Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lipca 2020 roku

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze VI Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SO Walenty Młodzianowski

Sędzia SO Sławomir Kaczanowski

Sędzia SO Monika Zych-Anastasow

po rozpoznaniu w dniu 8 lipca 2020 roku w Zielonej Górze

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Powiat (...) – Powiatowy Urząd Pracy z siedzibą w Z.

przeciwko Spółdzielni (...) z siedzibą w Z.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Zielonej Górze

z dnia 19 września 2019 roku, sygn. akt I C 4130/18

oddala apelację

Sędzia SO S. K. Sędzia SO W. M. Sędzia SO M. Z.-A.

Sygn. akt VI Ca 1073/19

UZASADNIENIE

Powód Powiat (...) – Powiatowy Urząd Pracy w Z. wniósł do Sądu Rejonowego w Zielonej Górze pozew w postępowaniu upominawczym przeciwko Spółdzielni (...) w Z. o zapłatę kwoty 5.984,40 zł wraz z odsetkami od dnia 1 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Nakazem zapłaty z dnia 21 września 2018 r. sygn. akt I Nc 3286/18 wydanym w postępowaniu upominawczym, Sąd Rejonowy w Zielonej Górze I Wydział Cywilny orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwana Spółdzielnia (...) w Z. wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Wyrokiem z dnia 19 września 2019 r. wydanym w sprawie I C 4130/18 Sąd Rejonowy w Zielonej Górze oddalił powództwo o zapłatę.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana Spółdzielnia (...) w Z. (wcześniej Spółdzielnia (...)) dnia 11 stycznia 2017 r. złożyła u powoda tj. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Z. wniosek o organizację stażu na okres 6 miesięcy na stanowisku specjalisty do spraw marketingu. Osobą wskazaną przez organizatora do zatrudnienia w ramach stażu była M. G. (1). Zaproponowano okres stażu od dnia 1 lutego 2017 r. do dnia 31 lipca 2017 r.

Powiatowy Urząd Pracy w Z. pozytywnie rozpatrzył wniosek pozwanej wyrażając zgodę na organizację stażu na okres 6 miesięcy w ramach projektu „Rozwój zawodowy osób bezrobotnych powyżej 30 roku życia (III)”.

Dnia 2 marca 2017 r. strony zawarły Umowę nr (...), na podstawie której pozwana zobowiązała się do zorganizowania stażu dla M. G. (1) na stanowisku specjalisty ds. marketingu na okres od dnia 2 marca 2017 r. do dnia 1 września 2017 r. Sąd opisał istotne fragmenty umowy, tj. § 4 ust. 1 lit. f, § 5 i § 10.

M. G. (1) odbyła staż u pozwanej w okresie od dnia 2 marca 2017 r. do dnia 1 września 2017 r. na stanowisku specjalisty ds. marketingu.

M. G. (1) sześciokrotnie wypłacono stypendium stażowe w wysokości 997,40 zł, łącznie otrzymała ona kwotę 5.984,40 zł z tego tytułu.

Wolą pozwanej było zatrudnienie M. G. (1) na umowę o pracę na okres próbny 3 miesięcy, a tym samym wypełnienie umowy zawartej z PUP Z..

M. G. (1) z dniem 4 września 2017 r. przystąpiła do wykonywania pracy w ramach umowy o pracę. Została poinformowana, że dokumenty związane z zatrudnieniem, w tym umowa o pracę zostaną jej doręczone z opóźnieniem.

Dla formalnego sfinalizowania zawarcia umowy o pracę M. G. (1) powinna dostarczyć do pracodawcy dodatkowe dokumenty tj. świadectwa pracy, świadectwo szkolne i badania lekarskie, jednak nigdy tych dokumentów nie przedstawiła.

Dnia 4 września 2017 r. M. G. (1) zawarła z pozwaną umowę o pracę w sposób dorozumiany. Pozwana zobowiązała się dostarczyć M. G. (1) umowę o pracę w formie pisemnej do dnia 11 września 2017 r.

M. G. (1) w okresie od dnia 4 września 2017 r. do dnia 7 września 2017 r. świadczyła pracę na rzecz pozwanej.

M. G. (1) w dniu 8 września 2017 r. porzuciła stanowisko pracy i zaprzestała wykonywania swoich obowiązków pracowniczych. Jako powód porzucenia stanowiska pracy pozwana podała brak otrzymania pisemnej umowy o pracę. O opuszczeniu stanowiska pracy M. G. (1) poinformowała innego pracownika – Z. K., nie rozmawiała natomiast na ten temat z prezesem.

