Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 sierpnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny - Rodzinny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 sierpnia 2020 r. w Olsztynie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa mał. K. K. reprezentowanego przez matkę R. T.

przeciwko W. K.

o alimenty

na skutek apelacji małoletniego powoda mał. K. K.,

i pozwanego W. K.

od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 18 marca 2020 III RC 547/19

1.  Oddala obie apelacje

2.  Koszty procesu za instancje odwoławczą między stronami wzajemnie znosi

Lech Dłuski Hanna Niewiadomska Marta Banaś-Grabek

Sygn. akt VI RCa 88/20

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 marca 2020 r., sygn. akt III RC 547/19, Sąd Rejonowy w Olsztynie zasądził od pozwanego W. K. na rzecz małoletniego powoda K. K. alimenty: za okres od 27 września 2019 r. do 31 marca 2020 r. w kwocie po 600 (sześćset) złotych miesięcznie, zaś poczynając od dnia 1 kwietnia 2020 r. alimenty w kwocie po 750 (siedemset pięćdziesiąt) złotych miesięcznie, płatnych do rąk matki małoletniego powoda, R. T. do 10-ego dnia każdego miesiąca z góry, z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, przy czym na poczet zasądzonych alimentów zaliczył pozwanemu kwoty uiszczone w wykonaniu postanowienia Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 30 września 2019 r. w sprawie III RC 547/19 w przedmiocie zabezpieczenia. W pozostałym zakresie powództwo oddalił.

W uzasadnieniu Sąd ten wskazał, że małoletni K. K. jest synem R. T. oraz pozwanego, którzy pozostawali w nieformalnym związku do (...)r. Małoletni mieszka wraz z matką w wynajmowanym mieszkaniu, za które czynsz wynosi 1583 zł. Matka małoletniego pracuje jako (...)w gabinecie (...) za wynagrodzeniem 2500 zł. Pobiera świadczenia z programu 500+ oraz korzysta z pomocy dziadków macierzystych i ojczystych. Małoletni uczęszcza do żłobka, za które czesne wynosi 780 zł. Zmaga się z atopowym zapaleniem skóry, alergią pokarmową i wziewną, przez co wymaga stosowania diety bezmlecznej i niezawierającej wołowiny. Pozostaje pod opieką ortopedy i neurologa. Pozwany zatrudniony jest w (...)w B. za wynagrodzeniem ok. 4300 zł netto. Kontynuuje naukę w szkole wyższej na kierunku (...). Pozostaje w związku nieformalnym, ale samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe. Choruje na (...) zapalenie (...).

Sąd podkreślił, że kwestią sporną między stronami była wysokość świadczenia alimentacyjnego, gdyż zasadność roszczenia nie budziła wątpliwości. Zakres potrzeb małoletniego jest ponadstandardowy z uwagi na jego problemy zdrowotne oraz konieczność uczęszczania do prywatnego żłobka. Za nieprawdopodobne uznał Sąd I instancji twierdzenia matki powoda o tym, że jego utrzymanie generuje koszty na poziomie 3000 zł miesięcznie. Sytuacja materialna i zarobkowa pozwanego jest lepsza niż matki powoda. Ciężar wychowania małoletniego spoczywa na obojgu rodzicach, jednak matka małoletniego wykonuje swój obowiązek poprzez starania o wychowanie i rozwój małoletniego.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodził się powód, zaskarżając go w części dotyczącej pkt I, II i IV, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzeni obowiązku alimentacyjnego w wysokości 1000 zł miesięcznie, poczynając od czerwca 2019 r. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a polegające na obrazie art. 233 § 1 kpc poprzez:

- dowolną i jednostronną ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów, poprzez niezasadne przyjęcie, iż dochodzona kwota alimentów jest zawyżona i nieadekwatna do potrzeb dziecka, podczas gdy zestawienie samych kosztów związanych z pobytem małoletniego w żłobku, kosztów wynajmu mieszkania w którym zamieszkuje małoletni powód wraz z matką, kosztów jego leczenia oraz pozostałych wydatków na utrzymanie generują wydatki w wysokości co najmniej 2.000 zł miesięcznie;

