Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 kwietnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Mariusz Broda

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2020 r. w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko L. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda (...) S.A. z siedzibą w B.

od wyroku Sądu Rejonowego w Pińczowie

z dnia 29 listopada 2019 r. sygn. I C 392/19

oddala apelację.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...) (...)

(...)

Sygn. akt IICa 320/20

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29.11.2019r. Sąd Rejonowy:

- w pkt. I uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 11.09.2019r. i oddalił powództwo; - w pkt. II zsądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1817 zł tytułem kosztów procesu.

Podstawy faktyczne i prawne takiego rozstrzygnięcia Sąd pierwszej instancji przedstawił w pisemnym uzasadnieniu (k.78-81). Z jego treści w szczególności wynika, że przedmiotem pozwu (pierwotnie w postępowaniu nakazowym) było żądanie (...) S.A. z siedzibą w B. - zasądzenia od L. P. kwoty 8155.69 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (szczegółowo opisanymi). W ocenie Sądu Rejonowego, powód poprzestając jedynie na złożeniu dowodów z dokumentów w kserokopiach, nie wykazał, że zawarł z pozwaną umowę pożyczki oraz, że kwota pożyczki rzeczywiście została pozwanej wypłacona. Stąd przejście na badanie stosunku podstawowego, z którego miała wynikać wierzytelność zabezpieczona wekslem gwarancyjnym, wystawionym przez pozwaną, który uprzednio był podstawą wydania nakazu w postępowaniu nakazowym, doprowadziło w konkluzji do uznania przez Sąd Rejonowy powództwa za niezasadne.

Wyrok w całości zaskarżył powód. W wywiedzionej apelacji zarzucił:

1. art.720 §1 kc, poprzez jego błędną wykładnię skutkującą nieuzasadnionym oddaleniem powództwa w zakresie udzielonego kapitału pożyczki;

2. art. 77 kci art. 77 ³ kc, poprzez błędną wykładnię i odmowę waloru wiarygodności dokumentom przedłożonym przez pełnomocnika, a poprzez to uznanie, że do udowodnienia roszczenia nie doszło;

3. art. 385 ¹ kc, poprzez jego błędną wykładnię skutkującą nieuzasadnionym przyjęciem w realiach niniejszej sprawy, iż postanowienia umowy pożyczki w szczególności w zakresie opłaty przygotowawczej, odsetek, opłaty za tzw. Twój Pakiet oraz wynagrodzenia prowizyjnego są abuzywne pomimo, że są sformułowane w sposób jednoznaczny i określałają cenę (wynagrodzenie) co wyklucza kontrolę abuzywności;

4. art. 58 § 2 kc, poprzez jego błędną wykładnię skutkującą nieuzasadnionym przyjęciem w realiach niniejszej sprawy, iż postanowienia umowy pożyczki w szczególności w zakresie opłaty przygotowawczej, odsetek, opłaty za tzw. Twój Pakiet oraz wynagrodzenia prowizyjnego są sprzeczne z zasadami uczciwości kupieckiej oraz prawami konsumenta i z tego powodu nienależne w wysokości dochodzonej przez powoda;

5. art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim poprzez jego błędną interpretację polegającą na nieuzasadnionej odmowie zasądzenia przez Sąd I instancji całości kwot z tytułu pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego, podczas gdy koszty mieszczące się w limicie wprowadzonym przez ww. przepis wyłączone są spod możliwości badania, czy stosowne postanowienia umowy stanowią niedozwolone klauzule umowne.

Wobec powyższego, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie żądania pozwu w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zostało rozpoznane w trybie uproszczonym , w zatem Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę w granicach apelacji, także w tym trybie postępowania (sporządzając uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia w granicach wymogów określonych w treści art. 505 ¹³ § 2 kpc). Wskazać należy i na to, że data wywiedzenia apelacji determinowała rozpoznanie tego środka odwoławczego na podstawie przepisów kpc w brzmieniu aktualnie obowiązującym (art. 9 ust. 2; art. 9 ust. 4 a contrario - ustawy z dnia 4.07.2019r. o z zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw – Dz.2019.1469), tj. także w składzie jednego sędziego (art. 505 ¹⁰ § 2 kpc), w tym przypadku na posiedzeniu niejawnym, wobec braku wniosku o przeprowadzenie rozprawy (art. 374 in principio kc w zw. z art. 13 § 2 kpc)

