Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 maja 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. stwierdził, że Y. A. nie podlega od dnia 3 czerwca 2019 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek – (...) A. M. (1) PW w Ł. podnosząc pozorność zawartej umowy o pracę mającej na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z ciążą, a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy. Organ rentowy podkreślił, że w toku postępowania nie zostały przedłożone żadne dowody na wykonywanie pracy. Do zakresu obowiązków Y. A. miało należeć zdobienie bombek. Wnioskodawczyni poza zdobieniem bombek, miała opracowywać również nowe wzory bombek do produkcji. Podczas postępowania wyjaśniającego nie przedstawiono jednak dowodów pracy Y. A. w tym zakresie. Płatnik nie podał ile nowych wzorów i jakich - opracowała dla firmy wnioskodawczyni. Nadto przed zgłoszeniem w charakterze pracownika Y. A. była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako zleceniobiorca. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia nie była zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Płatnik nie rozliczał składek na ubezpieczenie chorobowe. W krótkim okresie po zgłoszeniu od 3.06.2019 r. jako pracownika, bo od 8.07.2019 r. Y. A. stała się niezdolna do pracy w związku z chorobą powstałą w okresie ciąży. Niezdolność do pracy trwa nadal. (decyzja k. 57 - 62 akt ZUS)

Od powyższej decyzji wnioskodawczyni Y. A. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika złożyła w dniu 6 listopada 2019 r. odwołanie do Sądu Okręgowego w Łodzi wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że Y. A., jako pracownik płatnika składek (...) A. M. (1) PW podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu od dnia 3 czerwca 2019 r. oraz o zasądzenie na rzecz odwołującej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniosła, że wbrew twierdzeniom organu rentowego, umowa o pracę została zawarta przez strony w celu rzeczywistego nawiązania stosunku pracy. W czasie świadczenia pracy ubezpieczona opracowała 7 nowych wzorów bombek do produkcji (flaming, wróbel pomarańczowo­szary, koliber, łosoś, rekin turkusowy formowy, panda na drzewie i panda stojąca). Co istotne wnioskodawczyni, podobnie jak pozostali pracownicy zatrudnieni w przedsiębiorstwie (...) do zdobienia bombek, nie posiadała szczególnego wykształcenia w tym kierunku. Jej przydatność do pracy opiera się na posiadanych zdolnościach manualnych i plastycznych, co zostało zweryfikowane w czasie obowiązywania wcześniejszej umowy zlecenia. Co więcej według odwołującej, nawiązywanie stosunku zlecenia przed zawarciem ewentualnej umowy o pracę jest standardowym postępowaniem w przedsiębiorstwie (...), pozwalającym właśnie na ocenę przydatności poszczególnych zleceniobiorców do długotrwałego świadczenia pracy. Skarżąca podniosła także, że pracodawca planuje zatrudnić nowego pracownika w pierwszym kwartale 2020 r. bowiem nieobecność w pracy Y. A. skutkowała zmniejszeniem możliwości produkcyjnych przedsiębiorstwa, jednak w krótkim okresie, jaki minął od powstania jej niezdolności do pracy, pracodawca nie znalazł odpowiednio uzdolnionego pracownika na jej miejsce. (odwołanie k. 3 - 8)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 39 – 40 verte)

Na terminie rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku z dnia 10 września 2020 r. profesjonalny pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie od ZUS kosztów zastępstwa procesowego. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Płatnik A. M. (1) przyłączyła się do stanowiska wnioskodawczyni. (e-protokół rozprawy z dnia 10.09.2020 r. oświadczenie pełnomocnika wnioskodawczyni 00:03:16, 01:30:10, oświadczenie pełnomocnika ZUS 00:03:16, 01:30:10, oświadczenie płatnika 00:03:16, 01:30:10)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił co następuje:

Wnioskodawczyni Y. A. jest obywatelką Ukrainy, urodziła się w dniu (...), legitymuje się wyższym wykształceniem technicznym, z zawodu jest inżynierem, pracowała jako florysta. (bezsporne, a nadto kwestionariusz osobowy k. 78, karata pobytu k. 77, zeznania płatnikaj 00:11:34 w zw. z 01:25:26)