- dowolną i jednostronną ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów poprzez niepełną i wybiórczą ocenę możliwości zarobkowych pozwanego i nie wzięcia pod uwagę faktu, iż wyciągi bankowe z rachunku pozwanego zawierają wiele zbytecznych i luksusowych wydatków na biżuterię, markową odzież oraz prezenty dla obecnej jego partnerki czy też ^-bezpośrednio na wspólne życie z nową partnerką;

2. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a polegające na obrazie art. 327" § 1 kpc, poprzez:

- brak wyjaśnienia, jaki był powód zróżnicowania wysokości alimentów w okresie od 27 września 2019 r. do 31 marca 2020 r. po 600 zł miesięcznie oraz od dnia 1 kwietnia 2020 r. po 750 zł miesięcznie, podczas gdy przez cały ten okres koszty utrzymania dziecka były jednakowe;

- brak wyjaśnienia przyczyn ustalenia obowiązku alimentacyjnego od dnia 27 września 2019 r., podczas gdy z dowodów zgromadzonych w sprawie wynika, że pozwany nie łożył w należyty sposób na koszty utrzymania małoletniego od 1 czerwca 2019r;

3. naruszenie przepisów prawa - art. 4 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci oraz art. 135 § 3 pkt. 3 kro poprzez uwzględnienie w ocenie zasadności powództwa kwoty świadczenia wychowawczego (500+) - podczas gdy świadczenie to nie wpływa choćby w sposób pośredni na zakres obowiązku alimentacyjnego żadnego z rodziców, ani ich możliwości zarobkowe i majątkowe.

W uzasadnieniu wskazał, że niezrozumiałe jest zasądzenie obowiązku alimentacyjnego od dnia 27 września 2019 r. Zasadnym jest wliczenie do uzasadnionych kosztów utrzymania małoletniego pełnych kosztów wynajmu mieszkania, czesnego za żłobek oraz opłat za wizyty lekarskie. Do wynagrodzenia pozwanego nie została wliczona 13-ta pensja oraz fundusz (...). Pozwany prowadzi wspólne gospodarstwo z nową partnerką. Z wydatków pozwanego nie wynika jakoby żył on skromnie. Matka powoda od marca 2020 r. przebywa na zasiłku opiekuńczym. Jednocześnie pracodawca matki małoletniego obniżył jej wynagrodzenie, przy czym wynagrodzenie pozwanego wzrosło w kwietniu 2020 r.

W odpowiedzi pozwany wniósł o oddalenie apelacji powoda w całości. Podniósł, że okazjonalne wydatki na basen czy ubrania nie świadczą o nieoszczędnym trybie życia pozwanego. Przelewy na rzecz partnerki nie świadczą o wspólnym prowadzeniu z nią gospodarstwa domowego, lecz stanowią zwrot pożyczek. Zaświadczenie o zarobkach powódki jest niewiarygodne, gdyż nie posiada podpisu oraz wskazuje na zmniejszenie jej wynagrodzenia poniżej poziomu wynagrodzenia minimalnego. W okresie epidemii matka powoda nie ponosiła kosztów czesnego za przedszkole.

Z orzeczeniem Sądu I instancji nie zgodził się również pozwany. Zaskarżając je w części tj. co do punktu I wyroku w zakresie zasądzającym obowiązek alimentacyjny od 27 września 2019 r. w kwocie powyżej 500 zł, wniósł o zmianę orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda alimentów w wysokości 500 zł miesięcznie począwszy od 27 września 2019 r. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

I. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 233 § 1 KPC poprzez dokonanie oceny zgromadzonego materiału dowodowego dokumentującego możliwości zarobkowych pozwanego w sposób dowolny, pozbawiony wszechstronności, zasad logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego, w szczególności poprzez:

- uznanie, iż zakres potrzeb małoletniego powoda jawi się jako ponadstandardowy, podczas gdy alergie i uczulenia nie są problemami zdrowotnymi natury nadzwyczajnej, mają charakter dolegliwości cywilizacyjnych, z którymi aktualna wiedza medyczna radzi sobie metodami niewymagającymi znaczących nakładów finansowych, jak również uznanie, iż chłopiec wymaga specjalistycznej opieki ortopedycznej;

- uznanie, iż prywatne płatne wizyty ortopedyczne stanowią konieczną, usprawiedliwioną potrzebę małoletniego, podczas gdy tego typu świadczenia medyczne można uzyskać bez dłuższego wyczekiwania z Narodowego Funduszu Zdrowia;

