Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku w całości

Decyzją z dnia 27.02.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że D. S. nie podlega od dnia 18.06.2018 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek – (...) s.c. K. Ł., P. M., podnosząc pozorność zawartej umowy o pracę mającej na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz skorzystania z wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z ciążą, a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy.

/decyzja w aktach ZUS/

Odwołanie od ww decyzji złożyła zarówno ubezpieczona, jak i płatnik składek, wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, że wnioskodawczyni jako pracownik płatnika podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od 18.06.2018 r. negując pozorności umowy o pracę.

/odwołanie k. 3 – 10, k. 3-10 akt VIII U 1330/19/

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, argumentując jak w treści zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k.12-14, k. 12 -14 akt VIII U 1330/19/

Postanowieniem z 23.05.2019 r. połączono sprawę z odwołania płatnika składek o sygn. VIII U 1330/19 ze sprawą z odwołania ubezpieczonej o sygn. VIII U 1329/19 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia / k. 16 akt VIII U 1330/19/

Na rozprawie z dnia 14.07.2020 r. pełnomocników wnioskodawców poparł odwołania i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań. /e – prot. z 14.07.2020 r.: 00:01:34, 00:40:20/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek - (...) spółka cywilna K. Ł., P. M. prowadzi od 2012 r. działalność w zakresie robót remontowo- budowlanych związanych z usuwaniem azbestu np. z domów, instytucji, wykonywanie projektów do tych prac, transport i usuwanie odpadów niebezpiecznych (azbest). Według wpisu do (...) przedmiot działalności płatnika stanowi wykonywanie konstrukcji pokryć dachowych. Płatnik składek posiada zezwolenie na transport odpadów / niesporne, zeznania wnioskodawcy P. M. e-prot. z 1.08.2019 r.: 00:02:28-00:34:36 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:32:20, zeznania wnioskodawcy K. Ł. e-prot. z 1.08.2019 r.: 00:43:21-01:02:43 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:20;58—00:25:01/.

Wnioskodawczyni - D. S. urodziła się dnia (...) Wnioskodawczyni posiada wykształcenie wyższe – ukończyła studia na Uniwersytecie (...) w Ł. na kierunku logistyka, a także posiada znajomość obsługi programów projektowych, autocad oraz office. Ubezpieczona prowadziła własną działalność gospodarczą od 24 marca 2017 r. do 30 czerwca 2018 r. w zakresie działalności agentów i brokerów ubezpieczeniowych polegającą na ubezpieczeniu w tym także podmiotów gospodarczych. Wnioskodawczyni odprowadzała z tego tytułu składki początkowo w wysokości 600 zł a potem 630 zł miesięcznie.

/okoliczność bezsporne/

Wnioskodawczyni i K. Ł. tworzą związek partnerski od 2017 r. Znają się od 2016 r. Wychowują ich wspólne dziecko urodzone (...) Mieszkają razem od dnia urodzenia się dziecka. /ze znania wnioskodawcy K. Ł. e-prot. z 1.08.2019 r.: 00:43:21-01:02:43 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:20;58—00:25:01, zeznania wnioskodawczyni D. S. e-prot. z 1.08.2019 r.: 01:08:54-01:22:48 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:05:07-00:17:49/.

W dniu 18.06.2018 r. wnioskodawczyni i płatnik składek – wspólnicy spółki cywilnej (...), P. M. zawarli umowę o pracę na czas nieokreślony na podstawie, której D. S. została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku specjalisty ds. logistyki i projektów za wynagrodzeniem 6000 zł miesięcznie. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano siedzibę firmy płatnika, a jako dzień rozpoczęcia pracy 18.06.2018 r. / umowa o pracę k. 25 akt ZUS/

W dacie zawarcia spornej umowy o pracę wnioskodawczyni miała orzeczenie lekarza medycyny pracy z 15.06.2018 r. o zdolności do wykonywania pracy na stanowisku specjalisty ds. logistyki i projektów u płatnika składek / orzeczenie k. 23 akt ZUS/.

Płatnik składek zgłosił wnioskodawczynię do obowiązkowych ubezpieczeń pracowniczych od 18.06.2018 r. i opłacił należne składki / niesporne, zgłoszenie k. 22/.

