Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1374/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 kwietnia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. Wydział (...) Umów Międzynarodowych w Ł. w rozpoznaniu wniosku z dnia 27 kwietnia 2015 r. odmówił E. A. (1) prawa do renty rodzinnej dla w/w i małoletniego T. A. po zmarłym mężu i ojcu E. A. (2). W uzasadnieniu decyzji wskazano, że zmarły w dniu 12.04.2015 r. E. A. (2) nie spełniała warunków do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż zmarły w 10 -leciu przed powstaniem niezdolności do pracy – zgonem udokumentował łącznie 4 lata 7 miesięcy i okresów składkowych i nieskładkowych. A mianowicie w okresie od 12.04.2005 r. do 11.04.2005 r. udowodniono 1 rok 3 miesiące i 7 dni okresów składkowych oraz 5 miesięcy i 10 dni okresów nieskładkowych. Kanadyjska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła w okresach niepokrywających się z polskimi okresami ubezpieczenia 2 lata 7 miesięcy i 7 dni ubezpieczenia na terenie Kanady, hiszpańska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła 1 miesiąc okresów ubezpieczenia, irlandzka 3 miesiące w 2007 r. Przy tym łączny okres składkowy zmarłego wynosił 18 lat 4 miesiące i 14 dni.

Do stażu pracy nie zaliczono okresu urlopu bezpłatnego : 1.10.2001 r. , 10.10.2001 31.10.2011, 18-20.08.1994, 3 dni w 9/1994, 05-10.12.1995 r., nieobecności nieusprawiedliwionej 30.06.2000 r. .09.09.2003.12.09.2003, 15-16.09.2003, 21.10.2003,29-30.04. 2011, okresu zatrudnienia od 08.11.1995 do 31.12.1995 w (...) Zakładzie (...) ponieważ przedłożono jedynie nieuwierzytelnioną kopię zaświadczenia potwierdzającego zatrudnienie. Zaliczenie powyższego okresu pozostaje jednak bez wpływu na prawo do świadczenia ponieważ w 10-leciu przed powstaniem niezdolności do pracy nie udokumentowano 5 lat ubezpieczenia. Ponadto wskazano iż instytucja ubezpieczeniowa Islandii i Wielkiej Brytanii nie potwierdziły żadnego okresu ubezpieczenia.

/ decyzja k. 48 akt ZUS/

Odwołanie od ww. decyzji w dniu 17.05.2016 r. w imieniu własnym i małoletniego T. A. wniosła E. A. (1). W uzasadnieniu swego stanowiska podniosła iż nie zgadza się ze stanowiskiem organu rentowego iż jej zmarły mąż nie miał wymaganych okresów ubezpieczenia. Podniosła iż jej mąż pracował zarówno dla polskich jak i zagranicznych firm za granicą czego dowodzą zwarte z nim kontrakty. Wskazała, iż nie może ponosić ujemnych konsekwencji związanych z ewentualnym nieopłaceniem składek przez nierzetelnych pracodawców. W jej ocenie decyzję odmowną wydano co najmniej przedwcześnie nie czekając na ostateczne potwierdzenie zatrudnienia jej męża w Wielkiej Brytanii na co wskazuje pismo ZUS W. z dnia 22.04.2016 r. Nadto bez uwzględnienia okresu zatrudnienia w Irlandii od 1.09.2006 r. do 31.12.2016 r. tymczasem odwołująca podniosła, iż dysponuje dokumentami podatkowymi potwierdzającymi opłacenie składek za ten okres. Brak też. potwierdzenia okresu ubezpieczenia za okres pracy w Indiach od marca 2012 do maja 2012 r. Skarżąca wskazała, iż jej mąż pracował także we Francji, Szwecji, Holandii, Nowej Zelandii przy czym nie potrafi wskazać czy dla jednego pracodawcy czy dla różnych firm. Odwołująca podniosła iż mąż też został kilka krotnie oszukany i dochodził swych roszczeń na drodze sądowej np. w sprawach w Sądzie Rejonowym dla Warszawy Śródmieście VIII P 1179/11, VIII P 191/12. Tym samym wniesienie odwołania jest uzasadnione.

