Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt VIII C 163/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 sierpnia 2020 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu VIII Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący : Sędzia Bartłomiej Koelner

po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2020 r. we Wrocławiu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko A. D.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej A. D. na rzecz strony powodowej (...) S.A. z siedzibą w B. kwotę 1575,31 zł (tysiąc pięćset siedemdziesiąt pięć złotych trzydzieści jeden groszy) wraz z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi od dnia 19 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala dalej idące powództwo;

III.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanej kwotę 103,95 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sędzia Bartłomiej Koelner

Sygn. akt VIII C 163/20

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 czerwca 2019 r. strona powodowa domagała się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej A. D. kwoty 3 747,04 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 19 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty. Nadto wniosła o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu wskazała, że w dniu 8 czerwca 2018 r. pozwana zobowiązała się do zapłaty w dniu 18 czerwca 2019 r. kwoty wskazanej w wekslu, tj. kwoty 3 747,04 zł. Zgodnie z twierdzeniami powoda, weksel został wystawiony przez A. D. na zabezpieczenie zwrotu całego zadłużenia z tytułu umowy pożyczki gotówkowej nr (...) zawartej w dniu 8 czerwca 2018 r. Pozwana została wezwana do wykupu weksla, jednak nie dokonała ona żadnej wpłaty, wobec czego roszczenie stało się wymagalne 19 maja 2019 r. Nadto wskazała, że na dochodzoną pozwem należność składa się suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki oraz należne maksymalnie odsetki za opóźnienie liczone zgodnie z art. 481 § 2 1 k.c. za każdy dzień opóźnienia w płatności każdej raty.

W odpowiedzi na pozew z dnia 24 lutego 2020 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Pozwana podniosła zarzut braku legitymacji czynnej po stronie powodowej, wskazując, że zbadaniu powinien podlegać stosunek podstawowy pomiędzy stronami, a także podniosła zarzut nieistnienia roszczenia w związku z niespełnieniem świadczenia przez stronę powodową, tj. nieprzedłożeniem żadnego dowodu, którego treść potwierdzałaby, że strona powodowa spełniła obowiązek umowny wynikający z zawartej umowy pożyczki. Podała, że w procesie związanym z wykonaniem umowy pożyczki strona powodowa jest zobowiązana udowodnić, że strony zawarły umowę pożyczki, a także, że doszło do przeniesienia na własność biorącego pożyczkę określonej w umowie kwoty pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku.

W piśmie procesowym z dnia 2 marca 2020 r. powódka podtrzymała wszystkie twierdzenia, dowody i wnioski zgłoszone dotychczas. Nadto zaprzeczyła twierdzeniom pozwanej zawartym w odpowiedzi na pozew z dnia 24 lutego 2020 r. Wskazała, że weksel został wypełniony w sposób prawidłowy, zgodnie z deklaracją wekslową, a pozwana dobrowolnie zgodziła się na warunki umowy. Nadto podała, że A. D. tytułem spłaty pożyczki dokonała wpłat w łącznej wysokości 1 360 zł.

Pozwana w piśmie przygotowawczym z dnia 1 czerwca 2020 r. podtrzymała wcześniej podniesione zarzuty, a nadto podniosła ewentualny zarzut nieważności części umowy, tj. postanowień kreujących obowiązek uiszczenia przez nią pozaodsetkowych kosztów kredytu, ukształtowanych na poziomie 100% oddanego do dyspozycji kapitału oraz przedwczesności powództwa podając, że wobec nieważności niedozwolonych postanowień umowy pozwana nie pozostawała w opóźnieniu z zapłatą. Pozwana podała, że zakładając udowodnienie roszczenia i jego wymagalność, powództwo winno być oddalone ponad kwotę 890 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana zawarła w dniu 8 czerwca 2018 r. z powodem umowę pożyczki nr (...). Zgodnie z umową powódka udzieliła pozwanej pożyczki w kwocie 2 250 zł, która w umowie została nazwana całkowitą kwotą pożyczki. W tej samej umowie jako kwotę do zapłaty wskazano sumę 5 100 zł, która obejmowała oprócz podlegającej wypłacie kwoty 2 250 zł także:

- opłatę przygotowawczą w wysokości 129 zł,

- wynagrodzenie prowizyjne w kwocie 1 521 zł,

- wynagrodzenie z tytułu usługi o nazwie (...) w kwocie 600 zł.