Pozwana wygenerowała z systemu dwie umowy o pracę dla M. G. (1): umowę o pracę z dnia 4 września 2017 r. na okres próbny od dnia 4 września 2017 r. do dnia 30 listopada 2017 r., umowę o pracę z dnia 4 września 2017 r. na okres próbny od dnia 4 września 2017 r. do dnia 3 grudnia 2017 r. Pozwana zamierzała zatrudnić M. G. (1) na okres trzech miesięcy.

Do dnia opuszczenia stanowiska pracy M. G. (1) nie otrzymała od pozwanej umowy o pracę ani żadnych innych dokumentów związanych z zatrudnieniem w formie papierowej, nie przeszła też obowiązkowych badań lekarskich.

Dnia 8 września 2017 r. pozwana wypełniła zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych ( (...) P (...)), w którym jako datę powstania obowiązku ubezpieczenia M. G. (1) wskazano 4 września 2017 r.

Pozwana wcześniej już zatrudniała osoby na staż za pośrednictwem Urzędu Pracy. Przyjętą praktyką było zatrudnianie osoby na umowę o pracę bezpośrednio po zakończonym stażu.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów, których prawdziwość i rzetelność nie byłą kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw, by uznać powództwo za zasadne.

W pierwszej kolejności sąd I instancji wskazał na mające zastosowanie w sprawie przepisy, tj. art. 11 i art. 29 § 2 Kodeksu pracy, omówił również kwestię nawiązania stosunku pracy. Sąd uznał argument powoda w kwestii braku zawarcia przez strony umowy o pracę z uwagi na brak umowy pisemnej za nieznajdujący odzwierciedlenia w obowiązującym stanie prawnym. Sam fakt nie potwierdzenia zawarcia umowy o pracę w formie pisemnej nie przesądza bowiem o tym, że umowa taka nie została zawarta. Jest to wykroczenie przeciwko prawom pracownika (art. 281 pkt 2 k.p.), nie przesądza jednak o tym, że umowa taka nie została zawarta. Złożenie oświadczenia woli, o którym mowa w art. 11 k.p., do swej ważności nie wymaga formy pisemnej i może nastąpić również w sposób konkludentny, tzn. w sposób wskazujący na wolę nawiązania stosunku pracy, np. poprzez dopuszczenie danej osoby do określonej pracy i podjęcie przez nią wykonywania tej pracy.

Sąd Rejonowy, powołując się na stan faktyczny sprawy, tj. stawienie się M. G. (2) do pracy, wykonywanie przez nią pracy przez 4 dni oraz fakt, że pozwana deklarowała, że dostarczy M. G. (1) umowę o pracę w formie pisemnej, a ona sama zobowiązała się do dostarczenia umowy o pracę do PUP do dnia 11 września 2017 r., stwierdził, że swoim zachowaniem zarówno M. G. (1), jak i pozwana w sposób wyraźny wyjawili wolę zawarcia umowy o pracę, w konsekwencji czego doszło do skutecznego zawarcia między stronami umowy o pracę w sposób dorozumiany. Zatem M. G. (1) opuszczając stanowisko pracy w dniu 8 września 2017 r. porzuciła dotychczas wykonywaną pracę, mimo wiążącej ją z pozwaną umowy o pracę.

Sąd stwierdził, że dał wiarę stronie pozwanej i zeznaniom świadków H. K. i M. G. (3), iż przygotowano dla M. G. (1) umowę o pracę na okres próbny trzech miesięcy na stanowisku specjalisty ds. marketingu i zamierzano ją wręczyć jej dnia 8 września 2017 r.

