Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II C 85/18

UZASADNIENIE

W dniu 7 lipca 2017 roku Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w Ł. wystąpiło przeciwko D. K. i A. K. z powództwem o solidarną zapłatę kwoty 106.453,17 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie – na podstawie weksla własnego wystawionego dla powoda przez pozwaną D. K., za którą poręczył na wekslu drugi z pozwanych. Powód oświadczył ponadto, że łączyła go z D. K. umowa agencyjna, którą jednak powód wypowiedział pozwanej pismem skierowanym do niej w dniu 19 czerwca 2015 roku – powód zarzucił pozwanej nierozliczenie się z nim z zainkasowanych przez pozwaną składek ubezpieczeniowych. Wedle twierdzeń powoda weksel własny wystawiony dla niego przez pozwaną miał zabezpieczać wykonanie zobowiązań pozwanej względem powoda wynikających z wyżej przywołanej umowy.

(pozew, k. 2-3)

Sąd Okręgowy w Łodzi w dniu 15 grudnia 2017 roku w postępowaniu nakazowym wydał nakaz zapłaty uwzględniający powództwo (sygn. akt II Nc 493/17).

(nakaz zapłaty k. 46)

Pozwani w ustawowym terminie złożyli pismo procesowe zawierające zarzuty od wyżej opisanego nakazu zapłaty – zaskarżając ten nakaz zapłaty w całości oraz wnosząc o jego uchylenie i oddalenie powództwa w całości. Pozwani podnieśli w szczególności zarzut wypełnienia weksla przez powoda w sposób niezgodny z deklaracją wekslową stron – pozwani oświadczyli, że zakwestionowane przez powoda umowy ubezpieczenia zostały zawarte przez pozwaną z ubezpieczonym, którym był podmiot prowadzący sprzedaż komisową pojazdów mechanicznych, a postępowanie pozwanej w zakresie dotyczącym zawierania umów było zgodne z udostępnionym jej przez powoda elektronicznym systemem (Portal Obsługi Sprzedaży), w szczególności z punktem 85 i 94 pochodzących od powoda „Wytycznych do produktu Auto & Przestrzeń – Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych”.

(pismo procesowe zawierające zarzuty pozwanych od nakazu zapłaty k. 55-61)

W piśmie procesowym datowanym na 15 marca 2018 roku strona powodowa oświadczyła, że nienależyte wykonanie umowy agencyjnej przez pozwaną D. K. nie polegało na nieprzekazaniu powodowi składek ubezpieczeniowych faktycznie pobranych przez pozwaną od ubezpieczonego lecz na tym, że pozwana w sposób nieprawidłowy (zaniżony) ustaliła wysokość składki ubezpieczeniowej, gdyż sporządziła szereg polis ubezpieczenia OC dla ubezpieczonego K. K. (1) w sposób sprzeczny z „obowiązującymi procedurami i taryfami”.

(pismo procesowe powoda k. 128-129)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 stycznia 2013 roku powodowe towarzystwo ubezpieczeń zawarło z pozwaną D. K. w formie pisemnej umowę agencyjną – w §2 umowy powód zlecił pozwanej odpłatne wykonywane stałego pośrednictwa ubezpieczeniowego w imieniu i na rzecz powoda, z upoważnieniem pozwanej do pobierania składek ubezpieczeniowych wynikających z umów zawartych z udziałem pozwanej. Zgodnie z treścią §5 ust. 2 umowy agent był zobowiązany do wykonywania umowy w ramach udzielonego mu pełnomocnictwa, w sposób zgodny w szczególności z taryfą składek oraz „instrukcjami i procedurami wydanymi przez (...). Stosownie do §4 umowy powodowe towarzystwo ubezpieczeń zobowiązało się z kolei m.in. do „wyposażenia Agenta w ogólne warunki ubezpieczenia, taryfy składek i inne dokumenty ubezpieczeniowe niezbędne do prowadzenia czynności określonych niniejszą umową oraz informowanie w formie pisemnej, elektronicznej (…) o w wszelkich zmianach dotyczących tych dokumentów” (pkt 6). Do obowiązków powoda zaliczono także „przekazanie Agentowi – w razie stwierdzenia w zawartej umowie ubezpieczenia braków, nieprawidłowości, niezgodności z ogólnymi warunkami ubezpieczenia albo błędnego naliczenia składki – pisemnej reklamacji (…) wskazującej szczegółowo charakter tych nieprawidłowości (…).”.

W §7 ust. 1 umowy określono, że agent ponosi „pełną odpowiedzialność za wyrządzoną (...) szkodę wynikającą z nienależytego wykonania umowy, a zwłaszcza: a) niewłaściwego ustalenia wysokości składki lub zainkasowania składki w niewłaściwej wysokości”. Umowę zawarto na czas nieokreślony (§22 ust. 1).

D. K. podpisała weksel własny niezupełny mający zabezpieczać roszczenia powoda względem niej wynikające z wyżej opisanej umowy. Strony podpisały deklarację wekslową, w której oświadczyły, że weksel stanowi zabezpieczenie roszczeń powodowego towarzystwa z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy agencyjnej (bez wskazania numeru umowy i daty jej zawarcia) – w treści deklaracji pozwana upoważniła powoda do „uzupełnienia weksla na kwotę odpowiadającą wysokości roszczeń, powiększonych o należne odsetki oraz koszty postępowania wekslowego i sądowego, przysługujących (...) S.A. z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy agencyjne nr ……”. A. K. jako małżonek D. K. wyraził zgodę na wręczenie powodowi wyżej opisanego weksla własnego niezupełnego i wypełnienie go w sposób zgodny z deklaracją wekslową.

(okoliczności niesporne, kopia umowy k. 10-24, kopia deklaracji wekslowej k. 28)

W dniu 19 czerwca 2015 roku strona powodowa wysłała do D. K. pismo datowane na 16 czerwca 2015 roku, w którym oświadczyła, że wypowiada pozwanej wyżej opisaną umowę agencyjną – jako przyczynę wskazując „błędną kwalifikację rodzaju ubezpieczanego pojazdu, co powodowało zaniżoną taryfikację składki ubezpieczeniowej”.

(kopia pisma k. 27)

W piśmie datowanym na 20 maja 2016 roku powód powiadomił pozwaną o wypełnieniu weksla niezupełnego podpisanego uprzednio przez pozwaną – w szczególności poprzez wpisanie sumy wekslowej 106.453,17 zł, obejmującej „należność główną z tytułu zawartych umów ubezpieczenia w wysokości 96.731,49 zł oraz odsetki ustawowe za zwłokę w kwocie 9.721,68 zł”.

