Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 września 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił wnioskodawcy A. N. prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury. W uzasadnieniu wskazano ,że organ rentowy nie ustalił kwoty rekompensaty do kapitału początkowego gdyż wnioskodawca nie udowodnił okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat. / decyzja w aktach ZUS/.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył w ustawowym terminie wnioskodawca, podnosząc ,że w okresach wskazanych w decyzji pracował w warunkach szczególnych, w tym na stanowisku kierownika Ciepłowni / odwołanie z uzasadnieniem k- 3-16/.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie . W uzasadnieniu wskazano ,że wnioskodawca nie udokumentował jakiegokolwiek okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia w Odlewni (...) S.A. w K. w okresach i na stanowiskach wskazanych w decyzji. / odpowiedź na odwołanie k- 17/.

Podczas rozprawy w dniu 23 lipca 2020 roku pełnomocnik organu rentowego podniósł ,iż w przypadku wykazania przez wnioskodawcę ,że w spornych okresach czasu pracował w warunkach szczególnych prawo do rekompensaty nie będzie mu przysługiwało ponieważ wnioskodawca mógłby przejść na wcześniejszą emeryturę ale z możliwości takiej nie skorzystał . Wobec czego rekompensata nie będzie mu przysługiwała . Stanowisko to pełnomocnik organu podtrzymał w głosie do protokołu rozprawy / oświadczenie pełnomocnika podczas rozprawy w dniu 23.07.2020 r 00;47;34 CD k- 47, głos do protokołu k-49 /.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawca A. N. urodził się w dniu (...) / niesporne/.

Decyzją z dnia 17 sierpnia 2018 roku wnioskodawcy została przyznana emerytura od dnia 1 lipca 2018 roku / decyzja w aktach ZUS/. W dniu 19 lipca 2019 roku wnioskodawca złożył wniosek o ponowne obliczenie wysokości emerytury z uwzględnieniem prawa do rekompensaty , składając kopię świadectwa pracy i świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z Odlewni (...) S.A. w upadłości w K. / wniosek z załącznikami w aktach ZUS/. Decyzją z dnia 5 sierpnia 2019 roku organ rentowy przeliczył wnioskodawcy emeryturę od dnia 1 lipca 2019 roku , tj od pierwszego dnia miesiąca w którym złożono wniosek. Przy ponownym wyliczaniu emerytury wnioskodawcy nie doliczono rekompensaty wskazując ,że kopia świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie jest poświadczona za zgodność z oryginałem. Po dostarczeniu dokumentów oryginale nastąpi ponowne zbadanie prawa do rekompensaty wnioskodawcy /decyzja w aktach ZUS wraz z uzasadnieniem/. W dniu 9 sierpnia 2019 roku wnioskodawca złożył ponowny wniosek o przeliczenie emerytury z przyznaniem mu prawa do rekompensaty oraz złożył oryginał świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych / wniosek i dokument w aktach ZUS/. Decyzją z dnia 9 września 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił wnioskodawcy A. N. prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury. W uzasadnieniu wskazano ,że organ rentowy nie ustalił kwoty rekompensaty do kapitału początkowego gdyż wnioskodawca nie udowodnił okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat. / decyzja w aktach ZUS/.

Wnioskodawca A. N. był zatrudniony w Odlewni (...) S.A. w K. ( wcześniej w Zakładach (...) w K. ) od dnia 10 marca 1975 roku do dnia 31 marca 1998 roku . W okresach :

- od dnia 10 marca 1975 roku do dnia 31.07.1980 r wnioskodawca pracował na stanowisku hydraulika , montera sieci wodno - kanalizacyjnej ;

- od dnia 1 sierpnia 1980 roku do 13 lutego 1981 roku na stanowisku ślusarza UR;

- od dnia 1 kwietnia 1982 roku do dnia 31 stycznia 1983 roku na stanowisku konserwatora wodno kanalizacyjnego ;

- od dnia 1 lutego 1983 roku do dnia 31 maja 1984 roku na stanowisku maszynisty urządzeń stacji pomp i filtrów;

- od dnia 1 czerwca 1984 roku do 7 czerwca 1995 roku na stanowisku kierownika Ciepłowni ;

- od 8 czerwca 1995 roku do dnia 31.03.1998 roku na stanowisku członka Zarządu Odlewni i kierownika Ciepłowni.

