Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Witold Rękosiewicz

Protokolant: stażysta Magdalena Żabińska

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółki z o.o. w likwidacji z siedzibą w C. (dawniej: (...) sp. z o.o.)

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 30 grudnia 2016 r. nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od (...) spółki z o.o. w likwidacji z siedzibą w C. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmA 37/17

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: Prezes UOKiK, pozwany) decyzją z dnia 30 grudnia 2016 r. nr (...), na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, ze zm., dalej: uokik) oraz art. 33 ust. 5 i 6 tej ustawy w zw. z art. 3 ustawy z dnia 10 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 945) oraz art. 7 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1634), po przeprowadzeniu z urzędu postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów:

I. uznał za praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów działania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) z siedzibą w C. (Spółka, powód) polegające na:

1.  rozpowszechnianiu, przy nawiązywaniu z konsumentami kontaktu mającego na celu zawarcie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, nieprawdziwych informacji o posiadaniu stosownego uprawnienia od organów publicznych lub instytucji zajmujących się nadzorem finansowym lub ochroną interesów konsumentów do dokonywania weryfikacji warunków dotychczas zawartych umów na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, o jakiej mowa w art. 7 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 3), a tym samym stanowi naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 31 grudnia 2015 r.,

2.  przekazywaniu, przy nawiązywaniu kontaktu mającego na celu zawarcie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym konsumentom, którzy zawarli dotychczas umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, wprowadzających w błąd informacji o współdziałaniu z towarzystwami ubezpieczeniowymi i dokonywaniu weryfikacji warunków takich umów, prowadzeniu programu obniżania kosztów takich umów lub dostosowywaniu warunków takich umów do przepisów prawa, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, o jakiej mowa w art. 4 ust. 2 w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, a tym samym stanowi naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 31 grudnia 2015 r.,

3.  wprowadzaniu konsumentów w błąd, przy przedstawianiu możliwości przystąpienia do umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, poprzez przekazywanie nieprawdziwych lub niepełnych informacji dotyczących cech takiego produktu, to jest sposobu inwestowania w ramach takiego produktu, wysokości i częstotliwości opłacania składki, czasu trwania umowy oraz warunków rozwiązania umowy, w tym możliwości utraty zainwestowanych środków w przypadku rezygnacji z umowy, spodziewanych zysków i ryzyka inwestycyjnego oraz kosztów związanych z umową, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, o jakiej mowa w art. 4 ust. 2 w zw. z art. 5 ust. 1 i 3 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, a tym samym stanowi naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 30 czerwca 2013 r.,

4.  wprowadzaniu konsumentów w błąd polegającym na pomijaniu istotnych informacji potrzebnych do podjęcia decyzji dotyczącej umowy poprzez nieprzekazywanie we właściwym czasie dokumentacji dotyczącej zawartych z konsumentami umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, o jakiej mowa w art. 4 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 i 3 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, a tym samym stanowi naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 30 czerwca 2013 r.

II. na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do art. 33 ust. 5 i 6 tej ustawy w zw. z art. 3 ustawy z dnia 10 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz art. 7 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw nałożył na (...) spółkę z o.o. w likwidacji z siedzibą w C. kary pieniężne, w wysokości:

1. 113 025 zł z tytułu stosowania praktyki opisanej w punkcie I.1 sentencji decyzji;

2. 113 025 zł z tytułu stosowania praktyki opisanej w punkcie I.2 sentencji decyzji;

3. 122 443 zł z tytułu stosowania praktyki opisanej w punkcie I.3 sentencji decyzji;

4. 131 862 zł z tytułu stosowania praktyki opisanej w punkcie I.4 sentencji decyzji.

III. obciążył (...) spółkę z o.o. w likwidacji z siedzibą w C. kosztami opisanego na wstępie postępowania w sprawie podejrzenia stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w kwocie 364,30 zł.

(...) spółka z o.o. w likwidacji z siedzibą w C. złożyła od powyższej decyzji Prezesa UOKiK odwołanie. Zaskarżonej decyzji powód zarzucił:

1. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na noszącej znamiona dowolności ocenie zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie w postaci umów cywilnoprawnych łączących Spółkę ze współpracownikami i w konsekwencji przyjęciu, iż Spółce można przypisać odpowiedzialność za działania podmiotów zewnętrznych, z którymi Spółka współpracowała na postawie umów cywilnoprawnych, w sytuacji w której prawidłowa ocena zgromadzonego materiału dowodowego winna prowadzić do wniosku, iż w przedmiotowym stanie faktycznym podmiotami, które stosowały praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów były podmioty zewnętrzne, niezależne od Spółki, prowadzące odrębne działalności gospodarcze, które nie podlegały kierownictwu Spółki i nad którymi Spółka nie sprawowała nadzoru, a które to podmioty świadczyły jedynie usługi na rzecz Spółki, co w konsekwencji powinno prowadzić do przekonania, iż Spółka nie ponosi odpowiedzialności za stosowanie przez podmioty od niej niezależne praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów;

2. naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez błędną jego wykładnię prowadzącą do przyjęcia, że wprowadzanie konsumentów w błąd poprzez działanie polegające na przekazywaniu nieprawdziwych lub niepełnych informacji dotyczących cech produktu i zaniechanie, polegające na pomijaniu istotnych informacji potrzebnych do podjęcia decyzji dotyczącej umowy poprzez nieprzekazywanie we właściwym czasie dokumentacji dotyczącej zawartych z konsumentami umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym stanowią odrębne czyny, w sytuacji gdy prawidłowa wykładnia wskazanego przepisu, tj. art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów prowadzi do wniosku, iż pod pojęciem nieuczciwej praktyki rynkowej należy rozumieć zespół czynności na które składa się zarówno działanie, jak i zaniechanie, mające na celu w istotny sposób zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed, w trakcie lub po zawarciu umowy, dotyczącej produktu, jeżeli ten zespół czynności odnosi się do jednej i tej samej informacji i tego samego celu w postaci wywołania błędnego wyobrażenia o rzeczywistości po stronie klienta;

