Pełny tekst orzeczenia

sygn. akt IC 2068/19

UZASADNIENIE

Gmina Miejska K. wniosła w dniu 15 czerwca 2007r. pozew przeciwko B. W. (1), K. W. i A. S. solidarnie o zapłatę kwoty 22.486,23 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 15315,92 zł od dnia 1.05.2007r., od kwoty 7170,31 zł od dnia wniesienia pozwu, tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego, położonego w K. przy Pl. (...) w okresie od maja 2001r. do stycznia 2005r. oraz od listopada 2005r. do kwietnia 2007r.

Nakazem zapłaty z dnia 18 czerwca 2007r. wydanym w postępowaniu upominawczym, Sąd Rejonowy w Kłodzku nakazał pozwanym, aby solidarnie zapłacili stronie powodowej żądaną kwotę wraz z odsetkami oraz kosztami procesu (sygn. akt (...)).

W dniu 23 sierpnia 2019r. pozwana A. S. wniosła sprzeciw od w.w. nakazu.

Postanowieniem z dnia 16 grudnia 2019r. tut. Sąd uchylił zarządzenie o pozostawieniu przesyłki – tj. nakazu zapłaty dla pozwanej A. S. w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia w dniu 10 lipca 2007r., uchylił postanowienie z dnia 25 lipca 2007r. o nadaniu klauzuli wykonalności w.w. nakazowi zapłaty w stosunku do pozwanej A. S. oraz stwierdził, że sprzeciw pozwanej został wniesiony w terminie.

W sprzeciwie pozwana A. S. zaprzeczyła istnieniu roszczenia powoda, kwestionując je co do zasady i wysokości. Podniosła, że nie jest legitymowana biernie, ponieważ nie mieszkała w przedmiotowym lokalu w okresie, objętym pozwem, a powód okoliczności tej nie udowodnił, podobnie, jak wysokości roszczenia. Pozwana zaprzeczyła treści oświadczenia, złożonego przez jej matkę B. W. (1) z dnia 3 września 2001r., jakoby w tym dniu mieszkała w spornym lokalu. Kolejny dokument – oświadczenie z dnia 23 kwietnia 2007r. o osobach zamieszkujących w lokalu - został podpisany przez osobę bliżej niezidentyfikowaną, lecz z pieczęci przy podpisie zdaje się wynikać, że jest to dokument podpisany przez osobę reprezentującą powoda. Odnośnie dokumentu z dnia 5 lutego 2005r. pozwana podniosła, że nie może on stanowić dowodu uznania długu, bowiem nie określono w nim, jakiego okresu i kwoty zadłużenie dotyczy, mowa w nim o zobowiązaniach matki pozwanej B. W. (1) i to jej adres został tam wskazany. Pozwana podała, że w okresie objętym pozwem mieszkała w W., gdzie pracowała i studiowała. Z ostrożności pozwana podniosła także zarzut przedawnienia roszczenia.

Pismem z dnia 12 grudnia 2019r. strona powodowa cofnęła pozew ze zrzeczeniem się roszczenia i wniosła o umorzenie postępowania, wobec wyegzekwowania całego świadczenia, zasądzonego nakazem zapłaty, w toku postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez Komornika Sądowego przy tut. Sądzie T. M..

Sąd ustalił:

Wyrokiem z dnia 1 grudnia 2000r., wydanym w sprawie z powództwa Gminy Miejskiej K. przeciwko B. W. (1) o sygn. akt (...), Sąd Rejonowy w Kłodzku nakazał pozwanej B. W. (1), aby wraz ze wszystkimi osobami i rzeczami prawa jej reprezentującymi opuściła, opróżniła i wydała powodowi Gminie Miejskiej K. lokal mieszkalny, położony w K. przy Pl. (...), oraz ustalił, że pozwanej B. W. (2) przysługuje prawo do lokalu socjalnego.

Dowód:

wyrok Sądu Rejonowego w Kłodzku z dn. 1.12.2000r., (...) (k-9)

W dniu 3 września 2001r. matka pozwanej B. W. (1) złożyła pisemne oświadczenie, że w spornym lokalu mieszka wspólnie z dziećmi K. W., A. W. i P. W..

