Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 352/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 sierpnia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolant: sekr. sąd. Agnieszka Sobolczyk

po rozpoznaniu w dniu 17 sierpnia 2020 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko Skarbowi Państwa - Szefowi (...) Zarządu (...)
w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa - Szefa (...) Zarządu (...) w B. rzecz powódki M. P. kwotę:

a) 41 000,00 zł (czterdzieści jeden tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 kwietnia 2018 roku do dnia zapłaty,

b) 2 890,80 zł (dwa tysiące osiemset dziewięćdziesiąt złotych 80/100) tytułem zwrotu części kosztów procesu;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  ściąga z roszczenia zasądzonego na rzecz powódki M. P. w pkt 1 a wyroku na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego
w S. kwotę 127,15 zł (sto dwadzieścia siedem złotych 15/100) tytułem części brakujących kosztów procesu;

4.  nakazuje pobrać od pozwanego Skarbu Państwa - Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 112,75 zł (sto dwanaście złotych 75/100) tytułem części brakujących kosztów procesu.

Sygn. akt I C 352/18

UZASADNIENIE

M. P. wniosła o zasądzenie od Skarbu Państwa - Szefa (...) Zarządu (...) w B. kwoty 86 800,00 zł
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 20 marca 2018 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. P. jest właścicielem nieruchomości: położonej
w G., gmina Ł., o powierzchni 1,6022 ha, oznaczonej numerem działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą o numerze (...); położonej w W., gmina Ł., o powierzchni 1,6400 ha, składającej się z działek o numerach: (...), dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), a także położonej w W., gmina Ł., o powierzchni 1,7100 ha, oznaczonej numerem działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą o numerze (...),
(dowód: odpisy z ksiąg wieczystych - k. 7 - 26; wypis z rejestru gruntów - k. 27 - 28) .

Działka o numerze (...) jest częściowo zadrzewiona i zakrzewiona, ponadto znajdują się na niej pastwiska trwałe i grunty orne. Na działce o numerze (...) znajdują się grunty orne oraz grunty pod rowami. Działki o numerach (...) znajdują się na terenach zabudowy mieszkaniowo - usługowej o niskiej intensywności, terenach upraw rolnych wysokiej klasy bonitacyjnej I - IV oraz terenach upraw rolnych niskich klas bonitacyjnych V - VI. Działka o numerze (...) znajduje się na terenach dolesień oraz terenach upraw rolnych wysokiej klasy bonitacyjnej I - IV. Działka o numerze (...) znajduje się na terenach dolesień oraz terenach upraw rolnych niskich klas bonitacyjnych V - VI. Działka o numerze (...) znajduje się na terenach dolesień oraz terenach upraw rolnych wysokiej klasy bonitacyjnej I - IV oraz terenach dolesień oraz terenach upraw rolnych niskich klas bonitacyjnych V - VI, (dowód: wypis z rejestru gruntów - k. 27 i 28; opinia biegłego K. N. - k. 109 - 150 wraz z opinią uzupełniającą
- k. 215 - 219)
.

