Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VII Ka 246/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2020 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie w VII Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Leszek Wojgienica

Protokolant: st. sekr. sąd. Marzena Wach

przy udziale prokuratora Prokuratury Okręgowej Piotra Miszczaka

po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 2020 roku sprawy Z. M., syna A. i Z. z d. T., urodzonego (...) w G., oskarżonego z art. 78 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o ochronie zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, na skutek wniesionej na niekorzyść oskarżonego apelacji prokuratora od wyroku Sądu Rejonowego w G. z dnia 27 stycznia 2020 roku, w sprawie (...)

I.  Uznając, że oskarżony w warstwie formalnej wyczerpał znamiona zarzucanego mu czynu, którego społeczna szkodliwość jest jednakże znikoma, na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. 1 § 2 kk w zw. z art. 437 § 2 kpk zaskarżony wyrok uchyla i postępowanie karne umarza;

II.  Na podstawie art. art. 632 pkt 2 kpk kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.

FORMULARZ UZASADNIENIA WYROKU SĄDU ODWOŁAWCZEGO (UK 2)

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VII Ka 246/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejowego w G. z dnia 27 stycznia 2020 roku, w sprawie (...)

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść wyroku, sprowadzający się do uznania, że zgromadzone dowody nie dają podstawy do przyjęcia, że oskarżony Z. M. nie dokonał przemieszczenia świń z zewnątrz bezpośrednio do swojego gospodarstwa, ale w obrębie swojego gospodarstwa, a w związku z tym nie był zobowiązany do uzyskania pozwolenia, o którym mowa w § 6 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2015 roku w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń (t.j. z 2018 roku, poz. 290), podczas gdy materiał dowodowy wskazuje, iż Z. M. prowadząc hodowlę świń w zarejestrowanej siedzibie stada z miejscowości (...) nr (...)-001 dokonał w dniu 13 maja 2019 roku przemieszczenia 10 macior prośnych oraz 45 warchlaków bez uzyskania pozwolenia Powiatowego Lekarza Weterynarii w G. na dokonanie ich przemieszczenia poza obręb gospodarstwa – zgodnie z definicją prowadzonego gospodarstwa określoną w art. 2 pkt 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o ochronie zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, a tym samym wyczerpał znamiona zarzucanego mu występku z art. 78 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Celnie zauważył autor apelacji, że analizując stan faktyczny w kontekście definicji gospodarstwa, sąd a quo dostrzegł kilka różnych definicji tego pojęcia z wyjątkiem tej, która zawarta jest w ustawie z dnia 11 marca 2004 roku o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Tymczasem w art. 2 pkt 8 wymienionej ustawy zawarta została wąska definicja gospodarstwa, zgodnie z którą gospodarstwo stanowią obiekty budowlane, przestrzenie wolne lub inne miejsca, gdzie przebywają zwierzęta gospodarskie, a w przypadku zwierząt akwakultury – jakiekolwiek miejsca, w tym zamknięte, lub obiekty budowlane wykorzystywane przez przedsiębiorstwo produkcyjne sektora akwakultury, gdzie zwierzęta te są hodowane z zamiarem umieszczenia na rynku, z wyłączeniem miejsc, w których dzikie zwierzęta wodne złowione lub zebrane w celu spożycia przez ludzi są tymczasowo, bez karmienia, przetrzymywane przed poddaniem ich ubojowi. Definicja ta zawęża pojęcie gospodarstwa. Wynika z niej, że gospodarstwem jest konkretne miejsce, w którym przebywają zwierzęta gospodarskie, a więc nie może to być to inne miejsce, aniżeli miejsce, w którym znajduje się siedziba stada. Zawężająca definicja gospodarstwa ma swoje celowościowe uzasadnienie, albowiem pozwala na skuteczne zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt, umożliwiając organom uprawnionym kontrolowanie wykonania nakazów, zakazów i ograniczeń. Zarejestrowaną siedzibą stada były w konkretnym przypadku (...). Oskarżony przemieścił część stada pod inny adres. Gdyby o tym nie poinformował wówczas stado przemieszczone nie zostałoby ujawnione. Działanie takie teoretycznie mogło wywołać taki skutek i właśnie temu zapobiega nakaz uzyskania zezwolenia na przemieszczenie od powiatowego lekarza weterynarii. Złamanie tego nakazu jest bezprawiem, wypełniającym znamiona przestępstwa z art. 78 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.

.

