Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2020 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Anna Podolska-Kojtych

Sędzia Sądu Rejonowego Anna Wołucka-Ławnikowicz

(delegowana)

Protokolant Sekretarz sądowy Katarzyna Szumiło-Lesiak

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2020 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko J. K.

o zapłatę kwoty 72147,53 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 25 września 2017 roku, w sprawie I C 479/16

I. oddala apelację;

II. zasądza od J. K. na rzecz K. K. kwotę 2715,60 zł (dwa tysiące siedemset piętnaście złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Anna Podolska-Kojtych Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz

Sygn. akt II Ca 37/19

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 25 maja 2016 roku, złożonym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie w dniu 27 maja 2016 roku, powódka – K. K. wniosła o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i zasądzenie od pozwanego – J. K. kwoty 72147,53 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 27 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu. Na wypadek wniesienia przez pozwanego zarzutów od nakazu zapłaty powódka wniosła o utrzymanie nakazu zapłaty w mocy.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że w dniu 21 grudnia 2012 roku zawarła z pozwanym umowę pożyczki w kwocie 69000 zł, którą przelała w dwóch częściach na rachunek pozwanego (29000 zł i 40000 zł). Pożyczka została udzielona na okres do dnia 30 września 2013 roku i była oprocentowana według stałej rocznej stopy procentowej w wysokości 7,5 % w skali roku. Pozwany zobowiązał się zwrócić przedmiot pożyczki z kwotą należnego oprocentowania, to jest kwotę 72147,53 zł, w formie przelewu na rachunek powódki.

Powódka wskazała, że pozwany wystawił i wydał powódce weksel na kwotę 72147,53 zł. Powódka przytoczyła w uzasadnieniu pozwu treść weksla.

Powódka wskazała, że pozwany nie zwrócił pożyczki w terminie wskazanym w umowie, to jest do dnia 30 września 2013 roku, w związku z czym powódka wezwała pozwanego w piśmie z dnia 12 kwietnia 2016 roku do zapłaty oraz wykupienia weksla w terminie do dnia 26 kwietnia 2016 roku. Termin ten upłynął bezskutecznie (k. 5-8).

*

Nakazem zapłaty z dnia 31 maja 2016 roku, wydanym w postępowaniu nakazowym w sprawie I Nc 573/16, Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie orzekł, że J. K. powinien zapłacić K. K. kwotę 72147,53 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 6319 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty albo wnieść w tym terminie zarzuty (k. 22).

*

Od nakazu zapłaty z dnia 31 maja 2016 roku zarzuty wniósł J. K., reprezentowany przez pełnomocnika, zaskarżając nakaz w całości.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego (k. 26-27).

*

Wyrokiem z dnia 25 września 2017 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie:

I. utrzymał w całości w mocy nakaz zapłaty z dnia 31 maja 2016 roku, wydany w postępowaniu nakazowym w sprawie I Nc 573/16;

II. zasądził od J. K. na rzecz K. K. kwotę 1800 zł tytułem uzupełniającego zwrotu kosztów procesu (k. 241).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 29 lipca 2012 roku zmarł M. K., który jako spadkobierców ustawowych pozostawił żonę – K. K. i córkę – A. K.. M. K. pozostawił także rodziców – R. K. i T. K. oraz brata – J. K..

Sąd Rejonowy ustalił, że M. K. prowadził przed śmiercią działalność gospodarczą, która obejmowała prowadzenie warsztatu samochodowego i myjni bezdotykowej przy ul. (...) w L. oraz gospodarstwa agroturystycznego w miejscowości S., gmina F.. W prowadzeniu tej działalności pomagał mu brat – J. K.. Kiedy stan zdrowia M. pogorszył się, całą działalnością zajął się jego brat.

Sąd Rejonowy ustalił, że aby sfinansować (...) zawarł z (...) Agencją (...) w L. umowę o dofinansowanie projektu, na podstawie której uzyskał dotację w wysokości około 650000 zł. Dodatkowo M. K. uzyskał kredyt w (...) Fundacji Ośrodków (...) z siedzibą w L. w kwocie 325000 zł. M. K. miał również linie kredytowe w MultiBanku, Banku (...) i w mBanku. Obciążał go również leasing dwóch samochodów osobowych. M. K. zaciągnął także kredyt w kwocie 90000 zł w Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S..

