Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 sierpnia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolant: sekr. sąd. Agnieszka Sobolczyk

po rozpoznaniu w dniu 27 sierpnia 2020 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko Skarbowi Państwa - Szefowi (...) Zarządu (...)
w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa - Szefa (...) Zarządu (...) w B. rzecz powoda M. S. kwotę 46 800,00 zł (czterdzieści sześć tysięcy osiemset złotych)
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 października 2018 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od powoda M. S. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa - Szefa (...) Zarządu (...)
w B. kwotę 5 759,22 zł (pięć tysięcy siedemset pięćdziesiąt dziewięć złotych 22/100) tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa prawnego;

4.  nakazuje zwrócić powodowi M. S. nadpłaconą część zaliczki na koszty opinii biegłego w wysokości 2 658,43 zł (dwa tysiące sześćset pięćdziesiąt osiem złotych 43/100).

Sygn. akt I C 363/18

UZASADNIENIE

M. S. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa - Szefa (...) Zarządu (...) w B. kwoty 245 000,00 zł
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 13 października 2018 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. S. jest właścicielem nieruchomości położonej:
w G., gmina Ł., o powierzchni 0,4000 ha, oznaczonej numerem działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą (...); w Ł., gmina Ł., o powierzchni 5,8300 ha, oznaczonej numerem działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą (...); w Ł., o powierzchni 0,0479 ha, oznaczonej numerem działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą (...); w W., gmina Ł., o powierzchni 1,8600 ha, oznaczonej numerem działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą (...); w W., gmina Ł.,
o powierzchni 0,9883 ha, oznaczonej numerem działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą (...), oraz w W., gmina Ł., o powierzchni 1,3232 ha, składającej się z działek
o numerach: (...), dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą (...), (dowód: odpisy z ksiąg wieczystych - k. 26 - 38, k. 46, k. 51, k. 56 - 61, k. 71 - 76, 79 - 84; wypisy z rejestru gruntów - k. 19 - 21, k. 39, k. 52, k. 62 i k. 77) .

Działka o numerze (...) położona jest na terenie posiadającym następujące przeznaczenie: tereny zabudowy mieszkaniowo - usługowej
i zagrodowej o niskiej intensywności, tereny upraw rolnych wysokiej klasy bonitacyjnej (I - IV). Została ona sklasyfikowana jako grunty rolne zabudowane oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych. Ma kształt prostokąta. Położona jest w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej i przylega bezpośrednio do działki (...) stanowiącą część drogi wojewódzkiej (...) Ł.
- C.. Posiada wspólny zjazd z drogi wojewódzkiej z działką (...). Ponadto położona jest blisko granic administracyjnych miasta Ł., posiada możliwość podłączenia prądu, wody i kanalizacji, które to instalacje znajdują
się w działkach bezpośrednio sąsiadujących. Na działce tej znajdują się dwa budynki gospodarcze, (dowód: wypisy z rejestru gruntów - k. 77; zaświadczenie - k. 78; opinia biegłego K. N. - k. 197 - 253 wraz z opinią uzupełniającą - k. 332 - 339) .

Działka o numerze (...) położona jest na terenie posiadającym następujące przeznaczenie: tereny upraw rolnych wysokiej klasy bonitacyjnej (I - IV), teren dolinny wykluczony z zabudowy oraz teren lasów. Działka sklasyfikowana jest jako lasy i grunty orne. Ma kształt wielokąta. Położona jest w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej i przylega bezpośrednio do działki o numerze (...) stanowiącej część asfaltowej drogi gminnej G. - Ł. i posiada zjazd
z tej drogi. Ponadto posiada ona możliwość podłączenia prądu, wody, które
to instalacje znajdują się w działkach bezpośrednio sąsiadujących, (dowód: wypisy z rejestru gruntów - k. 62: mapa - k. 70; zaświadczenie - k. 63; opinia biegłego K. N. - k. 197 - 253 wraz z opinią uzupełniającą - k. 332 - 339) .

