Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lipca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 lipca 2020 r. w Gliwicach

sprawy S. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale zainteresowanej D. K.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania S. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 1 października 2019 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż odwołująca S. D. podlega jako pracownik u płatnika składek zainteresowanej D. K. obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 20 maja 2019 r.;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziała w Z. na rzecz odwołującej kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) Sędzia Jolanta Łanowy - Klimek

Sygn. akt VIII U 2087/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 1 października 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że S. D. jako pracownik u płatnika składek D. K. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 20 maja 2019 r. do nadal. Organ rentowy zakwestionował ważność umowy o pracę pomiędzy S. D. a D. K., a to ze względu na ustalone przez organ okoliczności takie jak: brak dowodów świadczenia pracy, brak praktyki i doświadczenia S. D. do samodzielnego wykonywania pracy na stanowisku stylistki paznokci, niezdolność do pracy S. D. po krótkim czasie od zgłoszenia do ubezpieczeń, co w ocenie ZUS prowadzi do przyjęcia, że umowa ta została zawarta niezgodnie z przepisami prawa pracy. Powołując się pośrednio na pozorność umowy o pracę, ZUS stwierdził, że S. D. nie podlegała w tym czasie ubezpieczeniom społecznym jako pracownik. Podniósł, że zawarcie spornej umowy o pracę z D. K. i zgłoszenie jej w związku z tym do ubezpieczeń społecznych, w tym do ubezpieczenia chorobowego, jako pracownika, było działaniem świadomym zmierzającym do uzyskania od ZUS świadczeń z ubezpieczeń społecznych płatnych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a tym samym sprzeczne z zasadami współżycia.

Ubezpieczona S. D. wniosła odwołanie od powyższej decyzji, domagając się jej zmiany i stwierdzenia, że od 20 maja 2019 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako pracownik u płatnika składek D. K.. Odwołująca wskazała, że rzeczywiście świadczyła pracę u płatnika składek w związku z czym nie może być mowy o pozorności stosunku pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczona S. D., urodzona (...), ma wykształcenie średnie w zawodzie grafik komputerowy. W latach 22014-2015 odbyła klika kursów i szkoleń z zakresu stylizacji paznokci oraz przedłużania rzęs. W 2015 r. była zatrudniona w Firmie Handlowo-Usługowej (...) w K. na stanowisku stylistka paznokci, a od 20 października 2016 r. do 30 kwietnia 2018 r. w (...) Urody B. G. w N. na stanowisku stylistka paznokci.

Pod koniec roku 2018 S. D. znalazła w serwisie internetowym (...) ogłoszenie o poszukiwaniu pracownika na stanowisku stylista paznokci w salonie (...), która prowadziła jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą (...) w N. w zakresie stylizacji paznokci. S. D. odpowiedziała na ogłoszenie i na początku 2019 r. zgłosiła się na rozmowę rekrutacyjną do D. K.. W trakcie spotkania S. D. zaprezentowała swoje umiejętności poprzez wykonanie stylizacji paznokci. D. K. oceniła pozytywnie kwalifikacje ubezpieczonej i wyraziła wolę zatrudnienia jej. Strony umówiły się, że przez kilka miesięcy ubezpieczona będzie okazjonalnie przychodzić do salonu (...), aby przyglądać się technice stylizacji paznokci obowiązującej w salonie oraz poznawać klientki. S. D. miała zostać zatrudniona w momencie, gdy D. K. będzie zamierzała skorzystać ze zwolnienia lekarskiego w związku z ciążą. S. D. miała zastępować D. K. w salonie podczas jej dłuższej nieobecności w związku z planowanym macierzyństwem.

W dniu 20 maja 2019 r. D. K. zawarła z S. D. umowę o pracę na okres 1 roku. Jako stanowisko pracy wskazano stylistka paznokci z wynagrodzeniem 2250 zł miesięcznie. Tego samego dnia ubezpieczona przystąpiła do pracy. Do obowiązków ubezpieczonej należało wykonywanie stylizacji paznokci klientkom. Usługę wykonywała m.in. świadkowi A. M.. Pracę świadczyła codziennie (od poniedziałku do piątku) od godziny 8 do 16. W początkowym okresie zatrudnienia ubezpieczonej w salonie pracowały 3 osoby – D. K., S. D. i – w obniżonym wymiarze czasu pracy – A. K.. Od 10 czerwca 2019 r. D. K. stała się niezdolna do pracy w związku z ciążą. W pracy zastępowała ją głównie ubezpieczona.

W dniu 28 czerwca 2019 r. ubezpieczona stała się niezdolna do pracy w związku z ciążą, o czym poinformowała płatnika składek. D. K. była zaskoczona ciążą ubezpieczonej i musiała zawiesić działalność gospodarczą z uwagi na to, że sama nie mogła prowadzić salonu. Obecnie w salonie (...) swoją działalność gospodarczą prowadzi A. K., która świadczy usługi stylizacji paznokci również klientkom D. K..

Powyższy stan faktyczny ustalił Sąd na podstawie akt organu rentowego, dokumentacji dołączonej do odwołania, zeznań świadków A. K., M. K. i A. M. oraz przesłuchania odwołującej i zainteresowanej D. K. (nagranie z rozprawy z 28 lipca 2020 r. k. 40).

Sąd uznał materiał dowodowy za wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt. 1 i art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 266 ze zm.), zwanej dalej również „ustawą systemową”, pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Obowiązkowym ubezpieczeniom pracownicy podlegają od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania (art. 13).