(kopia pisma 32)

Po uzupełnieniu weksla własnego podpisanego uprzednio przez pozwaną i wręczonego powodowi we władaniu powoda był opatrzony datą 20 maja 2016 roku weksel własny podpisany przez D. K. jako wystawcę, zawierający zobowiązanie pozwanej do zapłaty na zlecenie powoda kwoty 106.453,17 zł w dniu 3 czerwca 2016 roku (płatny w Ł.) – z poręczeniem wekslowym A. K. za wystawcę, tj. D. K..

(okoliczności niesporne, kopia weksla k. 44, oryginał weksla w oddziale finansowym SO w Łodzi – notatka k. 26 i 45)

W 2014 roku powodowe towarzystwo wprowadziło elektroniczny Portal Obsługi Sprzedaży służący do tworzenia polis ubezpieczeniowych przez agentów. W oddziale powoda w O. poinstruowano wówczas D. K., że od tej pory wszystkie polisy ubezpieczenia ma wystawiać przy użyciu tego systemu. Pozwana nie otrzymała od pracowników powoda żadnych instrukcji co do tego, w jaki sposób ma wystawiać polisy krótkoterminowego ubezpieczenia autobusów. Treść polis OC generowanych przez D. K. przy użyciu systemu POS była widoczna w tym systemie (tj. także dla pracowników powoda uprawnionych do dostępu do tego systemu) od razu po podpisaniu przez pozwaną umowy z ubezpieczającym (tj. klientem).

K. K. (1) zawierał z D. K. umowy ubezpieczenia krótkoterminowego pojazdów, którymi dysponował w ramach prowadzonej przez siebie działalności komisowej, co dotyczyło w szczególności autobusów i minibusów. Polisy OC dla tzw. pojazdów komisowych pozwana wystawiała wyłącznie w systemie POS. W systemie tym istniały dwa pola, w których należało określić rodzaj ubezpieczanego pojazdu: w pierwszym polu należało wybrać, czy pojazd jest samochodem osobowym, ciężarowym o masie do 3,5 ton czy ciężarowym o masie powyżej 3,5 ton. W drugim polu można było wprowadzić inne określenie rodzaju pojazdu – odpowiadające treści dowodu rejestracyjnego, w szczególności, jeżeli w pierwszym polu wybrano określenie „samochód ciężarowy” można było w drugim polu wybrać opcję „autobus”.

Wystawiając polisę OC dla danego pojazdu (autobusu lub minibusu zgłaszanego do ubezpieczenia przez K. K. (1)) pozwana w systemie elektronicznym POS najpierw wybierała jedną z dostępnych opcji (pojazd ciężarowy do 3,5 ton dla minibusów oraz pojazd ciężarowy powyżej 3,5 ton dla autobusów), następnie wprowadzała numer rejestracyjny pojazdu, na podstawie którego system elektroniczny dookreślał rodzaju pojazdu (tj. np. wskazywał, że pojazd jest autobusem).

Dopiero pod koniec kwietnia 2015 roku w rozmowie z pozwaną dyrektor oddziału powoda w O. M. S. (1) poinformowała pozwaną o tym, że pozwania w sposób nieprawidłowy sporządzała polisy krótkoterminowego ubezpieczenia OC dotyczące autobusów dla ubezpieczającego K. K. (1).

D. K. nie miała wiedzy o tym, że w przypadku ubezpieczenia krótkoterminowego OC pojazdów taryfa powoda przewidywała w latach 2014-2015 inną wysokość składki dla samochodów ciężarowych i autobusów.

(przesłuchanie pozwanej D. K. – protokół rozprawy z dnia 8 października 2019 roku, od 5 do 33 minuty w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami pozwanej – protokół rozprawy z dnia 20 listopada 2018 roku, od 1 godziny 4 minuty do 1 godziny 18 minuty)

J. M. była zatrudniona w oddziale powodowego towarzystwa w O. na stanowisku menadżera sprzedaży – agenci powoda (w tym D. K.) działający na terenie właściwości tego oddziału współpracowali z J. M. m.in. w zakresie realizacji tzw. planów sprzedażowych polis. J. M. nie rozmawiała z powódką na temat wystawiania polis krótkoterminowego ubezpieczenia OC autobusów – pozostawała z powódką w stałym kontakcie, jednakże rozmowy ich dotyczyły innych kwestii.

W latach 2014-2015 zasadą przyjętą w powodowym towarzystwie ubezpieczeń było wystawianie wszystkich polis (w tym polis ubezpieczenia krótkoterminowego) w systemie elektronicznym POS. W omawianym okresie system POS dopuszczał ręczne wpisanie rodzaju ubezpieczanego pojazdu. System ten w swoim założeniu miał uniemożliwić wystawienie polisy ubezpieczeniowej o treści niezgodnej z aktualnymi wytycznymi i procedurami strony powodowej.

Kontrolą prawidłowości wystawiania polis ubezpieczeniowych (w tym co do wysokości naliczonych składek) zajmowała się centrala powodowego towarzystwa a nie oddziały.

(zeznania świadka J. M. – od 14 do 16 minuty, 19 – 20 minuta, 27 minuta, transkrypcja k. 605-610, płyta CD z nagraniem k. 618)

W okresie od listopada 2014 roku do kwietnia 2015 roku D. K. wykonując wyżej opisaną umowę agencyjną zawartą przez strony postępowania zawarła w imieniu i na rzecz powoda z ubezpieczającym K. K. (1), będącym zarazem ubezpieczonym, prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) umowy ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego dla następujących pojazdów będących autobusami lub minibusami i pobrała następujące składki od ubezpieczającego, które następnie przekazała powodowi:

1. w dniu 10 listopada 2014 roku ubezpieczenie dla pojazdu marki D. C., składka 195 zł,

2. w dniu 12 listopada 2014 roku ubezpieczenie dla pojazdu marki V. model LT 46, składka 95 zł,

3. w dniu z 12 listopada 2014 roku ubezpieczenie dla pojazdu marki V. model LT 2000, składka 95 zł,