Płatnik A. M. (1) od 1 marca 2000 r. prowadzi własną działalność gospodarczą pod firmą (...), której przedmiotem jest produkcja i obróbka szkła, w tym szkła technicznego. (bezsporne, a nadto wydruk z (...) k. 60)

Na początku 2019 r. po okresie targów świątecznych we F. firma płatnika poszukiwała nowych pracowników i w tym celu zamieściła ogłoszenie na portalu internetowym (...). Na przełomie stycznia i lutego każdego roku odbywają się targi we F., wtedy płatnik podejmuje decyzje czy kogoś zatrudnić dodatkowo, czy też nie. W sytuacji, gdy zamówień jest bardzo dużo to zatrudnia nowych pracowników. Od początku lutego produkcja jest uruchamiana w szerokim zakresie i wysyłki towarów trwają do września. Nieraz wzory na bombkach i ozdobach choinkowych są bardziej pracochłonne, a nieraz maluje się je szybko. Mniejsze zamówienia przekładane są na koniec sezonu i trafiają do sklepów w Niemczech i Austrii. Do grudnia praca w firmie jest ciągle. Gdy dany pracownik choruje to inni muszą wykonać pracę za niego. W miesiącach wakacyjnych pracownicy korzystają jedynie z krótkich tygodniowych urlopów. Prace są kończone w listopadzie, a w grudniu pracownicy przebywają na urlopach. Pozyskanie pracowników do tej firmy nie jest proste, gdyż część osób od razu rezygnuje z pracy z uwagi na zapach farb i lakierów. W 2019 r. zostały dla firmy płatnika pozyskane z ogłoszenia dwie osoby: wnioskodawczyni oraz M. B.. Początkowo płatnik zaproponował tym osobom zawarcie umowy zlecenia, w celu dokonania weryfikacji ich faktycznych umiejętności. Zainteresowana nie miała wiedzy, co faktycznie potrafią te osoby. Do pracy były wymagane zdolności plastyczne. Ubezpieczona natomiast szukała w Polsce stałej pracy na podstawie umowy. Jej mąż miał trzecią kartę pobytu na okres kolejnych trzech lat i pracował w Polsce jako inżynier. Wnioskodawczyni umówiła się z płatnikiem, że będzie zatrudniona na okres próbny na umowę zlecenie, a następnie zostanie zawarta umowa o pracę. W firmie płatnika istniała zasada, że pracownicy byli początkowo zatrudniani w oparciu o umowę zlecenia, zamiast na umowę o pracę na okres próbny, gdyż było to korzystniejsze finansowo, a dopiero gdy się sprawdzili na umowę o pracę. (e-protokół rozprawy z dnia 10.09.2020 r. zeznania wnioskodawczyni 00:04:25 w zw. z 01:16:19, zeznania płatnika 00:11:34 w zw. z 01:25:26, zeznania świadka K. J. 00:36:15, zeznania świadka A. M. (2) 00:50:06, zeznania świadka K. M. 00:59:03, zeznania świadka M. W. 01:06:35)

Wnioskodawczyni Y. A. jest dla A. M. (1) osobą obcą. Wyżej wymienione nie znały się przed zawarciem umowy zlecenia.( e-protokół rozprawy z dnia 10.09.2020 r. zeznania wnioskodawczyni 00:04:25 w zw. z 01:16:19, zeznania płatnikaj 00:11:34 w zw. z 01:25:26)