Płatnik składek sporządził akta osobowe dla wnioskodawczyni. Płatnik składek przeszkolił wstępnie wnioskodawczynię w zakresie bhp / niesporne, akta osobowe w aktach ZUS, karta szkolenia wstępnego bhp k. 35 akt ZUS/

Płatnik składek nie prowadzi dla pracowników list obecności /niesporne/

Przed podjęciem zatrudnienia u płatnika składek ubezpieczona współpracowała z płatnikiem w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej w latach 2017-2018 i wykonała na rzecz płatnika kilkanaście projektów na podstawie umów o dzieło. Za zrealizowany projekt na podstawie umowy o dzieło wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie w wysokości od kliku do kilkunastu tysięcy złotych za jeden projekt. Wykonanie projektu inwentaryzacji pomieszczeń technologiczno – produkcyjnych wymagało konsultacji z podmiotem zamawiającym, co do zasady wizji lokalnej obiektów lub rzutów pomieszczeń, a nadto niezbędna jest znajomość programów graficznych i obróbki rysunku specjalistycznego programem komputerowym autocad a także office. Wykonanie projektu nie wymaga przebywania w biurze. Jest to czynność czasochłonna wymagająca skupienia. Zwykle zajmuje od tygodnia do kliku tygodni / umowy o dzieło z rachunkami k. 67-97, zeznania wnioskodawcy P. M. e-prot. z 1.08.2019 r.: 00:02:28-00:34:36 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:32:20, zeznania wnioskodawcy K. Ł. e-prot. z 1.08.2019 r.: 00:43:21-01:02:43 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:20;58—00:25:01, zeznania wnioskodawczyni D. S. e-prot. z 1.08.2019 r.: 01:08:54-01:22:48 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:05:07-00:17:49 , zeznania świadka M. P. e-prot. z 10.12.2019 r.: 00:03:38-00:15:44 /

Od 2016 r. spółka cywilna (...) rozwija się dynamicznie. Zatrudnienie w firmie płatnika wzrosło z 5 osób zatrudnionych na umowę o pracę do 8 osób, a ponadto płatnik zatrudniania także osoby na umowy zlecenia. Ponieważ charakter usług płatnika zwiększa się w ciągu roku sezonowo – w miesiącach w tzw. sezonie płatnik zatrudnia nawet ok. 40 osób, a poza sezonem zatrudnienie spada do kliku osób.

/ zestawienie pracowników k. 12, zeznania wnioskodawcy P. M. e-prot. z 1.08.2019 r.: 00:02:28-00:34:36 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:32:20, zeznania świadka M. P. e-prot. z 10.12.2019 r.: 00:03:38-00:15:44 /

Od 2017 r. obroty płatnika wzrastały, w 2018 r. osiągnął przychód przekraczający 1 000 000 zł, a w 2019 r. ponad 5 000 000 zł, a aktualnie ponad 1 000 000 zł /niesporne, zeznania wnioskodawcy P. M. e-prot. z 1.08.2019 r.: 00:02:28-00:34:36 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:32:20/

W momencie podjęcia zatrudnienia u płatnika wnioskodawczyni nie wiedziała, że jest w ciąży. Wnioskodawczyni była pewna, że jest w ciąży w lipcu 2018 r. /zeznania wnioskodawczyni D. S. e-prot. z 1.08.2019 r.: 01:08:54-01:22:48 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:05:07-00:17:49/

Zgodnie z w/w umową o pracę płatnik składek za umówioną pracę wypłacał wnioskodawczyni należne wynagrodzenie.

/listy płac k. 14-21/

Wnioskodawczyni wykonywała swoje obowiązki w godzinach działalności firmy od 8.00 do 16.00 w biurze płatnika, a także w domu, zdalnie przez internet i telefonicznie. Pracę wnioskodawczyni nadzorowali właściciele spółki (...). Inni pracownicy płatnika także mogli wykonywać i wykonywali pracę zdalnie. Pracownicy płatnika prowadzą karty godzin pracy. Płatnik składek wyrywkowo sprawdzał pracowników, także wnioskodawczynię, z czasu pracy. Wnioskodawczyni miała jako pracownik płatnika przydzielony służbowy komputer, telefon i samochód.