/ odwołanie k. 2-5/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał argumentacje podniesiona w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 22-23/

W toku procesu ustanowiony dla wnioskodawczyni pełnomocnik z urzędu na rozprawie w dniu 19 września 2017 r. poparł odwołanie wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych w przypadku oddalenia odwołania o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego udzielonego wnioskodawczyni z urzędu. Na tej samej rozprawie wnioskodawczyni oświadczyła iż jej mąż pracował w Norwegii, Anglii, Kandzie, Irlandii, Estonii, Hiszpanii, Francji i w Niemczech przy tym był kilkukrotnie oszukany przez zatrudniające go firmy. W Irlandii pracował od września do końca grudnia 2006 r. a następnie przez 3 miesiące w 2007 r. w okresie uwzględnionym przez ZUS, jednocześnie nie posiada żadnych dokumentów potwierdzających zatrudnienie na terenie Niemiec i w Estonii

/ stanowisko procesowe pełnomocnika wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 19 września 2017 r. 00;01:19 -00;04:56 oświadczenie wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 19 września 2017 r. 00:09:45- 00:14:40/

Na rozprawie w dniu 12 grudnia 2017 r. w związku z przedłożeniem przez wnioskodawczynię dokumentacji za okres zatrudnienia jej męża za granicą i wystąpieniem przez ZUS do zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych w Irlandii , Islandii, Wielkiej Brytanii i Holandii o potwierdzenie przebiegu ubezpieczenia na formularzu E 205 strony zgodnie wniosły o zawieszenie postępowania do czasu nadesłania odpowiedzi z tych instytucji.

/ stanowisko procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 12 grudnia 2017 r. 00;01:13 -00;06:59/

Postanowieniem z dnia 12 grudnia 2017 r postępowanie w sprawie zostało zawieszone na podstawie art. 178 kpc

/postanowienie – k. 128/

Pismem z dnia 1.04.2019 r. wnioskodawczyni wskazała, że chce kontynuować postępowanie w sprawie.

/ pismo procesowe k. 174/

Postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2019 r. Sąd podjął zawieszone postepowanie na podstawie art. 181 § 1 kpc i następnie zawiesił wskazane postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 kpc.

/ postanowienie k. 176-179/

Pismem procesowym z dnia 23 kwietnia 2019 r. pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o zaliczenie okresu zatrudnienia E. A. (2) w okresie od dnia 1 marca 2012 r. do 31maja 2012 r. zgodnie ze złożonym do akt sprawy drukiem P 60 i potwierdzającym zatrudnienie przez pracodawcę, zgodnie z informacja uzyskaną od Agencji Pracy (...). Wobec informacji brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej o braku możliwości odnalezienia numeru ubezpieczenia dowód zatrudnienia stanowią złożone pisma pracodawcy brytyjskiego i kopie formularzy P 60.

/ pismo k. 184/

Postanowieniem z dnia 4 lutego 2020 Sąd podjął zawieszone postępowanie na podstawie art. 180§ 1 pkt 4 kpc.

/ postanowienie k. 209/

Pismem procesowym z dnia 6.03.2020 r. wnioskodawczyni wskazała iż w jej ocenie organ rentowy wystąpił o potwierdzenie ubezpieczenia jej męża w Holandii do niewłaściwej instytucji zamiast do (...) będącego odpowiednikiem polskiego ZUS.

/ pismo k. 217/

Na rozprawie w dniu 10 marca 2020 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o przyznanie ze Skarbu Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu oświadczając, że koszty te nie zostały pokryte ani w całości ani w części. Jednocześnie wskazał że ZUS prawdopodobnie w sprawie poświadczenia okresu ubezpieczenia zmarłego w Holandii zwrócił się do (...) a prawidłowym organem jest (...). Wobec tego poświadczenie okresu ubezpieczenia wymaga wystąpienia do organu właściwego.

/ stanowisko procesowe strony powodowej protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 00:01:27-00:10:28/

Pismem procesowym z dnia 1.04.2020 r. ZUS wyjaśnił że w sprawie okresów podlegania ubezpieczeniom w Holandii zwrócił się do (...) czyli instytucji łącznikowej w zakresie świadczeń emerytalno –rentowych natomiast (...) zajmuje się ubezpieczeniem chorobowym i z tytułu bezrobocia i jest instytucja łącznikową w sprawach dotyczących zasiłków chorobowych i macierzyńskich.

/ pismo ZUS k. 236/

Pismem procesowym z dnia 16.04.2020 r. organ rentowy wskazał iż celem poświadczenia okresu ubezpieczenia w Holandii zwrócił się do właściwej instytucji czyli (...).

/ pismo k. 238/

Na rozprawie w dniu 28 lipca 2020 r. strony poparły swoje dotychczasowe stanowiska procesowe.

/ stanowisko procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 28 lipca 2020 r. 00:07:51 00:09:20/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 27.04.2015 E. A. (1) ur. (...) wystąpiła z wnioskiem o rentę rodzinną po zmarłym w dniu 12.04.2015 r. mężu E. A. (2) (ur. (...)) dla siebie i małoletniego syna T. A. ur. (...)