3. naruszenie art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez błędne jego zastosowanie, a to ustalenie wysokości kwoty bazowej kary pieniężnej na poziomie(...) % przychodu uzyskanego przez Spółkę w 2015 r., co do czynu opisanego w pkt 1.1. oraz I.2. skarżonej decyzji, na poziomie(...) % przychodu uzyskanego przez Spółkę w 2015 r. co do czynu opisanego w pkt I.3. skarżonej decyzji i na poziomie (...) % przychodu uzyskanego przez Spółkę w 2015 r. co do czynu opisanego w pkt I.4. skarżonej decyzji w sytuacji, w której prawidłowe ustalenie kwoty bazowej winno opiewać, biorąc pod uwagę okres naruszeń, co najwyżej na poziomie maksymalnego wymiaru kwoty bazowej ustalonej zgodnie z Wyjaśnieniami Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie ustalania wysokości kar pieniężnych za stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (dalej: Wyjaśnienia), tj. co do czynów opisanych w pkt 1.1. i I.2. skarżonej decyzji na poziomie (...) % przychodu, a w odniesieniu do czynów opisanych w pkt I.3. i I.4. skarżonej decyzji na poziomie (...) przychodu osiągniętego przez Spółkę w 2015 r.;

4. art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nieuwzględnienie wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na ustalenie wysokości kar pieniężnych, a to w szczególności wszystkich okoliczności łagodzących oraz dokonanie błędnej oceny okoliczności obciążających, tj.:

a) nieuwzględnienie okoliczności podejmowania przez Spółkę środków zaradczych mających na celu wyeliminowanie jakichkolwiek nieetycznych zachowań współpracowników, naruszeń ze strony współpracowników Spółki, którym odmówiono przymiotu skuteczności, podczas gdy istotnym jest, iż w przypadku, gdy Spółka otrzymała wiarygodne informacje o wpływających skargach podejmowała działania naprawcze i prewencyjne, zmierzające do ich wyeliminowania nie mogąc przewidzieć ich skuteczności w sytuacji, w której nie ma bezpośredniego wpływu na osoby, wykonujące czynności agencyjne w jej imieniu, albowiem osoby te nie znajdowały się pod nadzorem Spółki. A zatem ocenie winien podlegać fakt podejmowania przez Spółkę działań naprawczych, a nie ich skuteczność, na którą Spółka nie miała wpływu;

b) nieuwzględnienie okoliczności, iż środki, mające na celu wyeliminowanie nadużyć i naruszeń współpracowników były przez Spółkę podejmowane jeszcze przed wszczęciem postępowania przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a zatem stanowiły własną inicjatywę Spółki, podjętą w celu zaprzestania naruszeń i usunięcia ich skutków i w konsekwencji nieuwzględnienie powyższej okoliczności jako okoliczności łagodzącej, mającej wpływ na wymiar kary, podczas gdy jej uwzględnienie powinno skutkować obniżeniem kwoty bazowej wymiaru kary;

c) nieuwzględnienie stosunku liczby skarg do poszczególnych lat, objętych niniejszym postępowaniem, czego analiza doprowadziłaby do wniosku, iż liczba zgłaszanych skarg w kolejnych latach przedstawia tendencję spadkową, co z kolei wskazuje na to, iż działania podejmowane przez Spółkę, mające na celu wyeliminowanie nadużyć i naruszeń odnosiły skutek, a Spółka reagowała w sposób właściwy na zgłoszenia naruszeń;

d) nieuwzględnienie stosunku liczby skarg do ilości zawieranych przez Spółkę umów z konsumentami, co pozwoliłoby ustalić skalę działalności Spółki, polegającej na naruszeniu oraz dojść do wniosku, iż skala naruszeń w świetle liczby zawieranych przez Spółkę umów jest niewielka;

e) nieuwzględnienie okoliczności łagodzącej, w postaci aktywnego współdziałania z Prezesem UOKiK w trakcie postępowania, w szczególności przyczynienia się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania, która to okoliczność pozwala zmniejszyć kwotę bazową wymiaru kary do 20 % i która to okoliczność bezsprzecznie zaistniała w niniejszym postępowaniu, albowiem Spółka złożyła w niniejszej sprawie z własnej inicjatywy dokumenty, stanowiące wewnętrzne regulacje Spółki, w tym sprawozdanie z przeprowadzonego audytu w zakresie uczciwości i rzetelności wykonywania zleconych zadań przez podmioty zewnętrzne, jak również złożyła szerokie wyjaśnienia, reagowała na wszelkie wezwania ze strony Prezesa UOKiK, przedkładała niezbędne dokumenty i współpracowała w trakcie całego postępowania;

f) dokonanie błędnej oceny okoliczności łagodzącej w postaci zaniechania przez przedsiębiorcę stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów i w konsekwencji uznanie, że zaniechanie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przez Spółkę nastąpiło w związku z zaprzestaniem świadczenia przez Spółkę usług na rzecz towarzystw ubezpieczeniowych oraz zaprzestaniem prowadzenia przez Spółkę działalności polegającej na pośredniczeniu w zawieraniu umów ubezpieczenia oraz nieuwzględnienia okoliczności, iż zaniechanie stosowania praktyk opisanych w pkt I. 3. i I. 4. zaskarżonej decyzji nastąpiło już w 2013 r., a zatem jeszcze przed wszczęciem postępowania, w sytuacji w której prawidłowa ocena wskazanej okoliczności powinna skutkować przekonaniem, iż okoliczność łagodzącą będzie stanowiło zaprzestanie stosowania nieuczciwych praktyk, niezależnie od tego, czy nastąpi z własnej inicjatywy przedsiębiorcy, czy też z przyczyn od niego niezależnych bowiem cel kary jakim jest wyeliminowanie sprzecznego z ustawą zachowania przedsiębiorcy został osiągnięty, a nadto co do praktyk, których stosowanie nastąpiło jeszcze przed wszczęciem postępowania uwzględnienie powyższej okoliczności powinno doprowadzić do wniosku, iż zasadnym jest w tym zakresie obniżenie kwoty bazowej kary pieniężnej, co do czynów opisanych w pkt I.3. i I.4. przedmiotowej decyzji o 30 %;