W okresie od 5.03.2019 r. do 31.05.2019 r. wnioskodawczyni wykonywała na rzecz firmy (...) czynności na podstawie umowy zlecenia w postaci opracowywania wzorów bombek choinkowych. Z tytułu przedmiotowej umowy ubezpieczona była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych poza ubezpieczeniem chorobowym. Po tym wstępnym okresie pracy Y. A. w ocenie pracodawcy przeszła pozytywnie pierwszy kontakt z firmą. Płatnika była zadowolona z jej pracy, gdyż ubezpieczona wyróżniała się umiejętnościami. Ubezpieczona miała łatwość nakładania farb mimo, że nigdy wcześniej tego rodzaju czynności nie wykonywała. Po krótkim instruktażu od razu wiedziała jak wykonywać pracę. Płatnik przyniosła jej kilka wzorów, które następnie malowała wnioskodawczyni. Ubezpieczona wyjątkowo szybko wykonywała produkcję. Wnioskodawczyni była w pracy szybka, precyzyjna i dokładna. ( e-protokół rozprawy z dnia 10.09.2020 r. zeznania wnioskodawczyni 00:04:25 w zw. z 01:16:19, zeznania płatnika 00:11:34 w zw. z 01:25:26, formularz (...) k. 13 – 14 akt ZUS, zeznania świadka K. J. 00:36:15, zeznania świadka A. M. (2) 00:50:06, zeznania świadka K. M. 00:59:03, zeznania świadka M. W. 01:06:35 )

W dniu 31 maja 2019 r. Y. A. zawarła z A. M. (3) właścicielką firmy (...) w Ł. umowę o pracę na czas określony od dnia 3 czerwca 2019 r. do dnia 28 lutego 2022 r. na stanowisku dekoratora, zdobnika bombek choinkowych przy opracowaniu metody wprowadzania nowych wzorów bombek choinkowych w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 3.000 zł brutto. Jako miejsce wykonywania umowy wskazano siedzibę firmy mieszczącą się w Ł. przy ul. (...). (umowa o pracę k. 87)

Y. A. przedłożyła zaświadczenie podpisane przez lekarza do badań profilaktycznych o jej zdolności do pracy na stanowisku dekoratorki szklanych ozdób choinkowych z dnia 4.03.2019 r. (zaświadczenie lekarskie k. 80 )

Wnioskodawczyni przed przystąpieniem do pracy odbyła wstępne szkolenie BHP oraz została zapoznana z ryzykiem zawodowym. (karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP k. 85 , informacja o zapoznaniu pracownika z ryzykiem zawodowym k. 82, )

Płatnik składek w dniu 17.06.2019 r. dokonał zgłoszenia wnioskodawczyni do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego, wypadkowego oraz zdrowotnego z tytułu zawartej umowy o pracę od dnia 3.06.2019 r. Opóźnienie w zgłoszeniu do ubezpieczenia było wynikiem niedopatrzenia płatnika, która sama jako jedyna w firmie wykonuje prace biurowe. (formularz (...) k. 9 – 10, zeznania płatnikaj 00:11:34 w zw. z 01:25:26)

Wnioskodawczyni faktycznie kontynuowała zatrudnienie w firmie płatnika od dnia 3.06.2019 r. zgodnie z treścią zawartej umowy o pracę. Y. A. nadal zajmowała się opracowywaniem wzorów bombek i wykonywała regularną produkcję. Ubezpieczona nie miała sztywnych godzin pracy, ale pracowała po 8 godzin dziennie (40 godzin tygodniowo) od poniedziałku do piątku. Podpisywała listy obecności. W firmie płatnika część osób stawiała się w pracy na godz. :11, 12, część na 5. Wnioskodawczyni przyjeżdżała do siedziby pracodawcy zaraz po tym jak odprowadziła dziecko do przedszkola. Zakład był otwarty do 21.00. Część pracowników była rozliczana w systemie akordowym, a część jak w przypadku ubezpieczonej miała przyznane stałe wynagrodzenie i była rozliczana z czasu pracy. W sytuacji, gdy dany pracownik potrzebował wyjść wcześniej to następnego dnia musiał zostać dłużej w pracy. Wnioskodawczyni jak wszystkie malarki dostawała od brygadzistki K. J. przydział bombek do pomalowania, farby oraz wszystkie narzędzia i pracownica ta kontrolowała, czy Y. A. dobrze pracuje. Ubezpieczona miała wydzielone swoje stanowisko pracy. Otrzymywała ona wzór, dostawał konkretne farby i musiał go odwzorować. Wzory projektowali wszyscy pracownicy przed odbyciem się targów. Czasami zdarzało się, że brygadzistka dawała pracownicom wzory do zaprojektowania, żeby sprawdzić jaką mają wyobraźnię. Ubezpieczona opracowała nowe wzory bombek w postaci w szczególności: rekina, kolibra i dostała je do malowania. Wnioskodawczyni świadczyła pracę na podstawie spornej umowy od 3 czerwca 2019 r. do 8 lipca 2019 roku, kiedy to otrzymała zwolnienie lekarskie z związku z ciążą. ( e-protokół rozprawy z dnia 10.09.2020 r. zeznania wnioskodawczyni 00:04:25 w zw. z 01:16:19, zeznania płatnika 00:11:34 w zw. z 01:25:26, zeznania świadka K. J. 00:36:15, zeznania świadka A. M. (2) 00:50:06, zeznania świadka K. M. 00:59:03, zeznania świadka M. W. 01:06:35, wydruk zdjęć wzorów bombek choinkowych k. 11 – 37, lista obecności k. 63 – 69, lista płac k. 70 - 76 )