Uwzględniając wszystko powyższe, sąd I instancji doszedł do przekonania, że nie zostały spełnione przesłanki określone w umowie z dnia 2 marca 2017 r. nr UmStaż/ (...), które upoważniałyby powoda do nałożenia kary umownej na pozwaną z tytułu nie wywiązania się z obowiązku zatrudnienia osoby odbywającej staż po jego ukończeniu. Pozwana zatrudniła bowiem odbywającą staż, to ona jednak porzuciła stanowisko pracy. W świetle porzucenia przez M. G. (1) stanowiska pracy sąd uznał, że bez znaczenia pozostają dalsze zarzuty strony powodowej odnośnie czasu trwania umowy określonego na umowach o pracę (k. 33, 41), terminu zgłoszenia M. G. (1) przez pracodawcę do ZUS.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód Powiat (...) – Powiatowy Urząd Pracy w Z. zaskarżając wyrok w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił istotny błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść rozstrzygnięcia, polegający na przyjęciu, że nie zostały spełnione przesłanki określone w umowie z dnia 2 marca 2017 roku nr UmStaż/ (...), które upoważniałyby powoda do nałożenia kary umownej na pozwaną z tytułu nie wywiązania się z obowiązku zatrudnienia osoby odbywającej staż po jego ukończeniu, wobec uznania przez sąd, że pozwana zatrudniła M. G. (1) na podstawie umowy o pracę na okres do 4 grudnia 2017 roku co stanowiło wykonanie łączącej go z powodem umowy, podczas gdy pozwana nie przedstawiła M. G. (1) umowy o pracę w formie pisemnej, nie ustaliła z M. G. (1) okresu zatrudnienia, nie zatrudniała jej przez minimalny wymagany okres, czyli nie zrealizowała warunków umowy z powodem co uzasadniało naliczenie i dochodzenie kary umownej.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 5.984.40 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatnościach liczonymi od dnia 1 grudnia 2017 roku do dnia zapłaty (pkt 1) oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji powód uzasadnił zarzuty postawione w części wstępnej apelacji, które w jego ocenie winny skutkować uznaniem apelacji za zasadną (k. 104-106).

Pozwana Spółdzielnia (...) z siedzibą w Z. w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie apelacji powoda (pkt 1) oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych (pkt 2), zwracając uwagę w uzasadnieniu pisma na bezzasadność zarzutów apelacji (k. 114-116).

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja powoda Powiatu (...) – Powiatowego Urzędu Pracy w Z. nie zasługuje na uwzględnienie, co prowadzi do jej oddalenia.

Na wstępie należy podnieść, że w uzasadnieniu orzeczenia sąd I instancji wskazał ustalony stan faktyczny oraz przeprowadził wywód wskazujący na motywy, którymi kierował się wydając zaskarżone orzeczenie. Poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne oraz wywiedzione z nich skutki prawne, sąd odwoławczy podziela i przyjmuje za własne, czyniąc je integralną częścią swojego uzasadnienia.

Biorąc nadto pod uwagę, że kontrola instancyjna nie dała podstaw do stwierdzenia nieważności w sprawie, dalszy zakres kognicji sądu odwoławczego wyznaczała treść orzeczenia oraz zakres zarzutów podniesionych w apelacji.

Jedynym zarzutem zawartym w apelacji jest zarzut błędu w ustaleniach faktycznych i przyjęcie, że nie zostały spełnione przesłanki upoważniające powoda do nałożenia na pozwaną kary umownej z tytułu niewywiązania się pozwanej Spółdzielni z obowiązku zatrudnienia odbywającej staż M. G. (1). Powód stał na stanowisku, że skoro pozwana nie przedstawiła umowy w formie pisemnej i nie zatrudniała jej przez wymagany okres, to nie doszło do realizacji warunków umowy stron, a to uzasadniało naliczenie kary umownej.

Najistotniejszą kwestią zatem staje się dokonanie oceny, czy doszło, czy też nie doszło do zatrudnienia przez pozwaną spółdzielnię (...). Sąd I instancji stwierdził, że umowa o pracę została zawarta w formie dorozumianej i sąd odwoławczy to stanowisko podziela. Sąd Rejonowy szczegółowo w uzasadnieniu wyłożył przepisy prawne, na których się w tym zakresie oparł i Sąd Okręgowy, aprobując je w całości, nie widzi konieczności powtarzania tych zważeń.