Sąd Rejonowy ustalił, że w chwili śmierci M. S. jego zobowiązania związane z prowadzoną działalnością gospodarczą wynosiły 652354,38 zł, natomiast majątek trwały i majątek obrotowy wycenione zostały na kwotę 1070189,44 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że K. K. po śmierci męża nie czuła się na siłach, aby kontynuować działalność gospodarczą, a dodatkowo, aby nie stracić dotacji z (...) Agencji (...) w L., należało zachować ciągłość projektu, a następcą prawnym zmarłego mogła być tylko jedna osoba, która musiała się podjąć prowadzenia przedsiębiorstwa. W związku z tym w toku stwierdzenia nabycia spadku po M. K. K. K. odrzuciła spadek po mężu. K. K. wystąpiła także do sądu o zezwolenie na złożenie w imieniu córki – A. K. oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłym ojcu. Odrzucenie spadku w imieniu A. K. miało na celu ochronę małoletniej przed długami spadkowymi oraz zobowiązaniami, które mogły powstać w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Sąd Rejonowy ustalił, że na rozprawie w dniu 11 grudnia 2012 roku w sprawie V. N. (...) K. K. wyjaśniła, że w zamian za „zrzeczenie się” spadku J. K., który dziedziczył w następnej kolejności, miał jej zapłacić tytułem rekompensaty kwotę 500000 zł, natomiast J. K. zobowiązał się przed sądem, że spłaci długi K. K. związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez jej męża. J. K. oświadczył ponadto, że jest świadomy wysokości zadłużenia oraz konsekwencji podatkowych po przejęciu przedsiębiorstwa i jest w trakcie załatwiania w Idea Bank kredytu na spłatę K. K. i jej córki.

Sąd Rejonowy ustalił, że postanowieniem z dnia 11 grudnia 2012 roku, wydanym w sprawie V. N. (...), Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie zezwolił K. K. na złożenie w imieniu małoletniej córki – A. K. oświadczenia o odrzuceniu spadku po M. K..

Sąd Rejonowy ustalił, że J. K. potrzebował środków na wkład własny, aby uzyskać kredyt na spłatę K. K. i A. K.. W tym celu poprosił K. K. o pożyczkę, ponieważ miała wolne środki wypłacone jej z ubezpieczenia na życie zmarłego męża.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 21 grudnia 2012 roku K. K. zawarła z J. K. w formie pisemnej umowę pożyczki kwoty 69000 zł. Kwota ta miała być przekazana pożyczkobiorcy najpóźniej w dniu 21 grudnia 2012 roku na rachunek bankowy (...). Pożyczka została udzielona na okres do dnia 30 września 2013 roku. J. K. zobowiązał się zwrócić przedmiot pożyczki z kwotą należnego oprocentowania, to jest kwotę 72147,53 zł, w formie przelewu na rachunek K. K. numer (...).

Sąd wskazał, że zgodnie z tabelą zawartą w § 2 umowy, kwota odsetek należnych za okres obowiązywania umowy wynosiła 4026,58 zł, zaś łączną kwotę należności z odsetkami określono na kwotę 73026,58 zł. Zgodnie z § 3a pkt 1 umowy pożyczki, pożyczkobiorca miał wystawić i wydać pożyczkodawcy sola weksel z jego własnego wystawienia na zlecenie pożyczkodawcy z klauzulą „bez protestu” i miejscem płatności w L., opiewający na kwotę 72147,53 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że K. K. przelała na rzecz J. K. kwotę 69000 zł (w dwóch częściach: 29000 zł i 40000 zł), wskazując w tytule przelewów wyrażenia „przelew środków” i „przelew środków – pożyczka”.

Sąd Rejonowy ustalił, że jako zabezpieczenie spłaty pożyczki J. K. wystawił w dniu 21 grudnia 2012 roku weksel własny na kwotę 73026,58 zł, zgodnie z treścią którego zobowiązał się zapłacić w dniu 30 września 2013 roku bez protestu na zlecenie K. K. sumę 73026,58 zł. Płatność weksla miała mieć miejsce w L..

Sąd Rejonowy ustalił, że jeszcze w dniu 21 grudnia 2012 roku J. K. wykonał przelew kwoty 69000 zł na rachunek numer (...) należący do K. K., wskazując w tytule przelewu wyrażenie „przekazanie środków dla A. K.”.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 21 grudnia 2012 roku J. K. i K. K. zawarli umowę zatytułowaną „Umowa przekazania środków”, która została sporządzona w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. K. K. zawarła tę umowę jako przedstawiciel ustawowy A. K.. We wskazanej umowie J. K. zobowiązał się do przekazania na rzecz małoletniej bratanicy – A. K. kwoty 500000 zł, przy czym część tej należności miała zostać przekazana na rachunek bankowy K. K. w dniu podpisania umowy, to jest w dniu 21 grudnia 2012 roku, zaś kwota 431000 zł miała zostać przekazana do dnia 28 grudnia 2012 roku. Jednocześnie w treści przedmiotowej umowy K. K. potwierdziła otrzymanie kwoty 69000 zł na swój rachunek bankowy.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 28 grudnia 2012 roku K. K. otrzymała przelew kwoty 431000 zł z rachunku bankowego przedsiębiorcy „(...) J. K. w L.”.