Ostatnią miesiączkę wnioskodawczyni miała w dniu 25 kwietnia 2019 r. W dacie podpisania umowy o pracę ubezpieczona nie wiedziała, że jest w ciąży. Ubezpieczona na początku czerwca 2019 r. dowiedziała się o tym, że jest w ciąży. W dniu 4 czerwca wykonała test ciążowy i od razu po tym zadzwoniła do lekarza i odbyła wizytę. W tym czasie wykonywała pracę. Pierwsze badanie położnicze odbyła w dniu 17.06.2019 r. Y. A. chciała kontynuować jak najdłużej pracę, ale lekarz poinformował ją, że warunki pracy w jakich wykonuje czynności są szkodliwe dla kobiety w ciąży, gdyż pracowała z lakierami i farbami. Takie warunki pracy byłyby szkodliwe dla dziecka. W firmie płatnika są używane farby nitrocelulozowe i spirytusowe, które wydzielają specyficzny i drażniący zapach. W całym zakładzie pracy unosi się zapach farby. Dodatkowo też będąc w ciąży wnioskodawczyni źle reagowała na zapach farby. ( e-protokół rozprawy z dnia 10.09.2020 r. zeznania wnioskodawczyni 00:04:25 w zw. z 01:16:19, zeznania płatnika 00:11:34 w zw. z 01:25:26)

Od dnia 8 lipca 2019 r. Y. A. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przebiegającej w okresie ciąży. Dziecko urodziła w dniu 4 lutego 2020 r. i od tej daty przebywała na urlopie macierzyńskim. Wnioskodawczyni nie planowała ciąży ze względu na wiek - 38 lat oraz okoliczność, że ma już jedno dziecko. ( historia choroby z Wojewódzkiego (...) w Ł. k. 104, karta położnicza, k. 119, karta ciąży k. 139 - 148, historia choroby z Poradni Ginekologicznej Szpitala (...) k. 108 – 135, historia choroby z (...) k. 176, historia choroby z Centrum Medycznego (...) w Ł. k. 173, k. 179, e-protokół rozprawy z dnia 10.09.2020 r. zeznania wnioskodawczyni 00:04:25 w zw. z 01:16:19)

W dacie zawarcia spornej umowy o pracę płatnik nie wiedziała o ciąży wnioskodawczyni. Kiedy A. M. (1) dowiedziała się o tym fakcie była zaskoczona tą wiadomością i zarazem zdenerwowana, gdyż była to już trzecia osoba w firmie, która poinformowała płatnika, że jest w ciąży. W 2019 r. płatnik już nikogo nie zatrudniła, ale rozdzieliła pracę na pozostałych pracowników i równocześnie ograniczyła urlopy wypoczynkowe przenosząc je na listopad - grudzień kiedy było mało pracy. Sama płatnik zaś zaczęła pracować przy pakowaniu, wykańczaniu i wysyłkach. Firma wykonała jedynie wszystkie duże zamówienia, natomiast małych sklepików nie udało się obsłużyć i cały plan sprzedażowy nie został wykonany. ( e-protokół rozprawy z dnia 10.09.2020 r. zeznania płatnika 00:11:34 w zw. z 01:25:26)