Pozwana jako pożyczkobiorca zobowiązana była zwrócić kwotę pożyczki w
30 równych miesięcznych ratach po 170 zł, przy czym pierwsza rata była płatna do dnia 18 lipca 2018 r., natomiast ostatnia do dnia 18 grudnia 2020 r.

Umowa pożyczki zobowiązywała pozwaną do wystawienia i podpisania w dniu zawarcia umowy własnego weksla in blanco „nie na zlecenie”, który ważny był do momentu całkowitej spłaty pożyczki.

W przypadku nieterminowej spłaty pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 – dniowego terminu i wypełnić weksel po uprzednim wezwaniu pożyczkodawcy do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni od otrzymania wezwania.

Całkowity koszt pożyczki, czyli wszelkie koszty, które pożyczkobiorca jest zobowiązany ponieść ( „całkowity koszt pożyczki”) 2850 zł.

Rzeczywista roczna stopa oprocentowania był równa 109,80%.

Pożyczka została oprocentowana według stałej stopy oprocentowania w wysokości 9,89% w skali roku („odsetki umowne”).

Strony ustaliły prawne zabezpieczenie spłaty należnych kwot w formie weksla własnego in blanco nie na zlecenie (stanowiącego załącznik nr 2 do umowy) wraz z deklaracją wekslową (stanowiącą załącznik nr 3 do umowy). Pożyczkobiorca zobowiązał się wystawić i przekazać pożyczkobiorcy najpóźniej przy podpisaniu umowy, jeden weksel in blanco nie na zlecenie, który pożyczkodawca był zobowiązany zwrócić pożyczkobiorcy niezwłocznie po spłaceniu przez pożyczkobiorcę wszelkich zobowiązań wynikających z umowy. Pożyczkodawca był uprawniony do wypełnienia weksla in blanco w sytuacji i na zasadach określonych w deklaracji wekslowej. Zgodnie z § 4.1 umowy jeżeli pożyczkobiorca nie spłacił w terminie poszczególnych rat lub ich części lub innych kwot związanych z umową, niespłacona kwota stawała się zadłużeniem przeterminowanym. Od każdego zadłużenia przeterminowanego pożyczkodawca naliczał odsetki za opóźnienie za każdy dzień opóźnienia w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 1k.c.

W dniu zawarcia umowy odsetki za opóźnienie wynosiły 14,00% w skali roku. Pożyczkobiorca mógł wypowiedzieć umowę w przypadku gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczyło 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Pożyczkodawca zobowiązany był do zachowania 30 dniowego okresu wypowiedzenia warunków umowy.

Dowód: umowa pożyczki nr (...) z dnia 8 czerwca 2018 r.wraz z harmonogramem spłat(k. 21-26 akt); weksel z dnia 8 czerwca 2018 r. (k. 5 akt);

Zgodnie z deklaracją wekslową wystawcy weksla pożyczkodawca był upoważniony do wpisania domicylu i wypełnienia weksla własnego in blanco na sumę odpowiadającą zobowiązaniu pożyczkobiorcy wobec pożyczkodawcy wynikającą z umowy pożyczki, łącznie z faktycznie poniesionymi przez pożyczkodawcę kosztami postępowania sądowego i egzekucyjnego. Pożyczkodawca miał prawo uzupełnić weksel oraz dochodzić na tej podstawie zobowiązania przed sądem gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

Dowód: - deklaracja wekslowa wystawcy weksla z dnia 8 czerwca 2018 r. (k. 7 akt).