/wniosek k. 1-10 plik akt ZUS dot. renty rodzinnej, odpis skrócony aktu urodzenia k. 13 plik akt ZUS dot. renty rodzinnej kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu k. 11akt ZUS dot. renty rodzinnej odpis skrócony aktu małżeństwa k. 12 akt ZUS dot renty rodzinnej./

W konsekwencji powyższego wniosku o rentę rodzinną wydano zaskarżoną decyzję z dnia 11 kwietnia 2016 r.

/ decyzja k. 48 akt ZUS dot dec z 17.12. 2019 r. /

Decyzją z dnia 20.07.2016 Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. Wydział (...) Umów Międzynarodowych w W. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 27.04.2015 r. odmówił E. A. (1) prawa do renty rodzinnej po zmarłym w dniu 12.04. 2015 r. E. A. (2) dla ww. i T. A.. W uzasadnieniu decyzji podniesiono, iż zmarły w dniu 12.04.2015 r. nie miał ustalonego prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, nie spełniał warunków wymaganych do przyznania emerytury lub renty. Brytyjska, islandzka oraz francuska instytucja ubezpieczeniowa nie potwierdziła żadnego okresu ubezpieczenia E. A. (2). Hiszpańska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła okres ubezpieczenia ww. na terenie Hiszpanii od. 31.08.2007 -29.09.2007 r. 1 miesiąc, Irlandzka instytucja potwierdziła okres ubezpieczonego na terenie Irlandii w okresie od 1.01.2007 do 31.03.2007 r. 3 miesiące. W konsekwencji w okresie 10 -lecia przed datą zgonu zmarły nie spełniał warunków do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy gdyż w ciągu 10 -lecia przed zgonem 12.04.2005- 11.04.2015 r. udowodnił łączny okres ubezpieczenia w Polsce , Hiszpanii oraz w Irlandii wynoszący 2 lata i 10 dni zamiast wymaganych 5 lat ubezpieczenia wobec tego brak prawa do polskiej renty rodzinnej dla wnioskodawczyni i jej dziecka.

/ decyzja k. 49 akt ZUS dot dec z 17.12. 2019 r. /

W dniu 4.05.2016 r. wnioskodawczyni wystąpiła do organu rentowego o przyznanie T. A. renty rodzinnej po zmarłym ojcu w drodze wyjątku.

/ wniosek k. 15 k w aktach ZUS plik dot. przyznania renty w drodze wyjątku k nienumerowane/

Postanowieniem z dni 7.07.2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w B. zawiesił postępowanie w sprawy renty rodzinnej w drodze wyjątku dla małoletniego T. A. do czasu rozpoznania odwołania od decyzji ZUS odmawiającej prawa do renty rodzinnej w trybie zwykłym z dnia 11.04.2016 r. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazano iż wynik w/w sprawy ma wpływ na rozstrzygnięcie w sprawie niniejszej.

/ postanowienie w aktach ZUS plik dot. przyznania renty w drodze wyjątku k nienumerowane/

W dniu 7.11.2014 r. E. A. (2) wystąpił do ZUS o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Do wniosku o rentę załączył dokumenty potwierdzające jego zatrudnienie w kraju jak i wskazujące na fakt wykonywania przez niego pracy na terenie Wielkiej Brytanii, Kanady, Hiszpanii i Francji.

/ wniosek k. 1-9 dokumenty pracownicze k. 10-62 plik akt ZUS dot . prawa do renty E. A. (2)/

Wnioskodawczyni legitymuje się następującymi dokumentami złożonymi w postępowaniu przed sądem jak i częściowo uprzednio w postępowaniu przed organem rentowym wskazującymi na fakt wykonywania przez jej męża pracy za granicą:

- umową z agencją pracy (...) dotycząca kierowania do pracy w S. P. pracodawcy brytyjskiego na terenie Indii /k. 6-8/,

- referencjami za okres wykonywania pracy w Indiach od marca do maja 2012 /k. 11/

- potwierdzeniem warunków zatrudnienia w S. P. w Wielkiej Brytanii/ k. 12 k. 43 plik akt ZUS dot . prawa do renty E. A. (2) /

-warunkami zatrudnienia w S. P. w Wielkiej Brytanii/ / dokumenty koperta k. 28/

- zaświadczeniem (...) Agencja Pracy dotyczącym zatrudnienia w S. P. w Wielkiej Brytanii za okres od 03.2012 do 05.2012 / k. 138 /

- certyfikatami podatkowymi za okres świadczenia pracy w D. Irlandia

/ dokumenty koperta k. 28/

- certyfikatami podatkowymi za okres zatrudnienia w S. P. w Wielkiej Brytanii w 2012 r. druk P 60 / dokumenty koperta k. 29 k 108/