Dowód:

oświadczenie z dnia 3.09.2001r. (k-10 i 139)

W dniu 23 kwietnia 2007r. pracownik Urzędu Miasta K. oświadczył, że w spornym lokalu mieszkają: B. W. (1), K. W., P. W. i A. S..

Dowód:

oświadczenie z dn. 23.04.2007r. (k-11)

W dniu 14 maja 2007r. Prezes Zarządu Zakładu Administracji (...) Sp. z o.o. w K. A. P. sporządził „zestawienie zaległości do sądu”, dotyczące B. W. (1) i lokalu mieszkalnego położonego w K. przy Pl. (...), wyliczając zaległe należności za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego w okresie od maja 2001r. do stycznia 2005r. i od listopada 2005r. do kwietnia 2007r. w kwocie 15.315,92 zł plus odsetki w kwocie 7170,31 zł.

Dowód:

zestawienie zaległości (k-12)

Pismami z dnia 20.11.2001r., 15.10.2002r., 24.04.2003r., 10.12.2004r., 28.05.2004r., 15.01.2007r., 6.04.2007r. strona powodowa wzywała B. W. (1) do zapłaty zaległości czynszowych.

Dowód:

wezwania do zapłaty z dn. 6.04.2007r. (k-13-19)

Pismem z dnia 23.08.2001r. B. W. (1) zwróciła się do strony powodowej o „wycofanie komornika, który ściąga z jej skromnej pensji średnio 250 zł, a jej synowi 430 zł miesięcznie”. Wskazała tam, że, że od 6 miesięcy komornika ściąga z ich wynagrodzeń za pracę ok. 600 zł miesięcznie, a jej dług nie zostaje pomniejszony. Zwróciła się o informację na temat stanu zadłużenia.

Dowód:

pismo B. W. (1) z dn. 23.08.2001r. (k-20)

W piśmie z dnia 1.10.2001r. B. W. (1) zobowiązała się, że, wraz z synem K. W., będzie uiszczać bieżące należność za mieszkanie oraz zaległość w kwocie 200 zł miesięcznie.

Dowód:

pismo B. W. (1) z dn. 1.10.2001r. (k-22)

Pismem z dnia 7.02.2005r. pozwana A. S. – jako córka B. W. (1) – zwróciła się z prośbą do strony powodowej o rozłożenie na raty zadłużenia za przedmiotowy lokal; zobowiązała się wpłacać regularnie czynsz bieżący wraz z zadłużeniem w kwocie 400 zł miesięcznie począwszy od lutego 2005r.

Dowód:

pismo pozwanej z dnia 7.02.2005r. (k-24)

W odpowiedzi na w.w. pismo „w sprawie zadłużenia czynszowego za lokal mieszkalny przy pl. (...), którego użytkownikiem bez tytułu prawnego jest Pani B. W. (1)”, strona powodowa wyraziła zgodę na spłatę zadłużenia – które wskazała na łączną kwotę 16.398,89 zł - zgodnie z zobowiązaniem, zawartym w w.w. piśmie.

Dowód:

pismo (...) J. S. z dn. 8,.03.2005r. (k-25)

W piśmie z dnia 22.08.2019r. A. C. oświadczyła, że wspólnie z pozwaną A. S., jako studentki Wyższej Szkoły Handlu i (...) w W., w latach 2001-2006 mieszkały w W. przy ul. (...) (...) W dniu 13 lipca 2006r. pozwana uzyskała dyplom ukończenia studiów w w.w. szkole na kierunku ekonomia z wynikiem dobrym, uzyskując tytuł magistra.

Dowód:

oświadczenie A. C. z dn. 22.08.2019r. (k-76); dyplom nr (...) (k-77)

Sąd zważył, co następuje:

W rozpoznawanej sprawie świadczenie, które strona powodowa dochodziła pozwem zostało wyegzekwowane w toku postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez komornika sądowego na podstawie nakazu zapłaty, wydanego w postępowaniu upominawczym, który następnie stracił moc wobec skutecznego wniesienia sprzeciwu przez pozwaną, w którym kwestionowała zasadność zasądzonej nakazem należności. W sytuacji, kiedy pozwana spełniła świadczenie zasądzone nakazem zapłaty, w wyniku przymusu egzekucyjnego, składając zarazem sprzeciw od tego nakazu, nadal zachodzi konieczność definitywnego wiążącego rozstrzygnięcia istniejącego między stronami sporu, do czego zobowiązany był Sąd w niniejszym postepowaniu. Z tego względu uznano za niedopuszczalne cofnięcie pozwu (art. 203 § 4 kpc). W wypadku bowiem, gdy pozwany zaspokoi w toku procesu powoda, a ten nie podtrzymuje powództwa, wydanie wyroku staje się zbędne jedynie wówczas, gdy pozwany dokonał świadczenia z wolą zaspokojenia powoda co do dochodzonego roszczenia. Jeżeli jednak pozwany zapłacił w toku egzekucji, lecz przeczył zasadności żądania powoda, to wydanie wyroku nie stało się zbędne, gdyż wówczas istnieje w dalszym ciągu spór pomiędzy stronami o zasadność roszczenia, który sąd powinien rozstrzygnąć (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 1955 r., II CR 1449/54, OSNCK 1956/1/12).

W przypadku, w którym zapłata po wytoczeniu powództwa następuje na skutek zastosowania przymusu egzekucyjnego, przy sprzeciwie co do zasadności dochodzonego roszczenia, pozbawiona podstaw i nietrafna byłaby teza, że pozwany poddaje się żądaniu, a powód osiąga cel, w jakim wystąpił o udzielenie sądowej ochrony prawnej. Proces nie staje się bezprzedmiotowy, a wyrokowanie zbędne, nie ma też żadnych przekonujących racji, aby w razie cofnięcia pozwu w takiej sytuacji pozwany miałby być traktowany jako strona przegrywająca proces. Spór nie został rozstrzygnięty, a pozwany, który kwestionuje żądanie, ma interes w uzyskaniu korzystnego dla siebie merytorycznego rozstrzygnięcia, korzystającego z atrybutu prawomocności materialnej. Przyjąć trzeba, że gdy pozwany kwestionuje roszczenie w postepowaniu rozpoznawczym, a świadczenie zostaje przymusowo wyegzekwowane, wbrew jego woli, z perspektywy toczącego się procesu nie dochodzi do zaspokojenia powoda (por. uchwała SN z dnia 9 czerwca 2017r., III CZP 118/16; wyrok SN – Izba Cywilna z dnia 21 września 2018r., V CSK 450/17).

W uchwale z dnia 26 lutego 2014 r. III CZP 119/13, na którą powołała się strona powodowa w piśmie z dnia 12.12.2019r., Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że jeżeli powód po spełnieniu świadczenia przez pozwanego po doręczeniu pozwu nie cofnął pozwu, sąd oddala powództwo. Teza ta została sformułowana jednakże w konkretnym stanie faktycznym, w którym w toku postępowania egzekucyjnego pozwany zapłacił kwotę główną z odsetkami ustawowymi i kosztami, zasądzone od niego na rzecz powódki nakazem zapłaty wydanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym. W toku postępowania prowadzonego po złożeniu przez pozwanego sprzeciwu od tego nakazu, Sąd Rejonowy ustalił, że dochodzona przez powódkę wierzytelność rzeczywiście istniała i nie była kwestionowana przez pozwanego. Ze względu na spełnienie przez pozwanego świadczeń dochodzonych pozwem w czasie trwania postępowania sądowego, Sąd Rejonowy oddalił powództwo - słusznie i celowo wytoczone - z powodu wygaśnięcia roszczenia na skutek zapłaty. W apelacji od tego wyroku, powódka zarzuciła naruszenie art. 355 kpc przez nieumorzenie postępowania argumentując, że może to doprowadzić do podniesienia ewentualnego zarzutu, iż została bezpodstawnie wzbogacona. W takim zatem stanie faktycznym, całkowicie odmiennym od występującego w niniejszej sprawie, Sąd Najwyższy wskazał, że w razie zaspokojenia roszczenia powoda przez pozwanego w toku procesu nie dochodzi do umorzenia postępowania, jeżeli powód nie cofnie pozwu, ponieważ w dalszym ciągu istnieje żądanie rozpoznania sprawy i orzeczenia o przedstawionym sporze. Samo zaspokojenie roszczenia bez cofnięcia pozwu wywołuje skutki materialnoprawne, prowadzące do oddalenia powództwa z powodu jego bezzasadności i nie zachodzi przeszkoda w merytorycznym rozpoznaniu sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1999 r., III CKN 936/98). Do czynności wpływających na zmianę stanu sprawy istniejącego w chwili wnoszenia pozwu należy miedzy innymi spełnienie świadczenia przez pozwanego w toku postępowania, powodujące wygaśnięcie dochodzonego roszczenia. Jeżeli na skutek spełnienia świadczenia przez pozwanego w toku postępowania doszło do wygaśnięcia objętej roszczeniem wierzytelności, odpadła podstawa do uwzględnienia powództwa. Nie ma znaczenia dla powstania tego skutku fakt, że spełnienie dokonane zostało w drodze egzekucji, jeżeli pozwany nie kwestionował istnienia zobowiązania. W niniejszej sprawie taka sytuacja nie zachodzi – pozwana kwestionowała istnienie zobowiązania, co zostało potwierdzone w postepowaniu rozpoznawczym. Świadczenie zostało spełnione w wyniku egzekucji, a nie w celu dobrowolnego wykonania na rzecz powoda zobowiązania. Dlatego koniecznym było w sprawie ustalenie, czy powodowi przysługuje dochodzone roszczenie odszkodowawcze, od kogo i w jakim zakresie (por. wyrok SN – Izba Cywilna z dnia 23 stycznia 2019r., I CSK 723/17).

