Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie, I Wydział Cywilny,

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 31 lipca 2020 r. w Szczytnie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej im. Św. Brata A. w S.

przeciwko B. Z., W. Z.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych B. Z. i W. Z. solidarnie na rzecz powoda (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej im. Św. Brata A. w S. kwotę 57.785,48 (pięćdziesiąt siedem tysięcy siedemset osiemdziesiąt pięć 48/100) złotych z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie, liczonymi od kwoty 53.693,75 złotych od dnia 18 grudnia 2019 roku do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda, tytułem zwrotu kosztów procesu, kwotę 8.307 (osiem tysięcy trzysta siedem) złotych, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

S.,(...)

Sygn. akt I C 1718/19

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 31 lipca 2020 roku

Powód (...) (...) A. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych W. Z. i B. Z. kwoty 57.785,48 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie, liczonymi od kwoty 53.693,75 złotych od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty. Domagał się także zasądzenia od nich na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej w dniu 17 maja 2016 roku udzielił pozwanym pożyczki w kwocie 64.000 złotych. Pozwani zobowiązali się do spłaty określonych umową rat, jednakże wobec braku regulowania należności, w dniu 04 września 2019 r. powód wypowiedział umowę. Wypowiedzenie zostało skutecznie doręczone obojgu pozwanym 05 września 2019 r. i pozostało bez ich reakcji.

Nakazem zapłaty z dnia 31 stycznia 2020 r. Sąd Rejonowy w Szczytnie uwzględnił powództwo w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwani wnieśli o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu według dołączonego spisu kosztów, a w przypadku jego braku, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwani zakwestionowali fakt wypłaty kwoty pożyczki, albowiem kwota pożyczki nie została przekazana pozwanym, a jedynie przeksięgowana z jednego konta na drugie. Co więcej, jeśli umowa dołączona stanowi wynik innych umów stron, to powinny one zostać dołączone do akt w celu poddania całości stosunku prawnego stron ocenie sądu. Nie została wykazana także wysokość zobowiązania, chociażby w zakresie zmiennej stopy procentowej pożyczki zaciągniętej przez pozwanych. W umowie można znaleźć też klauzule abuzywne, jak choćby ust. 7 który reguluje kwestię zmiany wysokości oprocentowania pożyczki i jest niejasny, niezrozumiały dla przeciętnego konsumenta, a nadto pozostawia swobodę działania jednostronnie zarządowi powódki. Powództwo jest przy tym przedwczesne, gdyż jest opatrzone terminem i warunkiem rozwiązującym. Nie miało ono wymaganego przez prawo definitywnego charakteru.

Postanowieniem z dnia 21 sierpnia 2020 r. sprawę w części dotyczącej pozwanej B. Z. wyłączono do odrębnego rozpoznania, oraz zawieszono postępowanie w tym zakresie, z uwagi na śmierć pozwanej po wniesieniu pozwu.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

W dniu 17 maja 2016 roku (...) (...) A. w S. zawarła z B. Z. umowę pożyczki kwoty 64.000 złotych, przy czym na cele konsumpcyjne miała zostać przeznaczona kwota 9.065,84 złotych, a na spłatę innych jej zobowiązań finansowych przeznaczona miała być kwota 54.934,16 złotych.

W ust. 7 umowy strony zastrzegły, że pożyczka oprocentowana jest według zmiennej stopy procentowej ustalonej przez zarząd (...), wynoszącej na dzień podpisania umowy 9% w skali roku. Stopa procentowa może ulegać zmianom w okresie trwania umowy pożyczki w przypadku zmiany wysokości stopy referencyjnej ustalonej przed Narodowy Bank Polski w zakresie, w jakim stopa ta uległa zmianie. Zmiana rocznej stopy oprocentowania następuje raz na kwartał kalendarzowy, w przypadku podwyższenia lub obniżenia stopy referencyjnej ustalonej przez Narodowy Bank Polski, w zakresie, w jakim wysokość tej stopy uległa zmianie w okresie obowiązywania umowy. Zarząd (...) zobowiązany jest podjąć stosowną uchwałę o ustaleniu stopy procentowej w pierwszym miesiącu następującym po kwartale kalendarzowym, w którym nastąpiła wyżej opisana zmiana wysokości stopy referencyjnej. Zmieniona stopa procentowa obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zarząd (...) podjął uchwałę o zmianie stopy procentowej. Maksymalna stopa procentowa nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych. Odsetki ustawowe równe są sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktu procentowego.