g) dokonanie błędnej oceny okoliczności obciążającej w postaci znacznego zasięgu działania Spółki i w konsekwencji uznanie jej zaistnienia w okolicznościach niniejszej sprawy, co doprowadziło do zwiększenia wymiaru kary o 20%, w sytuacji, w której prawidłowa ocena okoliczności niniejszego postępowania prowadzi do wniosku, że Spółka działając w oparciu o ogólnodostępne bazy danych, a zatem dane udostępnione przez samych Klientów nie miała możliwości ogólnopolskiego zasięgu działania, a zakres jej działania był ograniczony do zakresu danych, które były dobrowolnie udostępnione przez klientów. Powyższe powinno prowadzić do wniosku, iż okoliczność obciążająca w postaci znacznego zasięgu działania Spółki o charakterze ogólnopolskim nie zaistniała w niniejszej sprawie.

Na podstawie podniesionych zarzutów powód wniósł o:

- uchylenie skarżonej decyzji,

ewentualnie

- zmianę zaskarżonej decyzji poprzez odmienne orzeczenie co do istoty przez nałożenie:

1. w miejsce kary pieniężnej orzeczonej w pkt II 1. sentencji zaskarżonej decyzji w wysokości 113 025 zł - kary w wysokości 5 137 zł,

2. w miejsce kary pieniężnej orzeczonej w pkt II 2. sentencji zaskarżonej decyzji w wysokości 113 025 zł - kary w wysokości 5 137 zł,

3. w miejsce kar pieniężnych orzeczonych w pkt II 3. oraz II 4. sentencji zaskarżonej decyzji - kary w wysokości 23 974, 94 zł.

- zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Powód podniósł, że przy wykonywaniu czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego, współpracował z osobami fizycznymi oraz podmiotami, prowadzącymi własną działalność gospodarczą. Na podstawie umów cywilnoprawnych zlecał tym podmiotom, jako swoim współpracownikom, wykonywanie czynności agencyjnych, o których mówi art. 4 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym ( (...)) oraz pozyskiwanie klientów dla Spółki. W zakresie sposobu wykonywania zleconych zadań współpracownicy byli niezależni. Nie podlegali kierownictwu spółki i jej nadzorowi. Zdaniem powoda w niniejszej sprawie nie można przyjąć, że stosowane przez podmioty współpracujące ze spółką praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów, były z nią uzgodnione. Spółka wskazała, iż podejmowała działania mające na celu wyeliminowanie jakichkolwiek naruszeń ze strony współpracowników. Spółka wdrożyła wewnętrzne regulacje w postaci Kodeksu Dobrych Praktyk oraz Kodeksu Etycznego Doradcy Finansowego, prowadziła audyt oceny jakości obsługi klientów, uczciwości oraz rzetelności doradców, przeprowadzała szkolenia. W stosunku do współpracowników, którym udowodniono stosowanie praktyk naruszających wewnętrzne regulacje, zasady etyki i normy prawne wyciągane były konsekwencje w postaci rozwiązywania umów o współpracy. Spółka nie posiada możliwości kontroli i nadzoru nad współpracownikami. Podmioty współpracujące ze Spółką posiadały doświadczenie w profesjonalnym wykonywaniu czynności agencyjnych. Wobec tego za chybiony uznał powód argument, że działania współpracujących ze Spółką agentów i doradców stanowiły działania Spółki. Stwierdził, że do uznania odpowiedzialności Spółki za stosowanie przez jej współpracowników nieuczciwych praktyk rynkowych konieczne jest wykazanie, że Spółka nakłaniała do stosowania lub tolerowała tego rodzaju praktyki u swoich przedstawicieli. Oparte na analizie treści umów zawartych przez powoda ze współpracownikami twierdzenie, że Spółka ponosi pełną odpowiedzialność za działania współpracowników powód uznał za niezasadne. Podkreślił, że z uwagi na brak możliwości kontroli i nadzoru nad współpracownikami, w umowie rygorystycznie określono zasady współpracy, sposób wykonywania przez współpracowników czynności agencyjnych z zachowaniem wymogów i zasad postępowania przewidzianych w (...), w tym z zachowaniem staranności określonej w art. 355§2 k.c. i dobrych obyczajów oraz konsekwencje naruszenia wskazanych w umowie obowiązków w postaci kar umownych. Powołał się na treść umów o współpracę i umów zlecenia z pisemnymi pełnomocnictwami.

Na podstawie powołanych przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym powód stwierdził, że uznane za niedozwolone w punktach 3 i 4 zaskarżonej decyzji praktyki rynkowe stanowią w istocie jedną nieuczciwą praktykę rynkową, zmierzającą do zniekształcenia wiedzy konsumenta o informacjach takich jak czas trwania umowy, warunku, wysokość opłat likwidacyjnych, spodziewanych zysków, ryzyka inwestycyjnego itp. Zdaniem powoda nie ma znaczenia, czy na ową praktykę składały się działania i zaniechania. Jeżeli czynności dotyczyły tych samych informacji i miały ten sam cel, należy je uznać za jedną praktykę rynkową. Błędne rozdzielenie przez Prezesa UOKiK jednej praktyki rynkowej na dwie spowodowało nieuzasadnione ustalenie dwóch odrębnych kar.

