się ekspozycją na drgania mechaniczne i wibrację miejscową, zmienne, często niekorzystne warunki pogodowe (zimno, wiatr, wilgotność), ciężka pracę fizyczną ze znacznym obciążeniem stawów, hałas pilarek oraz ekspozycję na ukłucia kleszczy i potencjalne zak. krętkami Borrelia. Do chwili obecnej ubezpieczony nie był poddany takiej diagnostyce dodatkowej
i różnicowaniu rozpoznanej bez wątpienia dny moczanowej z nakładaniem się zmian w przebiegu zespołu wibracyjnego (takie rozpoznanie może sugerować współistnienie zmian rtg w kościach nadgarstka, zaburzenia czucia i ukrwienia skóry) oraz w kierunku ewentualnej boreliozy, czy określenia zmian w narządzie słuchu. Dopiero całościowa ocena ww. zmian pozwoli na pełną ocenę dalszej możliwości pracy na stanowisku drwala-pilarza. Potwierdzenie choroby zawodowej w tym kierunku - oznaczałoby częściową trwałą niezdolność do pracy na tym stanowisku, a współistnienie dny moczanowej wzmacniałoby przeciwwskazanie do wykonywania ciężkiej pracy fizycznej na tym stanowisku. Ponieważ postępowanie orzecznicze trwa już bardzo długo, dlatego biegły sądowy sugerował dla uzyskania jednoznacznego stanowiska pilne skierowanie ubezpieczonego
do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w G. w trybie pilnym w celu poddania
go kompleksowej ocenie diagnostyczno-różnicowej (opinia – k. 171-172 a.s. t. I).

Biegły sądowy neurolog W. N. w opinii z dnia 6 kwietnia 2018 r. rozpoznał u wnioskodawcy zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa uznając, że z powodów neurologicznych jest zdolny do pracy, przed i po dniu 30 czerwca 2015 r., w pełnym wymiarze godzin jako drwal.

Biegły sądowy neurolog wyjaśnił, że w badaniu neurologicznym nie stwierdził istotnych dla sprawności ubezpieczonego trwałych odchyleń od stanu prawidłowego - podobne wnioski wynikają również z innych ocen dostępnych w aktach sprawy. Ubezpieczony nie był leczony neurologicznie, nie był choćby konsultowany, leków z powodów neurologicznych przyjmować nie musiał, w oddziale neurologii nie hospitalizowany, specjalistycznych badań neuroobrazujących wykonywanych nie miał. W badaniach kręgosłupa metodą RTG - zmiany zwyrodnieniowo - dyskopatyczne kręgosłupa zaawansowane stosownie do wieku. Ograniczenie zdolności do pracy powoda związku z rozpoznaną
i leczoną dną moczanową zostało ocenione przez biegłego sądowego z zakresu reumatologii,
a nadciśnienie tętnicze i zaburzenia lipidowe przez biegłego sądowego z zakresu kardiologii. Biegły sądowy neurolog odnosząc się do opinii biegłego specjalisty medycy pracy wskazał, że lekarze biegli sądowi oraz lekarze orzecznicy ZUS powinni oceniać stan zdrowia ubezpieczonych na podstawie zgromadzonej do dnia badania dokumentacji leczenia. O dokumentacji takiej decydują lekarze leczący i to oni powinni kierować na badania i konsultacje medyczne - o ile uznają to za zasadne -
na przykład: wykonanie odczynów serologicznych w kierunku boreliozy, badanie audiometryczne lub w kierunku zespołu wibracyjnego. Lekarze orzecznicy nie powinni zajmować się diagnozowaniem
i leczeniem opiniowanych, są to długotrwałe oraz kosztowne procedury medyczne - co znacznie wydłuża czas postępowania sądowego.