Wnioskodawca zawsze był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy /świadectwo pracy w aktach ZUS, dokumentacja pracownicza koperta k-32/. W dacie rozwiązania umowy o pracę , pracodawca wydał wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych w okresie od dnia 10 marca 1975 roku do dnia 7 czerwca 1975 roku na stanowiskach hydraulika , montera sieci wodno - kanalizacyjnej wodociągów (wykaz A dział XIV pkt 25), konserwatora wodno -kanalizacyjnego( wykaz A dział XIV pkt 1,2), maszynisty pomp i filtrów (wykaz A dział XIV pkt 9) , kierownika Ciepłowni (wykaz A dział XIV pkt 24). W świadectwie pracodawca wskazał jako podstawę prawną do zakwalifikowania stanowisk , na których był zatrudniony wnioskodawca wykaz stanowiący załącznik do zarządzenia Ministra w szczególnych warunkach w zakładach resortu Hutnictwa i (...) Maszynowego (Dz. Urz. (...) nr 3-5 poz.9 / świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych w aktach ZUS/.

Na powyższych stanowiskach wnioskodawca zawsze wykonywał pracę w pełnym wymiarze czasu pracy . Pracę świadczył bezpośrednio na halach produkcyjnych, w tym też jako kierownik Ciepłowni . Wnioskodawcy przez cały ten okres był wypłacany dodatek za pracę w warunkach szkodliwych oraz przysługiwały mu posiłki regeneracyjne. Na halach produkcyjnych panowała wysoka temperatura i hałas oraz zapylenie. Pracowały odpylacze z uwagi na skażenie powietrza wyziewami chemicznymi powstającymi w procesie produkcji. Jako kierownik ciepłowni wnioskodawca miał wydzielone pomieszczenie bezpośrednio na kotłowni, w którym mógł wypełniać dokumenty. Na zmianę roboczą zajmowało mu to do 1 godziny czasu. Było to pomieszczenie prowizorycznie przystosowane do tych potrzeb. Znajdowało się w nim biurko , krzesło i szafa na dokumenty. Tam wnioskodawca uzupełniał listy obecności . Poza tymi czynnościami wnioskodawca jako kierownik wykonywał pracę na halach produkcyjnych: rozdzielał pracę podległym pracownikom , uczestniczył osobiście w naprawach i remontach . Remonty odbywały się bez zatrzymywania ruchu . Odlewnia pracowała w ruchu ciągłym, na trzy zmiany./ zeznania świadków W. 00;09;33, (...);25;05, wnioskodawcy 00;37;51 CD k-47/.

Wnioskodawca w dacie ukończenia 60 roku życia legitymował się ponad 25 letnim okresem ubezpieczeniowym ( składkowym i nieskładkowym). Pierwszy wniosek o przyznanie mu emerytury złożył w dniu 30.07.2018 /niesporne , dokumentacja w aktach ZUS/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie opierając się na dokumentach załączonych do akt ZUS oraz zeznaniach wnioskodawcy i świadków W. i K.. W ocenie Sadu zeznania świadków i wnioskodawcy są spójne , konsekwentne i wzajemnie się potwierdzają. Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności , które pozwoliłyby je zdyskredytować. Świadkowi i wnioskodawca w spornych okresach czasu pracowali w Odlewni (...), mieli wspólny kontakt z racji wykonywania obowiązków na działach produkcyjnych, bezpośrednio przy utrzymaniu ruchu. Znajdują one ponadto potwierdzenie w dokumentach pracowniczych wnioskodawcy.

Sad zważył , co następuje :

Odwołanie wnioskodawcy nie jest zasadne i podlega oddaleniu .

Zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych ( tj. Dz. U. z 2017 r. , poz. 664 ze zm. ) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w Odlewni (...) S.A. w K. była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach. Organ rentowy bowiem konsekwentnie , do dnia zamknięcia rozprawy powoływał się na okoliczność ,że wnioskodawca nie wykazał 15 letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych bowiem świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych wydane przez pracodawcę w dniu rozwiązania umowy o pracę zawiera błędy formalne i jest nieprawidłowe.

Podnieść należy ,że wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

W ocenie Sądu wnioskodawca w toku procesu wykazał ,że w okresach wskazanych w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych wydanym przez pracodawcę faktycznie świadczył pracę w pełnym wymiarze czasu pracy , bezpośrednio na produkcji i przy utrzymaniu ruchu . Była to niewątpliwie praca w warunkach szczególnych , z tytułu wykonywania której otrzymywał dodatek do wynagrodzenia oraz posiłki regeneracyjne. To samo dotyczy okresu zatrudnienia na stanowisku kierownika Ciepłowni. Bez znaczenia pozostaje tu konieczność wykonywania pracy w przystosowanym pomieszczeniu biurowym, która nie zajmowała wnioskodawcy więcej niż godzinę dziennie a głównie sprowadzała się do wypełniania list obecności . Jak wskazał wnioskodawca z reguły zajmowało mu to 15 minut na zmianę.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Niewątpliwie wnioskodawca pracował bezpośrednio na halach produkcyjnych , w warunkach szkodliwych – hałasie , zapyleniu , wysokiej temperaturze , wyziewach chemicznych i przy zwiększonej wilgotności .