- certyfikatami podatkowymi za okres wykonywania pracy na terenie Irlandii w okresie 1.09.2006-31.10.2006, 01.11.2006-31.12.2006 / k. 10-11 k. 99-101/

- umową o pracę z dnia 16.09.2007 r. z Firma (...)-it sp. zoo. z siedzibą w Holandii na okres 16.09.2007 -21.12.2007/ k. 106-107/

- zaświadczeniami o zatrudnieniu w A. – (...) w B. Irlandia oraz (...) Ltd w Irlandii /k. 102-103 dokumenty koperta k. 29/

- Umowę pośrednictwa pracy z (...) w ramach której zobowiązano się do pośredniczenia w zatrudnieniu E. A. (2) w Islandii, /k. 104-105/

- nadto dokumentami załączonymi do wniosku o prawo do renty przez E. A. (2).:

świadectwem pracy wystawionym przez (...) sp. z o.o. za okres 24.09.2013 -31.10.2013 wykonywanie prac malarskich we Francji, umowa o pracę /K. 42 plik akt ZUS dot . prawa do renty E. A. (2) k. 56-57 plik akt ZUS dot . prawa do renty E. A. (2)/

poświadczeniem zatrudnienia i osiąganych zarobków w Kanadzie / k. 44-47 akt ZUS dot . prawa do renty E. A. (2)/

dokumentami potwierdzające fakt wykonywania pracy w Hiszpanii w 08/2007 k. 48- 55 plik akt ZUS dot . prawa do renty E. A. (2)/

/ dokumentacja k. jw./

Kanadyjska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła w okresach niepokrywających się z polskimi okresami ubezpieczenia 2 lata 7 miesięcy i 7 dni ubezpieczenia na terenie Kanady.

/ dokumentacja k. 58-59 akt ZUS dot dec z 17.12. 2019 r. dok 1-47 k. 118-120 dot dec z 11.04.2016 /

Hiszpańska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła 1 miesiąc okresów ubezpieczenia.

/ druk E 205 ES k. 83-84 druk E 210 k. 95-88 akt ZUS dot dec z 17.12. 2019 r. /

Irlandzka instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła 3 miesiące okresów ubezpieczenia

w 2007 r.

/ druk (...) k. 116-117 dot dec z 17.12. 2019 r. /

W piśmie z dnia 24.08.2018 r. brytyjska instytucja ubezpieczeniowa poinformowała, iż nie może odnaleźć brytyjskiego numeru ubezpieczenia E. A. (2) w związku z tym nie jest w stanie wystawić formularza E 205 UK i poświadczyć okresu ubezpieczenia ww.

/ druk (...) k. 16-18 akt ZUS, informacja k. 20 kt ZUS dot dec z 17.12. 2019 r. /

Islandzka instytucja ubezpieczeniowa nie potwierdziła żadnych okresów ubezpieczenia E. A. (2).

/ druk E 205 IS k. 54-57 k. 68-80 akt ZUS dot dec z 17.12. 2019 r. /

Francuska instytucja ubezpieczeniowa nie potwierdziła żadnych okresów ubezpieczenia E. A. (2).

/ druk E 205 FR data wpływu k. 10.06 2016 r. k nienumerowane akt ZUS dot dec z 11.04.2016 r./

Holenderska instytucja ubezpieczeniowa (...) nie potwierdziła żadnych okresów ubezpieczenia E. A. (2).

/ druk E 205 NL 102-103,106 akt ZUS dot dec z 17.12. 2019 r. /

Po weryfikacji dokumentacji złożonej w toku procesu po otrzymaniu stosownych dokumentów z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych organ rentowy decyzją z dnia 17 grudnia 2019 r. zmienił zaskarżoną decyzje z dnia 11 kwietnia 2016 r. ale tylko w części dotyczącej uzasadnienia decyzji, pozostawiając bez zmian rozstrzygnięcie w przedmiocie odmowy prawa do renty rodzinnej. W uzasadnieniu wskazano ze instytucje ubezpieczeniowe z Islandii, Wielkiej Brytanii, Francji i Holandii nie potwierdziły żadnego okresu ubezpieczenia E. A. (2).

/ decyzja k. 204 k126 akt ZUS dot dec z 17.12. 2019 r./

W 10 -leciu przed powstaniem niezdolności do pracy – zgonem E. A. (2) udokumentowano łącznie 4 lata 7 miesięcy i okresów składkowych i nieskładkowych. A mianowicie w okresie od 12.04.2005 r. do 11.04.2005 r. udowodniono 1 rok 3 miesiące i 7 dni okresów składkowych oraz 5 miesięcy i 10 dni okresów nieskładkowych. Kanadyjska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła w okresach niepokrywających się z polskimi okresami ubezpieczenia 2 lata 7 miesięcy i 7 dni ubezpieczenia na terenie Kanady, hiszpańska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła 1 miesiąc okresów ubezpieczenia, irlandzka 3 miesiące w 2007 r. Przy tym łączny okres ubezpieczeniowy zmarłego wynosił 18 lat 4 miesiące i 14 dni.