Sąd Rejonowy ustalił, że oświadczeniem z dnia 28 grudnia 2012 roku J. K. zwolnił K. K. z długów wobec (...) Fundacji Ośrodków (...) z siedzibą w L. w łącznej kwocie 325000 zł, wobec (...). S. w kwocie 90000 zł oraz wobec (...) Agencji (...) w L. wynikających z umowy numer (...).09 - (...) (...).

Sąd Rejonowy ustalił, że pismem z dnia 23 stycznia 2013 roku (...) Fundacja Ośrodków (...) z siedzibą w L. wezwała K. K., jako poręczyciela, do spłaty zadłużenia M. K. w kwocie 51998,17 zł. Przelewami z dnia 23 stycznia 2013 roku i 26 lutego 2013 roku K. K. zapłaciła kwoty 20000 zł i 10000 zł. Przelewami z dnia 12 lutego 2013 roku i 25 lutego 2013 roku J. K. zapłacił łącznie kwotę 20000 zł. J. K. zwracał później K. K. w ratach po 1000 zł lub 2000 zł kwotę, którą uiściła jako poręczyciel pożyczek udzielonych przez (...) Fundację Ośrodków (...) z siedzibą w L..

Sąd Rejonowy ustalił, że postanowieniem z dnia 28 grudnia 2012 roku, wydanym w sprawie I Ns 1511/12, Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie stwierdził, że spadek po M. K., zmarłym w dniu 29 lipca 2012 roku w L., nabył w całości na podstawie ustawy brat – J. K..

Sąd Rejonowy ustalił, że do dnia 30 września 2013 roku J. K. nie zwrócił udzielonej mu przez K. K. pożyczki w kwocie 69000 zł z odsetkami.

Sąd Rejonowy ustalił, że pismem z dnia 12 kwietnia 2016 roku K. K. wezwała J. K. do wykupienia weksla w dniu 26 kwietnia 2016 roku za kwotę 92303,60 zł odpowiadającą sumie wekslowej z odsetkami. Wezwanie zostało doręczone J. K. w dniu 14 kwietnia 2016 roku.

Sąd Rejonowy wskazał dowody, na podstawie których dokonał ustaleń faktycznych, i przedstawił swoje stanowisko w zakresie oceny dowodów.

Sąd wskazał, że podstawą prawną żądania głównego jest przepis art. 720 k.c., a roszczeń ubocznych przepis art. 359 § 1 k.c.

Sąd Rejonowy uznał, że w wypadku wystawienia weksla mającego na celu zabezpieczenie wierzytelności, a takim jest weksel wystawiony przez pozwanego, zobowiązanie cywilne wystawcy nie wygasa, lecz istnieje nadal. Wskutek tego wierzycielowi przysługuje obok roszczenia pierwotnego wynikającego ze stosunku podstawowego nowe roszczenie oparte na wekslu, jednak przedmiot obu roszczeń jest ten sam i zaspokojenie wierzyciela następuje tylko raz, przy czym z chwilą zaspokojenia wygasa zobowiązanie dłużnika i wierzyciel powinien zwrócić mu weksel.

Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany nie wykazał, że zwrócił powódce pożyczkę w kwocie 69000 zł. Kwota przekazana przelewem stanowiła świadczenie na rzecz A. K. wynikające z umowy z dnia 21 grudnia 2012 roku zatytułowanej jako „Umowa przekazania środków”.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 108 § 1 k.p.c. oraz art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

*

Od wyroku z dnia 25 września 2017 roku apelację wniósł J. K., reprezentowany przez pełnomocnika, zaskarżając wyrok w całości.