W okresie od 01.01.2019 r. do 31.12.2019 r. firma (...) zatrudniała poza wnioskodawczynią dziesięciu pracowników na następujących stanowiskach pracy: zdobnika – dekoratora (3 osoby), formowacza (4 osoby), pracownika fizycznego – pomocnika, pracownika tłumaczeń, dyrektora – koordynatora ds. najważniejszych klientów z wynagrodzeniami rzędu od 1.931 zł do 16.980 zł. (zestawienie zatrudnionych k. 61)

Firma (...) w poszczególnych miesiącach 2019 r. uzyskała następujące dochody:

- styczeń – strata 63.397,90 zł;

- luty – strata 96.529,87 zł;

- marzec – strata 67.802,91 zł;

- kwiecień- 15.297,38 zł;

- maj – 142.964,44 zł;

- czerwiec –strata 30.512,91 zł;

- lipiec – 109.609,72 zł;

- sierpień – 77.371,69 zł;

- wrzesień – strata 14.688,24 zł;

- październik – 22.892,26 zł;

- listopad – 85.448,72 zł;

- grudzień – 54.178,82 zł. (zestawienie k. 62)

W związku z przeprowadzoną kontrolą decyzją z dnia 28 maja 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że Y. A. nie podlega od dnia 3 czerwca 2019 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek – (...) A. M. (1) PW w Ł. podnosząc pozorność zawartej umowy o pracę mającej na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z ciążą, a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy. Organ rentowy podkreślił, że w toku postępowania nie zostały przedłożone żadne dowody na wykonywanie pracy. Do zakresu obowiązków Y. A. miało należeć zdobienie bombek. Wnioskodawczyni poza zdobieniem bombek, miała opracowywać również nowe wzory bombek do produkcji. Podczas postępowania wyjaśniającego nie przedstawiono jednak dowodów pracy Y. A. w tym zakresie. Płatnik nie podał ile nowych wzorów i jakich - opracowała dla firmy wnioskodawczyni. Nadto przed zgłoszeniem w charakterze pracownika Y. A. była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako zleceniobiorca. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia nie była zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Płatnik nie rozliczał składek na ubezpieczenie chorobowe. W krótkim okresie po zgłoszeniu od 3.06.2019 r. jako pracownika, bo od 8.07.2019 r. Y. A. stała się niezdolna do pracy w związku z chorobą powstałą w okresie ciąży. Niezdolność do pracy trwa nadal. (decyzja k. 57 - 62 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w aktach sprawy, w tym w aktach osobowych wnioskodawczyni z firmy (...) w szczególności: umowy o pracę, listy obecności, nadto o dokumentację lekarską, wykaz pracowników zatrudnionych oraz o dokumenty w załączonych do akt sprawy aktach ZUS z przebiegu kontroli doraźnej u płatnika składek oraz o zeznania wnioskodawczyni Y. A. i A. M. (1) a także o zeznania licznych świadków- pracowników płatnika i zarazem bezpośrednich współpracowników wnioskodawczyni, w tym jej przełożonej.

Świadkowie Ci jednoznacznie potwierdzili, że zarówno w spornym okresie jak i w okresie wcześniejszym ubezpieczona wykonywała tożsame czynności, które faktycznie były świadczone w ramach reżimu odpowiadającego stosunkowi pracy (mimo różnego nazewnictwa zawartych umów).

Sąd dał wiarę zeznaniom wyżej wymienionych osób, w których wskazywali oni na realność zawartej umowy o pracę między A. M. (3) a wnioskodawczynią oraz faktyczne świadczenie przez nią pracy w ramach powyższej umowy. W ocenie Sądu zeznania odwołującej się, płatnika oraz świadków w tym zakresie są jasne, logiczne, wzajemnie niesprzeczne i uzupełniające się oraz pozostają w zgodności z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym w postaci dokumentów.