Działka o numerze (...) przeznaczona jest pod tereny zabudowy usługowo-mieszkaniowej. Została ona sklasyfikowana jest jako tereny mieszkaniowe.
Ma kształt prostokąta. Położona jest w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej
w centrum miasta i przylega bezpośrednio do ulicy (...), stanowiącej część drogi wojewódzkiej (...) Ł. - C. i posiada zjazd z tej drogi. Działka ta jest uzbrojona w instalację wodną i elektryczną, posiada możliwość podłączenia kanalizacji i gazu ziemnego, które to instalacje przebiegają wzdłuż ulicy (...). Znajduje się na niej budynek mieszkalny, obecnie użytkowany jako lokal handlowy oraz garaż. Obowiązuje dla niej plan miejscowy zatwierdzony uchwałą nr (...) Rady Miejskiej w Ł. z dnia
26 października 2016r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru położonego w miejscowości Ł., fragment obrębu 20, (dowód: wypisy z rejestru gruntów - k.52, zaświadczenie - k. 53; opinia biegłego K. N. - k. 197 - 253 wraz z opinią uzupełniającą - k. 332 - 339) .

Działka o numerze (...) położona jest na terenie posiadającym przeznaczenie upraw rolnych wysokiej klasy bonitacyjnej (I - IV), zabudowy mieszkaniowo- usługowej o niskiej intensywności. Ma kształt prostokąta. Położona jest
w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej i przylega bezpośrednio do drogi gminnej, z której posiada również zjazd. Znajduje się pomiędzy działkami zabudowanymi budynkami mieszkalnymi. Posiada możliwość przyłączenia mediów - od strony północnej przechodzi wodociąg i linia energetyczna niskiego napięcia. Działka jest nieogrodzona, częściowo zadrzewiona, (dowód: wypisy
z rejestru gruntów - k. 39; zaświadczenie - k. 41 - 41 verte; mapa - k. 40; opinia biegłego K. N. - k. 197 - 253 wraz z opinią uzupełniającą - k. 332 - 339) .

Działki o numerach (...) to tereny upraw rolnych wysokiej klasy bonitacyjnej (I - IV). Mają kształt prostokąta i przylegają bezpośrednio do drogi gminnej, z której posiadają również zjazd, (dowód: wypisy z rejestru gruntów - k. 19 - 21; zaświadczenie - k. 24 - 25; mapa - k. 22 - 23; opinia biegłego K. N. - k. 197 - 253 wraz z opinią uzupełniającą - k. 332 - 339) .

W dniu 25 października 2016 r. Sejmik Województwa (...) podjął nową uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia strefy ograniczonego użytkowania, w której nastąpiło przesunięcie granic poszczególnych podobszarów oznaczonych wyodrębnionymi izoliniami. Uchwała ta uchyliła jednocześnie poprzednią uchwałę z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego w Ł.. Zgodnie z § 8 powołanej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza
się następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu:

a) w podobszarze A:

- zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno
i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego, a także mieszkaniowo- usługową,

- zakaz tworzenia terenów rekreacyjno- wypoczynkowych,

- zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

- zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży;

b)w podobszarze B:

- zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

- zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy, (bezsporne) .

Z § 9 tej uchwały wynika, że w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie korzystania z terenu:

a) w podobszarze A:

- zakaz budowy budynków jedno i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo - usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, zabudowę zagrodową, mieszkaniowo- usługowe, szpitale, domy opieki społecznej, a także obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,
a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji
o warunkach zabudowy;

a) w podobszarze B:

- zakaz budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

- zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

- dopuszcza się rozbudowę odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, (bezsporne) .

Z § 10 powyższej uchwały wynika, że w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

a) w podobszarze A - w budynkach istniejących oraz nowoprojektowanych należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej;

b) w podobszarze B - w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i budynkach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie zobowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej, (bezsporne) .

Przedmiotowe działki znajdują się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego w Ł. (działka nr (...) zlokalizowana w G. oraz działka nr (...) zlokalizowana w Ł. znajdują się w granicach podobszaru A, zaś nieruchomość oznaczona nr (...) zlokalizowana w Ł. oraz działka nr (...) zlokalizowana w W. znajdują się w granicach podobszaru B, działki nr (...) znajdują się zaś w przeważającej części w podobszarze B, częściowo w podobszarze A), na których obowiązuje wyżej wymieniona uchwała, (bezsporne) .