Apelująca stwierdziła, że M. G. (1) opuściła miejsce pracy na skutek wadliwego działania strony pozwanej. Jednocześnie jednak uznała za bezsprzeczny fakt wykonywania przez M. G. (1) pracy w dniach od 4 do 8 września 2017 r. Ta ostatnia okoliczność jest, w ocenie sądu odwoławczego, najistotniejsza w sprawie. Skoro M. G. (1) zeznała, że od 4 września wykonywała pracę, a jednocześnie występujący w imieniu pozwanej prezes zarządu zeznał, że pracowała ona u pozwanej w dniach od 4 do 7 września – to prawidłowo uznał sąd I instancji, że stosunek pracy został zawarty w formie dorozumianej. Niezależnie od istniejących nieprawidłowości dot. nieprzekazania M. G. (1) umowy do podpisu w dniu jej zatrudnienia (czy też dopuszczenie do pracy osoby bez badań lekarskich) stosunek pracy niewątpliwie został zawarty. Brak umowy w formie pisemnej nie zawsze świadczy, że umowa o pracę nie została zawarta, gdyż o zawarciu umowy mogą świadczyć inne okoliczności towarzyszące procedurze zatrudnienia. Jak trafnie stwierdził Sąd Najwyższy, z art. 11 k.p. wynika, że nawiązanie stosunku pracy następuje na postawie zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika. Z przepisu tego nie wynika nakaz zachowania jakiejkolwiek formy tych oświadczeń pod rygorem nieważności umowy. Rygor taki nie wynika też z art. 29 § 2 k.p., w myśl którego umowę o pracę zawiera się na piśmie. Obowiązek pisemnego potwierdzenia ustaleń co do rodzaju umowy i jej warunków zawarty w tym przepisie adresowany jest do pracodawcy (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2003 r., I PK 633/02, OSNP 2004/20/346). W wyroku z dnia 31 sierpnia 1977 r. Sąd Najwyższy natomiast stwierdził, że nawiązanie stosunku pracy wymaga zgodnego oświadczenia woli pracownika i zakładu pracy. Oświadczenie woli może być wyraźne i ujęte w formie pisemnej, jak tego wymagają przepisy Kodeksu pracy, bądź też dorozumiane, wynikające z zachowania się stron. Takie dorozumiane zawarcie umowy o pracę istnieje zwykle wówczas, gdy zakład pracy dopuszcza pracownika do wykonywania pracy i płaci mu wynagrodzenie (I PRN 112/77, LEX 14418). W niniejszej zaś sprawie, skoro M. G. (1) pracowała od 4 do 7 września 2017 r. nawiązany został stosunek pracy poprzez dorozumianą formę oświadczeń woli obu stron. Zatem warunek zawarty w § 5 pkt 1 n został spełniony – niezależnie od tego, że niewątpliwie doszło do nieprawidłowości formalnych. Należy jednak odróżnić wolę zawarcia umowy i sam fakt zawarcia umowy od formy jej zawarcia i nieprawidłowości z tym związanych. Jak wskazuje się w doktrynie, wola pracownika nawiązania umowy o pracę może być wyrażona przede wszystkim przez takie zachowanie się, które świadczy o tym, że aprobuje on propozycję pracodawcy co do podjęcia zatrudnienia. Przykładowo, może to być faktyczne podjęcie pracy na określonym stanowisku pracy zgodnie z ustną ofertą pracodawcy. Dorozumiane oświadczenie woli pracodawcy dotyczące zawarcia umowy o pracę przejawiać się będzie natomiast zwykle w dopuszczeniu pracownika do świadczenia ustalonej pracy (tak: R. S., Zawarcie umowy o pracę w sposób dorozumiany, „Monitor Prawa Pracy” 2011, nr 9). Dokładnie taka sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie. Sąd nie oparł się na „zamiarze” zatrudnienia przez pozwaną M. G. (1), jak to zarzuca apelująca – a na faktach dot. jej faktycznego zatrudnienia pomimo niepodpisania umowy. Skutkiem uznania, że umowa o pracę została zawarta jest fakt porzucenia pracy przez M. G. (1) w dniu 8 września 2017 r.

Apelująca podnosi, że umowa nie została zrealizowana, gdyż M. G. (1) nie pracowała przez wymagany okres 3 miesięcy. Jednak to M. G. (1) porzuciła pracę. Na działania pracownika pozwana nie miała żadnego wpływu i trudno ją obarczać skutkami działań pracownika. Wykonanie umowy w tym zakresie nie było możliwe z przyczyn niedotyczących pozwanej spółdzielni.

Bez znaczenia jest również zgłoszenie M. G. (1) do organu ubezpieczeń dopiero w dniu 8 września 2017 r. Zakład pracy ma na dokonanie tej czynności 7 dni (art. 36 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 266 ze zm.) i ten termin został zachowany.

Apelujący podnosi również, że najistotniejsze jest to, że pozwany nie wywiązał się z zawartej umowy – jednak jeżeli spojrzeć na postanowienia umowne to na zawarcie umowy pozwana miała 21 dni, zatem ewentualne nie zawarcie jej do dnia 8 września 2017 r . nie mogłoby rodzić negatywnych konsekwencji wynikających z umowy. Jednak, jak ustalono już powyżej, do zawarcia umowy doszło już 4 września 2017 r.

Biorąc powyższe pod uwagę, na podstawie art. art. 385 k.p.c. sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Sędzia SO S. K. Sędzia SO W. M. Sędzia SO Z. Z.-A.

GŁ