Wskazać trzeba zaś, że na uzasadnienie swojej wersji Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przedstawił w toku procesu żadnych dowodów oraz zasadnie nie podważył załączonych do akt dokumentów i zeznań wnioskodawczyni, płatnika oraz świadków. Organ rentowy jest stroną postępowania, która, jak każda strona procesu, jest zobligowana do wykazania twierdzeń, z których wywodzi skutki prawne (art. 232 k.p.c.). W postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych organ rentowy ma pozycję strony (art. 477 ¹⁰ § 1 k.p.c.), więc powinien przejawiać odpowiednią aktywność dowodową, w przeciwnym razie ponosi negatywne skutki prawne swej bierności, polegające zwłaszcza na zmianie wydanej decyzji. (vide wyrok SA w Katowicach z dnia 19.11.2013 r., III AUa 2476/12, opubl. LEX nr 1394193)

W tym stanie rzeczy zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę w całości, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający, aby wyjaśnić sporną okoliczność – a mianowicie czy zawarta przez Y. A. umowa o pracę nosiła cechy pozorności i czy została zawarta jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z ciążą i chorobą. W ocenie Sądu materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy jest wystarczający do wyrokowania w sprawie.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

Odwołanie Y. A., w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 266 ze zmianami), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U z 2019 r., poz. 1040 ze zmianami), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy stosunku pracy z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60 poz. 636 z późn. zm.), pracownikom, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Natomiast zgodnie z treścią art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest faktycznie realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego
w L. z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika faktycznie świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W niniejszej sprawie odwołująca się – Y. A. zawarła z A. M. (3) w dniu 31 maja 2019 r. umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Jednakże ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem umowa o pracę z dnia 31 maja 2019 r. nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c. oraz nie jest ona także sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz nie zmierza do obejścia prawa w świetle art. 58 k.c.

W myśl art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Zgodnie z treścią art. 83 kc w związku z art. 300 kp nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712).

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, iż wnioskodawczyni pracę podjęła i ją faktycznie świadczyła i to nie tylko od dnia 3 czerwca 2019 r., a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie. (por. wyrok SN z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 - 16/251 oraz wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235)

Ustawodawstwo polskie nie ukształtowało zakazu zatrudniania kobiet w ciąży, a przeciwnie, odmowa zatrudnienia kobiety tylko z tej przyczyny, że jest w ciąży, byłaby uznana za dyskryminację ze względu na płeć na podstawie art. 18 ^3a § 1 i art. 18 ^3b § 1 pkt 1 KP (por. wyrok SN z 11.1.2006 r., II UK 51/05, (...) Nr (...), s. 34).

Trudno uznać, że dążenie do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym może być zakwalifikowane jako zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu obejście prawa. Przeciwnie, jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia.

Już same okoliczności zawarcia spornej umowy o pracę nie świadczą o jej pozorności bowiem Y. A. miała realny powód do zatrudnienia w firmie płatnika na umowę o pracę, podobnie jak i płatniczka do zatrudnienia wnioskodawczyni.

Na początku 2019 r. po okresie targów świątecznych we F. firma płatnika poszukiwała nowych pracowników z uwagi na dużą liczbę zamówień i w tym celu zamieściła ogłoszenie na portalu internetowym (...). Od początku lutego produkcja w firmie była uruchamiana w szerokim zakresie a wysyłki towarów miały trwać do września. Początkowo wnioskodawczyni została zatrudniona na umowę zlecenia. W firmie istniała bowiem zasada, że pracownicy byli początkowo zatrudniani w oparciu o umowę zlecenia, gdyż było to korzystniejsze finansowo, a dopiero, gdy się sprawdzili na umowę o pracę. Po okresie 3 miesięcy, gdy okazało się, że wnioskodawczyni wyróżniała się umiejętnościami płatnik postanowił zawrzeć z nią umowę o pracę na czas określony. Ubezpieczona natomiast jest obywatelką Ukrainy i dlatego szczególnie zależało jej, by po próbnym okresie pracy zawrzeć umowę o pracę celem stałego zatrudnienia. Powyższe obiecała jej płatnik już w dacie zawarcia umowy zlecenia.

W przedmiotowej sprawie ponad wszelką wątpliwość ustalono, że Y. A. spornym okresie od dnia 3 czerwca 2019 r. posiadała status pracownika, bowiem faktycznie wykonywała ona osobiście pracę określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod którego kierownictwem pozostawała i którego polecenia służbowe wykonywała, który tą świadczoną przez nią pracę przyjmował. Z tytuły wykonywanej pracy pobrała wynagrodzenie, które było adekwatne do kwalifikacji zawodowych ubezpieczonej (wykształcenie wyższe techniczne i związane z tym zdolności manulane), rodzaju powierzonych jej obowiązków oraz stanowiska pracy.