4. w dniu 13 listopada 2014 roku pojazd marki D. C., składka 95 zł,

5. w dniu 20 listopada 2014 roku pojazd marki V., składka 95 zł

6. w dniu 27 listopada 2014 roku pojazd marki V., składka 95 zł

7. w dniu 28 listopada 2014 roku pojazd marki I., składka 195 zł

8. w dniu 1 grudnia 2014 roku pojazd marki I., składka 195 zł

9. w dniu z 9 grudnia 2014 roku pojazd marki V., składka 95 zł

10. w dniu z 9 grudnia 2014 roku, ubezpieczenie autobusu bez oznaczenia marki, składka 195 zł,

11. w dniu 10 grudnia 2014 roku pojazd bez oznaczenia marki, składka 195 zł,

12. w dniu 15 grudnia 2014 roku pojazd marki V., składka, 95 zł

13. w dniu 15 grudnia 2014 roku pojazd marki D. C., składka 195 zł

14. w dniu 18 grudnia 2014 roku pojazd marki V., składka 95 zł,

15. w dniu 18 grudnia 2014 roku dwa różne pojazdy marki M. (...), dla każdego składka po 195 zł

16. w dniu 18 grudnia 2014 roku pojazd marki M. (...), składka, 195 zł

17. w dniu 30 grudnia 2014 roku pojazd marki I., składka 195 zł

18. w dniu 8 stycznia 2015 roku pojazd bez oznaczenia marki, składka 195 zł

19. w dniu 8 stycznia 2015 roku ubezpieczenie trzech różnych pojazdów marki V., dla każdego składka po 95 zł,

20. w dniu 8 stycznia 2015 roku pojazd marki D., składka 195 zł

23. w dniu 19 stycznia 2015 roku pojazd marki, V., składka 95 zł,

24. w dniu 20 stycznia 2015 roku pojazd marki M. (...), składka 195 zł,

25. w dniu 2 lutego 2015 roku pojazd marki I., składka 195 zł,

26. w dniu 2 lutego 2015 roku pojazd bez oznaczenia marki, składka 195 zł

27. w dniu 5 lutego 2015 roku pojazd bez oznaczenia marki, składka 195 zł

28. w dniu z 2 lutego 2015 roku pojazd marki V., składka 95 zł

29. w dniu z 9 lutego 2015 roku pojazd marki V., składka 95 zł

30. w dniu 14 lutego 2015 roku pojazd marki I., składka 195 zł

31. w dniu 16 lutego 2015 roku pojazd marki, V., składka 95 zł

32. w dniu 16 lutego 2015 roku, pojazd marki, M. (...), składka 195 zł

33. w dniu 16 lutego 2015 roku pojazd marki V., składka 95 zł

34. w dniu 2 marca 2015 roku pojazd marki I., składka 195 zł,

35. w dniu 6 marca 2015 roku dwa różne pojazdu V., składka po 95 zł,

37. w dniu 6 marca 2015 roku pojazd bez oznaczenia marki, składka 195 zł,

38. w dniu 6 marca 2015 roku pojazd marki V. (...), składka 95 zł,

39. w dniu 16 marca 2015 roku pojazd marki, V., składka 95 zł,

40. w dniu 20 marca 2015 roku pojazd marki V., składka 95 zł,

41. w dniu 3 kwietnia 2015 roku dwa różne pojazdy marki V., składka 95 zł,

43. w dniu 3 kwietnia 2015 roku pojazd marki M. (...), składka 95 zł,

44. w dniu 3 kwietnia 2015 roku pojazd marki I., składka 195 zł,

45. w dniu 7 kwietnia 2015 roku pojazd marki V. (...), składka 95 zl

46. w dniu 11 kwietnia 2015 roku pojazd marki M. (...), składka 195 zł,

47. w dniu 16 kwietnia 2015 roku pojazd marki M. (...), składka 95 zł,

48. w dniu 17 kwietnia 2015 roku pojazd bez oznaczenia marki, składka 195 zł,

49. w dniu 21 kwietnia 2015 roku pojazd bez oznaczenia marki, składka 195 zł,

50. w dniu z 21 kwietnia 2015 roku pojazd marki V. (...), składka 95 zł,

51. w dniu 23 kwietnia 2015 roku pojazd marki V. (...), składka 95 zł.

(okoliczności niesporne, kopie polis k. 490-498, k. 279-379)

W dacie zawierania przez pozwaną wyżej przywołanych umów ubezpieczenia wszystkie pojazdy objęte tymi umowami były zarejestrowane na terenie RP – posiadały ważne dowody rejestracyjne i polskie tablice rejestracyjne. Pojazdy te w urzędowym systemie ewidencji pojazdów oznaczone są jako autobusy, przy czym dla części z nich liczba miejsc pasażerskich wynosi między 20 a 30.

(okoliczności niesporne, wydruki z danymi rejestracyjnymi pojazdów k. 389-487)

W 2015 roku pracownicy centrali powodowego towarzystwa ubezpieczeń przeprowadzili kontrolę prawidłowości wystawiania polis ubezpieczeniowych przez D. K. – uznali, że w sposób nieprawidłowy pozwana naliczała wysokość składek ubezpieczenia krótkoterminowego OC dla pojazdów będących autobusami, gdyż używała do tego systemu elektronicznego POS i istniejącej w jego ramach tzw. szybkiej ścieżki ubezpieczenia krótkoterminowego „OC Komis” (obejmującego samochody osobowe i ciężarowe), a nie odrębnego programu komputerowego dostarczonego przez powoda, tj. tzw. kalkulatora komunikacyjnego, opartego na tzw. tabeli frykcyjnej. Zastosowanie tej drugiej metody doprowadziłoby do ustalenia znaczenie wyższej składki ubezpieczenia.

Agent korzystający z systemu POS lub kalkulatora komunikacyjnego nie ma wglądu do treści taryfy ubezpieczeniowej, wypełnia jedynie pozycje w systemie POS lub w kalkulatorze, a programy te następnie same generują wysokość składki.

System POS zawierał dwa pola określające rodzaj ubezpieczanego pojazdu: w pierwszym polu należało wybrać jeden z trzech rodzajów pojazdu: samochód osobowy, samochód ciężarowy do 3,5 ton oraz samochód ciężarowy o masie powyżej 3,5 ton – to ten wybór decydował o wysokości składki. Drugie pole służyło wpisaniu rodzaju pojazdu określonego w jego dowodzie rejestracyjnym i to ono było następnie drukowane na polisie – pozwalało ona wybrać inny rodzaj pojazdu niż rodzaj określony w pierwszym polu (np. autobus).

Pracownicy powoda nie zakwestionowali samego faktu objęcia wyżej wymienionych pojazdów ubezpieczeniem krótkoterminowym a jedynie wysokość pobranej składki.