Teren działki o numerze (...) spełnia kryteria działki budowlanej.
Teren ten jest uzbrojony w energię elektryczną, wodociąg, kanalizację, linię telefoniczną oraz gaz ziemny. Miejscowość G. posiada aktualny plan zagospodarowania przestrzennego przyjęty uchwałą nr (...) Rady Miejskiej w Ł. z 25 kwietnia 2012 r., z którego wynika, że teren działki
o numerze (...) przeznaczony jest podstawowo pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną w zabudowie wolnostojącej oraz uzupełniająco pod zabudowę gospodarczą i garażową, a także nieuciążliwe usługi towarzyszące. W odniesieniu do niej została wydana decyzja dotycząca zatwierdzenia projektu budowlanego
i udzielenia pozwolenia na budowę. Na dzień wejścia w życie uchwały w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł. działka ta nie była ogrodzona, nie było na niej obiektów budowlanych, a sieci uzbrojenia technicznego dostępne były w drodze. Działka ma kształt zbliżony
do prostokąta. Znajduje się w bliskim sąsiedztwie drogi wojewódzkiej nr (...), jednakże docelowa obsługa komunikacyjna odbywa się przez drogę gminną nieutwardzoną. Działki o numerach: (...) są niezagospodarowane. Dojazd do nich stanowi droga gruntowa. Działki o numerach (...) stanowią funkcjonalną całość, a ich łączna szerokość wynosi 25 m. Działki o numerach (...) są niezagospodarowane i nieogrodzone. Działka o numerze (...) stanowi wąski pas o szerokości 4 m. Działka o numerze (...) posiada różne szerokości,
(w najszerszym miejscu 23 m, a w najwęższym - 10 m). Dojazd do tych działek odbywa się droga gruntową,
(dowód: opinia biegłego K. N.
- k. 109 - 150 wraz z opinią uzupełniającą - k. 215 - 219)
.

W dniu 25 października 2016 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia strefy ograniczonego użytkowania, w której nastąpiło przesunięcie granic poszczególnych podobszarów oznaczonych wyodrębnionymi izoliniami, która to uchwała uchyliła jednocześnie uchwałę z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego w Ł.. Zgodnie
z § 8 powołanej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza
się następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu:

a) w podobszarze A:

- zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno
i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego, a także mieszkaniowo- usługową,

- zakaz tworzenia terenów rekreacyjno- wypoczynkowych,

- zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

- zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży;

b)w podobszarze B:

- zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

- zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy, (bezsporne) .

Z § 9 tej uchwały wynika, że w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie korzystania z terenu:

a) w podobszarze A:

- zakaz budowy budynków jedno i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo - usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, zabudowę zagrodową, mieszkaniowo- usługowe, szpitale, domy opieki społecznej, a także obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,
a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji
o warunkach zabudowy;

a) w podobszarze B:

- zakaz budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

- zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

- dopuszcza się rozbudowę odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, (bezsporne) .

Z § 10 powyższej uchwały wynika, że w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

a) w podobszarze A - w budynkach istniejących oraz nowoprojektowanych należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej;

b) w podobszarze B - w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i budynkach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie zobowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej, (bezsporne) .

Przedmiotowe działki znajdują się na terenie wyżej wspomnianego obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego w Ł. (działki
o numerach: (...) znajdują się w granicach podobszaru A, działki
o numerach: (...) w granicach podobszaru B),
(bezsporne) .

Wprowadzenie powyższą uchwałą Sejmiku Województwa (...) obszaru ograniczonego użytkowania zmniejszyło wartość jedynie działki
o numerze 8/3 o kwotę 41 000,00 zł,
(dowód: opinia biegłego K. N. - k. 109 - 150 wraz z opinią uzupełniającą - k. 215 - 219) .

Pismem z 20 marca 2018 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty odszkodowania w wysokości 120 000,00 zł tytułem poniesionej szkody - obniżenia wartości nieruchomości. Powódka wyznaczyła siedmiodniowy termin do zapłaty tej kwoty. Pismem z 18 kwietnia 2018 r. pozwany odmówił wypłaty, (dowód: pismo - k. 65 - 66; pismo - k. 68) .

Powyższy stan faktyczny częściowo jest bezsporny, bowiem Sąd ustalił
go na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony, których wiarygodność i prawdziwość nie była przez nie kwestionowana.

Sąd ustalił utratę wartości nieruchomości powódki w oparciu o opinię biegłego. Opinię tą uznał za wiarygodną, albowiem jest jasna, wewnętrznie niesprzeczna oraz naukowo i logicznie uzasadniona. Została ona sporządzona
w oparciu o oględziny nieruchomości oraz o przedstawioną przez strony dokumentacje, przy czym sporządzono ją z uwzględnieniem zasad fachowej wiedzy i doświadczenia. Biegły szczegółowo opisał stan nieruchomości, a także dokonał stosownych obliczeń. W opinii uzupełniającej odniósł się do wątpliwości stron i w sposób jasny i logiczny wskazał, dlaczego podtrzymuje wnioski wcześniejszej opinii.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w części.