Pozwany zarzucił „naruszenie:

- art. 214 KPC poprzez nieodroczenie rozprawy mimo usprawiedliwionej nieobecności pozwanego, co w konsekwencji doprowadziło do pozbawienia strony możności obrony praw i w konsekwencji naruszenia art. 379 pkt 5 KPC;

- art. 495 § 2 zdanie 1 KPC poprzez całkowite zignorowanie zakazu podnoszenia dodatkowych okoliczności w postępowaniu nakazowym wydanie rozstrzygnięcia w oparciu o zobowiązanie podstawowe, a nie w oparciu o wystawiony weksel, tak jak żądała tego powódka;

- art. 233 kodeksu postępowania cywilnego poprzez:

a. nieprzeprowadzenie w całości postępowania dowodowego;

b. bezkrytyczne obdarzenie walorem wiarygodności wyłącznie zeznań powódki

c. wybiórczej i rażąco subiektywnej ocenie zgromadzonego materiału dowodowego, odmówieniu wiary zeznaniom powoda

d. przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów co spowodowało, uznanie przez Sąd orzekający w niniejszej sprawie, że na tle okoliczności zaprezentowanych w toku sprawy pozwany jest zobowiązany do zapłaty kwoty 72.145,53, mimo że kwota ta pożyczki;

- art. 328 § 2 k.p.c., polegającą na zaniechaniu przy ocenie dowodów - wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz niewyjaśnieniu, z jakich względów Sąd odmówił przeprowadzenia dowodów wnioskowanych przez pozwanego;

- naruszeniu wyrażonej w art. 32 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP zasady równości stron postępowania poprzez uwzględnienie w całości spóźnionych twierdzeń i wniosków dowodowych powódki i nieuwzględnieniu wniosków dowodowych pozwanego”.

Pozwany wniósł o:

„- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa;

- zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu za postępowanie w pierwszej i drugiej instancji.

względnie o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego jako części kosztów procesu”1 (k. 255-259).

÷

W odpowiedzi na apelację K. K., reprezentowana przez pełnomocnika, wniosła o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych (k. 346-347).

÷

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik pozwanego popierał apelację.

Pełnomocnik powódki wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania za drugą instancję (k. 388v).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Na wstępie należy wskazać, że do rozpoznania apelacji miały zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469).

Przepis art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku stanowi, że do rozpoznania środków odwoławczych wniesionych i nierozpoznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym.

÷

Nie są uzasadnione zarzuty i wnioski apelacji.

Przede wszystkim należy wskazać, że bezzasadny jest wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Po pierwsze, postępowanie przed Sądem Rejonowym nie jest dotknięte nieważnością.

Przepis art. 379 pkt 5 k.p.c. stanowi, że nieważność postępowania zachodzi, jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw.

O terminie rozprawy w dniu 28 sierpnia 2017 roku zawiadomiony został pełnomocnik pozwanego, jednak nie stawił się na rozprawę. Zawiadomienie o terminie rozprawy nastąpiło w trybie określonym przez przepis art. 139 § 1 k.p.c. (k. 234). Pełnomocnik pozwanego nie podnosił w apelacji i na rozprawie apelacyjnej żadnych zarzutów związanych z prawidłowością doręczenia temu pełnomocnikowi zawiadomienia o terminie rozprawy, która odbyła się w dniu 28 sierpnia 2017 roku. Zarzuty apelacji związane są natomiast z niestawiennictwem pozwanego na rozprawie w dniu 28 sierpnia 2017 roku.

Okoliczność, że pełnomocnik pozwanego został prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy, która odbyła się w dniu 28 sierpnia 2017 roku, wyłącza możliwość przyjęcia, że pozwany został pozbawiony możności obrony swoich praw i to niezależnie od tego, czy niestawiennictwo samego pozwanego na rozprawie w tym dniu było usprawiedliwione, czy też nie.

Wskazać jednak należy, że niestawiennictwo pozwanego na rozprawie w dniu 28 sierpnia 2017 roku nie było usprawiedliwione. W dniu 22 sierpnia 2017 roku pozwany złożył do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie pismo procesowe, w którym wniósł o odroczenie rozprawy wyznaczonej na dzień 28 sierpnia 2017 roku. Do pisma pozwany dołączył kserokopię zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego niezdolność do pracy w dniach od 23 sierpnia 2017 roku do 19 września 2017 roku (k. 233).

Przepis art. 214 ¹ § 1 k.p.c. stanowi, że usprawiedliwienie niestawiennictwa z powodu choroby stron, ich przedstawicieli ustawowych, pełnomocników, świadków i innych uczestników postępowania, wymaga przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie sądu, wystawionego przez lekarza sądowego.