Sąd Apelacyjny nie widzi podstaw, by kwestionować rzetelność i prawidłowość opinii biegłego sądowego J. P., która jest zbieżna z opinią biegłego sądowego reumatologa K. K., jak również opinii biegłego sądowego neurologa W. N.. Sąd Odwoławczy nie kwestionował również opinii sądowo-lekarskiej biegłego sądowego medycyny pracy B. J. w zakresie dotyczącym niezdolności do pracy
z ogólnego stanu zdrowia, natomiast kwestie związane z rentą z tytułu choroby zawodowej nie dotyczą niniejszej sprawy. Brak jest podstaw do przyjęcia, iż dobrane przez biegłych sądowych metody badania czy dokonana analiza dotychczasowej dokumentacji nie odpowiadają obowiązującym w tym zakresie standardom. Dokonane przez biegłych sądowych ustalenia zostały oparte
na szczegółowej analizie zarówno dokumentacji medycznej wnioskodawcy znajdującej się w aktach sprawy i złożonej przez niego, jak i wynikach przeprowadzonych badań, zaś wyprowadzone szczegółowo i logicznie uzasadnione wnioski nie pozostawiły najmniejszych wątpliwości w zakresie zasadności uznania ubezpieczonego za osobę zdolną do zatrudnienia po dniu 30 czerwca 2015 r. Wnioski wyprowadzone przez specjalistów nie pozostają w sprzeczności z przeprowadzonymi badaniami, a logicznie z nich wynikają. Opinie odpowiadają również wymogom stawianym przez art. 285 § 1 k.p.c., albowiem zostały uzasadnione w sposób przystępny i są zrozumiałe dla osób niedysponujących wiedzą medyczną, zaś wnioski swoje biegli sformułowali jasno i czytelnie. Ocena opinii biegłych dokonana w oparciu o właściwe dla jej przedmiotu kryteria zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, przy uwzględnieniu poziomu wiedzy biegłych, podstaw teoretycznych zaprezentowanego stanowiska, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych wniosków przekonuje, że są one miarodajne dla poczynienia ustaleń w przedmiocie zdolności
do pracy wnioskodawcy po dniu 30 czerwca 2015 r. Wnioski opinii biegłych sądowych zostały zobiektywizowane (tzw. potwierdzone) przedmiotowym badaniem lekarskim, analizą przebiegu klinicznego choroby ubezpieczonego, wynikami badań oraz wieloletnim doświadczeniem klinicznym biegłych sądowych.

Podkreślić należy, że ubezpieczony nie wniósł zastrzeżeń do opinii biegłego sądowego reumatologa K. K., medycyny pracy B. J. i neurologa W. N..

Sąd Odwoławczy na podstawie art. 227 w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. oddalił wnioski apelującego
w przedmiocie skierowania na badania do (...) celem przeprowadzenia badań, ponieważ diagnostyką schorzeń zajmują się lekarze prowadzący leczenie i wyspecjalizowane podmioty medyczne.

Ponadto Sąd Apelacyjny na podstawie art. 227 w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. oddalił wniosek
o uzupełniającą opinię biegłego medycyny pracy i o dopuszczenie dowodu z opinii Instytutu Medycyny Pracy, ponieważ intencją biegłego sądowego było diagnozowanie chorób zawodowych, natomiast niniejsza sprawa dotyczy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia. Zakres wskazanych przez biegłego sądowego badań wykracza poza zakres zaskarżonej decyzji, a więc przedmiot sporu.

Ponadto zaznaczyć należy, że wprawdzie zgodnie z art. 286 k.p.c. sąd może zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych, nie oznacza to jednak, że w każdym przypadku jest to konieczne. Potrzeba dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych może wynikać z okoliczności sprawy i podlega ocenie sądu orzekającego. Jeżeli zaś sąd uzyskał
od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, to nie
ma potrzeby żądania ponowienia lub uzupełnienia tego dowodu (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 lutego 1974 r., II CR 817/73, LEX nr 7404).

Sąd orzekający w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie ma obowiązku dopuszczania dowodów, tak długo, aż strona uzyska opinię odpowiadająca jej oczekiwaniom (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2012 r., I UK 351/11, LEX nr 1215268, tak też wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 września 2013 r., III AUa 231/13, LEX nr 1422416; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 19 września 2013 r., I ACa 531/13, LEX nr 1372353).