/notatka w sprawie przebiegu zatrudnienia k. 124-125 akt ZUS dot dec z 17.12. 2019 r. dokumentacja k. 58-59 akt ZUS dot dec z 17.12. 2019 r. druk E 205 ES k. 83-84 dot dec z 17.12. 2019 r. druk E 210 k. 95-88 akt ZUS dot dec z 17.12. 2019 r. druk (...) k. 116-117 dot dec z 17.12. 2019 r. /

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dokumentach załączonych do akt sprawy oraz znajdujących się w aktach rentowych, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, brak więc było jakichkolwiek podstaw do ich kwestionowania z urzędu.

Sąd oddalił wniosek odwołującej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka I. S. na okoliczność odprowadzania składek przez zmarłego E. A. od marca do maja 2012 r. oraz na okoliczność pracy w firmie (...). Odwołująca wskazywała, że I. S. był pośrednikiem i pośredniczył przy zawarciu umowy z firmą brytyjską. E. A. pracował na terenie Wielkiej Brytanii a świadek szukał pracowników dla angielskiej firmy. Podnieść należy, iż powyższy dowód nie mógł mieć żadnego wpływu na wynik rozstrzygnięcia w sprawie, poświadczenie ubezpieczenia za granicą może mieć bowiem miejsce tylko i wyłącznie na podstawie odpowiedniego poświadczenia odpowiedniej instytucji ubezpieczeniowej tego kraju. Tym samym nawet z faktu potwierdzenia zatrudnienia E. A. w firmie brytyjskiej przez w/w. prowadzącego Agencje Pracy nie jest wystarczający dla stwierdzenia występowania okresu ubezpieczenia za granicą. Brytyjska instytucja ubezpieczeniowa nie potwierdziła zaś formalnie odprowadzania składek i istnienia tytułu ubezpieczenia dla E. A..

Z tych samych względów bez znaczenia dla rozstrzygnięcia jest legitymowanie się przez wnioskodawczynię dokumentami potwierdzającymi wykonywanie pracy przez jej męża w innych krajach. Fakt wykonywania pracy za granicą nie jest bowiem równoznaczny z istnieniem tytułu ubezpieczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołanie jako niezasadne nie może zostać uwzględnione.

Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 53) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.

Do renty rodzinnej, stosownie do art. 67 ust. 1 pkt. 1 i 3 , uprawnionymi są m.in. dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione małżonek (wdowa i wdowiec) spełniający warunki określone w art. 68-71:

Zmarły z uwagi na wiek nie spełniał warunków do nabycia prawa do emerytury.

Przesłanki nabycia uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy określa przepis art. 57 ust. 1. Zgodnie z tym przepisem renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnił warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;

4) nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Zgodnie z ust. 2 przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czy całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12).

Przy ocenie uprawnień do renty rodzinnej, zgodnie z art. 65 ust. 2, przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Stosownie do art. 58 ust. 1 warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1)1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2)2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3)3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4)4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5)5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Na mocy ust. 2 art. 58 okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Zgodnie zaś ust. 4 art. 58 przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Z kolei w oparciu o art. 57 ust. 2 określonego w art. 57 ust. 1 pkt. 3 warunku aby niezdolność do pracy powstała we wskazanych okresach albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ich ustania nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, okresy składkowe, o których mowa w art. 6; oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7. Przy czym w myśl ust. 2 art. 5 przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

Zgodnie z wyrokiem Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 3 marca 2011 r.C-440/09 opubl Legalis Numer 303793 przy ustalaniu minimalnego okresu ubezpieczenia wymaganego prawem krajowym w celu nabycia prawa do emerytury przez pracownika migrującego instytucja właściwa danego państwa członkowskiego powinna uwzględnić, dla potrzeb ustalenia granicy, jakiej nie mogą przekroczyć okresy nieskładkowe w stosunku do okresów składkowych, przewidzianej w uregulowaniu tego państwa członkowskiego, wszystkie okresy ubezpieczenia osiągnięte przez pracownika migrującego w trakcie kariery zawodowej, w tym okresy ubezpieczenia osiągnięte w innych państwach członkowskich. W konsekwencji jeżeli łączny wymiar polskich i zagranicznych okresów ustalonych w oparciu o art. 5 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie jest wystarczający do nabycia prawa do świadczenia z tego powodu , że okresy nieskładkowe nie zostały uwzględnione w pełnym wymiarze z uwagi na ich ograniczenie do 1/3 okresów składkowych, zagraniczne okresy składkowe stosując powołany wyrok należy uwzględnić w ten sposób , że wymiar polskich okresów składkowych należy podwyższyć do 1/3 łącznego wymiaru polskich okresów składkowych i zagranicznych okresów składkowych.