Z kolei w ust. 31 umowy (...) zastrzegł sobie prawo wypowiedzenia umowy z 30-dniowym terminem wypowiedzenia i postawienia, po upływie okresu wypowiedzenia, całej pożyczki wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia pożyczki nie zostały dotrzymane, a także w przypadku, gdy pożyczkobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem poleconym do zapłaty zaległych rat, w terminie nie krótszym niż 14 dni od otrzymania wezwania, pod rygorem wypowiedzenia umowy. Pożyczona kwota miała zostać spłacona 119 miesięcznych ratach po 818,92 złotych każda z wyjątkiem ostatniej, która miała wynieść 819,07 złotych.

(dowód: umowa pożyczki z 17.05.2016 r., k. 6-8, harmonogram spłaty, k. 11-12)

W dniu 17 maja 2016 r. cała kwota pożyczki została wypłacona B. Z.. Także w tym dniu zostały wykonane przelewy kwot wskazanych w umowie jako inne zobowiązania pozwanej.

(dowód: pokwitowanie odbioru pożyczki, k. 60, potwierdzenia przelewów, k. 61-64, zaświadczenia o spłacie, k. 65-66. 69,)

Także w dniu 17 maja 2016 roku W. Z. złożył oświadczenie, w którym poręczył za zobowiązania wynikające z tytułu powyższej umowy, zobowiązując się do zapłaty wynikających z niej należności na wypadek, gdyby pożyczkobiorca nie wykonał zobowiązania. Poręczenia udzielił bezterminowo, wskazując na solidarny charakter swojej odpowiedzialności.

(dowód: oświadczenie poręczyciela, k. 8v-9)

W dniu 20 listopada 2018 roku B. Z. i W. Z. zawarli z (...) A. w S. aneks nr (...) do umowy pożyczki, mocą którego pozostała do spłaty należność została rozłożona na 86 rat, płatnych od dnia 05 kwietnia 2019 r. do 05 maja 2026 r. Całkowitą kwotę do zapłaty określono na 75.828,41 złotych.

(dowód: aneks nr (...) z 20.11.2018 r. do umowy pożyczki z 17.05.2016 r.)

W dniu 04 września 2019 r. (...) zawiadomił W. Z. o wypowiedzeniu umowy zawartej z B. Z. na skutek nieregulowania przez nią płatności. Pouczył, że termin wypowiedzenia wynosi 30 dni, a po upływie tego terminu umowa ulega rozwiązaniu. Analogiczne wezwanie skierowano do samej B. Z.. Oba te pisma zostały podjęte 06 września 2019 r. przez B. Z..

(dowód: zawiadomienia o wypowiedzeniu z potwierdzeniami odbioru, k. 17-20)

W dniu 30 października 2019 r. bank wezwał B. Z. do uiszczenia kwoty 57.124,32 złotych, w terminie 14 dni roboczych od daty otrzymania wezwania. Poinformował, że w przypadku uregulowania zaległych rat odstąpi od wypowiedzenia umowy, a wszystkie postanowienia umowy zostaną utrzymane w mocy. Przesyłka została odebrana przez B. Z. w dniu 04 listopada 2019 r.

(dowód: ostateczne wezwanie do zapłaty z potwierdzeniem odbioru, k. 13-14)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, których autentyczność i treść nie była kwestionowana przez strony, a brak podstaw by podważyć je także z urzędu. Dokumenty te miały charakter prywatny, a zatem stosownie do art. 245 k.p.c. stanowiły dowód tego, że wymienione w nich osoby złożyły określone oświadczenia woli.

Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku:

Powództwo było zasadne w całości.

Zgodnie z art. 876 § 1 k.c., przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Z § 2 tego przepisu wynika, że oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie.

W niniejszej sprawie pozwany nie kwestionował skuteczności poręczenia, lecz próbował podważyć istnienie, względnie ważność istnienia zobowiązania wynikającego ze stosunku podstawowego łączącego powoda z B. Z. – umowy pożyczki.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W ramach umowy pożyczki pożyczkodawca zobowiązuje się do przeniesienia na własność pożyczkobiorcy określonej kwoty pieniędzy. Nie oznacza to jednak tego, że umowę pożyczki można zaliczyć do umów realnych, tj. takich, do zawarcia których wymagane jest, oprócz złożenia zgodnych oświadczeń woli, dla wywołania skutków nimi zamierzonych, również wydania rzeczy tj. przekazania określonej w umowie kwoty pożyczki. Zobowiązanie pożyczkodawcy poowstaje się z dniem zawarcia umowy, podobnie jak zobowiązanie pożyczkobiorcy, z tym że z istoty umowy pożyczki wynika, że zobowiązanie pożyczkobiorcy do „zwrotu” pożyczonej kwoty aktualizuje się po spełnieniu świadczenia przez pożyczkodawcę. W pełni odpowiada to art. 488 § 1 k.c., który wskazuje, że w drodze wyjątku, z mocy ustawy, zobowiązanie wzajemne może nie być spełniane jednocześnie. Taki wyjątek przewiduje art. 720 § 1 k.c.