Sąd Apelacyjny mając na względzie, że wnioskodawca miał prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 2 czerwca 2012 r. do dnia 30 czerwca 2015 r. odwołał się
do treści wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2014 r., II UK 562/13, OSNP 2016/2/26, który wyjaśnił, że przepis art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.; dalej ustawa) stanowi, że prawo do świadczenia uzależnione od okresowej niezdolności do pracy ustaje z upływem okresu, na jaki to świadczenie przyznano. Przepis ten zawiera regułę porządkującą. Uwzględniając, że zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy prawo do świadczeń wymienionych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków (nabycie prawa in abstracto), a także to, że zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy realizacja tego uprawnienia uzależniona jest od wniosku ubezpieczonego (uzyskanie prawa
in concreto), zrozumiałe staje się, że decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dotyczące renty
z tytułu niezdolności do pracy mają charakter deklaratywny. Biorąc pod uwagę przepis art. 59 ust.
1 pkt 2 w związku z art. 13 ustawy, jasne jest również, że rozstrzygnięcie organu rentowego
w przedmiocie renty z tytułu niezdolności do pracy cechuje się hipotetycznością. W uzupełnieniu warto dodać, że ustanie prawa do renty może nastąpić również wcześniej niż to określono w art. 102 ust. 1 ustawy. Zgodnie z art. 101 pkt 1 ustawy będzie tak, w razie ustąpienia niezdolności do pracy. Przeciwna sytuacja zaistnieje, gdy ubezpieczony po dacie wskazanej w art. 102 ust. 1 ustawy nadal jest niezdolny do pracy. Ma on dalej prawo do renty (art. 100 ust. 1 ustawy), przy czym jego realizacja uzależniona jest od wystąpienia z odpowiednim wnioskiem (art. 129 ust. 1 ustawy). Sumą wskazanych rozważań jest stwierdzenie, że pojęcie ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, którym posługuje się ustawa emerytalna, jest trudne do zidentyfikowania. Cecha ta jest szczególnie widoczna, gdy kończy się okres, na który przyznano prawo do renty, a ubezpieczony występuje z nowym wnioskiem o potwierdzenie jego prawa na dalszy okres. W tym wypadku nie jest klarowna relacja zachodząca między przepisem art. 100 ust. 1 w związku z art. 129 ust. 1 ustawy a przepisem art. 102 ust. 1 ustawy. W sytuacji, gdy ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy, rozsądne jest zapatrywanie, że prawo do świadczenia nie ustaje (warunkiem jego realizacji jest jednak złożenie stosowanego wniosku). Oznacza to, że reguła wyrażana w art. 102 ust. 1 ustawy ma zastosowanie wyłącznie do sytuacji, gdy z upływem okresu na jaki przyznano prawo do renty ubezpieczony faktycznie nie jest niezdolny do pracy (ustanie uprawnienia in abstracto) albo nie wystąpił
o świadczenie na dalszy okres (ustanie prawa in concreto).

Sąd Najwyższy przyjął, iż w sytuacji, gdy ubezpieczony nie wystąpi o ustalenie prawa
do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres, dzień ustania prawa do renty jest tożsamy
z upływem okresu na jaki przyznano to świadczenie (art. 102 ust. 1 ustawy). Jeżeli natomiast wnioskodawca uruchomi tryb zmierzający do przyznania świadczenia na dalszy okres, to dzień ustania prawa do renty nie nastąpi - będzie tak w sytuacji wydania pozytywnej decyzji rentowej - albo będzie nim data uprawomocnienia się negatywnej decyzji organu rentowego w przedmiocie prawa do renty
z tytułu niezdolności do pracy.

Wnioskodawca wywodzi swoje roszczenia rentowe z przepisu art. 57 ust. 1 ustawy, który wśród przesłanek nabycia prawa do tego świadczenia wymienia stwierdzenie niezdolności do pracy. Samo pojęcie niezdolności do pracy i jej rodzaje (wraz z przesłankami orzekania o niej) zdefiniowane zostały w art. 12 oraz art. 13 tego aktu. W myśl pierwszego z powołanych przepisów, niezdolną
do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu, przy czym niezdolność jest całkowita, gdy oznacza utratę możności wykonywania jakiejkolwiek pracy,
tj. w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowisku pracy odpowiednio przystosowanym do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
8 grudnia 2000 r., II UKN 134/00, OSNAPiUS 2002 nr 15, poz. 359) i częściowa, gdy ogranicza się do utraty w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Ustawodawca odróżnia zatem dwa aspekty niezdolności do pracy, tj. ekonomiczny (obiektywne pozbawienie danej osoby możliwości zarobkowania w drodze wykonywania jakiejkolwiek pracy lub pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji) oraz biologiczny (stan organizmu dotkniętego schorzeniem naruszającym jego sprawność). Dopiero koniunkcja tych dwóch elementów pozwala
na uznanie danej osoby za niezdolną do pracy. W konsekwencji nie oznacza niezdolności do pracy niemożność wykonywania zatrudnienia spowodowana innymi przyczynami niż naruszenie sprawności organizmu i odwrotnie - nie jest ową niezdolnością biologiczny stan kalectwa lub choroby nieimplikujący wskazanych wyłączeń lub ograniczeń w świadczeniu pracy (tak m.in. w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2004 r., II UK 167/03,OSNP 2004 nr 18, poz. 320, z dnia
14 czerwca 2005 r., I UK 278/04, LEX nr 375618; z dnia 18 maja 2006 r., II UK 156/05, LEX
nr (...); z dnia 3 grudnia 2008 r., I UK 54/08, LEX nr 1001284 ; z dnia 8 czerwca 2010 r.,
II UK 399/09, LEX nr 611421 i z dnia 24 sierpnia 2010 r., I UK 64/10, LEX nr 653663). Na pojęcie kwalifikacji zawodowych składają się posiadana (rzeczywista) wiedza i umiejętności (wyuczone
i faktycznie nabyte, wykorzystywane jak i dotychczas niewykorzystywane). Dlatego możliwość kontynuowania dotychczasowej lub podjęcia innej pracy zarobkowej wymaga oceny rodzaju
i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy, przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności
do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: (1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia
i rehabilitacji; (2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Ostateczna konkluzja na temat tego, czy ubezpieczony jest, czy nie jest zdolny do pracy, musi więc uwzględniać – poza naruszeniem sprawności organizmu – także inne, wymienione w przepisie elementy.