O okoliczności, że wnioskodawczyni faktycznie wykonywała swą pracę w granicach powierzonych jej obowiązków świadczą zeznania wnioskodawczyni, płatnika oraz licznych świadków – pracowników płatnika, którym Sąd dał wiarę i które nie zostały w żaden sposób obalone przez stronę przeciwną (art. 6 kc).

Podkreślić na wstępie należy, że faktycznego świadczenia pracy na podstawie spornej umowy i ważności samej umowy o pracę nie dyskwalifikuje fakt, że strony we wcześniejszym okresie zawarły umowę nazwaną „umową zlecenia” na mocy której ubezpieczona wykonywała tożsame czynności. Sama nazwa stanowiska pracy określona w umowie o pracę nie przesądza, czy dana umowa jest umową o pracę bądź nie. Nawet kwalifikacja prawna zawieranych w obrocie gospodarczym umów dokonana przez strony nie jest decydująca, gdyż przepisy prawa pracy mają w tym zakresie charakter bezwzględnie obowiązujący i tworzą system prawa ścisłego, zamkniętego i nie mogą być interpretowane rozszerzająco.

Zatem przepisy prawa pracy decydują o zakwalifikowaniu danej umowy do umowy o pracę. W tej sytuacji o charakterze zatrudnienia decyduje nie tylko treść umowy, ale przede wszystkim sposób jej wykonywania. Zatem sama wola stron nie przesądza o kwalifikacji umowy, lecz ustalenia faktyczne. Decydujący jest faktyczny sposób realizacji obowiązków stron. (por. wyrok SN z 19.03.2013 r., I PK 223/12, OSNP 2014 r., nr. 1, poz. 4)

Z zebranego materiału dowodowego wynika, że wnioskodawczyni faktycznie kontynuowała zatrudnienie w firmie płatnika od dnia 3.06.2019 r. zgodnie z treścią zawartej umowy o pracę. Y. A. Ubezpieczona nie miała sztywnych godzin pracy, ale pracowała po 8 godzin dziennie (40 godzin tygodniowo) od poniedziałku do piątku. Podpisywała listy obecności i była rozliczana z czasu pracy. Wnioskodawczyni codziennie przyjeżdżała do siedziby pracodawcy zaraz po tym jak odprowadziła swoje dziecko do przedszkola. Zakład był otwarty do 21.00. Polecenia służbowe analogicznie jak w przypadku wykonywania wcześniejszej umowy zlecenia, wydawała jej brygadzistka – K. J., która zarządzała jej pracą i rozliczała z wyników (podporządkowanie pracownicze).Wnioskodawczyni jak wszystkie malarki dostawała od brygadzistki przydział bombek do pomalowania, farby oraz wszystkie narzędzia i pracownica ta kontrolowała, czy Y. A. dobrze pracuje. Ubezpieczona miała wydzielone swoje stanowisko pracy. Wnioskodawczyni otrzymywała wzór, konkretne farby i musiała go odwzorować. Ubezpieczona opracowała nowe wzory bombek w postaci w szczególności: rekina, kolibra i dostała je do malowania. Płatnik wypłacał ubezpieczonej stałe wynagrodzenie za wykonaną pracę.

Zaznaczyć przy tym należy, że brak ścisłego ustalenia godzin pracy wcale nie przemawia za uznaniem, że ubezpieczona nie świadczyła pracy w ramach ważnego stosunku pracy. Prawo pracy bowiem nie zawsze wymaga, aby godziny wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników były sztywno wyznaczone przez pracodawcę czego najlepszym przykładem są przepisy o zadaniowym czasie pracy (art. 140 kp) (tak komentarz do art. 22 kp autorstwa Kazimierza Jaśkowskiego, stan prawny na 01.01.2014 r., LEX)

Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności uznać należy, że wnioskodawczyni faktycznie świadczyła pracę na podstawie umowy o pracę.