Pozwana dokonała spłaty zadłużenia w łącznej kwocie 1 360 zł, wpłacając następujące kwoty:

- w dniu 16 lipca 2018 r. kwotę 170 zł,

- w dniu 17 sierpnia 2018 r. kwotę 170 zł,

- w dniu 10 września 2018 r. kwotę 170 zł,

- w dniu 16 października 2018 r. kwotę 170 zł,

- w dniu 15 listopada 2018 r. kwotę 170 zł,

- w dniu 18 grudnia 2018 r. kwotę 170 zł,

- w dniu 17 stycznia 2019 r. kwotę 170 zł,

- w dniu 4 marca 2019 r. kwotę 170 zł.

Dowód: karta klienta sporządzona przez powódkę (k. 79 i 79v akt).

Pismem z dnia 18 kwietnia 2019 r., doręczonym w dniu 30 kwietnia 2019 r., powódka wezwała pozwaną do zapłaty dwóch rat pożyczki w łącznej kwocie 340 zł, które stały się wymagalne, odpowiednio, w dniu 18 marca 2019 r. oraz w dniu 18 kwietnia 2019 r.

Dowód: ostateczne wezwanie do zapłaty z dnia 18 kwietnia 2019 r. (k. 61 akt); kopia książki nadawczej powoda (k. 62-64 akt); wydruk ze strony (...) (k. 65-67 akt).

Pismem z dnia 19 maja 2019 r., doręczonym w dniu 28 maja 2019 r. powódka dokonała wypowiedzenia umowy pożyczki oraz wezwała pozwaną do wykupu weksla, określając kwotę zadłużenia na dzień 19 maja 2019 r. na 3 747,07 zł (kwota niespłaconej pożyczki w wysokości 3 740 zł oraz umowne odsetki z tytułu braku spłaty rat w terminie za każdy dzień zwłoki w wysokości 7,04 zł).

Dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla z dnia 19 maja 2019 r. (k. 6 akt); kopia książki nadawczej powoda (k. 68-70 akt); dowód doręczenia pisma pozwanej – wydruk ze strony (...) (k. 71-73 akt).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało częściowemu uwzględnieniu.

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o zaoferowane przez powoda dowody z dokumentów. Pozwana zakwestionowała te dokumenty (załączone do pisma procesowego strony powodowej z dnia 2 marca 2020 r.: ostateczne wezwanie do zapłaty, umowę pożyczki wraz z harmonogramem spłat i deklaracją wekslową, kartę klienta), podnosząc, że są to jedynie kserokopie, zaś karta klienta stanowi wydruk pozbawiony podpisu i daty sporządzenia. Uszło jednak uwadze pozwanej, że art. 77 2 k.c. stanowi, iż do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie, zaś zgodnie z art. 77 3 k.c., że dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Dla zachowania formy dokumentowej, oprócz złożenia oświadczenia woli w postaci dokumentu w rozumieniu art. 77 3 k.c., wymagane jest nadanie temu dokumentowi cech umożliwiających ustalenie osoby składającej oświadczenie. O zachowaniu formy dokumentowej powinno przesądzać takie powiązanie oświadczenia woli z osobą, od której ono pochodzi, by pochodzenie to mogło zostać zweryfikowane przez osoby trzecie. Nie jest natomiast konieczne, by treść oświadczenia była utrwalona samodzielnie przez osobę składającą oświadczenie woli. Z dochowaniem formy dokumentowej będziemy więc mieć do czynienia nie tylko w przypadku dokumentu w postaci tekstowej z podpisem powielanym mechanicznie (np. facsimile, kopia faksowa, zeskanowana), w postaci audialnej lub audiowizualnej, lecz także np. wiadomości elektronicznej (mailowej) zakończonej wpisem imienia i nazwiska składającego lub danymi pozwalającymi ustalić jego tożsamość. Zakwestionowane przez pozwaną załączniki do pisma procesowego powoda z dnia 2 marca 2020 r. spełniały ten wymóg, ponieważ w ich treści wskazane były imiona i nazwiska osób składających oświadczenia (np. w treści umowy pożyczki – nazwiska pełnomocnika powoda M. G. oraz pozwanej).