Wnosząc o odroczenie rozprawy wyznaczonej na dzień 28 sierpnia 2017 roku, pozwany nie przedstawił jednak zaświadczenia wystawionego przez lekarza sądowego. Co więcej, z zaświadczenia, które złożył, wynika, że chory może chodzić, a więc pozwany nie wykazał, aby istniały jakiekolwiek obiektywne przeszkody do jego stawiennictwa na rozprawie w dniu 28 sierpnia 2017 roku.

Oczywiście bezzasadny jest zarzut, że Sąd Rejonowy nie przeprowadził całości postępowania dowodowego. Już tylko pobieżna lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazuje, że Sąd Rejonowy przeprowadził obszerne postępowanie dowodowe, w ramach którego przeprowadził dowody z dokumentów i z zeznań powódki.

W związku z powyższym należy wskazać, że w rozpoznawanej sprawie nie zachodzą podstawy faktyczne uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania przewidziane w art. 386 § 4 k.p.c.

Tylko ubocznie należy wskazać, że Sąd Rejonowy nie mógł naruszyć przepisu art. 379 pkt 5 k.p.c., ponieważ wskazany przepis jest stosowany przez sąd drugiej instancji oraz przez Sąd Najwyższy, jako sąd kasacyjny, nie zaś przez sąd pierwszej instancji.

÷

Nie są uzasadnione pozostałe zarzuty apelacji.

Sąd Rejonowy w zasadzie dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego. Ponowne szczegółowe przytaczanie tych ustaleń oraz rozważań w zakresie oceny dowodów jest zbędne.

Błędne jest jedynie ustalenie Sądu pierwszej instancji co do tego, że oświadczeniem z dnia 28 grudnia 2012 roku J. K. zwolnił K. K. z długów wskazanych w treści tego oświadczenia.

Z przepisu art. 508 k.c. jednoznacznie wynika, że zwolnienie z długu jest po pierwsze umową, a po drugie umową, która może być zawarta wyłącznie przez dłużnika z wierzycielem, nie zaś przez dłużnika z osobą trzecią.

Z treści przedstawionych przez powódkę dokumentów wynika, że w dniu 28 grudnia 2012 roku K. K. i J. K. zawarli umowę, w której J. K. zobowiązał się wobec K. K. zwolnić K. K. od obowiązku świadczenia na rzecz wierzycieli wskazanych w treści tej umowy (k. 69-70, 154-155).

W dniu 28 grudnia 2012 roku doszło zatem do zawarcia umowy o zwolnienie dłużnika od obowiązku świadczenia, uregulowanej w przepisie art. 392 k.c.

Powyższy błąd w ustaleniach nie ma jednak żadnego znaczenia z punktu widzenia prawidłowości pozostałych ustaleń faktycznych oraz z punktu widzenia prawidłowości rozstrzygnięcia merytorycznego.

Nieprecyzyjne jest ustalenie Sądu pierwszej instancji, że umowę numer (...) (...) - (...) (...) M. K. zawarł z podmiotem określonym jako (...). Umowa ta została zawarta z Województwem L., jako osobą prawną (art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa). (...) Agencja (...) w L. była w chwili zawarcia umowy i jest nadal jednostką budżetową Województwa L. nie mającą osobowości prawnej.

÷

Oczywiście bezzasadny jest zarzut naruszenia przepisu art. 233 k.p.c.

Przepis art. 233 § 1 k.p.c. jest przepisem dotyczącym oceny dowodów. Jego naruszenie może polegać na błędnym uznaniu, że przeprowadzony w sprawie dowód ma moc dowodową i jest wiarygodny albo że nie ma mocy dowodowej lub nie jest wiarygodny. Skuteczność zarzutu apelacji naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wymaga spełnienia dwóch przesłanek:

1. Prawidłowe postawienie zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wymaga wskazania dowodu (dowodów), do którego zarzut ten się odnosi2.

Ogólne zatem stwierdzenie, że doszło do naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów, nie spełnia wymagania sformułowania zarzutu naruszenia ściśle określonego przepisu prawa, w tym wypadku przepisu prawa procesowego3. Naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. może sprowadzić się do zarzutu, że sąd przy ocenie wiarygodności i mocy dowodowej określonych dowodów przekroczył granice swobodnej oceny, dokonując oceny dowolnej, sprzecznej z wymaganiami prawa procesowego, doświadczeniem życiowym oraz regułami logicznego myślenia. Rzeczą strony, która zgłasza taki zarzut, jest wykazanie, że przy ocenie wiarygodności i mocy dowodowej konkretnego dowodu, na podstawie którego sąd dokonał ustalenia faktycznego, przekroczono granice swobodnej oceny dowodów, a nadto iż miało to istotny wpływ na wynik sprawy. Jeżeli wnoszący apelację formułuje zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. uzasadniając go tym, że zachodzi sprzeczność ustaleń z treścią materiału dowodowego, to taki zarzut nie można uznać za uzasadniony4.