Zdaniem Sądu Odwoławczego Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, że na dzień zaskarżonej decyzji pozwanego ubezpieczony pomimo rozpoznanych schorzeń miał zachowaną zdolność do pracy zarobkowej zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami (drwal motorniczy, pilarz),
a więc nie był osobą częściowo niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 3 w związku z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy, a co za tym idzie nie spełniał też warunku prawa do renty określonego w art. 57 ust.
1 pkt 1 ustawy.

Sąd Apelacyjny jeszcze raz podkreśla, że przedmiotem sporu jest, czy zaskarżona decyzja organu rentowego jest prawidłowa i czy wnioskodawca na dzień jej wydania, tj. 5 października 2015 r. był nadal osobą częściowo niezdolną do pracy (po dniu 30 czerwca 2015 r.). Postępowanie dowodowe dotyczyło niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia i było prowadzone w kierunku schorzeń wskazanych w zaświadczeniu o stanie zdrowia 21 maja 2015 r. Kwestie związane z podejrzeniem choroby zawodowej (ekspozycja na: drgania mechaniczne i wibrację miejscową, hałas, ukłucia kleszczy). wymagają złożenia stosownego wniosku i uruchomieniu procedury przed organem rentowym. Wnioskodawcę reprezentuje od maja 2017 r. pełnomocnik z urzędu, który mógł pouczyć go o prawie do złożenia takiego wniosku. Podkreślić należy z pełną stanowczości, że rolą sądu
w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy nie jest diagnozowanie ubezpieczonego i zlecanie
mu badań, które mają wykazać jego prawo do świadczenia. To lekarze leczący powinni kierować
na badania i konsultacje medyczne na przykład: wykonanie odczynów serologicznych w kierunku boreliozy, badanie audiometryczne lub w kierunku zespołu wibracyjnego. Lekarze biegli sądowi oraz lekarze orzecznicy ZUS powinni oceniać stan zdrowia ubezpieczonych na podstawie dokumentacji leczenia zgromadzonej do dnia badania.

Sąd Apelacyjny wziął również pod uwagę orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z dnia 22 kwietnia 2016 r. z symbolem (...) (narząd ruchu) – ustalony do dnia
31 maja 2018 r. (k. 154 a.s. t. I). Jednakże zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury orzeczenie
o stopniu niepełnosprawności, nawet znacznym, nie może być utożsamiane z orzeczeniem
o niezdolności do pracy jako przesłance prawa do renty. Niepełnosprawność nie jest odpowiednikiem niezdolności do pracy, gdyż rozumiana jest jako spowodowana naruszeniem sprawności organizmu niezdolność do wypełniania ról społecznych, co w praktyce może, ale nie musi oznaczać niezdolności do pracy (tak np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 11 lutego 2011 r., II UK 269/10; 17 lutego
2009 r., I UK 233/08). Rozstrzygające znaczenie w kwestii oceny zdolności wnioskodawcy do pracy należy zatem przypisać opiniom biegłych sądowych o specjalnościach adekwatnych do rodzaju schorzeń wynikających z dokumentacji lekarskiej ubezpieczonego, a te jednoznacznie wyklucza niezdolność wnioskodawcy do wykonywania zatrudnienia.

Z tych względów Sąd Apelacyjny uznał apelację ubezpieczonego za niezasadną
i na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w punkcie pierwszym sentencji.

Sąd II instancji w punkcie drugim na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 4 ust. 3 i § 15 ust.
2, oraz § 16 ust. 1 pkt 2 rozporządzania Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r.
w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1714 ze zm.) przyznał od Skarbu Państwa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku na rzecz adwokat T. M. kwotę 147,60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

SSA Alicja Podlewska SSA Jerzy Andrzejewski SSA Bożena Grubba