Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 191/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 grudnia 2019 r. , znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ,odmówił L. Z. (1) przyznania rekompensaty. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca do dnia 31 grudnia 2008 r. nie udokumentował 15 - letniego okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy wskazał ,że do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, nie uwzględnił wnioskodawcy okresów pracy w Gospodarstwie (...) przy Urzędzie Gminy B. od 1 marca 1995 r. do 31 grudnia 2008 r. oraz w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. od 1 czerwca 1985 r. do 30 czerwca 1991 r. ponieważ świadectwa pracy z 31 grudnia 2010 r. oraz z 14 listopada 2019 r. zawierają braki formalne.

/decyzja k.17 - 17 odwrót plik III akt ZUS/

L. Z. (1) uznał, powyższą decyzję organu rentowego, za krzywdzącą i, w dniu 8 stycznia 2020 r., złożył odwołanie, wnosząc o przyznanie prawa do rekompensaty. W ocenie skarżącego, legitymuje się on wymaganym stażem pracy, wykonywanej w warunkach szczególnych , która sprowadzała się do pracy kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych i szynowych.

/odwołanie k.3/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.7 - 8/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca L. Z. (1) urodził się (...)

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 25 lipca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał L. Z. (1) , w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego, emeryturę.

/decyzja k.11 - 13 plik III akt ZUS/

W dniu 14 listopada 2019 r. L. Z. (1) złożył wniosek o przyznanie rekompensaty, z uwzględnieniem pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. w okresie od 1 czerwca 1985 r. do 30 czerwca 1991 r., na stanowisku diagnosty samochodowego w pełnym wymiarze czasu pracy oraz pracy w Gospodarstwie (...) przy Urzędzie Gminy B. w okresie od 1 marca 1995 r. do 31 grudnia 2010 r. na stanowisku mechanika - diagnosty w pełnym wymiarze czasu pracy. Po rozpatrzeniu wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał zaskarżoną decyzję.

/wniosek k.14 plik III akt ZUS , decyzja k.17 - 17 odwrót plik III akt ZUS/

W okresie od 1 czerwca 1985 r. do 30 czerwca 1991 r. L. Z. (1) zatrudniony był w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. w pełnym wymiarze czasu pracy. Podczas zatrudnienia ww. zakładzie pracy wnioskodawca zajmował stanowiska: diagnosty , kalkulatora , mistrza kalkulatora , kalkulatora - diagnosty , specjalisty ds. diagnostyki. Do powierzonych wnioskodawcy na stanowisku -diagnosty -, zadań należało m.in. terminowe wykonywanie czynności dotyczących przeglądu technicznego pojazdów , a, także, wykonywanie innych prac zleconych przez kierownika warsztatu. Do powierzonych wnioskodawcy na stanowisku - mistrza kalkulatora - zadań należało m.in. wykonywanie przeglądów technicznych pojazdów , sporządzanie comiesięcznych rozliczeń wykonanych zadań , prowadzenie kasy za usługi ze stacji diagnostycznej , wulkanizacji. Wnioskodawca zajmował się, także, fakturowaniem usług. Czynności mistrza kalkulatora wykonywał od 1 .02.1988r. Wnioskodawca złożył wniosek o zatrudnienie go na stanowisku – mistrza kalkulatora z jednoczesnym pełnieniem obowiązków na stacji diagnostycznej ( w aktach osobowych – wniosek L. Z. nie jest opatrzony datą, podobnie jak akceptacja tego wniosku przez Zastępcę Prezesa ds. (...)) , ale od dnia 1.01.1989r. wnioskodawcy powierzono wykonywanie czynności kalkulatora- diagnosty, na podstawie angażu z dnia 21.02.1989r. ( strona 23 akt osobowych k. 23)

Podczas zatrudnienia w Urzędzie Gminy B. , a następnie w Gospodarstwie (...) Urzędu Gminy B., L. Z. (1) zajmował następujące stanowiska pracy:

- od 1 lutego 1993 r. do 30 czerwca 1993 r. - mechanik - kierowca w pełnym wymiarze czasu pracy ( w okresie tym pracodawca zawierał z wnioskodawcą umowy zlecenia na wykonywanie przez wnioskodawcę czynności diagnostycznych).

- od 1 lipca 1993 r. do 31 grudnia 1995 r. - kierowca autobusu w pełnym wymiarze czasu pracy.

- od 1 stycznia 1996 r. do 15 września 1996 r. - kierowca autobusu w wymiarze 1/2 czasu pracy oraz mechanik - diagnosta w wymiarze 1/2 czasu pracy.

- od 16 września 1996 r. do 31 grudnia 2010 r. - mechanik - diagnosta w pełnym wymiarze czasu pracy.

Obowiązki pracownicze, wykonywane przez L. Z. (1), na powierzonym mu stanowisku diagnosty, sprowadzały się do sprawdzania stanu technicznego pojazdów oraz ustawiania świateł. Powierzone obowiązki wnioskodawca wykonywał, także, w kanale, przez około 80%, czasu pracy.