Powód wskazał, że przy miarkowaniu wysokości kary Prezes UOKiK powinien mieć na uwadze obok regulacji ustawowej art. 111 uokik również Wyjaśnienia Prezesa UOKiK w sprawie ustalania wysokości kar pieniężnych za stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (Wyjaśnienia). Zauważył, iż kwoty bazowe kary przyjęte w stosunku do każdego z wymienionych w zaskarżonej decyzji naruszeń zostały ustalone na poziomie od 6% do 7% przychodu Spółki. Przyjęte poziomy kwot bazowych uwzględniają okres naruszeń. Jednak Prezes UOKiK nie podał w uzasadnieniu decyzji poziomu kwoty bazowej, jaki ustalił ze względu na etap kontraktowania. Powód wskazał, że tak ustalona kwota bazowa stanowi podstawę do dalszego miarkowania kar. Zdaniem powoda pozwany, w sposób nieuzasadniony przyjął przy każdym z czynów maksymalny wymiar kwoty bazowej ze względu na etap kontraktowania. Mimo tego poziom ten został powiększony z uwagi na okres naruszeń o odpowiednio 5,7%, 5,9% i 6,4%, co jest niezgodne z zasadą proporcjonalności. W rezultacie powód zarzucił, że nałożona na Spółkę sankcja stanowi niewspółmiernie większą dolegliwość, niż jest to niezbędne dla osiągnięcia celu kary. Jednocześnie w ocenie powoda, nieuzasadnione jest różnicowanie poziomu kwoty bazowej co do czynu wymienionego w pkt I.3. i 1.4. zaskarżonej decyzji. Czyny te stanowią naruszenia stosowane na tym samym etapie kontraktowania, na etapie wykonania kontraktu, a przyjęty przez pozwanego okres ich trwania wynosił w obu przypadkach ponad 12 miesięcy. Mimo występowania takich samych przesłanek jako podstawy do ustalenia kwoty bazowej ustalone przez Prezesa UOKiK poziomy kwot wyjściowych, będących podstawą do dalszego miarkowania, są różne. Jest to niezgodne z zasadą równości – nakładania za podobne naruszenia, w podobnych okolicznościach kar w takim samym wymiarze.

Powód zauważył, że jeszcze przed wszczęciem postępowania zakończonego wydaniem zaskarżonej decyzji Spółka podejmowała różne działania, w tym szkolenia dla podmiotów, z którymi współpracowała, w celu zapobieżenia oraz eliminacji naruszeń, które mogły stanowić nieuczciwa praktykę rynkową. Wdrożono też powołane wyżej wewnętrzne regulacje. W 2013 r. Spółka przeprowadziła badanie oceny jakości obsługi klientów. Zdaniem powoda, ze względu na prowadzenie przez współpracowników Spółki odrębnej działalności gospodarczej niezasadne jest stawianie Spółce zarzutu, iż podejmowane działania zaradcze były niewystarczające, nieskuteczne i niewystarczające. Podejmowanie przez Spółkę działań prewencyjnych i naprawczych, świadczy o nietolerowaniu naruszeń ze strony współpracowników i powinno mieć wpływ na wymiar kary. Uzależnianie uwzględnienia tej okoliczności od skuteczności podjętych czynności naprawczych było w ocenie powoda nieuzasadnione. Powód zarzucił pozwanemu pominięcie okoliczności, iż brak skuteczności podejmowanych przez Spółkę działań wynikał z braku możliwości nadzoru nad doradcami, z którymi współpracowała na podstawie umów cywilnoprawnych. Dodatkowo powód podkreślił, że działania zaradcze podjął z własnej inicjatywy, co również stanowi okoliczność łagodzącą, mającą wpływ na wymiar kary. Wskazał, że po podjęciu działań zaradczych spadła ilość skarg konsumentów.

W ocenie powoda w zaskarżonej decyzji Prezes UOKiK pominął szereg okoliczności, które miały wpływ na wysokość kary. Nie dokonał szczegółowej analizy stosunku ilości skarg do dużej ilości zawieranych przez Spółkę umów, w sposób nieuzasadniony nie uwzględnił jako okoliczności łagodzącej, aktywnego współdziałania Spółki z organem, co umożliwiło sprawne przeprowadzenie postępowania, pominął fakt, że stosowanie praktyk wymienionych w pkt I.3. I.4. decyzji nastąpiło w 2013 r. tj. jeszcze przed wszczęciem przez pozwanego postępowania administracyjnego. Powód stwierdził, że ze względu na zaniechanie stosowania przez Spółkę wszystkich praktyk, naruszających zbiorowe interesy konsumentów będących przedmiotem postępowania, funkcja prewencyjna i represyjna kary zostały osiągnięte. Na tej podstawie powód wywodził, że funkcje, jakie miałyby spełniać nałożone decyzją kary stały się bezprzedmiotowe. Cele kary w niniejszej sprawie zostały osiągnięte przed wydaniem zaskarżonej decyzji. Nie ma potrzeby egzekwowania decyzji w zakresie wyeliminowania zachowania sprzecznego z ustawą oraz ochroną interesów konsumentów. Okoliczność zaprzestania naruszeń powinna być uwzględniona jako łagodząca przy ustalaniu wymiaru kary w wyższym stopniu, niż to w zrobił w decyzji Prezes UOKiK. Wskazując, że Spółka znajduje się w likwidacji oraz zaznaczając, iż łączna wysokość nałożonych kar wynosi (...) przychodu Spółki w 2015 r. powód stwierdził, że wymiar nałożonej kary jest nieproporcjonalny do funkcji, jakie kara miałaby osiągnąć i stanowi dla Spółki dolegliwość w znacznie większym stopniu, niż to niezbędne do osiągnięcia zamierzonego celu. Ponadto za błędne uznał powód twierdzenie, że obszar działania Spółki był nieograniczony. Wyjaśnił, iż Spółka miała dostęp do danych tylko tych klientów na terenie kraju, którzy sami udostępnili swoje dane. Nie miała ogólnopolskiego zasięgu. Zakres jej działania był ograniczony. Nie istniała więc okoliczność obciążająca w postaci ogólnopolskiego zasięgu działania Spółki. W tej sytuacji wniosek o obniżenie nałożonych decyzją kar uznał powód za uzasadniony.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Odnosząc się do pierwszego z zarzutów odwołania Prezes UOKiK wskazał, że Spółka pominęła w swoich wywodach powołany w decyzji wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2014 r., sygn. III SK 80/13, na którym opierał się w celu uzasadnienia możliwości przypisania spółce odpowiedzialności za działania jej współpracowników.