2. Postawienie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego, opartej na własnej ocenie materiału dowodowego, wersji zdarzeń. Konieczne jest natomiast, przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi, wykazywanie, że wskazane w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy5.

Jeżeli sąd odwoławczy stwierdzi, że z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i nie może być uznana za nietrafną, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Ocena dowodów przeprowadzona przez sąd może być natomiast skutecznie podważona, jako nieodpowiadająca wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. tak zwanej zasadzie swobodnej oceny dowodów, tylko w przypadku, gdy sąd wyprowadza z zgromadzonego materiału dowodowego wnioski sprzeczne z zasadami logiki lub zasadami doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych. Uprawnienie sądu drugiej instancji do dokonania odmiennych ustaleń bez ponowienia dowodów z zeznań świadków, czy też z przesłuchania stron, jest dopuszczalne i uzasadnione, ale w szczególności wówczas, gdy dowody te mają jednoznaczną wymowę, a ocena sądu pierwszej instancji jest oczywiście błędna. Same, nawet poważne, wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez Sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c., nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez Sąd drugiej instancji odmiennego stanowiska6.

Skarżący poza wskazaniem dowodu z zeznań powódki nie przytoczył w apelacji innych dowodów, których dotyczy zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów, ani też nie wskazał, jakie kryteria oceny dowodów zostały naruszone. Apelacja pozwanego nie zawiera w ogóle wskazania, w czym miałaby się wyrażać wadliwa ocena zebranego materiału dowodowego i w ogóle nie odnosi się do oceny dowodów przedstawionej przez Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Zarzut apelacji, że Sąd Rejonowy odmówił wiarygodności zeznaniom „powoda”, należy uznać za oczywistą omyłkę co do oznaczenia strony zawartą w apelacji, gdyż z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku jednoznacznie wynika, że właśnie zeznaniom powódki Sąd Rejonowy dał wiarę w całości. Jeżeli natomiast apelującemu chodziło o „zeznania” pozwanego, to należy wskazać, że pozwany nie składał w rozpoznawanej sprawie zeznań, ponieważ bez uzasadnionej przyczyny nie stawił się na przesłuchanie.

Pozwany nie wskazuje również w apelacji, w jaki sposób miałby zostać naruszony przepis art. 233 § 2 k.p.c., chociaż treścią zarzutu objął naruszenie całego art. 233 k.p.c.

Nie ma żadnego znaczenia dla prawidłowości ustaleń faktycznych, a tym samym rozstrzygnięcia apelacji, zarzut pominięcia przez Sąd Rejonowy wniosku dowodowego pozwanego. Pozwany nie wskazuje przy tym w ogóle w apelacji o jaki wniosek dowodowy chodzi. Jeżeli pozwanemu miałoby chodzić o przeprowadzenie dowodu z zeznań pozwanego, to, jak już wyżej wyjaśniono, Sąd Rejonowy prawidłowo ograniczył dowód z przesłuchania stron do przesłuchania jedynie powódki. Jeżeli natomiast pozwanemu miałoby chodzić o wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka R. K. zawarty w piśmie procesowym z dnia 29 maja 2017 roku (k. 221), to rzeczywiście Sąd Rejonowy nie rozstrzygnął tego wniosku dowodowego, jednak powyższa okoliczność nie ma wpływu na prawidłowość ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji.

Po pierwsze, wskazana przez pozwanego teza dowodowa została określona w sposób bardzo ogólny, a ponadto dotyczyła okoliczności bezspornych w rozpoznawanej sprawie, to jest tego, że istniały „rozliczenia” między powódką, jej córką i pozwanym wynikające z faktu odrzucenia spadku po M. K. przez część spadkobierców ustawowych, nabycia tego spadku na podstawie ustawy przez J. K. oraz zawarcia umowy przez J. K. i K. K.. Z treści wniosku dowodowego nie wynika, aby przedmiotem dowodu z zeznań wskazanego świadka miała być okoliczność spełnienia świadczenia przez J. K. z tytułu zwrotu pożyczki.