Płatnik składek nie sporządził pisemnego zakresu obowiązków wnioskodawczyni na powierzonym jej stanowisku.

Do obowiązków wnioskodawczyni w firmie płatnika należało głównie wykonanie projektów mechanicznych oraz logistyki, koordynowanie miejsc magazynowania materiałów i odpadów, transportu oraz przydział pracowników do poszczególnych miejsc pracy. W zakresie logistyki wnioskodawczyni kontaktowała się z firmą świadcząca dla płatnika usługi (...) oraz pracownikami, właścicielami spółki (...) i jej kontrahentami celem domówienia warunków przewozu. Jako logistyk zajmowała się znalezieniem miejsca do załadunku, przeładunku, wraz z kontaktem i dokładnym adresem oraz skoorynowaniem załadunku by było to atrakcyjne cenowo i lokalizacyjnie względem miejsc, w których firma realizuje prace. Wnioskodawczyni wyszukiwała miejsca i firmy w okolicy dysponujące sprzętem załadunkowym. Jako logistyk rozplanowywała na jakie składowisko przekazane zostaną odpady po przeładunku, aby zoptymalizować koszty transportu w zestawieniu z kosztami utylizacji. Wnioskodawczyni nie miała upoważnienia do podpisywania dokumentów w imieniu płatnika składek. Wykonywała czynności techniczne a umowy z kontrahentami płatnika podpisywał wspólnik.

Wnioskodawczyni wykonywała swoje obowiązki pracownicze na rzecz płatnika do czasu powstania niezdolności do pracy w okresie ciąży od 12.10.2018 r. Do tego czasu wnioskodawczyni wykonała kilka projektów na rzecz płatnika.

Od 12.10.2018 r. do dnia porodu tj. do 7.02.2019 r. wnioskodawczyni przebywała na zwolnieniu lekarskim, a po urodzeniu dziecka na urlopie macierzyńskim. Obecnie wróciła do pracy w firmie płatnika.

/projekty zrealizowane przez wnioskodawczynię k. 126 – 147, korespondencja mailowa w aktach ZUS, zaświadczenie k. 99, dokumentacja medyczna k. 100-103, 203,206,209,212,215, 218-225, 230, 233, 236, 239, 242, 245, 247-279, zeznania wnioskodawcy P. M. e-prot. z 1.08.2019 r.: 00:02:28-00:34:36 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:32:20, zeznania wnioskodawcy K. Ł. e-prot. z 1.08.2019 r.: 00:43:21-01:02:43 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:20;58—00:25:01, zeznania wnioskodawczyni D. S. e-prot. z 1.08.2019 r.: 01:08:54-01:22:48 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:05:07-00:17:49, zeznania świadka K. R. e-prot. z 1.08.2019 r.: 01:29:43-01:41:14, zeznania świadka J. Z. (1) e-prot. z 1.08.2019 r.: 01:42:59-02;02:08, zeznania świadka M. P. e-prot. z 10.12.2019 r.: 00:03:38-00:15:44 /

W okresie nieobecności wnioskodawczyni w pracy płatnik nie zatrudnił innej osoby na zastępstwo. Płatnik składek poszukiwał takiej osoby i w tym celu umieścił ogłoszenia w internecie. Kilka osób zgłosiło swoje kandydatury i przesłało płatnikowi swoje życiorysy. Od 1.01.2019 r. płatnik składek powierzył część obowiązków wnioskodawczyni innemu pracownikowi – J. Z. (1), której w związku z tym zwiększył wymiar czasu pracy oraz wynagrodzenie, a część obowiązków powierzył nowemu pracownikowi P. N. (1), z którym zawarł umowę o pracę w 19.03.2019 r. J. Z. (1) i P. N. (1) otrzymują porównywalne wynagrodzenie za pracę logistyka jak wnioskodawczyni.