Zarzut powoda, iż przedstawiona w decyzji argumentacja przemawiać może za przypisaniem odpowiedzialności za działania współpracowników towarzystwom ubezpieczeniowym, na rzecz których Spółka pozyskiwała klientów uznał Prezes UOKiK za nietrafny. Wskazał, że zgodnie z wytycznymi zawartymi w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2014 r., sygn. III SK 80/13, towarzystwom ubezpieczeniowym można by przypisać odpowiedzialność za działania Spółki tylko wtedy, gdy skutki zachowań Spółki można by było im przypisać na podstawie stosunków prawnych łączących je ze Spółką. Pozwany stwierdził, że ze względu na treść art. 11 ust. 2 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym wywiedzenie takich skutków nie jest jednak możliwe. Zakładowi ubezpieczeń nie można przypisać odpowiedzialności za skutki działań multiagencji. Prezes UOKiK zauważył, iż Spółka, prowadząc działalność agencyjną na podstawie umów zawartych z (...), (...), (...) i (...) oraz na podstawie pełnomocnictw do zawierania umów ubezpieczenia w imieniu tych towarzystw, działała wobec klientów tych towarzystw jako multiagent, a zatem sama odpowiadała za skutki działań swoich współpracowników powstałe z tytułu wykonywania czynności agencyjnych. Odpowiedzialność ta powstawała w związku z takimi czynnościami, jak wyszukiwanie klientów, nakłanianie ich do zawarcia umowy, wyjaśnianie znaczenia klauzul umownych, doręczanie formularzy umowy oraz w związku z nadzorowaniem czynności agencyjnych. Działalność Spółki jako multiagencji wymagała należytego wyszkolenia współpracowników i wprowadzenia odpowiednich narzędzi kontroli nad sposobem wykonywania przez współpracowników czynności agencyjnych. Zdaniem Prezesa UOKiK niedochowanie przez Spółkę należytej staranności w tym zakresie powoduje odpowiedzialność publicznoprawną Spółki z tytułu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Odnośnie zarzutu błędnego uznania za odrębne praktyki działań opisanych w pkt I.3 i I.4 decyzji Prezes UOKiK, powołując się na treść sentencji decyzji wskazał, że działania polegającego na przekazywaniu nieprawdziwych informacji nie należy utożsamiać z zaniechaniem polegającym na nieprzekazywaniu dokumentacji ubezpieczeniowej. Pozwany zauważył iż w uzasadnieniu zarzutów w obu przypadkach wskazana została inna podstawa prawna - w pkt I.3 sentencji decyzji art. 4 ust. 2 w zw. z art. 5 ust. 1 i 3 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, a w pkt 1.4 sentencji decyzji art. 4 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 i 3 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

Odpowiadając na zarzuty naruszenia art. 111 uokik w postaci błędnego ustalenia wysokości kwot bazowych co do poszczególnych czynów oraz nieuwzględnieniu wymienionych przez powoda w odwołaniu okoliczności łagodzących i błędnej oceny okoliczności obciążających Prezes UOKiK zauważył, iż w przypadku każdej z praktyk wskazał etap kontraktowania i kwotę bazową służącą do wyliczenia kary. W przypadku ustalania wysokości każdej kary uwzględnił, jako okoliczność łagodzącą, zaniechanie stosowania przez Spółkę zarzucanej praktyki. W toku postępowania ustalił także ilość umów zawartych za pośrednictwem Spółki i brał pod uwagę etap, na którym nastąpiło naruszenie, oraz wagę poszczególnych naruszeń. W odniesieniu do każdej z zarzucanych praktyk pozwany przedstawił szczegółowo okoliczności, które uwzględnił przy ustalaniu wysokości nałożonej kary pieniężnej. Odnosząc się do twierdzenia powoda, że Ustalone kwoty bazowe są inne niż sugerowana wysokość kwot bazowych wynikająca z Wyjaśnień Prezes UOKiK wskazał, że Wyjaśnienia nie są aktem prawnym, lecz mają charakter pomocniczy i informacyjny. Wskazał, iż zgodnie z pkt 5 Wyjaśnień „Nadzwyczajne podwyższenie kary” w określonych sytuacjach może podwyższyć nakładaną karę. Pozwany zaznaczył, że powód przez wiele lat prowadził działalność w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego. Skala działań powoda była znaczna. Świadczy o tym ilość zawartych umów i liczba osób, z którymi współpracował przy pozyskiwaniu klientów (ok. 700 współpracowników), posiadanie kilku biur regionalnych oraz nawiązywanie kontaktów w konsumentami z całego kraju. Dodał, że w roku 2014 Spółka osiągnęła przychód w wysokości (...) zł W związku z wygaszaniem działalności Spółki (w dniu 18 września 2015 r. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników Spółki podjęło uchwałę o likwidacji Spółki) przychody Spółki w 2015 r. wyniosły (...) zł, a zatem były niemal 10-krotnie niższe niż w roku poprzednim. Przychody za 2015 r. nie odzwierciedlają przychodów z okresu, w którym Spółka stosowała praktyki opisane w decyzji. Prezes Urzędu przyjął, że stosowane przez Spółę praktyki trwały co najmniej od 2011 r. i były szczególnie naganne. Z uwagi na przedstawione okoliczności nałożone decyzją na Spółkę kary są szczególnie wysokie. Odnośnie twierdzenia powoda, że współpracował z organem w toku postępowania pozwany zauważył, że udzielanie odpowiedzi na wezwania organu jest ustawowym obowiązkiem przedsiębiorcy i nie może być traktowane jako przejaw aktywnej współpracy z Prezesem UOKiK. Również dostarczanie organowi z własnej inicjatywy dokumentów świadczących podejmowaniu działań w celu zaniechaniu stosowania przez Spółkę praktyki (Kodeks Etyczny, Kodeks Dobrych Praktyk, audyt) nie może stanowić okoliczności łagodzącej. Inicjatywa dowodowej w tym zakresie leży w interesie przedsiębiorcy. Prezes UOKiK wskazał, że Spółka w toku postępowania nie przekazywała rzetelnych informacji, co wpłynęło na wydłużenie postępowania i konieczność podejmowania dodatkowych czynności wyjaśniających. Także wyjaśnienia Spółki w zakresie skarg składanych przez konsumentów na jej działalność ocenił pozwany jako niepełne. Wskazał na różnicę w ilości skarg przekazanych przez samą Spółkę i skarg odnotowanych przez towarzystwa ubezpieczeniowe, na rzecz których Spółka świadczyła usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego. W odpowiedzi na twierdzenie Spółki, że podejmowanie przez nią działań polegających na rozwiązywaniu umów ze współpracownikami narażałoby ją na roszczenia odszkodowawcze, pozwany wskazał, że zawarte przez Spółkę umowy zlecenia i umowy współpracy przewidywały możliwość rozwiązania umowy za wypowiedzeniem przez każdą ze stron.