Apelacja nie jest zasadna i jako taka podlega oddaleniu.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, stosownie do art. 11 ust. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 4.07.2019r. o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2019.1469), jeżeli przed dniem wejścia jej w życie czyli, w tym przypadku chodzi o datę 7.11.2019r., istniał stan sprawy wszczętej i niezakończonej przed sądem pierwszej instancji, w której powód domagał się wydania nakazu zapłaty na podstawie dokumentów określonych w art. 485 § 3 kpc (w wersji zmienianej), to z chwilą wejścia w życie wskazanej nowelizacji, sąd pierwszej instancji ma obowiązek z urzędu, postanowieniem uchylić już wydany, ale jeszcze nieprawomocny nakaz zapłaty, po czym rozpoznać sprawę w dalszym ciągu z pominięciem przepisów o postępowaniu nakazowym. Niewątpliwie stan postępowania toczącgo się przed Sądem Rejonowym, w szczególności istnienie nieprawomocnego nakazu zapłaty w dacie wejścia w życie w/w nowelizacji, wyczerpywał hipotezę normy prawnej z art. 11 ust. 2 pkt. 2 w/w przepisów przejściowych. Ta kwestia wprawdzie uszła uwadze Sądu Rejonowego, nie mniej jednak nakaz zapłaty został uchylony przez Sąd pierwszej instancji (chociaż w wyroku, to rozstrzygnięcie w tym zakresie po myśli przywołanego wyżej art. 11 ust. 2 pkt. 2 może zostać zinterpretowane jako postanowienie – przykładowo analogicznie do rozstrzygnięcia w przedmiocie umorzenia postępowania), a Sąd ten przechodząc do badania stosunku podstawowego poprzez próbę weryfikacji treści umowy i jej wykonania, w istocie rozpoznał sprawę niezależnie od przesłanek wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Tym samym uznać należało, że i drugi człon obowiązku z art. 11 ust. 2 pkt. 2 w/w ustawy nowelizującej został wypełniony.

Zaskarżony wyrok jest prawidłowy. Sąd Rejonowy poczynił trafne ustalenia, co do wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy z punktu widzenia właściwych do zastosowania w tym przypadku norm prawa materialnego. Są one wynikiem właściwie przeprowadzonych, a następnie ocenionych z poszanowaniem reguł opisanych w art. 233 § 1 kpc dowodów. Sąd Okręgowy w całości ustalenia te przyjmuje za własne. Przede wszystkim stwierdzić należy, że po pierwsze skarżący nie podnosi żadnych zarzutów naruszenia prawa procesowego, a jest to warunek konieczny dla skutecznego wzruszenia prawidłowości ustalonej przez Sąd pierwszej instancji podstawy faktycznej zaskarżonego wyroku, po drugie nie zgłasza zarzutu błędu w ustaleniach, który co do zasady winien stanowić konsekwencję zarzutu naruszenia prawa procesowego – oczywiście, także jako warunek konieczny do wykazania wadliwości ustaleń sądu pierwszej instancji w zakresie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. To zagadnienie ma fundamentalne znaczenie dla wyniku rozpoznania niniejszej sprawy w postępowaniu apelacyjnym. Skoro z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku w sposób precyzyjny i jednoznaczny wynikało, w szczególności to, że powód nie wykazał faktu zawarcia umowy pożyczki z pozwaną, jak i tego, że faktycznie udostępnił pozwanej środki pieniężne będące przedmiotem tejże pożyczki, to jest rzeczą oczywistą, że skuteczność apelacji już co do samej zasady musiała być uzależniona od skuteczności zwalczenia wyprowadzonego przez Sąd pierwszej instancji wniosku, co do niewykazania stanu faktycznego, na którym powód opierał zgłoszone żądanie. Dopiero skuteczność wzruszenia podstawy faktycznej, może otworzyć drogę do wykazania stanu naruszenia prawa materialnego, oczywiście w sytuacji, kiedy skarżący zwalcza tą prawnomaterialną ocenę, przy poczynieniu założenia, że stan faktyczny był inny, niż ten przyjęty za podstawę orzekania przez sąd. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszym postępowaniu, skoro Sąd Rejonowy wykluczył stan wykazania zawarcia umowy pożyczki, a skarżący utrzymuje, że doszło do zawarcia takiej umowy i z tego tylko założenia wyprowadza dalsze wnioski – w płaszczyźnie prawa materialnego.