- brak szczegółowej analizy dowodów w postaci historii rachunku bankowego pozwanego, obrotów miesięcznych na koncie pozwanego, a z którego wynika, iż po odliczeniu stałych, miesięcznych kosztów, pozostaje pozwanemu do dyspozycji miesięcznie średnio kwota ok. 800 zł-1000 zł;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci ich błędnej wykładni, tj.:

a) art. 135 § 1 KRO poprzez:

- uznanie, że kwota 750 zł alimentów na (...)powoda jest adekwatna do jego usprawiedliwionych potrzeb oraz przystaje do możliwości zarobkowych pozwanego i jego aktualnej sytuacji majątkowej, podczas gdy kwota ta stanowi znaczące zachwianie równowagi między możliwościami zarobkowymi obowiązanego a usprawiedliwionymi potrzebami małoletniego;

- nieusprawiedliwione uznanie, iż świadczenia pracownicze otrzymywane przez pozwanego określone mianem ekwiwalentów za dojazdy do pracy, remont, umundurowanie stanowią dochód pozwanego i wpływają na jego możliwości zarobkowe, podczas gdy mają one na celu wyrównanie poniesionych przez pozwanego kosztów uzyskania przychodów.

Wskazał, że Sąd Rejonowy pominął, że orzeczeni dotyczy zaledwie (...)dziecka, które nie ma ponadstandardowych potrzeb. Konsultacje medyczne małoletniego nie są kosztem comiesięcznym, a dolegliwości małoletniego są chorobami cywilizacyjnymi, z którymi medycyna radzi sobie metodami niewymagającymi znacznych nakładów finansowych. Matka małoletniego wszczęła przeciwko pozwanemu postępowanie egzekucyjne i nie zgadza się na cofnięcie wniosku egzekucyjnego. Dochody pozwanego stanowiące ekwiwalenty nie wpływają na możliwości zarobkowe pozwanego.

W odpowiedzi powód wniósł o oddalenie apelacji pozwanego. W uzasadnieniu wskazał, że wydatki na leczenie oraz specjalną dietę są uzasadnionymi potrzebami powoda i są znane pozwanemu. Pozwany średnio 300 zł miesięcznie wydatkuje na rzeczy zbędne. Sytuacja finansowa pozwanego uległa poprawie. Pozwany odmówił uiszczania alimentów zgodnie z postanowieniem zabezpieczającym, w związku z czym matka powoda wszczęła w stosunku do niego postępowanie egzekucyjne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje obu stron nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy i całościowy ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie. Materiał dowodowy zgromadzony przez Sąd I instancji jest również wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy. Sąd II instancji przyjmuje ustalenia faktyczne i prawne poczynione przez Sąd I instancji za swoje oraz stwierdza, że wydane na ich podstawie rozstrzygnięcie jest prawidłowe.

W pierwszej kolejności należy rozważyć postawiony przez strony zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc. Zarzuty te w opinii Sądu odwoławczego są całkowicie nieuzasadnione. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w tym artykule, choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne są całkowicie prawidłowe. Odpowiadają również zasadom logiki oraz doświadczeniu życiowemu. Pewnym jest, że swobodna ocena dowodów nie może zostać skutecznie obalona przez skarżących poprzez ograniczenie swej argumentacji w tym zakresie jedynie do wskazania okoliczności, które zdaniem skarżących zostały ustalone niesłusznie z ich twierdzeniami.