Pozwany nie zgodził się z twierdzeniem, że nałożenie kar na Spółkę w sytuacji, gdy znajduje się ona w likwidacji, niweczy prewencyjny i represyjny efekt kar wobec Spółki. Wskazał, że działanie prewencyjne kar wymierzone jest wobec przedsiębiorcy stosującego praktykę, ale także wobec innych przedsiębiorców na rynku. Zdaniem Prezesa UOKiK wymierzone w decyzji kary są, zasadne tym bardziej, że T. S. - prezes zarządu powodowej Spółki i jej jedyny wspólnik prowadzi obecnie działalność w postaci pośrednictwa ubezpieczeniowego w (...) spółka z o.o., gdzie jest jedynym wspólnikiem i jednocześnie prezesem zarządu, a także działalność w zakresie pośrednictwa finansowego w ramach jeszcze innych spółek (np. (...) spółka z o.o.).

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) spółka z o.o. z siedzibą w C. (dawniej: (...) sp. z o.o.) prowadziła działalność gospodarczą polegającą na pośredniczeniu przy zawieraniu przez konsumentów umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi. Spółka prowadziła działalność na podstawie umów o współpracy podpisanych z (...), (...), (...) (pismo Spółki z 14 listopada 2014 r., k. 71-74 akt adm.) oraz (...) (pismo z 21 listopada 2016 r., k. 5147 akt adm.). Spółka posiada swoje biura w K., W., G., L., W., K., B., C., T. i R.. Zasięg działalności Spółki obejmował teren całego kraju. (pismo Spółki z 11 grudnia 2014 r. – k. 474-475 akt adm.).

(...) E. w wykonywanej działalności gospodarczej korzystała z pracy osób fizycznych, na podstawie zawartych z nimi umów cywilnoprawnych tj. umowy o współpracy lub umowy zlecenia. Osoby te działały w imieniu Spółki na podstawie pisemnych upoważnień. (pismo Spółki z dnia 14 listopada 2014 r. – k.74 akt adm.). Były to osoby prowadzące własną działalność gospodarczą (k.76 akt. adm.). Z informacji złożonych przez Spółkę wynika, że współpracowała z 700 osobami. Z tej liczby 624 osoby współpracowały na podstawie umowy zlecenia, zaś 76 osób na podstawie umowy o współpracę (pismo Spółki z dnia 11 grudnia 2014 r. – k. 472, 477-492, 493-568 akt adm.). Rotacja współpracowników była duża (zeznania świadka U. B. – k. 2698 verte, zeznania świadka K. Ż. – k. 2701 akt adm.).

W Spółce były dwie kategorie współpracowników – asystenci i doradcy. Większość współpracowników była tylko asystentami (konsultantami). Osoby te nie posiadały statusu agenta ubezpieczeniowego i były odpowiedzialni wyłącznie za kontakt z klientem i asystę przy czynnościach agencyjnych uprawnionego doradcy. Asystenci przygotowywali niezbędną dokumentację ubezpieczeniową, ustalali terminy spotkań z potencjalnymi klientami, przekazywali doradcom problemy sygnalizowane przez klientów w związku z realizacją umowy. Zbierali również informacje potrzebne doradcy w procesu sprzedaży polisy ubezpieczeniowej. Współpracownicy, którzy posiadali stosowne zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego mieli status doradcy. Byli oni jedynymi osobami odpowiedzialnymi względem Spółki za proces sprzedaży polis. Wyłącznie doradcy upoważnieni byli do spotykania się z klientami, prezentowania im oferty ubezpieczeniowej i zawierania umów ubezpieczenia na życie. Asystenci nie mogli uczestniczyć w spotkaniach, chyba że zostali zaproszeni przez doradcę (pismo Spółki z dnia 11 grudnia 2014 r. – k. 472-473, zeznania świadka U. B. – k. 2698 i 2698 verte akt adm.).

Asystenci za pośrednictwem rozmów telefonicznych umawiali spotkania z klientami. Spółka miała możliwość weryfikacji numerów, z jakich asystenci dzwonili do klientów w sytuacji, gdy w treści reklamacji klient podał numer telefonu, z jakiego do niego dzwoniono (zeznania świadka U. B. – k. 2698 verte i K. Ż. – k. 2701 akt adm.).

Spółka zdobywała dane klientów z polecenia tzw. kontakt ciepły, z Internetu – tzw. kontakt zimny (osoby, które prowadzą firmy) oraz ze źródeł powszechnych i nieodpłatnych (zeznania świadka K. Ż. – k. 2701 verte akt adm. ).

Wynagrodzenie współpracowników nie miało charakteru stałego i było uzależnione od efektów m.in. zależało od prowizji od sprzedaży (zeznania świadka U. B. – karta Nr (...) verte akt adm.).

Zgodnie z umową o współpracy, zawieraną przez Spółkę z osobami posiadającymi status agentów ubezpieczeniowych (tzw. doradcy) osoby te zobowiązane były do stałego wykonywania w imieniu Spółki czynności agencyjnych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym (pkt 2.2.1 umowy). Na podstawie umowy doradca był upoważniony do działania w imieniu Spółki w zakresie wykonywanych czynności agencyjnych (pkt 3.2 umowy). Doradca wykonywał czynności agencyjne na własny koszt i ryzyko oraz ponosił wobec Spółki pełną odpowiedzialność za ich wykonanie. Miał obowiązek wykonywania czynności agencyjnych z zachowaniem najwyższej staranności wymaganej od podmiotu wykonującego takie czynności profesjonalnie (pkt 2.2 umowy) (umowa o współpracy - załączniki do pisma Spółki z dnia 11 grudnia 2014 r. – przykładowo k. 526 – 529 akt adm.).