Wniosek

Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Reguła ne peius z art. 454 § 1 kpk ma zastosowanie tylko wówczas, kiedy sąd odwoławczy na skutek uwzględnienia zarzutu środka odwoławczego uzna równocześnie, że od strony stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu istnieją podstawy do skazania oskarżonego. Kiedy jednakże sąd odwoławczy uznaje, że nie ma po temu żadnych powodów, albowiem istnieją wszelkie przesłanki do umorzenia postępowania z powodu znikomości społecznej szkodliwości czynu, czy też warunkowego umorzenia takiego postępowania przy nieco znacznie wyższej społecznej szkodliwości, z równoczesnym umniejszeniem stopnia winy, postulat o uchylenie zaskarżonego wyroku jest niemożliwy do zaakceptowania. „Zawarte w art. 454 § 1 kpk unormowanie zapobiega skazaniu oskarżonego po raz pierwszy w instancji odwoławczej. Zakaz ten ma charakter bezwzględny, tzn. nie dopuszcza orzekania na niekorzyść oskarżonego niezależnie od tego, czy miałoby się ono opierać na nowych dowodach i na odmiennych ustaleniach faktycznych na ich podstawie, czy też na dotychczasowych dowodach i niezmienionych ustaleniach faktycznych. Komentowana reguła ne peius uniemożliwia sądowi odwoławczemu przy wniesieniu zasadnej apelacji na niekorzyść oskarżonego dokonanie zmiany zaskarżonego wyroku przez skazanie oskarżonego, gdy został on uniewinniony w pierwszej instancji, lub co do którego w pierwszej instancji umorzono lub warunkowo umorzono postępowanie. Zawarta w § 1 art. 454 reguła ne peius odnosi się tylko do „skazania" oskarżonego. Nie dotyczy zatem możliwości uchylenia wyroku uniewinniającego i umorzenia lub zmiany wyroku uniewinniającego i warunkowego umorzenia postępowania albo zmiany wyroku umarzającego postępowanie (np. na podstawie art. 1 § 2 k.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k.) przez warunkowe jego umorzenie.” (Komentarz do KPK, Dariusz Świecki, Wydawnictwo LEX 2019). Stąd też sąd odwoławczy jest uprawniony do tego, by w sytuacji wniesienia przez oskarżyciela publicznego apelacji na niekorzyść oskarżonego, zaskarżony wyrok zmienić i warunkowo umorzyć postępowanie, lub wyrok uchylić i umorzyć to postępowanie bezwarunkowo wobec uznania, że czyn nie stanowi przestępstwa w związku ze znikomym stopniem jego społecznej szkodliwości. In concreto, w trakcie rozprawy odwoławczej, prokurator dostrzegł właśnie taką możliwość postulując alternatywnie, by rozważyć uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania w związku z możliwością uznania społecznej szkodliwości czynu za znikomą.

Pozostała przeto do przeanalizowania ocena stopnia społecznej szkodliwości czynu zarzucanego oskarżonemu przy uwzględnieniu kwantyfikatorów wyrażonych w art. 115 § 2 kk, wedle których przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę nie tylko rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, ale i wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Posługując się tymi kryteriami społecznej szkodliwości czynu sąd odwoławczy uznał, że istnieją pełne podstawy do uznania, że czyn oskarżonego, jakkolwiek bezprawny, cechuje znikoma społeczna szkodliwość. Jest kilka okoliczności, które stanowią podstawę faktyczną takiej oceny. Oskarżony przemieścił część stada w obszarze tej samej miejscowości, do budynków wykorzystywanych przez niego w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego. Podczas kontroli faktu tego nie ukrywał. Przemieszczenie stada było motywowane m.in. ograniczeniami powierzchni użytkowej budynków, w których przebywało stado, albowiem zbliżał się termin, kiedy lochy miały się prosić. Powiatowy Inspektor Weterynaryjny stwierdziła wprost, że właśnie z powodu tych okoliczności nie widziałaby przeszkód by zgodę na takie przemieszczenie wyrazić. W efekcie nie powstała żadna szkoda, poza szkodą oskarżonego, który utracił całe stado. To właśnie z tego powodu sąd odwoławczy uznał, że społeczna szkodliwość czynu, oceniana w perspektywie kwantyfikatorów ujętych w przepisie art. 115 § 2 kk jest znikoma. Dlatego zaskarżony wyrok uchylono, umarzając równocześnie postępowanie w oparciu o podstawę prawną z art. 17 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. 1 § 2 kk w zw. z art. 437 § 2 kpk.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Uznanie, że czyn oskarżonego jest czynem bezprawnym, przy równoczesnym zakwalifikowaniu stopnia społecznej szkodliwości tego czynu jako znikomego, warunkowało uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania (art. 17 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. 1 § 2 kk w zw. z art. 437 § 2 kpk).

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Na podstawie art. 632 pkt 2 kpk kosztami procesu obciążono Skarb Państwa. W sprawie z oskarżenia publicznego nie ma zastosowania zasada wyrażona w art. 629 kpk.

7.  PODPIS