Wprowadzenie uchwałą Sejmiku Województwa (...) obszaru ograniczonego użytkowania zmniejszyło jedynie wartość działki o numerze (...),
o kwotę 10 100,00 zł oraz działki o numerze (...), o kwotę 36 700,00 zł, (dowód: opinia biegłego K. N. - k. 197 - 253 wraz z opinią uzupełniającą - k. 332 - 339) .

Pismem z 4 października 2018 r., odebranym przez pozwanego
5 października 2018 r., powód wezwał do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 766 600,00 zł tytułem poniesionej szkody w związku z obniżeniem wartości nieruchomości. Pismem z 10 października 2018 r. pozwany odmówił wypłaty żądanej kwoty, (dowód: pismo - k. 89 - 93 verte; pismo - k. 94) .

Powyższy stan faktyczny częściowo jest bezsporny, bowiem Sąd ustalił
go na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony, których wiarygodność i prawdziwość nie była przez nie kwestionowana.

Sąd ustalił utratę wartości nieruchomości powoda w oparciu o opinię biegłego ds. wyceny nieruchomości. Opinię tę Sąd uznał za wiarygodną, albowiem jest jasna, wewnętrznie niesprzeczna oraz naukowo i logicznie uzasadniona. Biegły szczegółowo opisał stan nieruchomości powoda, a także dokonał stosownych obliczeń. Uwzględnił przy tym wątpliwości stron, fachowo
i rzeczowo odnosząc się do nich w sporządzonej przez siebie opinii uzupełniającej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w części.

Zgodnie z treścią art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn., Dz. U. z 2020 r., poz. 1219), w związku
z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę.

Przesłankami wynikającej z powyższej regulacji odpowiedzialności
są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą.

Z powyższego przepisu wynika, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c.

W orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego utrwalił
się pogląd, z którego wynika, że przy definiowaniu obszaru ograniczonego użytkowania trzeba dostrzegać z jednej strony związane z jego utworzeniem ograniczenia w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości, z drugiej, przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Ograniczenia
są związane z konkretną nieruchomością położoną na tym obszarze i dotyczą każdego właściciela, gdyż dopóki będzie istniał obszar ograniczonego użytkowania, dopóty będą obowiązywały wprowadzone na jego terenie ograniczenia w zakresie przeznaczenia, wymagań technicznych dotyczących budynków oraz sposobu korzystania z gruntów.

Praktycznie zawsze obszar ograniczonego użytkowania ingeruje w prawo własności i w sferę wolności właściciela, wobec czego wyszczególnienie sytuacji, w których dojdzie do utworzenia go, jest wyczerpujące i wymaga uprzedniego stwierdzenia, że zastosowanie najlepszych dostępnych metod i środków
nie doprowadziło do utrzymania dopuszczalnych warunków środowiska. Konieczność utworzenia obszaru wynika z tego, że jest to jedyny sposób uzyskania efektu w postaci ochrony zasobów środowiska, który uwzględnić powinien wyczerpanie dostępnych środków i zasadę proporcjonalności przewidzianą w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Samo już zatem utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń
w wykonywaniu prawa własności. Ograniczenia te musi respektować każdy właściciel nieruchomości (patrz wyroki Sądu Najwyższego: z 25 lutego 2009 r.,
II CSK 565/08 i z 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, Lex 528219).

Mając powyższe na uwadze oraz zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zwłaszcza opinię biegłego ds. wyceny nieruchomości, należy stwierdzić, że wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania strona powodowa poniosła szkodę, która polega na ograniczeniu w sposobie korzystania z nieruchomości i zmniejszeniu jej wartości, ponieważ znajduje się ona
w podobszarze A obszaru ograniczonego użytkowania wprowadzonego uchwałą Nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 r.