Bez znaczenia dla już przedstawionego efektu rozważań Sądu Okręgowego – w zakresie przyjęcia za własną wyeksponowanej przez Sąd Rejonowy podstawy faktycznej zaskarżonego wyroku, pozostaje także zarzut apelacji, który został wyżej oznaczony nr 2. Po pierwsze, skoro dotyczy on naruszenia art. 77 kc i art. 77 ³ kc, to już ze swej istoty ma charakter wyłącznie materialnoprawny. Po drugie, Sąd Rejonowy nie dokonywał ich wykładni, a zatem już z tej przyczyny w ten sposób nie mógł ich naruszyć. Po trzecie, przepisy te, nie stanowią o kryteriach wiarygodności i mocy dowodów, w tym dowodów z dokumentów, jak wadliwie postrzega to skarżący, bo kryteria te zawiera jedynie art. 233 § 1 kpc. Po czwarte, istota zagadnienia polega na tym, że najpierw należy udzielić odpowiedzi na pytanie, czy w ogóle mamy do czynienia z dowodem, a w tym przypadku z dowodem z dokumentu - w rozumieniu art. 243 ¹ kpc (o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia), a dopiero w następnej kolejności możliwe pozostaje przejście do weryfikowania jego wiarygodności i mocy dowodowej, oczywiście z punktu widzenia kryteriów z art. 233 § 1 kpc. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku jednoznacznie wynika, że Sąd Rejonowy wykluczył, by powód wykazał prawdziwość swoich twierdzeń, skoro poprzestał tylko i wyłącznie na złożeniu kserokopii dowodów z dokumentów, a nie ich oryginałów lub odpisów, ale prawidłowo sporządzonych. Nie był to zatem problem, który sugeruje w zarzucie nr 2 skarżący. Dokonana przez Sąd Rejonowy weryfikacja tego, co w ramach inicjatywy dowodowej, zaoferował powód, oczywiście z punktu widzenia kryterium już wskazanego, jest prawidłowa. Sąd Okręgowy podziela ją wraz z całością argumentacji zawartej w tym zakresie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Podkreślenia raz jeszcze wymaga to, że strona, która w postępowaniu cywilnym powołuje się na dowód z dokumentu winna przedstawić go w oryginale lub - prawidłowo sporządzonym odpisie, tj. poświadczonej za zgodność, przez adwokata lub radcę prawnego (będącego jednocześnie pełnomocnikiem tej strony) albo notariusza, z oryginałem kserokopii dokumentu, z którego dowód ma zostać przeprowadzony. Taki obowiązek wynika wprost z treści art. 129 § 1 i 2 kpc. Na tle tego Sąd Rejonowy wyprowadził trafne wnioski, właściwie powołane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku orzecznictwo jedynie tą tezę wzmacnia. Dodać należy, że orzecznictwo dopuszcza wyjątek od wskazanej wyżej reguły, sprowadzający się do możliwości posłużenia się niepotwierdzoną za zgodność z oryginałem kserokopią, ale tylko w sytuacji, w której z przyczyn faktycznych uzyskanie dostępu do oryginału lub wypisu albo odpisu - funkcjonującego na prawach oryginału, obiektywnie nie jest możliwe dla strony, a także dla sądu (p. postanowienie SN z dnia 26.11.2014r. III CSK 254/13). W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na istotne podobieństwo kserokopii z fotokopią, o której mowa w art. 308 kpc, zastrzegając jednak, że przyjęcie dopuszczalności stosowania niepotwierdzonych kserokopii, jako dowodów, o których mowa w art. 308 kpc, mimo dostępności dokumentów, które umożliwiają potwierdzenie zgodności kserokopii z oryginałem, uznać należy za prowadzące do obejścia przepisów o dowodzie z dokumentów. Uwaga ta nabiera doniosłości także w kontekście odwoływania się przez skarżącego do definicji dokumentu wyrażonej w art. 77 ³ kc i wyprowadzanych na tym tle w apelacji wniosków. Te ostatnie nie znajdują żadnego oparcia, skoro dokument jako nośnik informacji – w rozumieniu art. 77 ³ kc, to inny niż wymieniony w art. 243 ¹ kpc dokumet – w ujęciu właśnie art. 308 kpc. Przypomnieć jedynie należy, że dokument o jakim mowa w 243 ¹ kpc, to ten, który po pierwsze zawiera tekst, a po drugie umożliwia identyfikację jego wystawcy. Zatem do dokumentów w takim rozumieniu należy stosować reguły dowodowe ich dotyczące, w tym przywołany już art. 129 kpc, a więc nie art. 308 kpc, a przepis art. 77 ³kc, wbrew stanowisku skarżącego, nic w zakresie takiego rozumowania nie zmienia. Dla porządku jedynie wskazać należy, że przywołane wyżej przepisy prawa procesowego mają odpowiednie zastosowanie także w postępowaniu uproszczonym, jako odrębnym trybie procesu - poprzez art. 13 § 2 kpc. Reasumując, powód nie tylko nie wykazał, ale nawet nie twierdził, że nie miał możliwości sporządzenia odpisów dokumentów - w sposób wyżej wskazany. Stąd nie mogły stanowić dowodów w sprawie jedynie ich kserokopie.