Co się zaś tyczy wydruku karty klienta, zauważyć należy, że wydruki komputerowe mogą stanowić dowód w postępowaniu cywilnym, co wynika z przyjętej powszechnie wykładni przepisów art. 308 k.p.c. Wydruki komputerowe stanowią bowiem „inny środek dowodowy”, o którym mowa w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c., gdyż wymieniony tam katalog ma charakter otwarty. Należy też zauważyć, że do powyższej karty klienta pozwana nie zgłaszała merytorycznych zastrzeżeń, zwłaszcza nie podnosiła, aby spłaciła kwotę wyższą niż 1 360 zł.

Stąd wiarygodność oraz autentyczność powyższych dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu.

Strona powodowa w treści pozwu wywodziła swoje roszczenie z weksla in blanco wystawionego przez pozwaną, stanowiącego zabezpieczenie wierzytelności przysługującej powodowi względem pozwanej w związku z umową pożyczki nr (...), którą strony zawarły w dniu 8 czerwca 2018 r. Pozwana zaś w odpowiedzi na pozew podniosła konieczność zbadania stosunku podstawowego zabezpieczonego wekslem, jak również zarzut nieistnienia roszczenia.

Okoliczność zawarcia umowy pożyczki przez pozwaną jako pożyczkobiorcę nie budziła wątpliwości Sądu. Fakt ten wynika wprost z jej treści. Terminowa spłata pożyczki była zabezpieczona wekslem in blanco podpisanym przez pozwaną.

Nie było także przedmiotem sporu to, że wobec niewywiązania się przez pozwaną z zobowiązań umownych, powód wypełnił przedmiotowy weksel na kwotę 3 747,04 zł. Poza sporem była okoliczność wezwania pozwanej do zapłaty z zastrzeżeniem, że w przypadku braku wpłaty żądanej kwoty w określonym terminie, umowa pożyczki zostanie wypowiedziana i wszystkie zobowiązania z niej wynikające, zgodnie z warunkami umowy, zostaną postawione w stan natychmiastowej wymagalności, jak również fakt wypowiedzenia umowy pożyczki pismem z dnia 19 maja 2019 r. zawierającym wezwanie do wykupu weksla w ciągu 30 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

Sąd zważył, iż na podstawie zawartej umowy pożyczki pozwana otrzymała do dyspozycji kwotę 2 250 zł, a zobowiązana została do zwrotu kwoty 5 100 zł, w tym prowizji od udzielonej pożyczki w kwocie 129 zł, wynagrodzenia prowizyjnego w wysokości 1 521 zł i wynagrodzenia z tytułu przyznania na jej wniosek (...) w wysokości 600 zł. Sąd miał przy tym na uwadze, iż z okoliczności niniejszej sprawy wynika, że umowa pożyczki zawarta pomiędzy stronami oparta była o istniejący u powoda wzorzec umowy. Zatem, o ile pozwana miała możliwość zadecydowania o wysokości kwoty udzielanej jej pożyczki, to jednak nie miała żadnego wpływu na określenie wysokości prowizji i wynagrodzeń. Postanowienia te nie były z nią negocjowane, a pozwana zawarła tę umowę jako konsumentka.

W ocenie Sądu, powyższe ustalenia powodują, iż koniecznym w niniejszej sprawie stało się rozważenie, czy w świetle art. 385 1 § 1 k.c. omawiane postanowienia umowne, jako że nie zostały uzgodnione indywidualnie z pozwaną – konsumentką, są dla niej wiążące. Zgodnie z tym przepisem, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Z art. 385 1 § 3 k.c. wynika, iż nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zdaniem Sądu z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w rozpoznawanej sprawie. W ocenie Sądu umowa pożyczki zawiera niedozwolone postanowienia umowne w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego oraz wynagrodzenia za wykup „(...)”.