Mając na uwadze przepisy powoływanej wcześnie ustawy powód nie może dochodzić zakazania immisji hałasu przez lotnisko. Zatem ma ograniczoną możliwość wykonywania swojego prawa własności poprzez podejmowanie działań ochronnych. Istotne w niniejszej sprawie jest również
i to, że z § 9 powyższej uchwały wynika m.in. zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo - usługową. Zatem szkodę powoda należy badać pod kątem utraty zdolności swobodnego wykorzystania nieruchomości na te cele i oceniać pod kątem spadku jej wartości. Reasumując, wskutek uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości oraz zmuszenia do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia, co wynika z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, w obrębie którego usytuowana jest nieruchomość powoda, doznał on szkody obejmującej obniżenie wartości nieruchomości.
W tym miejscu należy zauważyć, że nieruchomość jest dobrem inwestycyjnym
i o ile nie jest wyłączona spod obrotu podlega regułom rynkowym, a jej wartość jest weryfikowana przez wolny rynek, niezależnie od tego czy właściciel zamierza
ją zbyć, czy też nie poczynił w tym zakresie żadnych kroków (patrz: wyroki Sądu Apelacyjnego w Poznaniu: z 30 września 2009 r., I ACa 484/09, Lex 756606
iz 17 czerwca 2010 r., I ACa 772/09, Lex 756717). Zatem do zakresu szkody podlegającej naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 cytowanej wcześniej ustawy należy obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że jej właściciel będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje, np. hałas (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 18 listopada 2010 r., I ACa 884/10, Lex 756735). Nieruchomość powoda znajduje się w pobliżu lotniska wojskowego w Ł., zatem hałas wytwarzany przez samoloty negatywnie postrzegany jest przez potencjalnych jej nabywców. Z opinii biegłego ds. wyceny nieruchomości wynika, że zainteresowanie nabyciem nieruchomości w okolicach lotniska
w obszarze ograniczonego użytkowania spadło, a potencjalni nabywcy mogą być skłonni do ich kupna za niższą cenę. Dlatego Sąd ustalił za biegłym, że wartość rynkowa nieruchomości powoda uległa obniżeniu o kwotę 46 800,00 zł.

W orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego utrwalił
się pogląd, z którego wynika, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą jej wyrządzenia i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejący
w chwili jej wyrządzenia do czasu, gdy zobowiązany wypłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób prawem przewidziany (patrz uchwała Sądu Najwyższego z 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSNC 2002, zeszyt 6, poz. 74).

W tej sprawie obowiązek pozwanego do naprawienia szkody, który polega na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej, powstał z chwilą wejścia w życie uchwały Sejmiku Województwa (...). Ustalała ona bowiem zakres koniecznych do wykonania nakładów rewitalizacyjnych, zmierzających
do przyczynienia się do zwiększenia atrakcyjności nieruchomości niewpływającej na podniesienie jej wartości z uwagi na lokalizację w strefie ograniczonego użytkowania.

Dlatego Sąd orzekł, jak w pkt 1 wyroku, na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn., Dz. U. z 2020 r., poz. 1219).

W pozostałej części Sąd powództwo oddalił, o czym orzekł, jak w pkt 2 wyroku, gdyż z opinii biegłego ds. wyceny nieruchomości wynika, że na skutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania wartość pozostałych działek nie uległa obniżeniu.

O odsetkach od zasądzonego roszczenia Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. W tym miejscu należy zauważyć, że przed wytoczeniem powództwa powód wystąpił do pozwanego o zapłatę kwoty 766 600,00 zł pismem z 4 października 2018 r., wyznaczając siedmiodniowy termin na zaspokojenie roszczenia. Zatem pozwany od dnia 13 października 2018 r. pozostaje w zwłoce.

W związku z tym, że powód przegrał sprawę w 80,90 %, a wygrał w 19,10 %, Sąd zasądził od niego na rzecz pozwanego kwotę 5 759,22 zł, o czym orzekł, jak w pkt 3 wyroku, na podstawie art. 100 k.p.c. Należy w tym miejscu stwierdzić, że powód poniósł koszty procesu w wysokości 15 591,00 zł, w tym: opłata stosunkowa od pozwu - 12 250,00 zł i zaliczka na koszty opinii - 3 341,57 zł Pozwany poniósł koszty zastępstwa prawnego w wysokości 10 800,00 zł, które zostały ustalone na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn., Dz. U. z 2018 r., poz. 265). Powód wygrał koszty procesu w wysokości 2 977,98 zł (19,10 % z kwoty 15 591,57 zł), a przegrał w wysokości 8 737,20 zł (80,90 % z kwoty 10 800,00 zł). Zatem różnica obu kwot daje kwotę 5 759,22 zł.

Ponadto należało zwrócić powodowi nadpłaconą część zaliczki na koszty opinii biegłego w wysokości 2 658,43 zł, o czym Sąd orzekł, jak w pkt 4 wyroku, na podstawie art. 84 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn., Dz. U. z 2020 roku, poz. 755).