Po drugie, wskazany wyżej wniosek dowodowy został zgłoszony w piśmie procesowym przesłanym do Sądu w dniu 30 maja 2017 roku (k. 221, 226), podczas gdy wyjaśnienia powódki, które zdaniem pozwanego miały stanowić uzasadnienie dla zgłoszenia wniosku dowodowego, złożone zostały w dniu 26 września 2016 roku (k. 75-76), a więc osiem miesięcy wcześniej.

Zgodnie z przepisem art. 207 § 6 k.p.c., w brzmieniu mającym zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

W rozpoznawanej sprawie pozwany nie uprawdopodobnił w ogóle, że nie zgłosił wcześniej wniosku dowodowego bez swojej winy. Przeprowadzenie przy tym dowodu z zeznań świadka celem stwierdzenia faktów, które były bezsporne między stronami, ponieważ zostały przyznane lub nie były kwestionowane, było całkowicie nieracjonalne.

Oczywiście bezzasadny jest zarzut naruszenia przepisu art. 495 § 2 zd. 1 k.p.c. Z powołanego przepisu, w brzmieniu mającym zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, wynika, że w toku postępowania po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych.

W rozpoznawanej sprawie nie miała w ogóle miejsca sytuacja, aby powódka występowała z nowym roszczeniem zamiast lub obok dotychczasowego. W szczególności nie miała miejsce sytuacja, w której powódka dokonałaby zmiany podstawy faktycznej powództwa.

Przepis art. 495 § 2 zd. 1 k.p.c. nie stoi natomiast na przeszkodzie powoływaniu nowych okoliczności faktycznych w ramach dotychczasowej podstawy faktycznej powództwa, jednak nie prowadzących do jej zmiany.

Z treści pozwu wynika jednoznacznie, że powódka domaga się od pozwanego zwrotu pożyczki wynikającej z umowy z dnia 21 grudnia 2012 roku, a dodatkowo wskazuje, że pożyczka była zabezpieczona wekslem własnym wypełnionym już całkowicie w chwili wystawienia. Powódka nie dochodziła zatem w rozpoznawanej sprawie należności z weksla w całkowitym oderwaniu od stosunku podstawowego, jaki istniał pomiędzy nią, jako osobą, która była posiadaczem weksla, a pozwanym, jako wystawcą weksla własnego. Wręcz przeciwnie, to stosunek podstawowy stanowił w pierwszej kolejności podstawę faktyczną powództwa.

Sąd Rejonowy dokonał szczegółowych ustaleń w sprawie na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału procesowego, w tym dowodowego.

Z ustaleń tych wynika, że po śmierci M. K., męża powódki i ojca ich wspólnego dziecka, powódka uzgodniła z pozwanym i jego rodziną, że to J. K. będzie dalej prowadził działalność gospodarczą, którą wcześniej prowadził M. K., a w związku z tym część spadkobierców ustawowych odrzuci spadek, tak, aby dziedziczył jedynie J. K..

J. K. zobowiązał się w związku z powyższym do zapłaty na rzecz A. K. kwoty 500000 zł, którą miał zamiar uiścić z kredytu bankowego. Ponieważ warunkiem uzyskania kredytu bankowego było wykazanie udziału własnego w wykonaniu zobowiązania względem A. K., J. K. i K. K. zawarli w dniu 21 grudnia 2012 roku umowę pożyczki kwoty 69000 zł. Umowa miała formę pisemną, a treść pożyczki została indywidualnie zredagowana przez strony (k. 12-13).

W tym samym dniu K. K. przekazała J. K. w formie bezgotówkowej pożyczoną kwotę, dokonując dwóch przelewów na rachunek bankowy J. K. (k. 14-15).

Po wpływie środków pieniężnych na rachunek J. K., pozwany w dniu 21 grudnia 2012 roku dokonał przelewu kwoty 69000 zł na rachunek bankowy K. K., jednak spełnione bezgotówkowo świadczenie nie było świadczeniem z tytułu zwrotu pożyczki, lecz częściowym spełnieniem świadczenia należnego małoletniej A. K. (k. 29). W konsekwencji w dniu 28 grudnia 2012 roku na rachunek K. K. wpłynęła pozostała kwota świadczenia należnego A. K., to jest 431000 zł (k. 54). W treści przelewu jednoznacznie wskazano osobę wierzyciela, czyli A. K. (k. 54).

Dokonując zapłaty kwoty 69000 zł na rzecz A. K., pozwany uzyskał potwierdzenie uiszczenia przez siebie części świadczenia na rzecz wierzyciela, a więc potwierdzenie „wkładu własnego” w wykonanie zobowiązania pieniężnego, które w pozostałej części miało być sfinansowane z kredytu bankowego.