Kontrola postanowień umownych w zakresie regulacji art. 385 1 – 385 3 k.c. jest uprawnieniem i obowiązkiem sądu, albowiem przepisy o niedozwolonych postanowieniach umownych zostały wprowadzone do Kodeksu cywilnego w ramach implementacji dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Kompetencja sądu do zbadania z urzędu tego, czy klauzula zawarta w umowie jest postanowieniem nieuczciwym, stanowi w tej sytuacji zarówno środek do realizacji celu określonego w art. 5 dyrektywy, to znaczy uniemożliwia związanie konsumenta nieuczciwym postanowieniem, jak i przyczynienia się do osiągnięcia celu art. 7 ww. dyrektywy, ponieważ przeprowadzenie przez sąd z urzędu takiej oceny może działać jako czynnik odstraszający oraz przyczynić się do zapobiegania nieuczciwym warunkom w umowach zawieranych pomiędzy konsumentami a sprzedawcami lub dostawcami (por. wyrok TSUE z dnia 21 listopada 2002 r., sygn. akt C-473/00).

Zgodnie z treścią art. 385 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

Komentowany przepis reguluje materię niedozwolonych postanowień umownych (zwanych w literaturze także m.in. klauzulami abuzywnymi, postanowieniami nieuczciwymi, postanowieniami niegodziwymi) – w tym skutki wprowadzenia ich do umowy z udziałem konsumentów. Chroni on zatem konsumenta jako słabszego uczestnika obrotu w relacjach z przedsiębiorcą - profesjonalistą w danej dziedzinie. Dodać tu też trzeba, iż zwrot „postanowienia umowy”, zawarty w art. 385 1 § 1 k.c. użyty został w znaczeniu potocznym, a zatem obejmuje zarówno postanowienia objęte porozumieniem stron danej czynności prawnej, jak i postanowienia wzorców umownych, które nie są postanowieniami umowy w ścisłym znaczeniu, ale kształtują także treść nawiązywanego stosunku prawnego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 kwietnia 2014 r., sygn. akt I ACa 1209/13).

Za niedozwolone może zatem zostać uznane wyłącznie postanowienie wzorca umownego, które nie jest postanowieniem uzgodnionym indywidualnie z konsumentem, nie jest postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron, a które kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Przez działanie wbrew dobrym obyczajom - przy kształtowaniu treści stosunku zobowiązaniowego - rozumie się w judykaturze wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku; rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza zaś nieusprawiedliwioną dysproporcję - na niekorzyść konsumenta - praw i obowiązków stron, wynikających z umowy. Ocena rzetelności określonego postanowienia wymaga zatem rozważenia indywidualnego rozkładu obciążeń, kosztów i ryzyka, jakie wiąże się z przyjętymi rozwiązaniami oraz zbadania, jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone.

Przenosząc powyższe uwagi na stan faktyczny niniejszej sprawy, uznać należy, że zaliczenie do sumy wekslowej znacznie zawyżonych kosztów prowizji w kwocie 1 521 zł (przy kwocie pożyczki 2 250 zł, a zatem 67,6 % uzyskanej kwoty pożyczki) oraz tzw. opłaty „(...)” w kwocie 600 zł, stanowiące w rzeczywistości dodatkowe wynagrodzenie pożyczkodawcy, rażąco naruszają interesy konsumenta. W ocenie Sądu ww. postanowienia zawarte w umowie pożyczki nie zostały uzgodnione indywidualnie, kształtują prawa i obowiązki pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy pozwanej. W żaden sposób nie wykazano, by postanowienia te zostały indywidualnie uzgodnione, by pozwana miała na nie rzeczywisty wpływ, były wynikiem konsensu, czy rzetelnych i wyrównanych negocjacji. Są to postanowienia przyjęte z wzorca, jakim posługuje się pożyczkodawca w prowadzonej przez siebie działalności, narzucając je konsumentowi i nie dając mu możliwości negocjacji w tym zakresie. Z żadnego dowodu nie wynika, by na treść wskazanych postanowień pozwana miała rzeczywisty wpływ. Powyższe postanowienia stanowią niedozwolone klauzule umowne.