Na podstawie umów zlecenia, zawieranych przez Spółkę, współpracownicy wykonujący czynności agencyjne jako asystenci byli zobowiązani m.in. do poszukiwania i nawiązywania kontaktu z potencjalnymi klientami oraz informowania klientów o produktach i usługach Spółki (pkt 2.1 umowy). Asystenci ponosili wobec Spółki odpowiedzialność za należyte wykonanie powierzonych im czynności z zachowaniem staranności wymaganej od podmiotu wykonującego takie czynności profesjonalnie (pkt 2.2 umowy). Załącznikiem do umowy zlecenia było Pełnomocnictwo, w którym Spółka upoważniała zleceniobiorcę do pośredniczenia przy zawieraniu i obsłudze umów ubezpieczenia na życie, umów ubezpieczeniowych, umów kredytowych i umów leasingowych w zakresie posiadanej przez Spółkę oferty produktowej (umowa zlecenia wraz z pełnomocnictwem - załączniki do pisma Spółki z dnia 11 grudnia 2014 r.- przykładowo k. 493-499 akt adm.).

Spółka pośredniczyła w zawieraniu z konsumentami umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi na podstawie umów o współpracę zawartych z: (...), (...), (...) (pismo Spółki z dnia14 listopada 2014 r. – k. 71-74 akt adm.) oraz (...) (pismo (...) z dnia 21 listopada 2016 r. – k. 5147 akt adm.).

Umowa o współpracy w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego pomiędzy (...) i (...) E. została zawarła w dniu 18 lutego 2011 r. (umowa - załącznik do pisma Spółki z dnia 28 listopada 2014 r. – k. 250-261 akt adm.) Zgodnie z zapisami tej umowy Spółka posiadała status agenta ubezpieczeniowego. Spółka zobowiązała się, że czynności agencyjne będzie wykonywać wyłącznie przy pomocy osób fizycznych, które spełniają wymogi określone w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym i zostały wpisane do rejestru agentów ubezpieczeniowych, jako osoby wykonujące czynności w imieniu Spółki (t. j. Dz.U. z 2014 r., poz. 1450) – tak § 2 ust. 2 i 3 umowy. Przedmiotem umowy zawartej między (...) a Spółką było wykonywanie pośrednictwa ubezpieczeniowego przez agenta w imieniu i na rzecz (...) na podstawie udzielonego przez (...) pełnomocnictwa (§4 ust. 1). Za pisemną zgodą (...) Spółka mogła powierzać wykonywanie czynności agencyjnych osobom fizycznym, spełniającym wymogi określone w art. 9 ust. 1 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, udzielając im upoważnienia do działania w imieniu Spółki na rzecz (...) (§4 ust. 3). Zgodnie z §10 ust. 3 tej umowy Spółka ponosiła w stosunku do (...) odpowiedzialność za działalność osób fizycznych, którym powierza wykonywanie czynności agencyjnych. W dniu 7 czerwca 2013 r. (...) wypowiedziała umowę o współpracy ze Spółką w trybie natychmiastowym (wypowiedzenie umowy - załącznik do pisma Spółki z dnia 28 listopada 2014 r. – k. 266 akt adm. ).

(...) zawarła z (...) E. umowę agencyjną dotyczącą stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz (...) w dniu 22 sierpnia 2012 r. (umowa - załącznik do pisma Spółki z dnia 28 listopada 2014 r. – k. 275-283 akt adm.). W świetle zapisów tej umowy Spółka posiadała status agencji. Jednocześnie Spółka zobowiązała się, iż czynności agencyjne będzie wykonywać wyłącznie przy pomocy osób fizycznych, które spełniają wymogi określone w art. 9 ust. 1 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym i zostały wpisane do rejestru agentów ubezpieczeniowych, jako osoby wykonujące czynności w imieniu Spółki – § 2 ust. 2 i 3 umowy. Przedmiotem umowy między (...) a Spółką było stałe pośredniczenie przy zawieraniu umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz (...) na podstawie udzielonego przez (...) pełnomocnictwa (§1 ust. 1, §8 ust.1). Zgodnie z umową (...) E. nie mogła udzielać dalszych pełnomocnictw (§8 ust.2). Mogła powierzać wykonywanie czynności agencyjnych wyłącznie osobom fizycznym wpisanym do rejestru agentów ubezpieczeniowych (§1 ust. 4). W myśl § 1 ust. 3 umowy (...) E. ponosiła w stosunku do (...) odpowiedzialność za działalność osób fizycznych, którym powierzała wykonywanie czynności agencyjnych jak za swoje własne działania. (...) rozwiązała z (...) E. umowę agencyjną za wypowiedzeniem w dniu 23 maja 2013 r. Umowa wygasła w dniu 30 czerwca 2013 r. (rozwiązanie umowy - załącznik do pisma Spółki z dnia 28 listopada 2014 r. – k. 284 akt adm.).

(...) zawarła z (...) E. umowę agencyjną dotyczącą pośredniczenia przy zawieraniu umów ubezpieczenia w dniu 9 maja 2012 r. (umowa - załącznik do pisma Spółki z dnia 28 listopada 2014 r. – k. 267-273 akt adm.). W świetle zapisów tej umowy Spółka posiadała status agenta ubezpieczeniowego. Zobowiązała się, że czynności agencyjne będzie wykonywać osobiście lub za pośrednictwem osób posiadających uprawnienia do wykonywania czynności agencyjnych, zgodnie z postanowieniami art. 9 ust. 1 o pośrednictwie ubezpieczeniowym – § 1 ust. 2 umowy. Przedmiotem umowy zawartej między (...) a (...) E. było stałe pośredniczenie przy zawieraniu z klientami umów ubezpieczenia na rzecz (...) na podstawie udzielonego przez (...) pełnomocnictwa (§1 ust. 1 i § 4 ust. 1). Zgodnie z § 5 ust. 1 umowy Spółka, jako agent ponosiła w stosunku do (...) odpowiedzialność za działania i zaniechania osób, o których mowa w §1 ust. 2, przy pomocy których wykonuje umowę. Z pełnomocnictwa udzielonego przez (...) wynikało, że agent nie może udzielać dalszych pełnomocnictw. (...) wypowiedziała tę umowę w dniu 18 kwietnia 2013 r. z zachowaniem jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia. Umowa wygasła w dniu 31 maja 2013 r. (wypowiedzenie - załącznik do pisma Spółki z dnia 28 listopada 2014 r. – k. 274 akt adm.).