Przytoczone w rozpoznawanej sprawie przez powódkę okoliczności faktyczne, przyznane częściowo przez pozwanego, a w pozostałej części wynikające z dowodów przedstawionych przez powódkę na ich potwierdzenie, układają się w spójną i logiczną całość.

Całkowicie nieprawdziwe są przy tym twierdzenia pozwanego, że wystawiał więcej niż jeden weksel stwierdzający zobowiązania względem powódki. Pozwany nie wskazał nawet jakich innych zobowiązań miałby dotyczyć inny weksel lub weksle.

Weksel złożony przez powódkę dotyczył zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki z dnia 21 grudnia 2012 roku. Okoliczność, że w treści weksla wpisano jako sumę wekslową kwotę wskazaną w tabeli zawartej w § 2 umowy, nie zaś sumę wekslową wskazaną w § 3a ust. 1 umowy, było albo wynikiem pomyłki przy wypełnieniu weksla, który wypełniono na kwotę wyższą od umówionej, albo pomyłki przy redagowaniu postanowienia zawartego w § 3a ust. 1 umowy, gdzie wpisano kwotę niższą niż suma pożyczki i kwoty umówionych odsetek kapitałowych.

Powyższa okoliczność nie ma jednak żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy i to niezależnie od tego, czy podstawą faktyczną powództwa byłaby wyłącznie umowa pożyczki, czy też także weksel własny.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, należało oddalić apelację, jako bezzasadną.

*

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od J. K. na rzecz K. K. kwotę 2715,60 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja pozwanego została oddalona w całości, pozwany jest stroną przegrywającą sprawę w całości w postępowaniu odwoławczym. Pozwany powinien zatem zwrócić powódce koszty powódki w postępowaniu odwoławczym. Koszty te obejmują:

a) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 2700 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.),

b) opłaty pocztowe za przesłanie przesyłek poleconych zawierających odpowiedź na apelację – 7,80 zł (k. 348v) i odpis odpowiedzi na apelację – 7,80 zł (k. 345a).

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Anna Podolska-Kojtych Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz

1 Przytoczono dosłowne brzmienie zarzutów i wniosków apelacji.

2 Wyrok SN z dnia 28 kwietnia 2004 roku, V CK 398/03, Lex nr 174215; wyrok SN z dnia 23 stycznia 2001 roku, IV CKN 237/00, Lex nr 52528; wyrok SN z dnia 5 lipca 2000 roku, I CKN 291/00, Lex nr 303349; wyrok SN z dnia 25 listopada 2003 roku, II CK 293/02, Lex nr 151622.

3 Wyrok SN z dnia 24 czerwca 2008 roku, I PK 295/07, Lex nr 496401.

4 Wyrok SN z dnia 15 września 2005 roku, II CK 59/05, Lex nr 385605; wyrok SN z dnia 18 stycznia 2002 r., I CKN 132/01, Lex nr 53144.

5 Wyrok SN z dnia 16 grudnia 2005 roku, III CK 314/05, Lex nr 172176; wyrok SN z dnia 18 czerwca 2004 roku, II CK 369/03, Lex nr 174131; wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2004 roku, IV CK 274/03, Lex nr 164852; wyrok SN z dnia 25 listopada 2003 roku, II CK 293/02, Lex nr 151622; wyrok SN z dnia 23 stycznia 2003 roku, II CKN 1335/00, Lex nr 439181; wyrok SN z dnia 27 września 2002 roku, IV CKN 1316/00, Lex nr 80273; postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2001 roku, IV CKN 970/00, Lex nr 52753; wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2001 roku, II CKN 588/99, Lex nr 52347; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008 roku, I ACa 180/08, Lex nr 468598, OSA 2009/6/55; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 21 maja 2008 roku, I ACa 953/07, Lex nr 466440; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 lipca 2008 roku, VI ACa 306/08, Lex nr 504047; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 maja 2008 roku, I ACa 328/08 Lex nr 466423; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2008 roku, I ACa 205/08, Lex nr 465086; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 stycznia 2008 roku, I ACa 1040/07, Lex nr 466431; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 lutego 2007 roku, I ACa 1053/06, Lex nr 298433; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 kwietnia 2006 roku, I ACa 1303/05, Lex nr 214251; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 stycznia 2006 roku, I ACa 1609/05, Lex nr 189371.

6 Wyrok SN z dnia 21 października 2005 roku, III CK 73/05, Lex nr 187032.