Charakter zarówno zawartej z wnioskodawczynią spornej umowy jak i umowy nazwanej wcześniej umową zlecenia stanowiły cechy typowe tylko i wyłącznie dla umowy o pracę, takie jak przede wszystkim element podporządkowania (nadrzędny pracodawca podległy pracownik , obowiązek wykonywania poleceń) – tym elementem umowa o pracę różni się od umów cywilno – prawnych (równouprawnienie). W spornej umowie zakreślono też takie podstawowe elementy umowy o pracę jak czas pracy i wynagrodzenie adekwatne do powierzonych czynności.

W tym stanie rzeczy należało przyjąć, że Y. A. rzeczywiście świadczyła pracę na rzecz A. M. (1) w ramach umowy o pracę z dnia 31.05.2019 r. Powyższe w ocenie Sądu jest jak najbardziej wiarygodne i zostało w toku postępowania udowodnione.

W tej sytuacji zdaniem Sądu nie można podzielić stanowiska reprezentowanego przez organ rentowy, że ubezpieczona podjęła zatrudnienie jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Jak już wyżej wskazano płatnik miała realne powody do przekształcenia umowy zlecenia wnioskodawczyni w umowę o pracę co także miało miejsce wobec pozostałych osób zatrudnionych w jej firmie.

Podkreślić należy, że stan zdrowia wnioskodawczyni nie stanowił przeszkody do zawarcia spornej umowy o pracę. Lekarz do badań profilaktycznych nie znalazł przeciwwskazań do świadczenia pracy przez ubezpieczoną i wystawił zaświadczenie o jej zdolności do pracy na stanowisku dekoratorki szklanych ozdób choinkowych. W dacie zawarcia spornej umowy zarówno sama wnioskodawczyni nie wiedziała o ciąży jak i płatnik. Ciąża z uwagi na wiek i fakt posiadania dziecka nie była przez ubezpieczoną planowana. Pierwsze badanie ginekologiczne odbyło się w dniu 4 czerwca 2019 r. a pierwsze badanie położnicze miało miejsce w dniu 17.06.2019 r. wnioskodawczyni czuła się wówczas dobrze i zamierzała kontynuować zatrudnienie. Dopiero w dniu 8 lipca 2019 r. okazało się, że wymaga ona zwolnienia lekarskiego.

Do dnia niezdolności do pracy spowodowanej chorobą w okresie ciąży, tj. do 8.07.2019 r. ubezpieczona codzienne faktycznie wykonywała swoją pracę i otrzymała za nią wynagrodzenie. Uwzględniając wszystkie wskazane wyżej okoliczności należy uznać, że niewątpliwie brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wykazał zasadnie, że między stronami było porozumienie w tym zakresie lub zgoda stron na pozorność zatrudnienia.

Z uwagi na urlop macierzyński i zwolnienie lekarskie wnioskodawczyni płatnik w 2019 r. już nikogo nie zatrudnił, ale rozdzielił pracę na pozostałych pracowników i równocześnie ograniczył ich urlopy wypoczynkowe przenosząc je na listopad - grudzień kiedy było mało pracy. Sama zainteresowana zaś zaczęła pracować przy pakowaniu, wykańczaniu i wysyłkach. Firma wykonała jedynie wszystkie duże zamówienia, natomiast małych sklepików nie udało się obsłużyć i cały plan sprzedażowy nie został wykonany.

Dodatkowo także zasoby finansowe pracodawcy uzasadniały zatrudnienie wnioskodawczyni w spornym okresie na umowę o pracę z umówionym wynagrodzeniem.

Mając na względzie poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w przytoczonych orzeczeniach, Sąd Okręgowy przyjął, że w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę o pracę było nawiązanie stosunku pracy i doszło do faktycznego świadczenia pracy przyjmowanego przez pracodawcę za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu jej stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (np. ciąży ), nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa bądź, że jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Podkreślić bowiem należy, że wnioskodawczyni zawarła umowę o pracę, gdy stan jej zdrowia i ciąży był dobry. Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje ona oparcia w realiach niniejszej sprawy.

Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku uznając odwołanie wnioskodawczyni za zasadne.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 t.j. z późn. zm).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego, wypożyczając akta ZUS.

K.B