Co do zasady kwestię odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego regulują przepisy art. 18 ustawy z 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733 - dalej: OchrLokU). Osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie (ust. 1). Z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od lokatora odszkodowania uzupełniającego (ust. 2). Osoby uprawnione do lokalu zamiennego albo socjalnego, o ile sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu, jaki byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł (ust. 3). Zastosowanie tego przepisu usprawiedliwia objęcie zakresem ustawy szczególnej także stosunków prawnych powstałych przed dniem jej wejścia w życie (tj. 10 lipca 2001r. – art. 27 ust. 1 OchrLokU).

Wyrokiem z dnia 1 grudnia 2000r., wydanym w sprawie z powództwa Gminy Miejskiej K. przeciwko B. W. (1) o sygn. akt (...), Sąd Rejonowy w Kłodzku nakazał pozwanej B. W. (1), aby wraz ze wszystkimi osobami i rzeczami prawa jej reprezentującymi opuściła, opróżniła i wydała powodowi Gminie Miejskiej K. lokal mieszkalny, położony w K. przy Pl. (...), oraz ustalił, że pozwanej B. W. (1) przysługuje prawo do lokalu socjalnego.

Powołane przepisy odnoszą się do osób, które wcześniej dysponowały tytułem prawnym do zajmowania lokalu, ale mają też zastosowanie do tych osób, które legitymowały się prawnorodzinnym tytułem do zajmowania lokalu (por. wyrok SN z dnia 25.04.2018r., III CA 1/18). Odpowiedzialność odszkodowawcza osób zajmujących lokal bez tytułu prawnego ma charakter odpowiedzialności in solidum (por. wyrok SA Warszawa z dnia 24.05.2017r. VI ACa 281/16).