W ocenie Sądu okresy pracy i praca wykonywana przez wnioskodawcę na stanowiskach wskazanych w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych wydanym przez zakład pracy faktycznie była zatrudnieniem w tym charakterze i jest wskazana zarówno w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.). jak i w zarządzeni resortowym zarządzeniu nr 7 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 19 maja 1983 roku , w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego(Dz. Urz MG z 1983 roku nr 3-5 poz.9). Stanowiska, na których pracował wnioskodawca są wskazane w rozporządzeniu Rady Ministrów z 1983 roku pod pozycjami z wykazu A w dziale XIV punkty 1,2 9, 24 i 25 tak jak wskazał to pracodawca , jak też w zarządzeniu resortowym w dziale XIV poz. 24 pkt 1 i 25 pkt 1 załącznika nr1 do zarządzenia.

Reasumując należy wskazać ,że wnioskodawca legitymuje się w ocenie Sądu 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych .

Jednakże organ rentowy zasadnie podnosi ,że ustalenie w procesie sądowym 15 letniego stażu pracy w warunkach szczególnych nie uprawnia wnioskodawcy do przyznania mu rekompensaty. Jak bowiem zasadnie podnosi organ rentowy w dacie osiągnięcia przez wnioskodawcę 60 roku życia spełniał on przesłanki do nabycia emerytury wcześniejszej na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2020 poz. 53 ) . Na dzień wejścia w życie ustawy wnioskodawca posiadał zarówno ogólny staż ubezpieczeniowy w wymiarze 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych jak i 15 letni staż pracy w warunkach szczególnych. Wymagany wiek 60 lat wnioskodawca osiągnął w maju 2013 roku. Jest okolicznością niesporną w sprawie ,że wnioskodawca nigdy nie występował po 2013 roku o emeryturę wcześniejszą z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych ale nie ma to znaczenia dla rozpoznania sprawy ponieważ istotnym jest nabycie do niej uprawnień , z których ubezpieczony może nie chcieć korzystać. Jeżeli wszystkie przesłanki nabycia prawa do emerytury lub renty zostały spełnione, to prawo do świadczenia powstaje, nawet gdy nie został złożony wniosek o jego przyznanie. Skoro nabycie prawa do świadczenia następuje z mocy ustawy, z chwilą spełnienia przez ubezpieczonego wszystkich warunków wymaganych do jego powstania, decyzja ustalająca to prawo ma charakter deklaratoryjny (vide wyrok SA w Lublinie z dnia 5 marca 2020 roku LEX nr 2932402) Rekompensata nie przysługuje każdemu ubezpieczonemu, który nabył prawo do emerytury w wieku obniżonym niezależnie od realizacji takiego uprawnienia ( vide wyrok SA w Rzeszowie z dnia 25 stycznia 2017 roku w sprawie IIIAUa 642/16 LEX nr 2583242).Wobec powyższego należy stwierdzić ,że wnioskodawca z uwagi na nabycie w 2013 roku prawa do emerytury wcześniejszej w trybie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 roku nie może mieć przyznanej rekompensaty do kapitału początkowego pomimo niespornej okoliczności ,że o emeryturę taką nie występował do organu rentowego. Rekompensata, o której mowa w art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, nie przysługuje osobie, która ex lege nabyła prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, chociażby nie złożyła wniosku o to świadczenie i nie uzyskała prawa do niego potwierdzonego decyzją organu rentowego (vide wyrok SA w Lublinie z dnia 12 lutego 2020 roku w sprawie III AUa 499/19 LEX nr 2809445). Rekompensata, o której mowa w art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (jednolity tekst Dz.U. z 2018 r., poz. 1924), nie przysługuje osobie, która nabyła ex lege prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.), ale nie zrealizowała tego prawa wskutek niezłożenia wniosku o świadczenie. Pogląd taki wyraził SN w wyroku z dnia 16 maja 2018 roku jaki zapadł w sprawie III UK 88/17 OSNP 2019/2/23 ). Jak wskazał SA w K. w wyroku z dnia 7 grudnia 2017 roku jaki zapadł w sprawie III AUa 1073/17 ubezpieczony, który nabył prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach nie może - po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego - skutecznie domagać się przyznania odszkodowania (rekompensaty), o którym mowa w art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Wobec powyższego Sąd oddalił odwołanie wnioskodawcy