/zeznania wnioskodawcy min.00:15:50 - 00:16:57 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:01:56 - 00:15:31 rozprawy z dnia 10 sierpnia 2020 r. , płyta CD k.33 , dokumentacja osobowa wnioskodawcy, w tym , strona 37 akt osobowych - zakres czynności – diagnosty, w tym, strona 32 akt osobowych – zakres czynności mistrza kalkulatora k. 23 akt sprawy/

Sąd Okręgowy ustalił, powyższy stan faktyczny, na podstawie dokumentów, znajdujących się w aktach organu rentowego oraz zgromadzonych w aktach sprawy , a także w oparciu o zeznania wnioskodawcy. Wprawdzie, zgromadzony materiał dowodowy, nie pozostawia wątpliwości, że, w ramach powierzonych zadań pracowniczych, wnioskodawca zajmował się czynnościami diagnostycznymi oraz , że te czynności – diagnostyczne – wykonywał, także, w kanałach remontowych , to jednak brak jest podstaw do stwierdzenia , że obowiązki związane z pracą w kanale, wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Co istotne , sam wnioskodawca stwierdził , że pracował w kanałach przez około 80 % czasu pracy , a nadto, zgromadzona dokumentacja osobowa wnioskodawcy, jednoznacznie wskazuje , że, wykonywane przez niego zadania - diagnosty, polegały, także, na wykonywaniu określonych czynności - poza kanałem remontowym. I wykonywanie tych – poza kanałem - czynności , zajmowało istotą część czasu pracy. Takie okoliczności – Sąd, także, zna notoryjnie.

Natomiast bezspornym ( albowiem wynika wprost z dokumentacji materialnej , w postaci załączonych akt osobowych wnioskodawcy z Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. , że obowiązki diagnosty, wnioskodawca , w wykonywał równolegle z realizacją czynności – mistrza kalkulatora od 1 stycznia 1989r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art.21 ust.1 ustawy z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 1924) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust.2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art.23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31 marca 2016 roku, III AUa 1899/15 – Lex 2044406).

Przepisy art.2 punkt 5 i art.21 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U nr 237 poz. 1656 z późn. Zm) formułują dwie, zasadnicze, przesłanki nabycia prawa do rekompensaty:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

W literaturze podkreśla się, że wykładnia przepisu art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych nie może prowadzić do absurdalnego wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art.173 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 roku, to warunek sformułowany w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Przyjąć tym samym również należy, że rekompensata nie przysługuje tym ubezpieczonym, którzy zostali objęci ubezpieczeniem społecznym lub rozpoczęli służbę po 31 grudnia 1998 roku.

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.32 ust.1 i 3 ustawy z dnia o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.3 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (tak M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych).

A zatem, należy wskazać, że prawo do rekompensaty, zgodnie z w/w ustawą, mają osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że wnioskodawca nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym ,w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie do treści art.32 ust.4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2020 r., poz.53) wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Ww. rozporządzenie w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w §2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast w rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia. W myśl §21-23 tego rozporządzenia powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w §25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii, zasadnym, stało się, zatem, ustalenie, czy praca, wykonywana przez ubezpieczonego, w spornym okresie, była wykonywana w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach, wszelkimi środkami dowodowymi, tj. na podstawie zeznań świadków, zeznań samego ubezpieczonego oraz dowodów z dokumentów, przedłożonych, w toku postępowania dowodowego. Z tych też przyczyn, sąd dopuścił dowód z zeznań wnioskodawcy oraz załączonych akt osobowych.

Okresami pracy, uzasadniającymi prawo do świadczeń, na zasadach, określonych w rozporządzeniu, są okresy w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale, w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§2 ust.1 ww. rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze).

Analiza treści wykazu A stanowiącego załącznik do ww. rozporządzenia wskazuje, że do prac w warunkach szczególnych należą wymienione w dziale XIV pozycja 16 – prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego (dokumentacji osobowej ubezpieczonego, zeznań ubezpieczonego ) , wynika, że ubezpieczony, w spornym okresie, wprawdzie, zajmował się diagnostyką pojazdów i czynności te wykonywał w kanale remontowym , to jednak, oprócz tych prac, wykonywał szereg innych czynności, takich jak regulacja świateł , sporządzanie comiesięcznych rozliczeń, wykonanych zadań , czy też prowadzenia kasy za usługi ze stacji diagnostycznej , które z całą pewnością wykluczały możliwość świadczenia przez wnioskodawcę pracy, wyłącznie, w kanale remontowym.

Przypomnienia, w tym miejscu, wymaga, iż w świetle §2 ust.1 ww. rozporządzenia, okresami pracy, uzasadniającymi prawo do świadczeń, na zasadach, określonych w rozporządzeniu, są okresy, w których, praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, stale jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach, obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych, które nie są związane z tym stanowiskiem pracy, ale stale, to jest ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 roku, sygn. II UKN 39/00, Lex nr 46075). Nie jest , natomiast, dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co, tak zatrudniony, nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej, w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Reasumując , jedynie praca wykonywana w kanale remontowych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy , uprawniałaby wnioskodawcę do uzyskania prawa do rekompensaty. Biorąc zatem pod uwagę powołane przepisy stwierdzić należy, że wnioskodawca ze względu na nieprzepracowanie wymaganego ustawowo 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie nabył prawa do rekompensaty.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

S.B.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy - r.pr K. G. [ k. 30]