(zeznania świadka L. A. – protokół rozprawy z dnia 20 listopada 2018 roku, od 9 do 14 minuty, od 20 do 24 minuty, 32-33 minuta, od 43 do 45 minuty)

W pochodzących od powoda „Wytycznych do produktu Auto & Przestrzeń – Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów” z lipca 2014 roku, mających (stosownie do ich punktu 126) zastosowanie do umów ubezpieczenia OC zawieranych od dnia 15 lipca 2014 roku:

- w punkcie 52 określono, że składkę za ubezpieczenie OC ustala się na podstawie taryfy składek obowiązującej w POS w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia,

- w części oznaczonej jako „X. Ubezpieczenia krótkoterminowe” w punkcie 86 wskazano, w jakich przypadkach może być zastosowanie ubezpieczenie krótkoterminowe (tj. na okres krótszy niż 12 miesięcy), w punkcie 87 określono, że ubezpieczenie krótkoterminowe dla samochodów zaopatrzonych w polskie tablice rejestracyjne ustala się według tabeli frakcyjnej, w punkcie 88 podano, że wystawienie polisy wg zasad tabeli frakcyjnej odbywa si wyłącznie przy użyciu tzw. kalkulatora komunikacyjnego, w punkcie 90 określono tabelę frakcyjną (dla ubezpieczenia na okres 30 dni – 20% składki rocznej),

- w kolejnej części oznaczonej jako „XI. Ubezpieczenie OC krótkoterminowe dla polis wystawianych z POS (oferta „OC Komis”) w punkcie 95 oznaczono wysokość składki minimalnej dla 3 kategorii pojazdów (pojazdy osobowe, ciężarowe do 3,5 ton DMC, ciężarowe powyżej 3,5 ton DMC), w punkcie 96 określono trzy kategorie przypadków, w których może być zawarte krótkoterminowe ubezpieczenie OC (pozycja 96a dotyczyła pojazdów „zarejestrowanych na stałe stanowiących własność podmiotów prowadzących działalność gospodarczą polegającą na pośredniczeniu w kupnie i sprzedaży pojazdów mechanicznych”), w punkcie 97 wyraźnie wskazano, dla jakiej kategorii pojazdów zabrania się wystawiania i wznawiania ubezpieczeń krótkoterminowych OC (pojazdy sprowadzone z zagranicy, przeznaczone do rejestracji w Polsce, będące własnością osób prywatnych lub podmiotów, które nie prowadzą działalności gospodarczej polegającej na pośredniczeniu w kupie i sprzedaży pojazdów mechanicznych).

Analogiczne postanowienia zawierały kolejne wersje tych samych wytycznych pochodzące ze stycznia, lutego i kwietnia 2015 roku, przy czym od stycznia 2015 roku punkt oznaczony w poprzedniej wersji wytycznych numerem 86 był oznaczony numerem 85, punkt oznaczony poprzednio numerem 87 był oznaczony numerem 86, etc.

(tekst wytycznych z lipca 2014 roku: k. 232-241, kolejne wersje tekstu wytycznych k. 246-274)

Na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2018 roku pozwani cofnęli zgłoszony przez siebie uprzednio wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka K. K. (1) (protokół rozprawy k. 140). Na rozprawie w dniu 20 listopada 2018 roku strona pozwana oświadczyła, że ogranicza zgłoszony uprzednio wniosek o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania pozwanych do przesłuchania pozwanej D. K. (protokół rozprawy 1 godzina 24 minuta).

Zeznania świadka A. L. nie zawierały informacji istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy – świadek opisywał wyłącznie swoje własne doświadczenia związane z wystawianiem polis ubezpieczeniowych oraz kontaktami z zakładami ubezpieczeń.

Zeznania świadka M. S. (1) wskazują na to, że świadek nie miała wglądu do polis wystawianych przez agentów TU (...) i nie kontrolowała sprzedaży prowadzonej przez sieć agencyjną (zeznania świadka k. 540). Świadek podała, że nie zna okoliczności wystawiania polis przez pozwaną dla K. K. (1) (k. 541) i nie potrafiła wejść do elektronicznego systemu obsługi polis. Zeznania tego świadka nie zawierały informacji istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej.

Świadkowie M. S. (2) i M. K. – jak wynika z ich zeznań – nie zajmowały się współpracą z pozwaną ani merytoryczną oceną zawartych z jej udziałem umów ubezpieczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie powód przedstawił weksel własny wystawiony przez D. K., z poręczeniem na wekslu udzielonym za wystawcę przez A. K. – weksel ten co do swej formy i treści spełnia wszelkie wymogi określone w art. 101 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. nr 37, poz. 282). Wskazać należy, że wystawca weksla własnego na podstawie art. 104 ust. 1 Prawa wekslowego oraz osoba, która poręczyła na wekslu za wystawcę, na podstawie art. 32 w zw. z art. 103 Prawa wekslowego, są solidarnie (z uwagi na treść art. 47 ust. 1 w zw. z art. 103 ust. 1 Prawa wekslowego) zobowiązani do zapłaty na rzecz osoby uprawnionej z weksla sumy wekslowej.

Z uwagi na treść art. 10 Prawa wekslowego uznać należy za dopuszczalne wystawienie weksla niezupełnego (tzw. weksel in blanco), który następnie może zostać uzupełniony na podstawie porozumienia zawartego w dacie wystawienia weksla między wystawcą a osobą, której wręcza on ten weksel. Porozumienie tego rodzaju, jeżeli przybiera formę pisemną, określane jest zwyczajowo mianem deklaracji wekslowej. Z uwagi na treść art. 103 ust. 2 Prawa wekslowego dyspozycję art. 10 tej ustawy stosuje się także do weksla własnego. Z treści art. 10 Prawa wekslowego wywieść natomiast należy uprawnienie osób zobowiązanych na podstawie (uprzednio niezupełnego) weksla do podniesienia wobec osoby dochodzącej roszczeń na podstawie już uzupełnionego weksla zarzutu uzupełnienia weksla w sposób niezgodny z zawartym porozumieniem wekslowym. Jeżeli osobą dochodzącą roszczeń na podstawie weksla jest ta sama osoba, która uprzednio weksel ten – jeszcze jako weksel niezupełny – otrzymała od wystawcy, a następnie go uzupełniła, to co do zasady dłużnicy wekslowi bez ograniczeń mogą powoływać się wobec takiej osoby na zarzut uzupełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem (wynikające z art. 10 Prawa wekslowego ograniczenia możliwości podnoszenia tego rodzaju zarzutu dotyczą kolejnego nabywcy weksla a nie osoby, która weksel ten otrzymała bezpośrednio od jego wystawcy i była stroną porozumienia wekslowego).