/ cv kandydatów k. 111-118, aneks do umowy J. Z. k. 148, umowa o pracę z P. N. k. 149, zeznania wnioskodawcy P. M. e-prot. z 1.08.2019 r.: 00:02:28-00:34:36 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:32:20, zeznania wnioskodawcy K. Ł. e-prot. z 1.08.2019 r.: 00:43:21-01:02:43 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:20;58—00:25:01, zeznania wnioskodawczyni D. S. e-prot. z 1.08.2019 r.: 01:08:54-01:22:48 w zw. z e-prot. z 14.07.2020 r.: 00:05:07-00:17:49, zeznania świadka J. Z. (1) e-prot. z 1.08.2019 r.: 01:42:59-02;02:08, zeznania świadka M. P. e-prot. z 10.12.2019 r.: 00:03:38-00:15:44 /

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sprawy i aktach organu rentowego oraz w załączonych aktach osobowych ubezpieczonej, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała, a także w oparciu o zeznania wnioskodawczyni i wspólników spółki cywilnej (...) oraz przesłuchanych w sprawie świadków.

Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę w całości, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający do wyjaśnienia spornej okoliczności – a mianowicie - czy zawarta przez ubezpieczoną w dniu 18.06.2018 r. umowa o pracę, nosi cechy pozorności i czy została zawarta jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z ciążą i macierzyństwem. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz wnioskodawczyni i wspólnikom spółki cywilnej (...), którzy wskazali na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez wnioskodawczynię w ramach powyższej umowy o pracę w przedmiotowym okresie.

W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdził słuszności stanowiska organu rentowego, natomiast wykazał w sposób jednoznaczny, iż ubezpieczona pracę podjęła i faktycznie wykonywała ją na rzecz i pod kierownictwem płatnika do czasu powstania niezdolności do pracy w okresie ciąży. Potwierdzeniem wykonywanych czynności jest dokumentacja w postaci: prowadzonej korespondencji mailowej, projektów sporządzonych w badanym okresie przez ubezpieczoną oraz zeznania świadków.

Na podkreślenie zasługuje okoliczność, iż złożone do akt dokumenty nie były kwestionowane przez ZUS, a zeznania wnioskodawczyni i wspólników spółki -płatnika składek oraz świadków nie zostały zasadnie podważone w toku procesu przez organ rentowy, który nie przedstawił w czasie postępowania przed sądem żadnych dowodów na poparcie swoich racji. Dodatkowo Sąd pragnie zauważyć, że pełnomocnik organu rentowego przyznał, że dopiero postępowanie sądowe pozwoliło na jednoznaczne wyjaśnienie, że rzeczywiście ubezpieczona wykonywała umówioną pracę pod kierownictwem wspólników. Nie zmienia tego fakt, że zdarzało się, że część obowiązków ubezpieczona wykonywała za zgodą płatnika poza siedzibą firmy płatnika, gdyż z zeznań wnioskodawców i świadków wynika, że inni pracownicy również wykonywali w ten sposób pracę. Ponadto sąd miał na uwadze, że płatnik składek nie prowadził dla swoich pracowników list obecności, ale wyrywkowo rozliczał pracowników z czasu pracy na podstawie kart pracy – w tym wnioskodawczynię. Również wynagrodzenie wnioskodawczyni było na takim poziomie jak innych pracowników, którzy wykonywali tożsame obowiązki u płatnika jako logistycy.

Zauważyć należy, że wnioskodawczyni posiada odpowiednie wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe pozwalające jej na wykonywanie powierzonej pracy u płatnika. Zresztą płatnik składek wiedział, że wnioskodawczyni posiadała kwalifikacje i doświadczenie aby zajmować powierzone jej przez płatnika stanowisko z uwagi na wcześniejsza współpracę wnioskodawczyni w ramach działalności gospodarczej z firmą płatnika, który mógł wtedy zweryfikować umiejętności ubezpieczonej. Nie może również umknąć uwadze fakt, że wszyscy zeznający w sprawie świadkowie potwierdzili, iż widzieli wnioskodawczynię pracującą u płatnika lub mieli z nią kontakt jako kontrahenci płatnika.