Tym samym dochodzenie powyższych kwot w drodze procesu nie może być skuteczne, gdy postanowienia te jako niedozwolone postanowienia umowne nie wiążą pozwanej, ponadto jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (zasadą ekwiwalentności świadczeń stron, rzetelności kupieckiej, osiągania adekwatnego, normalnego zysku z prawidłowo prowadzonej działalności gospodarczej) są nieważne – art. 58 § 1 i 2 k.c. Ponadto nie zostały indywidualnie uzgodnione, a kształtują prawa i obowiązki pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy. Tym samym kontrola powyższych postanowień w tej konkretnej sprawie również prowadzi do wniosku, że postanowienia powyższe nie wiążą – art. 385 1 § 1 k.c.

Powód w umowie pożyczki obciążył pozwaną opłatą przygotowawczą w kwocie 129 zł za udzielenie pożyczki, co dodatkowo podważa zasadność wskazanej prowizji.

W odniesieniu zaś do „(...)”, określenie to obejmuje ogół dodatkowych uprawnień związanych z realizacją umowy, a to: prawo do jednorazowego bezpłatnego odroczenia maksymalnie dwóch terminów płatności rat bądź bezpłatnego obniżenia maksymalnie czterech kolejnych rat; przyspieszoną wypłatę kwoty pożyczki; oraz pakiet powiadomień SMS. Należy wskazać, że źródłem wynagrodzenia pożyczkodawcy w przypadku odroczenia terminu płatności raty lub odroczenia płatności części raty (gdyż tak należy rozumieć sformułowanie „obniżenie raty”, skoro w późniejszym czasie, tzw. dodatkowym Okresie Kredytowania, pożyczkobiorca musi spłacić obniżoną część raty) winny być odsetki umowne, które nie mogą przekraczać odsetek maksymalnych –art. 359 § 2 1 k.c. Ryczałtowe określenie ich wysokości, bez wskazania wysokości obniżonej części raty, okresu obracania kapitałem przez pożyczkobiorcę, uniemożliwia ocenę zgodności tego postanowienia umownego z normą 359 § 2 1 k.c. Co się zaś tyczy pozostałych dwóch uprawnień pożyczkobiorcy, tj. przyspieszonej wypłaty kwoty pożyczki (z 14 dni roboczych od dnia podpisania umowy – vide pkt 1.6 umowy, do 10 dni roboczych) oraz pakietu powiadomień SMS o przelewie pożyczki na konto pożyczkobiorcy, terminie płatności rat oraz zaksięgowaniu płatności rat – uznać należy, że żądanie aż 600 zł w zamian za czynność techniczną wykonania przelewu, o 4 dni robocze szybszego, niż w „normalnym” trybie, oraz za pakiet powiadomień SMS jest sprzeczne z zasadą ekwiwalentności świadczeń stron, uczciwości kupieckiej oraz normalnego, adekwatnego do ryzyka gospodarczego czerpania wynagrodzenia.

Jednocześnie zaś umowa wyłączyła możliwość zwrotu opłaty za pakiet w przypadku nieskorzystania z ww. uprawnień, zaś po stronie pożyczkodawcy dawała uprawnienia w zakresie kształtowania okresu odroczenia – ograniczenie do okresu maksymalnego i liczby odroczonych rat. Wyłączenie z góry możliwości zwrotu opłaty za pakiet, nawet w przypadku nieskorzystania z uprawnień, powodowało, że przedsiębiorca uzyskiwał kwotę 600 zł, stanowiącą 26,7 % udzielonej pożyczki, za nic.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że postanowienia umowne obejmujące obowiązek zapłaty wynagrodzenia prowizyjnego oraz wynagrodzenia z tytułu przyznania „(...)” stanowią niedozwolone klauzule umowne i tym samym nie wiążą pozwanej.