Zgodnie zaś z art. 116 ust. 1 i 5 ustawy postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Z kolei w myśl ogólnych zasad postępowania cywilnego to na wnioskodawcy spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie, a na stronie pozwanej obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających jej wniosek o oddalenie odwołania. Z treści art. 232 k.p.c. wynika, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powyższego nie zmienia możliwość prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego z urzędu.

W przedmiotowym postępowaniu wnioskodawczyni wywodziła, iż oprócz uwzględnionego przez ZUS w zaskarżonej decyzji przypadającego na dziesięciolecie przed powstaniem niezdolności do pracy tj. na okres od 12.04.2005 do 11.04.2015 r. okresu ubezpieczenia w wymiarze 4 lat 7 miesięcy i 25 dni jej zmarły maż E. A. legitymował się także innymi okresami ubezpieczenia wynikającymi z faktu wykonywania przez niego pracy na rzecz pracodawców zagranicznych brytyjskich (tą pracę mąż wnioskodawczyni miał świadczyć w Indiach), irlandzkich , islandzkich, francuskich i holenderskich, na dowód czego przedłożyła dostępną szczątkową dokumentację źródłową pochodząca od tych podmiotów potwierdzającą fakt wykonywania pracy przez jej męża za granicą. Jednocześnie wnioskodawczyni twierdziła że jej maż pracował także w innych krajach np. w Norwegii, Niemczech, Estonii, Nowej Zelandii czy Szwecji jednakże okoliczności tych nie była w stanie uprawdopodobnić za pomocą jakichkolwiek dokumentów.

W ocenie Sądu art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy emerytalnej nakazuje właściwej instytucji Państwa Członkowskiego branie pod uwagę w niezbędnym zakresie okresów ubezpieczenia spełnionych na podstawie ustawodawstwa każdego innego Państwa Członkowskiego, tak jakby były to okresy spełnione na podstawie stosowanego przez nie ustawodawstwa. Art. 87 ust. 2 obowiązującego od dnia 1 maja 2010 r. rozporządzenia nr 883/2004 stanowi bowiem, że każdy okres ubezpieczenia, jak również w odpowiednim przypadku, każdy okres zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania, ukończony zgodnie z ustawodawstwem Państw Członkowskich przed datą wejścia w życie niniejszego rozporządzenia w zainteresowanym Państwie Członkowskim jest uwzględniany dla celów ustalenia praw nabywanych na podstawie przepisów niniejszego rozporządzenia.