Jak wynika z zeznań wspólników spółki cywilnej (...) zatrudnienie wnioskodawczyni było też uzasadnione realną potrzebą w związku z dynamicznym rozwojem firmy a wynagrodzenie wnioskodawczyni nie tylko było adekwatne do powierzonego jej stanowiska, ale także porównywalne z wynagrodzeniami innych pracowników płatnika i przede wszystkim pozostające bez wątpienia w zakresie możliwości płatnika, który osiąga bardzo duże przychody roczne. Zatrudnienie wnioskodawczyni było zatem racjonalna decyzją płatnika.

Podobnie należy ocenić decyzję ubezpieczonej, która po dość długiej wcześniejszej współpracy z płatnikiem postanowiła zawrzeć z nim umowę o pracę. Należy dodać, że wnioskodawczyni podpisując umowę o pracę była dopiero w początkowej fazie ciąży i mogła nie wiedzieć o niej, ale nawet jeśli wiedziała o ciąży to po pierwsze nie było przeszkód natury medycznej do podjęcia przez nią zatrudnienia u płatnika w dacie podpisania spornej umowy, a niezdolność do pracy powstała dopiero 12.10.2018 r., a po drugie, ciąża nie jest przeszkodą do podjęcia zatrudnienia ale dopiero stan patologiczny w ciąży, który uniemożliwiałby ubezpieczonej przystąpienie do wykonywania pracy na rzecz płatnika – z taką sytuacją w n/n sprawie nie mamy do czynienia. Podkreślenia wymaga okoliczność ,że stan ciąży nie dyskwalifikuje zawartej umowy o pracę jeżeli ciężarna pracownica faktycznie pracę tą wykonuje.

Zwrócić również należy uwagę, że płatnik w okresie niezdolności do pracy wnioskodawczyni przekazał jej obowiązki innym pracownikom, a także, że obecnie wnioskodawczyni po zakończeniu urlopu macierzyńskiego wróciła do pracy u płatnika.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że zawarta umowa o pracę, nie nosiła cechy pozorności i nie została zawarta jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z ciążą.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, zasługują na uwzględnienie i powodują zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U. z 2014 r., poz. 1502 j.t.), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy stosunku pracy z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60 poz. 636 z późn. zm.), pracownikom, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Natomiast zgodnie z treścią art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest faktycznie realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika faktycznie świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W niniejszej sprawie odwołująca się zawarła z płatnikiem składek w dniu 18.06.2018 roku umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Jednakże ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem w/w umowa o pracę nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c. oraz nie jest ona także sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz nie zmierza do obejścia prawa w świetle art. 58 k.c.

W myśl art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. § 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Zgodnie z treścią art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712).

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, iż wnioskodawczyni pracę podjęła i ją faktycznie świadczyła od dnia 18.06.2018 r., a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie. (por. wyrok SN z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 - 16/251 oraz wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235)

Ustawodawstwo polskie nie ukształtowało zakazu zatrudniania kobiet w ciąży, a przeciwnie, odmowa zatrudnienia kobiety tylko z tej przyczyny, że jest w ciąży, byłaby uznana za dyskryminację ze względu na płeć na podstawie art. 18 ^3a § 1 i art. 18 ^3b § 1 pkt 1 KP (por. wyrok SN z 11.1.2006 r., II UK 51/05, (...) Nr (...), s. 34).

Trudno uznać, że dążenie do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym może być zakwalifikowane jako zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu obejście prawa. Przeciwnie, jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia.