Strona powodowa nie udowodniła w niniejszej sprawie, że pozwana A. S. w okresie objętym pozwem zajmowała przedmiotowy lokal w rozumieniu art. 18 ust. 1 OchrLokU, oraz, że odszkodowanie w pełnej żądanej kwocie odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu (art. 6 kc). Obowiązek opuszczenia, opróżnienia i wydania stronie powodowej spornego lokalu ciążył na matce pozwanej B. W. (1), zgodnie z powołanym wyżej wyrokiem. Zatem to strona powodowa powinna była udowodnić w niniejszej sprawie, że również pozwana A. S. w okresie objętym pozwem zajmowała bezprawnie lokal. Na tą okoliczność przedłożyła jedynie dokumenty prywatne, które nie korzystają z domniemania prawdziwości zawartych w nich twierdzeń, a stanowią jedynie dowód tego, że osoba, która je podpisała złożyła oświadczenie danej treści (art. 245 kpc). Pozwana zaprzeczyła treści oświadczenia, złożonego przez jej matkę B. W. (1) z dnia 3 września 2001r., jakoby w tym dniu mieszkała w spornym lokalu. Zgodnie z art. 253 zd. 2 kpc prawdziwość dokumentu powinien udowodnić powód. Kolejny dokument – oświadczenie z dnia 23 kwietnia 2007r. o osobach zamieszkujących w lokalu - został podpisany przez osobę bliżej niezidentyfikowaną, lecz z pieczęci przy podpisie zdaje się wynikać, że jest to dokument podpisany przez osobę reprezentującą powoda. Odnośnie dokumentu z dnia 5 lutego 2005r. Sąd podziela stanowisko pozwanej, że nie może on stanowić dowodu uznania długu, bowiem nie określono w nim, jakiego okresu i kwoty zadłużenie dotyczy, mowa w nim o zobowiązaniach matki pozwanej B. W. (1) i to jej adres został tam wskazany. Pozwana podała, że w okresie objętym pozwem mieszkała w W., gdzie pracowała i studiowała. Fakt ten potwierdziła, składając do akt sprawy oświadczenie A. C. z dn. 22.08.2019r. oraz kopię dyplomu ukończenia szkoły wyższej nr (...). Bez wpływu na ocenę sytuacji pozostaje to, że pozwana nie poinformowała Gminy o wyprowadzce, gdyż nie ciążył na niej żaden tego typu obowiązek, jako, że nie była stroną wcześniejszej umowy najmu, a jej prawo do zamieszkiwania w lokalu miało charakter pochodny i wywodziło się od matki, która była najemcą. Decydującego znaczenia nie mógł mieć też fakt zameldowania pozwanej pod adresem tożsamym z tym wskazanym w pozwie. Zameldowanie jest instytucją prawa administracyjnego, z którą nie należy łączyć automatycznie skutków cywilnoprawnych. Z doświadczenia życiowego wynika przecież, że obie te kategorie prawne nie zawsze się ze sobą pokrywają. Z tego też względu niedopełnienie administracyjno – prawnych formalności, związanych z wymeldowaniem, nie przekreśla twierdzeń pozwanej co do tego, że jej zamiarem była zmiana miejsca zamieszkania oraz, że jej codzienne funkcjonowanie odbywało się w zupełnie innym miejscu.

Niezależnie od tego strona powodowa nie udowodniła wysokości dochodzonego świadczenia, tj. wysokości czynszu, jaki pozwana powinna opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł (art. 18 OchrLokU). Strona powodowa nie przedłożyła dokumentu, w postaci umowy najmu, z którego wynikałaby wysokość ostatniego czynszu, co umożliwiłoby Sądowi weryfikację twierdzeń powoda o łącznej sumie żądanych należności, w tym skapitalizowanych odsetek, arbitralnie wyliczonych w wezwaniach do zapłaty. Na podstawie dokumentów czy twierdzeń powoda trudno uznać, co wchodzi w skład żądanych należności, czy powód domagał się zapłaty odszkodowania równego tylko miesięcznemu czynszowi z tytułu wcześniejszego stosunku najmu, czy też innych opłat za używanie lokalu w ramach odszkodowania uzupełniającego (np. opłaty za media, które często bywają rozliczane ze względu na ilość osób, zamieszkujących w lokalu); wówczas to powód powinien był udowodnić, że w ogóle takie opłaty pokrył, aby móc skutecznie domagać się ich zwrotu.

W kontekście powyższego za nieporozumienie należało uznać powołanie się przez powoda na treść art. 688(1) kc, który dotyczy przecież zupełnie innej sytuacji, gdzie pełnoletni domownik odpowiada solidarnie z najemcą za zapłatę czynszu za okres swojego stałego zamieszkiwania, zaś w pozwie strona powodowa jednoznacznie określiła, że dochodzi odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów, orzeczono, jak w pkt I wyroku.

orzeczenie w pkt II wyroku oparto na przepisach art. 98 § 1, 1 1 i 3 kpc. Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. W skład kosztów procesu, które strona powodowa, jako przegrywająca sprawę, powinna zwrócić pozwanej, wchodzi – zgodnie ze spisem kosztów, przedłożonym przez pozwaną w piśmie z dnia 28 października 2019r. (k-97) wynagrodzenie pełnomocnika, będącego radcą prawnym (3600 zł) i wydatki, poniesione na tłumaczenie dokumentów, przedłożonych w sądzie, z języka angielskiego na język polski (1600 zł).