Generalna regulacja dotycząca sumowania okresów zatrudnienia lub ubezpieczenia została natomiast wyrażona w art. 6 rozporządzenia nr 883/2004. Stosownie do tego przepisu o ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, właściwa instytucja Państwa Członkowskiego, której ustawodawstwo uzależnia: - nabycie, zachowanie, przysługiwanie lub odzyskanie prawa do świadczeń, - objęcie przez ustawodawstwo, lub - dostęp do lub zwolnienie z ubezpieczenia obowiązkowego, fakultatywnego kontynuowanego lub dobrowolnego, od spełnienia okresów ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania, bierze pod uwagę w niezbędnym zakresie okresy ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania spełnione na podstawie ustawodawstwa każdego innego Państwa Członkowskiego, tak jakby były to okresy spełnione na podstawie stosowanego przez nie ustawodawstwa. W rozporządzeniu wykonawczym nr 987/2009 kwestia ta została ujęta w art. 12, zgodnie z którym do celów stosowania art. 6 rozporządzenia podstawowego instytucja właściwa kontaktuje się z instytucjami państw członkowskich, których ustawodawstwu zainteresowany również podlegał, w celu ustalenia wszystkich okresów spełnionych zgodnie z ich ustawodawstwem (ust. 1). Odpowiednie okresy ubezpieczenia, pracy najemnej, pracy na własny rachunek lub zamieszkania spełnione zgodnie z ustawodawstwem danego państwa członkowskiego są dodawane do okresów spełnionych zgodnie z ustawodawstwem każdego innego państwa członkowskiego, o ile jest to konieczne do celów stosowania art. 6 rozporządzenia podstawowego nr 883/2004, pod warunkiem że okresy te nie pokrywają się (ust. 2). W przypadku, gdy okres ubezpieczenia lub zamieszkania spełniony zgodnie z obowiązkowym ubezpieczeniem na podstawie ustawodawstwa państwa członkowskiego zbiega się z okresem ubezpieczenia spełnionym w ramach ubezpieczenia dobrowolnego lub kontynuowanego ubezpieczenia fakultatywnego, zgodnie z ustawodawstwem innego państwa członkowskiego, uwzględnia się jedynie okres spełniony w ramach ubezpieczenia obowiązkowego (ust. 3). W przypadku, gdy okres ubezpieczenia lub zamieszkania inny niż równorzędny z okresem ukończonym zgodnie z ustawodawstwem danego państwa członkowskiego zbiega się z okresem równorzędnym na podstawie ustawodawstwa innego państwa członkowskiego, uwzględnia się jedynie okres inny niż okres równorzędny (ust. 4). Każdy okres uznany za równorzędny na podstawie ustawodawstwa dwóch lub więcej państw członkowskich jest uwzględniany jedynie przez instytucję państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu zainteresowany ostatnio obowiązkowo podlegał przed wspomnianym okresem. W przypadku, gdy zainteresowany nie podlegał obowiązkowo ustawodawstwu państwa członkowskiego przed wspomnianym okresem, okres ten jest uwzględniany przez instytucję państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu zainteresowany obowiązkowo podlegał w pierwszej kolejności po wspomnianym okresie (ust. 5). W przypadku, w którym nie można w sposób dokładny określić ram czasowych, w których niektóre okresy ubezpieczenia lub zamieszkania zostały spełnione zgodnie z ustawodawstwem danego państwa członkowskiego, domniemywa się, że okresy te nie pokrywają się z okresami ubezpieczenia lub zamieszkania spełnionymi zgodnie z ustawodawstwem innego państwa członkowskiego; okresy te uwzględnia się - w przypadku, gdy może to być korzystne dla zainteresowanego - jedynie w zakresie, w jakim mogą one być rozsądnie uwzględnione (ust. 6). Definicja okresów ubezpieczenia oraz zamieszkania została zawarta w art. 1 lit. t rozporządzenia nr 883/2004. W myśl tego przepisu określenie „okres ubezpieczenia” oznacza okresy składkowe, okresy zatrudnienia lub pracy na własny rachunek, tak jak je określa lub uznaje za okresy ubezpieczenia ustawodawstwo, w ramach którego zostały spełnione lub zostały uznane za spełnione, oraz wszelkie okresy traktowane, jako takie, o ile są uznane przez to ustawodawstwo za równorzędne z okresami ubezpieczenia. Litera „u” stanowi również o wszelkich okresach z nimi zrównanych, o ile są one uznane przez to ustawodawstwo za równorzędne z okresami zatrudnienia lub okresami pracy na własny rachunek. Art. 6 rozporządzenia 883/2004 określa generalną regułę sumowania okresów ubezpieczenia. Stąd w jego kontekście przepisami szczególnymi są art. 45 i 51 ust. 1 tego rozporządzenia. Na gruncie podobnych, poprzednio obowiązujących przepisów, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej powoływanym już wyrokiem z dnia 3 marca 2011 r. w sprawie C-440/09 orzekł, że art. 45 ust. 1 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie w wersji zmienionej i uaktualnionej rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r. ze zm. wprowadzonymi rozporządzeniem (WE) nr 1992/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. należy interpretować w ten sposób, że przy ustalaniu minimalnego okresu ubezpieczenia wymaganego prawem krajowym w celu nabycia prawa do emerytury przez pracownika migrującego instytucja właściwa danego państwa członkowskiego powinna uwzględnić, dla potrzeb ustalenia granicy, jakiej nie mogą przekroczyć okresy nieskładkowe w stosunku do okresów składkowych, przewidzianej w uregulowaniu tego państwa członkowskiego, wszystkie okresy ubezpieczenia osiągnięte przez pracownika migrującego w trakcie kariery zawodowej, w tym okresy ubezpieczenia osiągnięte w innych państwach członkowskich.

Jeśli zatem osoba ubiegająca się o przyznanie polskiej emerytury lub renty ma okresy składkowe i nieskładkowe zbyt krótkie do nabycia uprawnień do tego świadczenia wówczas do polskich okresów ubezpieczenia dolicza się okresy ubezpieczenia przebyte we wszystkich innych państwach członkowskich.