Już same okoliczności zawarcia spornej umowy o pracę nie świadczą o jej pozorności bowiem płatnik składek miał realny powód do zatrudnienia pracownika na stanowisku specjalisty logistyka gdyż w badanym okresie firma płatnika dynamicznie się rozwijała, a nadto był to okres, w którym sezonowo było więcej pracy w firmie płatnika, który zwiększał w tym czasie zatrudnienie nawet do ok. 40 osób. Ponadto należy mieć na uwadze, że wnioskodawczyni miała stosowne kwalifikacje, doświadczenie zawodowe, a płatnik z racji wcześniejszej współpracy na umowy o dzieło mógł mieć pewność, że wnioskodawczyni powierzoną pracę będzie wykonywała rzetelnie i zaufanie do ubezpieczonej. Wszyscy świadkowie potwierdzili, że wnioskodawczyni faktycznie podjęła zatrudnienie u płatnika, wykonywała powierzone jej obowiązki i pracowała pod kierownictwem (...) spółki (...). Płatnik składek wyposażył też wnioskodawczynie w sprzęt służbowy w postaci komputera, telefonu i samochodu. Wnioskodawczyni co prawda wykonywała część obowiązków również w domu zdalnie, ale robiła to za zgodą pracodawcy tak jak i inni pracownicy spółki. Złożone do akt dokumenty potwierdzają, że wnioskodawczyni do czasu powstania niezdolności wykonała na rzecz płatnika kilka projektów.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie ponad wszelką wątpliwość ustalono, że D. S. w spornym okresie od dnia 18.06.2018 r. posiadała status pracownika, bowiem faktycznie wykonywała ona osobiście pracę określonego rodzaju na rzecz płatnika, pod której kierownictwem wspólników spółki, a płatnik świadczoną przez nią pracę przyjmował i wypłacał umówione wynagrodzenie za pracę. O okoliczności, że wnioskodawczyni faktycznie wykonywała pracę od dnia 18.06.2018 r. świadczą zeznania powołanych w sprawie świadków oraz wnioskodawczyni i wspólników spółki w charakterze płatnika, a nadto dokumenty w postaci projektów, korespondencji mailowej, listy wynagrodzenia, którym Sąd dał wiarę i które nie zostały w żaden sposób obalone przez stronę przeciwną (art. 6 k.c.).

W niniejszym postępowaniu bezsprzecznie ustalone zostało, że ubezpieczona podjęła faktycznie pracę na podstawie spornej umowy o pracę.

W tej sytuacji zdaniem Sądu nie można podzielić stanowiska reprezentowanego przez organ rentowy, że ubezpieczona podjęła zatrudnienie jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. Płatnik składek chciał zatrudnić skarżącą i miała ku temu realne powody. Także decyzja wnioskodawczyni była racjonalna.

Podkreślić należy, że stan zdrowia wnioskodawczyni nie stanowił przeszkody do zawarcia spornej umowy o pracę. W dn. 15.06.2018 r. lekarz do badań profilaktycznych nie znalazł przeciwwskazań do świadczenia pracy przez ubezpieczoną i wystawił zaświadczenie o jej zdolności do pracy u płatnika. Wnioskodawczyni w pierwszym okresie ciąży czuła się dobrze i dopiero 12.10.2018 roku poczuła się gorzej i nie był w stanie świadczyć dalej pracy.

Do dnia niezdolności do pracy spowodowanej chorobą w okresie ciąży, tj. do 12.10.2018 r. ubezpieczona codzienne faktycznie wykonywała swoją pracę i otrzymała za nią wynagrodzenie. Uwzględniając wszystkie wskazane wyżej okoliczności należy uznać, że niewątpliwie brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wykazał zasadnie, że między stronami było porozumienie w tym zakresie lub zgoda stron na pozorność zatrudnienia.

Wnioskodawczyni jest nadal zatrudniona w firmie płatnika i obecnie po zakończeniu urlopu macierzyńskiego powróciła do pracy w firmie płatnika na tych samych zasadach.

Mając na względzie poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w przytoczonych orzeczeniach, Sąd Okręgowy przyjął, że w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę o pracę było nawiązanie stosunku pracy i doszło do faktycznego świadczenia pracy przyjmowanego przez pracodawcę za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu jej stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (np. choroby ), nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa bądź, że jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Podkreślić bowiem należy, że wnioskodawczyni zawarła umowę o pracę, gdy stan jej zdrowia i ciąży był dobry.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje ona oparcia w realiach niniejszej sprawy.

Wskazać trzeba, że zaskarżona decyzja ZUS ma jedynie charakter ustalający. Decyzja ta porządkuje okresy podlegania ubezpieczeniom. Niezbędnym jest bowiem ustalenie za jaki okres, z jakiego tytułu istniał bądź nie istniał obowiązek podlegania określonym ubezpieczeniom. Kwestia wysokości wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek nie była zaś przedmiotem tej decyzji.

Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku uznając odwołanie wnioskodawczyni za zasadne.

Z uwagi na wynik postępowania Sąd o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 256 ze zm.).

A.P.