Nieprawidłowe są także stawiane przez powoda zarzuty w zakresie katalogu jego uzasadnionych potrzeb. Nie ma racji, domagając się zaliczenia do katalogu uzasadnionych potrzeb połowy kosztów mieszkaniowych w związku z wynajmem lokalu przez matkę powoda. Sąd przy ustalaniu uzasadnionych potrzeb małoletnich nie bierze pod uwagę udziału w pełnych kosztach utrzymania nieruchomości, w której dziecko zamieszkuje wraz z rodzicem, a także raty kredytu za to mieszkanie lub czynszu najmu. Sąd w pełni aprobuje pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23 marca 2016 r., sygn. akt I ACa 1755/15, iż „w kwocie alimentów należy uwzględnić niejako ryczałtowo koszty zużycia wody, prądu, gazu do gotowania i ogrzania wody użytkowej dla dzieci. Jednak koszt utrzymania i ogrzania mieszkania obciąża rodzica któremu powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej i zobowiązany jest zapewnić dla siebie takie mieszkanie, które umożliwia pobyt z nim dzieci”. Powód nie może zatem domagać się od pozwanego pokrywania połowy kosztu wynajmu stancji, a jedynie udziału w kosztach eksploatacji mieszkania jak opłaty za wodę, prąd czy gaz. Wskazać należy, że Sąd Rejonowy w sposób komplementarny, spójny i logiczny dokonał analizy uzasadnionych potrzeb małoletniego. Ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy są racjonalne i prawidłowe. Nieprawdopodobne są twierdzenia matki powoda jakoby utrzymanie małoletniego stanowiło tak znaczący wydatek, szczególnie biorąc pod uwagę poziom jej zarobków, który nie pozwalałby na czynienie tak znacznych wydatków na utrzymanie małoletniego. Koszty utrzymania małoletniego zmniejsza również fakt, iż niemal pełne wyżywienie ma on zapewnione w żłobku. Oczywistym jest, że ponadstandardowe potrzeby małoletniego w postaci czesnego za przedszkole oraz wydatków na leczenie zwiększają kwotę potrzebną na jego utrzymanie, jednak nadal wydatki te nie uzasadniają tak wygórowanego żądania alimentacyjnego.

Nie sposób również uznać za zasadne twierdzenia powoda o tym jakoby pozwany prowadził życie ponad stan. Wskazane w apelacji wydatki są wydatkami jednostkowymi, w części wyjaśnionymi przez pozwanego. Ich analiza nie prowadzi do konkluzji, że są to wydatki luksusowe czy szczególnie kosztochłonne. Również przekazywanie kwot na rzecz partnerki pozwanego nie uzasadnia twierdzeń o tym, że pozwany prowadzi wspólne gospodarstwo domowe ze swoją nową partnerką. Z twierdzeń pozwanego wynika, że wydatki te stanowiły zwrot pożyczek udzielonych pozwanemu. Twierdzenia te zasługują na uznanie i aprobatę, albowiem są logiczne i racjonalne. Z materiału dowodowego przedstawionego przez powoda nie można wysnuć wniosków odmiennych.

Nieprawidłowe są też zarzuty dotyczące daty początkowej obowiązku alimentacyjnego. Powód domagał się świadczeń na potrzeby bieżące, które mają służyć zaspokojeniu aktualnych potrzeb uprawnionego. Nieprawidłowa zatem byłaby praktyka wyznaczania daty początkowej tego obowiązku w okresie przed złożeniem pozwu (od 1 czerwca 2019 r. jak domagał się powód), albowiem temu służy roszczenie zawarte w art. 137 § 2 kro.

Co do zarzutu dotyczącego naruszenia art. 135 § 3 pkt 3 kro poczynionego przez powoda, to Sąd wskazuje, że zgodnie z ustawą z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci - celem udzielenia świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. (art. 4 ust. 1 tej ustawy). Matka powoda winna zatem środki te wydatkować na polepszenie sytuacji życiowej małoletniego. Nie sposób przy tym uznać, że środki te niejako nie istnieją, gdyż stanowią stały, comiesięczny dochód rodziny, przez co Sąd jest zobowiązany uwzględnić je w czynionych ustaleniach faktycznych. Nie wpływają one jednak na wysokość samego świadczenia alimentacyjnego. Niemniej nawet pomijając okoliczność otrzymywania przez matkę powoda środków ze świadczenia wychowawczego, orzeczenie Sądu I instancji uznać należy za prawidłowe zarówno co do zasadności jak i wysokości.

Sytuacji stron nie zmienia również zaświadczenie o zarobkach przedstawione przez matkę powoda wraz z apelacją. Zaświadczenie to należy jednak uznać za niewiarygodne, albowiem brak na nim podpisu wystawcy. Nadto z zaświadczenia tego wynika, że wynagrodzenie matki powoda zostało obniżone poniżej prawnie dopuszczalnego limitu, który stanowi wynagrodzenie minimalne. Jednocześnie w apelacji brak jest wskazania, na jakiej zasadzie pracodawca matki powoda obniżył jej wynagrodzenie do tak niskiej kwoty. Niemniej dla rozważań prawnych dotyczących obowiązku alimentacyjnego wpływ mają nie same osiągane zarobki rodzica, a jego możliwości zarobkowe. Pojęcia te nie są synonimiczne, albowiem w definicji możliwości zarobkowych mieszczą się również dochody, które zobowiązany mógłby osiągać przy dołożeniu należytej staranności. Wskazać przez to należy, że w takiej sytuacji matka powoda winna rozważać zmianę pracy na taką, w której jej wynagrodzenie osiągnie co najmniej poziom wynagrodzenia minimalnego. Tym bardziej w sytuacji, w której ponownie otwarto żłobki, dzięki czemu matka powoda ma ponownie możliwość podjęcia pracy zarobkowej bez obaw o zapewnienie opieki nad synem.