Niemniej jednak nie należy tracić z pola widzenia iż okres ubezpieczenia w Krajach Unii może być uwzględniony wyłącznie na podstawie poświadczenia dokonanego przez zagraniczną instytucję ubezpieczeniową dokonywaną na specjalnym formularzu E 205. Formularz E 205 to zaświadczenie dotyczące przebiegu ubezpieczenia, sporządzane dla potrzeb uzyskania świadczeń emerytalno-rentowych. Dokument ten wypełnia i przekazuje instytucja właściwa państwa, w którym zostały przebyte okresy zatrudnienia lub zamieszkania, które to zgodnie z ustawodawstwem tego kraju uwzględniane są przy ustalaniu prawa oraz obliczaniu wysokości świadczeń emerytalno-rentowych.

Stosownie do art. 5 ust. 1 rozporządzenia nr 987/2009 dokumenty wydane przez instytucję państwa członkowskiego do celów stosowania rozporządzenia podstawowego i rozporządzenia wykonawczego, stanowiące poświadczenie sytuacji danej osoby oraz dowody je potwierdzające, na podstawie których zostały wydane te dokumenty, są akceptowane przez instytucje pozostałych państw członkowskich tak długo, jak nie zostaną wycofane lub uznane za nieważne przez państwo członkowskie, w którym zostały wydane (ust. 1). Instytucje polskie (organ rentowy ani sąd) nie są uprawnione do ustalania i weryfikacji okresów ubezpieczenia przebytych w innym państwie członkowskim Unii. W sprawie tego rodzaju dowodem są bowiem wyłącznie zaświadczenia A1 oraz formularze E 205, gdyż przede wszystkim takie środki dowodowe dla ubezpieczonych przewiduje prawo unijne (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 14 czerwca 2018 r., II UK 179/17, LEX nr 2510202 oraz z 11 kwietnia 2018r., II UK 22/17, LEX nr 2490625).

Tym samym wbrew zapatrywaniu odwołującej brak podstaw do uznania iż okresy ubezpieczenia E. A. (2) z tytułu wykonywania pracy za granicą m.in w Wielkiej Brytanii, Islandii, Holandii a także okresy nieuwzględnione przez ZUS a stanowiące okres pracy w Irlandii mogły zostać przez nią wykazane innymi dokumentami potwierdzającymi fakt zatrudnienia za granicą, pochodzącymi od zagranicznego pracodawcy, Agencji (...) czy organów podatkowych. Skoro fakt zatrudnienia i opłacania składek za E. A. nie został uznany przez państwo Członkowskie i wykazany na formularzu E 205 brak było podstaw do czynienia odmiennych ustaleń w tym zakresie. Natomiast fakt zatrudnienia E. A. w Norwegii, Niemczech, Estonii, Nowej Zelandii czy Szwecji nie został nawet uprawdopodobniony tym samym brak było podstaw do poświadczania okresów ubezpieczenia z tego tytułu w tych krajach.

Reasumując z ustaleń ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie w oparciu wymagane prawem dokumenty wynika, że E. A. (2)urodzony (...) zmarł 12.04.2015 r. Określony przepisem art. 57 ust. 1 pkt. 2 w zw. z art. 58 ust. 1 pkt. 5 i ust. 2 wymóg posiadania minimum 5- letniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia poprzedzającego datę jego śmierci, to jest w okresie od 12.04.2005 do 11.04.2015 r., nie został przez niego spełniony, gdyż w okresie tym zmarły udokumentował 4 lata 7 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Przy tym Kanadyjska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła w okresach niepokrywających się z polskimi okresami ubezpieczenia 2 lata 7 miesięcy i 7 dni ubezpieczenia na terenie Kanady, hiszpańska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła 1 miesiąc okresów ubezpieczenia, irlandzka 3 miesiące w 2007 r. W procesie nie wykazano żadnych innych okresów w których opłacano by za E. A. składki na ubezpieczenie społeczne.

W przedmiotowej sprawie, jest również niespornym, iż zmarły nie miał także 30 letniego stażu ubezpieczenia, który umożliwiałby mu nabycie prawa do renty bez konieczności wykazania 5 letniego okresu składkowego i nieskładkowego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem powstania całkowitej niezdolności do pracy (zgonem) zgodnie z art., 58 ust. 4 ustawy emerytalnej. Na wymagane 30 lat okresów składkowych zostało bowiem wykazane wyłącznie 18 lat4 miesiące i 14 dni .

Reasumując, zmarły ubezpieczony nie spełniał wszystkich warunków wymaganych do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy, które to warunki muszą być spełnione łącznie. W konsekwencji brak jest podstaw prawnych do przyznania prawa do renty rodzinnej jego żonie i małoletniemu synowi.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na postawie art. 477 14 § 1 kpc, orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach pełnomocnika z urzędu Sąd orzekł na podstawie § 15 ust. 2 w zw. z §4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 3 października 2016 r. (Dz. U. z 2016 r poz. 1714) uwzględniając zwrot stawki podatku VAT.

J.L.