Art. 8 pkt 1 ustawy systemowej stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem, że jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany, jako osoba współpracująca.

Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa pojęcia pracownik i zatrudnienie nie mogą być interpretowane na użytek ubezpieczeń społecznych inaczej niż interpretuje je akt prawny określający prawa i obowiązki pracowników i pracodawców - Kodeks pracy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30 maja 2005 r., sygn. akt III AUa 283/2005). Podkreślić też należy, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. – tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 25 stycznia 2005 r., sygn. akt II UK 141/2004, publik. OSNP 2005/15 poz. 235, Monitor Prawniczy 2006/5 str. 260),

Kwestia sporna w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy umowa o pracę z 20 maja 2019 r. zawarta między płatnikiem składek D. K. a ubezpieczoną S. D. była czynnością prawną pozorną w rozumieniu art. 83 k.c., mającą na celu obejście przepisów prawa – tak jak twierdzi organ rentowy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Należy wskazać, że pozorność oświadczenia woli (art. 83 § 1 k.c.) została potraktowana przez ustawodawcę jako wada oświadczenia woli, nie dotyczy więc oświadczeń wiedzy. Jest to jednak wada szczególnego rodzaju, bo dotycząca oświadczenia złożonego świadomie i swobodnie dla pozoru drugiej stronie, która o takim oświadczeniu wie i na to się zgadza. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 8 czerwca 1971r., II CR 250/71).

Z kolei w wyroku z 23 czerwca 1986 r., I CR 45/86, Sąd Najwyższy zdefiniował pozorność, jako „wadę oświadczenia woli polegającą na niezgodności między aktem woli, a jej przejawem na zewnątrz, przy czym strony zgodne są co do tego, aby wspomniane oświadczenie woli nie wywoływało skutków prawnych”. Nie można też przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadomie to przyjmował (por. wyrok Sądu Najwyższego z 14 marca 2001r., II UKN 258/00).

Sąd podziela w pełni stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z 1 czerwca 2010 r. (II UK 34/10), iż. „o czynności prawnej sprzecznej z ustawą lub mającej na celu obejście ustawy można mówić tylko wtedy, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie ma na celu obejścia prawa dokonanie czynności prawnej dla osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowego oraz wypadkowego i chorobowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń, nie jest obejściem prawa.”

Należy też podnieść, iż uznanie, że umowa o pracę zawarta z kobietą w ciąży jest pozorna prowadziłoby do wprowadzenia w praktyce zakazu zawierania umów o pracę z ciężarnymi, co byłoby sprzeczne z podstawową zasadą prawa pracy określoną w art. 113 k.p. wprowadzającym zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji w stosunkach pracy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 29 kwietnia 1999 r., III AUa 49/99). Nadto zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 6 lutego 2006 r.( III UK 156/05) samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem. Natomiast w wyroku Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2005 r. (III UK 89/05) stwierdzono, że skorzystanie z ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę.

Przechodząc od powyższych rozważań na grunt tej konkretnej sprawy trzeba więc wspomnieć, iż postępowanie przeprowadzone przez Sąd w żadnym wypadku nie wykazało, aby umowę o pracę zawartą między płatnikiem składek a ubezpieczoną można było uznać za czynność prawną pozorną bądź też czynność mającą na celu obejście prawa.

Nadto – co istotne – w niniejszej sprawie nie doszło do naruszenia przepisu art. 22 § 1 k.p., ponieważ odwołująca zobowiązała się i świadczyła pracę określoną w umowie o pracę na rzecz pracodawcy D. K. i pod jej kierownictwem za co otrzymywała ustalone w umowie o pracę wynagrodzenie. W takiej sytuacji niewątpliwie posiadała status pracownika. Należy również pamiętać, że ubezpieczona przed zawarciem umowy o pracę z 20 maja 2019 r., której ważność kwestionuje organ rentowy, przez kilka lat pracowała w charakterze stylistki paznokci, odbyła też kilka szkoleń i kursów kosmetycznych. Ponadto D. K. oceniła jej umiejętności podczas spotkania rekrutacyjnego na początku 2019 r. i zdecydowała się zatrudnić ubezpieczoną. Z całą pewnością ubezpieczona posiadała więc kwalifikacje do zatrudnienia jej na stanowisku stylistki paznokci.

Przed wszystkim jednak podkreślić trzeba, że ubezpieczona po zawarciu umowy o pracę 20 maja 2019 r. podjęła swoje obowiązki służbowe i je wykonywała, co potwierdzili zeznający w sprawie świadkowie, będący zarówno klientami salonu jak i współpracownikami ubezpieczonej.

Powyższe okoliczności nie pozwalają na stwierdzenie, że do powstania pomiędzy stronami stosunku pracy doszło na podstawie czynności prawnej pozornej (art. 83 § 1 k.c.), bądź też sprzecznej z prawem lub mającej na celu obejście prawa (art. 58 § 1 k.c.), co w konsekwencji powodowałoby jej nieważność.

Reasumując według oceny Sądu w dniu 20 maja 2019 r., doszło do zawarcia między odwołującą a płatnikiem składek umowy o pracę, która nie była czynnością prawną pozorną w rozumieniu art. 83 § 1 k.c., a tym samym nieważną bądź zmierzającą do obejścia prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c., zatem może stanowić podstawę do objęcia S. D. ubezpieczeniami społecznymi.

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe rozważania Sąd – na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. – zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w pkt 1 wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł w pkt 2 wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018r., poz. 265).

(-) sędzia Jolanta Łanowy - Klimek