Pozwany w swojej argumentacji eksponował fakty dotyczące tego, że uzyskana przez niego pożyczka w przeważającej części miała służyć zaspokojeniu innych zobowiązań jego małżonki. Sąd nie podziela zarzutu pozwanego, zgodnie z którym dla wykazania dochodzonej w niniejszym procesie wierzytelności powód powinien powołać się na wszelkie stosunki prawne, które stanowiły przyczynę zawarcia przez pozwaną umowy. Podnieść należy bowiem, że powód o takich stosunkach prawnych nie musiał mieć nawet wiedzy.

Jeżeli strona pozwana podnosiła, że wpływ na treść umowy łączącej strony miały inne stosunki prawne, których to ona była stroną, to właśnie ta strona powinna przedstawić dokumenty na poparcie swych twierdzeń.

Zgodnie bowiem z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Procesowym odzwierciedleniem tego przepisu jest art. 232 zd. 1 k.p.c., z którego wynika, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Zwraca przy tym uwagę, że strona pozwana poza gołosłownym zarzutem, że brak dowodu na zaspokojenie zobowiązań umownych pozwanego wynikających z umów zawartych z innymi podmiotami, nie tylko nie składa dowodów na związane z tym okoliczności, ale przede wszystkim nie zgłasza nawet twierdzeń procesowych wskazujących na to, że przedmiotowe zobowiązania miały nie zostać zaspokojone. Przy braku wyraźnego twierdzenia w tym przedmiocie nie można było stwierdzić, aby fakt wypłaty pożyczki został skutecznie zakwestionowany. Z ostrożności procesowej powód przedstawił w tym zakresie inicjatywę dowodową, która potwierdza wykonanie przez niego własnego zobowiązania, aczkolwiek ponownie zaznaczyć należy, że w procesie cywilnym dowodzeniu podlegają fakty sporne, których pozwany nie zakwestionował.

Jeżeli chodzi o zarzut niewykazania wysokości zobowiązania, to na stronie pozwanej spoczywał w przeważającej mierze ciężar dowodu. Nie jest bowiem tak, że to powód jest obowiązany wykazać ogólnie pojmowaną „wysokość roszczenia”. Obowiązkiem powoda jest wykazanie tych okoliczności, które wyznaczają „górny pułap” odpowiedzialności strony pozwanej, oraz faktów, które niejako „zwiększają” wysokość jego roszczenia. To obowiązkiem strony pozwanej jest z kolei udowadnianie tych faktów, które przemawiają za przyjęciem, że zobowiązanie nie istnieje lub jest niższe, niż to wynika z umowy pożyczki (np. zostało częściowo zaspokojone).

Powinnością strony powodowej było udowodnienie jedynie podstawy zobowiązania, a powód sprostał temu obowiązkowi, składając umowę określającą wysokość zobowiązania pozwanych. Rzeczą strony pozwanej było wykazanie, że do zaspokojenia roszczenia doszło w szerszym zakresie, niż wynika to z żądania pozwu.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Podnoszone przez pozwanego naruszenie jego interesów, w ust. 7 umowy stron, nie zachodzi w rzeczywistości, i nie może stanowić podstawy do uznania, że obowiązki pozwanego mają mniejszy zakres, niż wynika to wprost z jej treści. Niezrozumiałe jest w szczególności zarzucenie, że powód miałby w drodze tego zapisu uzyskać pełną kontrolę nad zmianami wysokości oprocentowania, skoro wyraźnie zawęża on możliwość zmiany wysokości zobowiązania w zależności od tego, czy zmianie ulegnie stopa referencyjna NBP.

Jeśli zaś chodzi o zastrzeżenie w treści wypowiedzenia umowy warunku rozwiązującego (art. 89 k.c.), to jest to spotykany powszechnie sposób unormowania praw i obowiązków stron. Tego rodzaju zapis nie powoduje stanu niepewności prawnej. Strona pozwana nie zakwestionowała przy tym tego, że zaistniały fakty, które uzasadniały dokonanie wypowiedzenia.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w pkt I wyroku.

Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W oparciu o ten przepis Sąd zasądził od pozwanego (jako strony która uległa w całości w procesie) na rzecz powoda kwotę 8.307 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, na które to koszty złożyły się opłata w kwocie 2.890 złotych, koszt zastępstwa przez pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 5.400 złotych (art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz.U.2015.1800), oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

3.(...)

S., (...)