Zgodnie z treścią art. 129 ust. 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn., Dz. U. z 2020 r., poz. 1219), w związku
z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę.

Przesłankami wynikającej z tej regulacji są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą.

Z powyższego przepisu wynika także, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c.

W orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego utrwalił
się pogląd, z którego wynika, że przy definiowaniu obszaru ograniczonego użytkowania trzeba dostrzegać z jednej strony związane z jego utworzeniem ograniczenia w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości, z drugiej, przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Ograniczenia
są związane z konkretną nieruchomością położoną na tym obszarze i dotyczą każdego właściciela, gdyż dopóki będzie istniał obszar ograniczonego użytkowania, dopóty będą obowiązywały wprowadzone na jego terenie ograniczenia w zakresie przeznaczenia, wymagań technicznych dotyczących budynków oraz sposobu korzystania z gruntów.

Praktycznie zawsze obszar ograniczonego użytkowania ingeruje w prawo własności i w sferę wolności właściciela, wobec czego wyszczególnienie sytuacji, w których dojdzie do utworzenia go, jest wyczerpujące i wymaga uprzedniego stwierdzenia, że zastosowanie najlepszych dostępnych metod i środków
nie doprowadziło do utrzymania dopuszczalnych warunków środowiska. Konieczność utworzenia obszaru wynika z tego, że jest to jedyny sposób uzyskania efektu w postaci ochrony zasobów środowiska, który uwzględnić powinien wyczerpanie dostępnych środków i zasadę proporcjonalności przewidzianą w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Samo już zatem utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń
w wykonywaniu prawa własności. Ograniczenia te musi respektować każdy właściciel nieruchomości (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r.,
II CSK 565/08, wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, Lex 528219).

Mając powyższe na uwadze oraz zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zwłaszcza opinię biegłego ds. wyceny nieruchomości, należy stwierdzić, że wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania strona powodowa poniosła szkodę, która polega na ograniczeniu w sposobie korzystania z nieruchomości i zmniejszeniu jej wartości, ponieważ znajduje się ona
w podobszarze A obszaru ograniczonego użytkowania wprowadzonego uchwałą(...)Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 r.

Mając na uwadze przepisy powoływanej wcześnie ustawy powódka
nie może dochodzić zakazania immisji hałasu przez lotnisko. Zatem
ma ograniczoną możliwość wykonywania swojego prawa własności poprzez podejmowanie działań ochronnych. Istotne w niniejszej sprawie jest również
i to, że z § 9 powyższej uchwały wynika m.in. zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo - usługową. Zatem szkodę powódki należy badać pod kątem utraty zdolności swobodnego wykorzystania nieruchomości na te cele i oceniać pod kątem spadku jej wartości. Reasumując, wskutek uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości oraz zmuszenia do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia, co wynika z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, w obrębie którego usytuowana jest nieruchomość powódki, doznała ona szkody obejmującej obniżenie wartości nieruchomości.
W tym miejscu należy zauważyć, że nieruchomość jest dobrem inwestycyjnym
i o ile nie jest wyłączona spod obrotu podlega regułom rynkowym, a jej wartość jest weryfikowana przez wolny rynek, niezależnie od tego czy właściciel zamierza
ją zbyć, czy też nie poczynił w tym zakresie żadnych kroków (patrz wyroki Sądu Apelacyjnego w Poznaniu: z 30 września 2009 r., I ACa 484/09, Lex 756606
i I ACa 772/09 z 17 czerwca 2010 r., Lex 756717). Zatem do zakresu szkody podlegającej naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 cytowanej wcześniej ustawy należy obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że jej właścicielka będzie musiała znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje, np. hałas (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 18 listopada 2010 r., I ACa 884/10, Lex 756735). Nieruchomość powódki znajduje się w pobliżu lotniska wojskowego w Ł., zatem hałas wytwarzany przez samoloty negatywnie postrzegany jest przez potencjalnych jej nabywców. Z opinii biegłego ds. wyceny nieruchomości wynika, że zainteresowanie nabyciem nieruchomości w okolicach lotniska w obszarze ograniczonego użytkowania spadło, a potencjalni nabywcy mogą być skłonni do ich kupna za niższą cenę. Dlatego Sąd ustalił za biegłym,
że wartość rynkowa działki o numerze (...) uległa obniżeniu o kwotę 41 000,00 zł.

W orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego utrwalił
się pogląd, z którego wynika, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą jej wyrządzenia i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejący
w chwili jej wyrządzenia do czasu, gdy zobowiązany wypłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób prawem przewidziany (patrz uchwała Sądu Najwyższego z 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSNC 2002, zeszyt 6, poz. 74).

W tej sprawie obowiązek pozwanego do naprawienia szkody powódki, który polega na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej, powstał z chwilą wejścia
w życie uchwały Sejmiku Województwa (...). Ustalała ona bowiem zakres koniecznych do wykonania nakładów rewitalizacyjnych, zmierzających
do przyczynienia się do zwiększenia atrakcyjności nieruchomości niewpływającej na podniesienie jej wartości z uwagi na lokalizację w strefie ograniczonego użytkowania.

Dlatego Sąd orzekł, jak w pkt 1 a wyroku, na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn., Dz. U.
z 2020 r., poz. 1219).

W pozostałej części Sąd powództwo oddalił, o czym orzekł, jak w pkt 2 wyroku, gdyż z opinii biegłego ds. wyceny nieruchomości wynika, że na skutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania wartość pozostałych działek nie uległa obniżeniu.

O odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. W tym miejscu należy zauważyć, że przed wytoczeniem powództwa powódka wystąpiła do pozwanego o zapłatę kwoty 120 000,00 zł pismem z 20 marca 2018 r., udzielając siedmiodniowego terminu do zapłaty. Natomiast pozwany pozostaje w zwłoce od dnia 18 kwietnia 2018 r., gdyż w tym dniu odmówił zapłaty.
W pozostałej części Sąd powództwo o odsetki oddalił, o czym orzekł, jak w pkt 2 wyroku.

O kosztach procesu należnych powódce Sąd orzekł, jak w pkt 1 b wyroku, na podstawie art. 100 k.p.c.

Powódka poniosła koszty procesu w wysokości 12 240,00 zł, w tym: opłata od pozwu w wysokości 4 340,00 zł; koszty zastępstwa prawnego w wysokości 5 400,00 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.); zaliczka na koszty opinii
w wysokości 2 500,00 zł.

Pozwany poniósł koszty procesu w wysokości 5 400,00 zł, które zostały ustalone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn., Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Powódka wygrała koszty procesu w wysokości 5 752,80 zł (47 % z kwoty 12 240,00 zł), a przegrała w wysokości 2 862,00 zł (53 % z kwoty 5 400,00 zł). Różnica obu kwot daje kwotę 5 752,80 zł, zasądzoną w pkt 1 b wyroku.

O brakujących kosztach procesu Sąd orzekł, jak w pkt 3 i 4 wyroku,
na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn., Dz. U. z 2020 roku, poz. 755) w zw. z art. 100 § 1 k.p.c. Brakujące koszty procesu to brakujące zaliczki na koszty opinii instytutu i biegłych w łącznej wysokości 239,90 zł. W związku z tym, że powódka przegrała sprawę w 53 %,
zatem należy uznać, że winna pokryć brakujące koszty procesu w wysokości 127,15 zł (53 % z kwoty 239,90 zł), natomiast pozwany przegrał sprawę w 47 %, zatem winien pokryć brakujące koszty procesu w kwocie 112,75 zł (47 % z kwoty 239,90 zł).