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że nie jest zasadny podniesiony przez pozwanych zarzut nieważności weksla przedstawionego przez powoda. Weksel ten jest w pełni prawidłowym wekslem własnym spełniającym wszystkie wymogi wynikające z Prawa wekslowego – tak co do jego formy jak i treści. W szczególności, wbrew zarzutowi pozwanych, za w pełni prawidłowe i wystarczająco jednoznaczne należy uznać oznaczenie remitenta w treści weksla jako (...) S.A.” (k. 44), co w sposób nie budzący wątpliwości określa, że remitentem uprawnionym do otrzymania sumy wekslowej jest powodowa spółka, w szczególnej wobec treści statutu tejże spółki (k. 131).

Za zasadny uznać natomiast należy podniesiony przez pozwanych zarzut wypełnienia (uzupełnienia) weksla własnego przez powoda w sposób niezgodny z deklaracją wekslową stron – a to dlatego, że brak jest podstaw do uznania za zasadne twierdzenia powoda o tym, że pozwana D. K. w sposób nienależyty wykonywała umowę agencyjną zawartą z powodem, co skutkowało wyrządzeniem powodowi szkody majątkowej w kwocie 96.731,49 zł z dalszymi odsetkami za opóźnienie w kwocie 9.721,68 zł (opis należności – pozew, k. 3 akt sprawy).

Powód twierdził, że pozwana – wystawiając polisy krótkoterminowego ubezpieczenia K. K. (1) jako posiadacza pojazdów będących minibusami i autobusami – w sposób nieprawidłowy, tj. sprzeczny z pochodzącymi od powoda instrukcjami i wytycznymi, wystawiała dla tych pojazdów polisy OC w systemie elektronicznym POS (Portal Obsługi Sprzedaży) a nie za pomocą odrębnego programu komputerowego udostępnionego jej przez powoda, tj. tzw. kalkulatora komunikacyjnego. Wedle powoda w efekcie doprowadziło to do ustalenia i pobrania przez pozwaną od ubezpieczającego K. K. składek w zaniżonej wysokości. Gdyby twierdzenia powoda w tym zakresie były zasadne, oznaczałoby to, że pozwana na podstawie art. 471 k.c. odpowiada wobec powoda za szkodę majątkową (w postaci utraconych korzyści) wyrządzoną powodowi na skutek nienależytego wykonywania umowy agencyjnej. Dodać należy, że powód nie kwestionował tego, że samo zawieranie przez pozwaną w jego imieniu z K. K. (1) umów ubezpieczenia krótkoterminowego (na okresy liczące po 30 dni) było działaniem prawidłowym, gdyż ubezpieczający prowadził działalność komisową.

Stwierdzić wobec tego należy, że brak jest podstaw do przyjęcia, w świetle przedstawionych przez obie strony dowodów, że D. K. wykonywała swoje obowiązki agenta ubezpieczeniowego w ramach umowy zawartej z powodem nienależycie, tj. bez należytej staranności lub wręcz z umyślnym naruszeniem obowiązków umownych.

Po pierwsze, brak jest podstaw do kwestionowania zeznań pozwanej co do tego, że nie miała ona wiedzy o tym, że pobiera składki od ubezpieczonego K. K. (1) w wysokości niższej niż wynikałoby to z tabel taryfowych powodowego towarzystwa, w szczególności brak jest podstaw do uznania za nieprawdziwe twierdzeń D. K. o tym, że w spornym okresie nie miała wiedzy o tym, że w przypadku ubezpieczenia krótkoterminowego OC pojazdów taryfa powoda przewidywała w latach 2014-2015 inną wysokość składki dla samochodów ciężarowych i autobusów. Brak jest podstaw do przyjęcia, że powód udostępnił pozwanej dokument źródłowy, tj. pełne i aktualne tabele taryf składkowych albo w inny sposób przekazał pozwanej zawarte w taryfach informacje co do ubezpieczenia krótkoterminowego. Z zeznań świadka L. A. (pracownicy powoda) wynika, że agent korzystający z systemu POS lub kalkulatora komunikacyjnego nie miał wglądu do treści taryfy ubezpieczeniowej, wypełniał jedynie pozycje w systemie POS lub w kalkulatorze, a programy te następnie same generowały wysokość składki.

Po drugie, nie ma podstaw do przyjęcia, że w spornym okresie (listopad 2014 – kwiecień 2015) D. K. została poinformowana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób przez pracowników strony pozwanej o tym, że polis ubezpieczenia krótkoterminowego OC pojazdów mechanicznych – minibusów i autobusów – nie powinna generować w ramach systemu elektronicznego POS lecz za pomocą odrębnego programu, tj. kalkulatora komunikacyjnego. W zebranym materiale dowodowym brak przesłanek do uznania, że takie zalecenie przekazano pozwanej w jakiekolwiek formie przed końcem kwietnia 2015 roku. W szczególności, z zeznań pracownika oddziału powoda w O., J. M., która bezpośrednio współpracowała z pozwaną w imieniu powoda oraz z zeznań świadka będącego dyrektorem tego samego oddziału powoda (M. S. (1)), nie wynika, aby którakolwiek z tych osób przekazywała pozwanej tego rodzaju zalecenie lub aby pozwana została przeszkolona w omawianej kwestii. W omawianej sprawie nie kontaktował się także z pozwaną żaden z pracowników centrali powoda w Ł.. Z zeznań J. M., a ponadto także z treści wyżej przywołanych pisemnych wytycznych, wynika natomiast, że od momentu wprowadzenia do użytku w powodowym towarzystwie systemu elektronicznego POS obowiązującą agentów tego towarzystwa zasadą było wystawianie polis w oparciu o ten właśnie system.