Zgodnie z umową pożyczki oraz deklaracją wekslową pożyczkodawca zastrzegł sobie prawo do wypowiedzenia umowy pożyczki z zachowaniem 30 - dniowego terminu wypowiedzenia m.in. w przypadku przekraczającego 30 dni opóźnienia pożyczkobiorcy w płatności kwoty równej jednej racie, po uprzednim wezwaniu pozwanej do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. W takim przypadku pożyczkodawca mógł wypełnić weksel in blanco (pkt 8 umowy, deklaracja wekslowa).

Wobec nieuregulowania należności, strona powodowa wypowiedziała umowę pożyczki pozwanej, wzywając ją do zapłaty kwoty 3 747,04 zł w terminie 30 dni. Powód, przedkładając kserokopie książki nadawczej i wydruki ze strony internetowej – emonitoring.poczta-polska.pl, wykazał doręczenie pozwanej zarówno wezwania do zapłaty z dnia 18 kwietnia 2019 r., jak i wypowiedzenie umowy z dnia 19 maja 2019 r. Obie przesyłki zostały odebrane przez pozwaną.

Pozwana na poczet zadłużenia wpłaciła ogółem kwotę 1 360 zł, co wynika wprost z karty klienta, której pozwana nie zdołała skutecznie zakwestionować.

Powód wypełnił weksel in blanco na kwotę 3 747,04 zł. Na ww. kwotę składały się: suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki oraz należne maksymalne odsetki za opóźnienie. Pozwana jest jednakże zobowiązana wekslowo tylko w takich granicach, w jakich istnieje wierzytelność ze stosunku podstawowego.

Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że pozwana obowiązana była zwrócić powodowi łącznie 2 935,31 zł, w tym kwotę 2 250 zł tytułem kapitału, 129 zł tytułem opłaty przygotowawczej oraz kwotę 556,31 zł tytułem odsetek umownych. Kwota odsetek umownych wyliczona została z uwzględnieniem stopy 9,89 % w skali roku, tj. przy kapitale w kwocie 2 250 zł rocznie wynoszą one 222,525 zł, zaś miesięcznie – 18,54 zł. Okres obowiązywania umowy wynosił 30 miesięcy, tj. 2,5 roku, a zatem odsetki umowne za cały okres kredytowania wynoszą 556,31 zł. Skoro zatem łącznie pozwana obowiązana była zwrócić powodowi 2 935,31 zł, zaś zwróciła 1 360 zł, do zwrotu pozostaje kwota 1 575,31 zł i tę właśnie kwotę zasądzono w pkt I sentencji od pozwanej na rzecz powoda.

O dalszych odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 2 k.c.

W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu w pkt II sentencji.

Powód wygrał proces jedynie częściowo, tj. co do 42,04 %, toteż należy mu się od pozwanej zwrot 42,04 % kosztów procesu, które wyniosły po stronie powoda 1 017 zł (w tym: 100 zł opłaty od pozwu, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i 900 zł tytułem kosztów zastępstwa), zaś po stronie pozwanej 917 zł (17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i 900 zł tytułem kosztów zastępstwa), łącznie 1 934 zł. Zatem na podstawie art. 100 k.p.c. pozwana winna partycypować w kosztach procesu kwotą 813,05 zł, zaś wydatkowała o 103,95 zł więcej, toteż ta kwota podlegała zasądzeniu od strony powodowej na rzecz pozwanej na podstawie art. 100 k.p.c. (pkt III sentencji).

Sędzia Bartłomiej Koelner