W zakresie wniosków dowodowych zgłaszanych przez powoda w apelacji Sąd doszedł do przekonania, że zmierzają do wykazania okoliczności już dostatecznie wyjaśnionych w sprawie, a przez to byłyby całkowicie nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy oraz zmierzałyby do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania. W związku z powyższym Sąd odwoławczy nie uwzględnił ich.

Nie ma również racji pozwany, podnosząc jakoby zakres potrzeb małoletniego jawił się jako ponadstandardowy. Okolicznością właściwie bezsporną jest, że małoletni cierpi na różne schorzenia, w związku z czym konieczne są wizyty lekarskie oraz stosowanie się do zaleceń medycznych. Nie sposób czynić matce powoda zarzutu, że stara się małoletniego leczyć, również poza świadczeniami, które może uzyskać dzięki finansowaniu przez NFZ. Nie ma znaczenia w tym wypadku charakter schorzenia małoletniego. Wydatki te mieszczą się w kategorii uzasadnionych potrzeb małoletniego, biorąc również pod uwagę dotychczasowy poziom życia stron oraz małoletniego. Podkreślić należy ponownie, że kwota alimentów zasądzona orzeczeniem Sądu I instancji w pełni odzwierciedla katalog uzasadnionych potrzeb małoletniego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe jego rodziców.

Rację należy przyznać Sądowi I instancji w zakresie, w jakim wskazuje on, że możliwości zarobkowe pozwanego umożliwią mu wywiązanie się nałożonego na niego obowiązku. Osiąga on dobre dochody, stanowczo wyższe niż dochody matki powoda. Usprawiedliwione jest zaliczanie do nich również ekwiwalentów wypłacanych mu przez pracodawcę, albowiem wpływają one bezpośrednio na jego sytuację majątkową. Gdyby pozwany nie otrzymywał ekwiwalentów od pracodawcy, to musiałby te środki wypartycypować z wynagrodzenia za pracę.

Na ustalenia dotyczące sytuacji majątkowej pozwanego nie może wpływać okoliczność wszczęcia przeciwko niemu postępowania egzekucyjnego w związku z nieuiszczonymi zobowiązaniami alimentacyjnymi. Postępowanie egzekucyjne ma doprowadzić do ściągnięcia od zobowiązanego wymagalnych należności alimentacyjnych na rzecz uprawnionego. Przychylenie się do wniosku o obniżenie zobowiązania alimentacyjnego z uwagi na wszczęcie przez uprawnionego postępowania egzekucyjnego doprowadziłoby do paradoksu, w którym uprawniony nie mógłby skorzystać ze swojego uprawnienia do domagania się zastosowania przymusu państwowego celem ściągnięcia należnych mu kwot bez obawy o pogorszenie swojej sytuacji na skutek obniżenia zobowiązania alimentacyjnego. Byłoby to niezgodne z celem postępowania egzekucyjnego oraz godziłoby w w dobro dziecka, które jako wartość nadrzędna winna być szczególnie chroniona przez prawo. Jeśli natomiast pozwany uważa, że wszczęta egzekucja jest niesłuszna czy też bezprawna to służą temu inne żądania wynikające z przepisów egzekucyjnych.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 kpc, Sąd Okręgowy oddalił obie apelacje. O kosztach postępowania orzeczono, mając na uwadze, że apelacje obu stron zostały oddalone, w związku z czym obie strony należy uznać przegranymi postępowania odwoławczego, co uzasadnia wzajemne zniesienie kosztów procesu za instancję odwoławczą. Sąd orzekł na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 374 kpc.

Lech Dłuski Hanna Niewiadomska Marta Banaś-Grabek