Po trzecie, brak jest podstaw do przyjęcia, że D. K. dokonała błędnego zastosowania wiążących dla niej postanowień wyżej przytoczonych pisemnych wytycznych dotyczących ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Po pierwsze, jak już wyżej wskazano, zasadą – wynikającą z treści samych wytycznych – było korzystanie przez agenta z portalu POS. Po drugie, wprawdzie wytyczne w swojej części oznaczonej numerem X („Ubezpieczenia krótkoterminowe”) przewidywały w punktach 87 i 88 (wersja z lipca 2014 roku), a później w punktach 86 i 87 (wersje z 2015 roku), że składka ubezpieczenia OC przy ubezpieczeniu komunikacyjnym jest określana wedle zasad tabeli frakcyjnej, a jej ustalenie odbywa się przy użyciu tzw. kalkulatora komunikacyjnego (a zatem nie przy użyciu systemu elektronicznego POS), jednakże zarazem w kolejnej części tych samych wytycznych (część oznaczona liczbą XI „Ubezpieczenie OC krótkoterminowe dla polis wystawianych z POS - oferta OC Komis”, punkty od 95 do 97 w wytycznych z lipca 2014 roku, punkty od 94 do 96 w wytycznych z 2015 roku) przewidziano odrębne zasady dla pewnych kategorii ubezpieczeń krótkoterminowych. W punkcie 96 wytycznych z lipca 2014 roku (któremu odpowiada punkt 95 wytycznych z 2015 roku) określono trzy grupy pojazdów, które mogą podlegać ubezpieczeniu w ramach oferty „OC Komis”, przy czym w punkcie 96a wskazano na pojazdy stanowiące własność podmiotów prowadzących działalność polegającą na pośredniczeniu w kupnie i sprzedaży pojazdów (co odpowiada przedmiotowi działalności K. K., z którym pozwana zawierała umowy w imieniu powoda). Z kolei wyżej przywołany punkt 86 tych samych wytycznych (dotyczący ogólnych zasad ubezpieczenia krótkoterminowego OC) wskazywał na pięć kategorii pojazdów mogących podlegać ubezpieczeniu krótkoterminowemu, z których dwie kategorie (punktu 86a i 86b) pokrywają się dwiema kategoriami z punktu 96 wytycznych (punkty 96a i 96b), trzecia kategoria z punktu 86c jedynie częściowo pokrywa się z grupą pojazdów objętych punktem 96c, natomiast pozostałe kategorie (punkty 86d i 86e) nie są w ogóle objęte punktem 96 wytycznych. Przy takiej treści wytycznych opracowanych przez powoda i braku punktu wytycznych wyraźnie określającego relację między treścią punktów 86 i 96 (z których pierwszy dotyczył ogólnych zasad ubezpieczenia krótkoterminowego, a drugi dotyczył zasad ubezpieczenia krótkoterminowego dla polis wystawianych w POS w ramach tzw. OC Komis) uznać należy, że regulacja zawarta w części XI wytycznych (punkty 95-97) wprowadza szczególny tryb zawierania umów krótkoterminowych w stosunku do bardziej ogólnego rozwiązania z części X wytycznych (punkty 86-94), przy czym z treści wytycznych wynika, że o ile punkty 86-94 (część X) dotyczą wystawiania polis OC w oparciu o tzw. kalkulator komunikacyjny, to punkty 95-97 dotyczą wystawiania polis krótkoterminowych OC w oparciu o system POS – co było dopuszczalne dla pojazdów należących do jednej z kategorii z punktu 96 wytycznych, z wyjątkiem pojazdów wyraźnie wskazanych w punkcie 97 (tj. pojazdów sprowadzonych z zagranicy, zakupionych poza terytorium RP i będących własnością podmiotów nieprowadzących działalności komisowej).

Podkreślić należy, że zakresu stosowania specjalnego trybu zawierania umów krótkoterminowych w systemie POS (tzw. OC Komis) dotyczyły punkty 96 i 97 wytycznych z lipca 2014 roku (odpowiednio: punkty 95 i 96 wytycznych z 2015 roku), a nie punkt 95 tych samych wytycznych (jego odpowiednikiem jest punkt 94 wytycznych z 2015 roku) – ten ostatni jedynie wskazywał wysokość składki minimalnej dla 3 grup pojazdów, a zatem nie mógł być traktowany jako zawierający zamkniętą listę kategorii pojazdów podlegających tzw. ubezpieczeniu OC Komis, gdyż taką listę zawierały poprzednio przywołane punkty 96 i 97 wytycznych. Pojazdy objęte kwestionowanymi obecnie przez powoda umowami zawartymi przez pozwaną z K. K. – co jest niesporne między stronami procesu – należały do kategorii wskazanej w punkcie 96a wytycznych i nie były objęte wyłączeniem z punktu 97, co oznacza, że mogła być dla nich wystawiona przez pozwaną polisa ubezpieczenia w ramach tzw. oferty „OC Komis”, przy czym z wyraźnego brzmienia tytułu części XI wytycznych wynika, że tego rodzaju polisy były wystawiane w systemie POS. Zaznaczyć należy, że żaden z punktów tej części wytycznych nie zawiera wyłączenia autobusów i minibusów (lub tzw. mikrobusów) z oferty „OC Komis”. Treść punktu 97 wytycznych zawiera wyraźne wyłącznie dotyczące jednak zupełnie innego zagadnienia niż kwestia sporna w sprawie niniejszej – wyłączenie to w żaden sposób nie odnosi się do autobusów czy minibusów jako odrębnych rodzajów pojazdów. Z kolei punkt 95 wytycznych z lipca 2014 roku, jak już wyżej wskazano, dotyczy wyłącznie wysokości składki minimalnej dla trzech grup pojazdów (osobowych, ciężarowych do 3,5 ton dopuszczalnej masy całkowitej i samochodów ciężarowych o większej masie całkowitej) – punkt ten zawiera żadnej treści, z której wynikałoby, że tylko te kategorie pojazdów objęte są ubezpieczeniem w ramach oferty OC Komis. Pozwana, w oparciu o taką treść wytycznych pochodzących od powoda, nie miała racjonalnie uzasadnionych podstaw aby sądzić, że produkt ubezpieczeniowy skierowany wyraźnie do ubezpieczonych prowadzących sprzedaż komisową pojazdów („OC Komis”) nie dotyczy autobusów i minibusów. Z zawartych w punkcie 95 informacji o stawkach minimalnych dla pewnych kategorii pojazdów nie wynika, że jest to wyczerpująca regulacja stawek składek w ramach oferty OC Komis oraz że inne kategorie pojazdów nie podlegają temu ubezpieczeniu.