Z tych wszystkich przyczyn, wyprowadzone przez Sąd Rejonowy wnioski, co do wartości dowodowej kserokopii dokumentów złożonych przez powoda, a w konsekwencji tego i niewykazania faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (w szczególności zawarcia i treści umowy pożyczki), w kontekście spoczywającego na powodzie ciężaru dowodu – wobec jednoznacznego zanegowania prawdziwości owych faktów przez pozwaną, pozostawały oczywiście trafne. Bez znaczenia dla takiej oceny pozostaje „potwierdzenie wypłaty pożyczki” jakie profesjonalny pełnomocnik powoda złożył, przy piśmie z dnia 4.02.2020r. Przede wszystkim nie mogło ono wywołać żadnych skutków prawnych wobec jego zwrócenia pełnomocnikowi powoda na podstawie art. 132 § 1 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc, jako, że z całą pewnością nie było ono częścią apelacji, a zatem wyłączenie z art. 132 § 1 ¹ kpc nie miało tu zastosowania. Niezależnie od tego, jeżeli nawet zostałoby prawidłowo złożone, to po pierwsze dowód nie został zgłoszony w apelacji, która została złożona wcześniej, a zatem już z tej przyczyny, jeżeli potraktować to jako wniosek dowodowy, to jest on spóźniony, skoro zgodnie z art. 368 §1 pkt. 4 kpc w zw. z art.13 § 2 kpc, nowe fakty i dowody co do samej zasady, mogą być powołane jedynie w apelacji, a więc nie później. Po drugie, brak w ogóle sformułowanego wniosku dowodowego. Po trzecie, jeżeli nawet wniosek o dopuszczenie dowodu z tego dokumentu zostałby prawidłowo sformułowany (łącznie z tezą) i zawarty w samej apelacji, to i tak był spóźniony, bo z całą pewnością, obiektywnie rzecz postrzegając jego potrzeba nie powstała po wydaniu zaskarżonego wyroku, a istniała, od momentu zapoznania się przez powoda z treścią zarzutów od nakazu zapłaty wywiedzionych przez pozwaną. Reasumując brak sformułowanego wniosku dowodowego, czynił bezprzedmiotowym wydawanie przez Sąd Okręgowy stosowanego postanowienia o jego pominięciu (art. 381 kpc w zw. art. 13 § 2 kpc).

Sąd Rejonowy, wobec tak wyeksponowanej podstawy faktycznej, zastosował właściwie wyłożone przepisy prawa materialnego. Wyprowadził z tego trafne wnioski, znajdujące pełne oparcie w przytoczonej – na poziomie adekwatnym do potrzeb (determinowanych poziomem sporu), zawartej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, argumentacji. To wszystko Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne. Z tych względów ponowne powtarzanie tego jest bezprzedmiotowe. Innymi słowy, apelacja stanowi jedynie nieuprawnioną polemikę, z jurydycznie prawidłowym orzeczeniem Sądu I instancji. Bez znaczenie dla tej treści wniosku pozostają wszystkie zgłoszone w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego. Ten oznaczony wyżej nr 1 nie znajduje żadnego usprawiedliwienia wobec niewykazania przez powoda, że doszło do zawarcia umowy pożyczki i jej wykonania na rzecz pozwanej. Natomiast pozostałe zarzuty, tj. te oznaczone przez Sąd Okręgowy nr 3,4,5 pozostają zupełnie bezprzedmiotowe. Trudno odeprzeć wrażenie, że są to zarzuty do innego niż zaskarżony wyrok – orzeczenia, skoro Sąd Rejonowy tych wskazanych w w/w zarzutach przepisów prawa materialnego nie tylko nie stosował, nie rozważał ich stosowania, ale i nie miał podstaw do ich stosowania. Trudno o potrzebę rozważania zagadnienia nieważności umowy, abuzywności jej postanowień, czy wreszcie zastosowania art. 36 a ustawy o kredycie konsumenckim, w sytuacji, w której powód nie wykazał faktu zawarcia i treści umowy pożyczki.

W tym stanie rzeczy , na podstawie art. 385 kpc w zw.z art. 13 § 2 kpc Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

SSO Mariusz Broda

(...)

(...)