Co więcej, również sam system POS nie zawierał takiej informacji. System zawierał dwustopniowe rozwiązane dotyczące określenia rodzaju ubezpieczanego pojazdu (por. wydruk k. 244 oraz zeznania pozwanej i świadka L. A.): w pierwszym polu wyboru należało wybrać jedną z trzech wyżej wskazanych grup pojazdów, ale po wybraniu w tym polu opcji „samochód ciężarowy” (względnie „ciężarowo-osobowy”, jak w wydruku k. 244), możliwe było wprowadzenie w drugim polu (określonym w systemie jako „Rodzaj pojazdu (dowód rej.)”) rodzaju pojazdu – autobus i z takiej możliwości pozwana korzystała. Pozwana nie została przez powoda poinformowana o tym, że tylko określenie z pierwszego pola wyboru rodzaju pojazdu ma wpływ na wysokość składki ubezpieczeniowej – składka ta była automatycznie generowana przez system POS. Z zeznań pozwanej i świadka J. M. (transkrypcja k. 608-610, w szczególności 32 minuta) wynika, że system POS umożliwiał generowanie polis w sposób opisany przez pozwaną i nie sygnalizował wówczas użytkownikowi jakiegokolwiek błędu w jego działaniu, więc agent ubezpieczeniowy działający w taki sposób, jak powódka, mógł mieć świadomość, że postępuje prawidłowo.

Podkreślić należy, że powódka nie określała arbitralnie i na mocy własnej decyzji wysokości składki lecz pobierała od ubezpieczonego składkę, której wysokość określał system POS dostarczony przez powoda. Skoro powód wprowadził ofertę ubezpieczenia krótkoterminowego OC specjalnie dedykowaną dla podmiotów prowadzących komisy samochodowe, w ramach której polisy miały być wystawiane w systemie POS i nie wskazał wyraźnie w wytycznych, że oferta ta nie dotyczy autobusów, to pozwana działała w oparciu o usprawiedliwione okolicznościami przekonanie, że jej postępowanie jest zgodne z intencjami powoda. Ponownie podkreślić należy, że z pozwaną nie przeprowadzono żadnego szkolenia ani nie udzielono jej żadnych innych wskazań lub zaleceń, z których wynikałby zakaz stosowania oferty „OC Komis” dla autobusów i minibusów.

Na marginesie rozważań wskazać należy, że świadek J. M. (pracownica powoda) w swoich zeznaniach potwierdziła, że „nikt” (tj. zapewne nikt z agentów powoda) nie wystawiał polis krótkoterminowych w oparciu o kalkulator komunikacyjny (tj. poza systemem POS – transkrypcja k. 607 odwrót akt sprawy, 20 minuta 23 sekunda), a pole służące „ręcznemu” wprowadzeniu w systemie POS rodzaju pojazdu (tj. umożliwiające określenie rodzaju pojazdu jako „autobus”) usunięto z systemu dopiero po kwietniu 2015 roku.

Wobec powyższego, brak jest obiektywnie uzasadnionych podstaw do przyjęcia, że pozwana nienależycie wykonywała swoje obowiązki umowne względem powoda i przez to wyrządziła mu szkodę majątkową, co uzasadniałoby wypełnienie weksla własnego przekazanego powodowi przez pozwaną – wypełnienie tego weksla było zatem działaniem nie mającym podstawy w porozumieniu wekslowym zawartym przez strony.

Co więcej, nawet gdyby uznać – wbrew wyżej przedstawionej argumentacji – że pozwana w sposób błędny, na skutek niedołożenia należytej staranności, stosowała wytyczne powoda dotyczące ubezpieczeń krótkoterminowych OC dla autobusów i minibusów, to nadal brak jest podstaw do przyjęcia, że na skutek tego powód doznał szkody majątkowej, w szczególności w wysokości określonej w pozwie. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie niniejszej nie wynika bowiem to, aby pozwana pobrała od ubezpieczającego składki w wysokości niższej od tych, które powinna byłaby pobrać, gdyby sporne polisy wystawiła w oparciu o tzw. kalkulator komunikacyjny a nie w systemie POS. Brak jest bowiem podstaw do przyjęcia, że w przypadku ubezpieczenia spornych pojazdów na okres 30 dni przy użyciu wspomnianego wyżej kalkulatora (tj. w oparciu o tzw. tabelę frykcyjną z punktu 90 wytycznych z lipca 2014 roku, któremu odpowiada punkt 89 późniejszej wersji wytycznych z 2015 roku) składka byłaby wyższa od składki wynoszącej 195 zł (dla autobusów) i 95 zł (dla minibusów) pobieranej przez pozwaną od ubezpieczającego. Wskazać należy, że z tabeli frykcyjnej wynika tylko tyle, że przy ubezpieczeniu na okres 30 dni składka wynosi 20% składki rocznej – jednakże nie zostało wykazane w toku postępowania, jaka w spornym okresie była wysokość składki rocznej wynikającej z taryfy składkowej powoda dla autobusów i minibusów. Podkreślić należy, że wytyczne, na których treść powoływał się w tej kwestii powód, zawierają (w punkcie 91 wersji z lipca 2014 roku) określenie wysokości składki taryfowej dla samochodów zaopatrzonych w zagraniczne tablice rejestracyjne, podczas gdy niesporne w niniejszej sprawie jest to, że pozwana zawierała umowy dotyczące pojazdów zarejestrowanych w Polsce (wszystkie ubezpieczane pojazdy posiadały polskie numery rejestracyjne, co wynika z treści polis) – wobec czego punkt 91 wytycznych nie mógł mieć w sprawie niniejszej zastosowania. W tej sytuacji ustalenie wysokości składki rocznej (niezbędnej dla zastosowania tabeli frykcyjnej z punktu 90 wytycznych) mogło być oparte wyłącznie na treści dokumentu źródłowego, tj. taryfy składek, o której mowa w punkcie 5a wytycznych (k. 232), której jednak wytycznej (w żadnej z ich wersji) złożone do akt sprawy nie zawierają. Nie zostało zatem wykazane, ile wynosiłaby składka ubezpieczenia krótkoterminowego ustalona w sposób preferowany przez powoda (tj. w oparciu o tabelę frykcyjną), a zatem nie zostało wykazane, aby powód uzyskał wówczas składki w wysokości większej od tych faktycznie pobranych i przekazanych mu przez pozwaną.

Wskazać należy, że co do zasady to na pozwanym wystawcy weksla własnego niezupełnego w chwili jego podpisania spoczywa – stosownie do treści art. 6 k.c. – ciężar udowodnienia okoliczności pozwalających na przyjęcie, że weksel został uzupełniony przez remitenta w sposób niezgodny z porozumieniem wekslowym (zarzut z art. 10 Prawa wekslowego). Ciężar ten nie może być jednak rozumiany w sposób absolutny, tj. w szczególności nie można wymagać od pozwanego w danej sprawie wystawcy weksla własnego dowodu niemożliwego dla niego do przeprowadzenia. Niesporne w niniejszej sprawie jest to, że pozwana w trakcie obowiązywania umowy agencyjnej nie dysponowała dokumentem – taryfą składkową powoda, gdyż wysokość składki była generowana przez systemy informatyczne powoda, do których pozwana jedynie wprowadzała określone dane dotyczące ubezpieczonego i jego pojazdu. Tym bardzie pozwana nie może dysponować taryfą powoda po rozwiązaniu z nią umowy agencyjnej. Pozwana w piśmie zawierającym zarzuty oraz następnie na rozprawie zgłosiła takie dowody, jakie – obiektywnie rzecz biorąc – mogła zgłosić, za pomocą których wykazała przebieg jej współpracy z powodem w zakresie dotyczącym wystawiania spornych polis. Pozwana nie mogła jednak – ze względów wyżej przywołanych – przedstawić dokumentu taryfowego znajdującego się w posiadaniu powoda. Dokument ten mogła i powinna była przedstawić w toku procesu strona powodowa, która w istocie powoływała się na treść tego dokumentu, skoro twierdziła, że pozwana pobrała składki niższe niż wynikające z obowiązującej taryfy powoda. Strona powodowa w piśmie procesowym datowanym na 23 października 2018 roku (k. 231) twierdziła, że do pisma tego załącza m.in. taryfy składek stosowanych przez powoda, jednakże faktycznie dokumentu w postaci taryfy nie złożyła – powołała się jedynie na treść wytycznych do produktu „Auto & Przestrzeń”. Jak już jednak wyżej wskazano, wytyczne te nie zawierają przytoczenia pełnej treści taryfy składkowej powoda, a jedynie niewielki wycinek treści tej taryfy, tj. w punkcie 91 taryfę dla 9 strefy ubezpieczenia OC dla pojazdów innych niż osobowe (k. 238 – 238 odwrót), przy czym ponownie należy zaznaczyć, że omawiany punkt wytycznych dotyczy ubezpieczenia pojazdów, które nie były w dacie ubezpieczenia zarejesrtowane w Polsce. Brak jest jakichkolwiek podstaw w materiale dowodowym do przyjęcia, że zgodnie z taryfą stosowaną przez powoda 9 strefa taryfowa dla pojazdów innych niż osobowe obejmowała także pojazdy zarejestrowane w Polsce. Taki wniosek można byłoby wywieść jedynie z dokumentu źródłowego, tj. z samej taryfy składkowej, jednakże dokumentu takiego powód w zakreślonym mu terminie 7 dni (jak również do zamknięcia rozprawy w dniu 23 grudnia 2019 roku) nie przedstawił, mimo nałożenia na niego tego obowiązku postanowieniem z dnia 22 października 2019 roku (k. 625, dowód doręczenia wezwania w dniu 30 października 2019 roku - k. 631).

W tym samym wezwaniu zobowiązano powoda do złożenia dokumentu zawierającego definicję – dla celów stosowania taryfy składkowej powoda – pojęcia mikrobusu, jednakże również tego dokumentu powód nie przedstawił. Okoliczność ta ma o tyle znaczenie w niniejszej sprawie, że nawet gdyby przyjąć (chociaż w ocenie sądu nie ma do tego podstaw), że zastosowanie w niniejszej sprawie ma fragment taryfy składkowej przywołany w punkcie 91 wytycznych, to fragment ten przewiduje zasadniczo odmienne co do wysokości składki ubezpieczenia dla autobusów i „mikrobusów”, bez zdefiniowania tego ostatniego pojęcia. Skoro zaś – jak wynika z wydruków złożonych przez samego pozwanego (por. np. 405, 417, 419 i inne) – część z pojazdów ubezpieczanych w spornych umowach to stosunkowo niewielkie pojazdy do przewozu osób z liczbą miejsc ogółem poniżej 30, to zapewne (jak wynika z zeznań pozwanej) co najmniej część tych pojazdów potocznie określono by mianem minibusa lub busa osobowego a nie typowego autobusu. Bez wykazania przez powoda, jak dla potrzeb taryfy zdefiniowano pojęcie mikrobusa, nie sposób ustalić, które z pojazdów objętych umowami zawieranymi przez pozwaną podpadałyby pod stawkę taryfową dla „mikrobusu” a które pod stawkę dla autobusu.

Zgodnie z treścią art. 233 § 2 k.p.c. sąd jest uprawniony do dokonania oceny skutków nieprzedstawienia przez stronę posiadanego przez nią dokumentu. W okolicznościach niniejszej sprawy uznać należy, że nieprzedstawienie przez powoda, mimo wyraźnego zobowiązania ze strony sądu, dokumentu taryfowego, którego strona pozwana przedstawić nie mogła, oznacza, że powód uniemożliwił ustalenie – w jedyny możliwy sposób – okoliczności faktycznej, bez której ustalenia nie jest możliwa ocena, czy powód doznał na skutek działań pozwanej jakiejkolwiek szkody majątkowej. W okolicznościach niniejszej sprawy oznacza to, że brak jest podstaw do przyjęcia, że powód tego rodzaju szkodę poniósł. Aneksy do umów ubezpieczenia załączone do akt sprawy to dokumenty prywatne pochodzące od powoda, niepodpisane przez pozwaną i powstałe już po zaistnieniu sporu między stronami, wobec czego nie mogą one stanowić podstawy do ustalenia, czy powód doznał szkody majątkowej.

Dowodem takim nie mógł być także dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości zgłoszony przez powoda, gdyż w aktach sprawy nie ma taryfy składkowej, w oparciu o którą biegły mógłby przeprowadzić swoje obliczenia.

Wobec powyższego, powództwo podlegało oddaleniu – z uwagi na ustalenie, że powód wypełnił weksel własny pochodzący od pozwanej w sposób niezgodny z porozumieniem wekslowym stron, a przywołane w uzasadnieniu pozwu zobowiązanie pieniężne pozwanej wobec powoda ze stosunku podstawowego (tj. mającego źródło w umowie agencyjnej stron) w ogóle nie powstało.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Strona powodowa przegrała proces, wobec czego powinna zwrócić pozwanym poniesione przez nich koszty postępowania, na które złożyła się opłata sądowa do zarzutów od nakazu zapłaty (3993 zł - k. 66) oraz wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanych będącego radcą prawnym (5400 zł).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej.

Dnia 5 lutego 2020 roku