(...) zawarło z (...) E. umowę o pośrednictwo ubezpieczeniowe w dniu 27 grudnia 2011 r. (pismo (...) z dnia 21 listopada 2016 r. – k. 5147-5149, umowa – k. 5150-5163 akt adm.).

Według zapisów tej umowy Spółka posiadała status agenta ubezpieczeniowego. Spółka zobowiązała się, że czynności agencyjne będzie wykonywać wyłącznie przy pomocy osób fizycznych związanych ze Spółką umową o pracę, umową zlecenia lub pozostające z nią w stosunku prawnym o podobnym charakterze, które zostały wpisane do rejestru agentów ubezpieczeniowych (§1 ust. 2). Przedmiotem umowy zawartej między (...) a (...) E. było pośredniczenie na rzecz towarzystwa, na podstawie udzielonego pełnomocnictwa, przy zawieraniu z klientami umów ubezpieczenia wskazanych w załączniku produktowym (§2 ust. 1 i załącznik do umowy pn. (...)). W świetle § 4 ust. 3 umowy Spółka, jako agent ponosiła w stosunku do (...) odpowiedzialność za działania swoich przedstawicieli związane z wykonywaniem umowy.

(...) rozwiązało ze Spółką umowę o współpracy w dniu 4 stycznia 2013 r. (pismo (...) z dnia 21 listopada 2016 r. – k. 5173 akt adm.).

Za pośrednictwem (...) E. (...) zawarła 2090 umów, (...) zawarła 378 umów (pismo Spółki z dnia 27 stycznia 2015 r. – k. 14akt adm.), (...) zawarło 2066 umów, a (...) zawarło 393 umowy (pismo (...) z dnia 21 listopada 2016 r. – k. 5171 akt adm.).

(...) E. prowadziła współpracę w zakresie pośredniczenia w zawieraniu umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi również na podstawie umów zawartych z (...) Towarzystwem (...) na (...) S.A., (...) Towarzystwem (...) oraz z (...) Towarzystwem (...) S.A. V. (...) (pismo Spółki z 21 listopada 2016 r. – k.5083-5084 akt adm.).

W piśmie z dnia 28 czerwca 2016 r. Spółka oświadczyła, że z końcem 2015 r. zaprzestała działalności polegającej na pośredniczeniu w zawieraniu z konsumentami umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi (pismo Spółki – k. 3021 akt adm.).

Po zawarciu w dniu 18 lutego 2011 r. ze Spółką umowy wpływały do (...) skargi lub reklamacje konsumentów dotyczące sposobu działalności (...) E. w zakresie pozyskiwania klientów i zawierania umów ubezpieczenia, w tym, w zakresie wprowadzania konsumentów w błąd co do charakteru i cech umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Skargi dotyczyły kwestii: przedstawiania polisy jako lokaty, braku informacji o istnieniu opłat likwidacyjnych i wysokości tych opłat, niedoręczania ogólnych warunków umowy, albo potwierdzenia zawarcia umowy (polisy), wprowadzania w błąd co do wysokości składki i konieczności jej regularnego opłacania (np. informowania, że składka ma charakter jednorazowy w sytuacji, gdy w rzeczywistości płatna jest okresowo), wprowadzania w błąd co do możliwości swobodnego wycofywania środków w każdym czasie, wprowadzania w błąd co do wysokości spodziewanego zysku, wprowadzania w błąd co do zasad rozwiązywania umowy, nieprzekazywania informacji o kosztach związanych z wykonywaniem umowy. (...) uznała powyższe zerzuty za rażące naruszenie przez (...) E. postanowień umowy o współpracy, w tym niewykonywanie czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego w sposób profesjonalny, z zachowaniem zasad etyki zawodowej, dobrych obyczajów i staranności zawodowej oraz zasad ustalonych przez (...) oraz niewykonywanie powierzonych czynności zgodnie z przepisami prawa i zasadami uczciwego obrotu, które stanowiło podstawę do rozwiązania przez (...) umowy o współpracy zawartej z (...) E. w trybie natychmiastowym w dniu 7 czerwca 2013 r. (pismo (...) z dnia 15 grudnia 2014 r. – k. 509-514 akt adm. wraz z załącznikami, pismo (...) z dnia 18 lipca 2016 r. – k. 3309 akt adm. wraz z załącznikami).

Skargi konsumenckie na (...) E., które wpłynęły do (...), również dotyczyły nieprawidłowości przy oferowaniu umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym tj. braku wydania dokumentacji dotyczącej umowy, wprowadzania w błąd: co do wysokości i częstotliwości opłacania składek, możliwości swobodnego dysponowania zgromadzonymi środkami, kosztów związanych z rozwiązaniem umowy, spodziewanych zysków, a także braku informacji o kosztach wykonywania umowy. Dodatkowo w skargach konsumenci wskazywali, że przy podpisywaniu umowy zostali wprowadzeni w błąd sugestią ze strony przedstawicieli (...) E., iż ich dotychczasowe umowy zostaną przebadane pod kątem zgodności z – cyt.: „obowiązującymi wytycznymi unijnymi”. Bezpośrednią przyczyną wypowiedzenia umowy agencyjnej przez (...) było pismo Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 22 marca 2013 r. opisujące skargi od klientów i zakładów ubezpieczeń na działalność (...) E. (pismo (...) z 12 grudnia 2014 r. k. 670-671 akt adm. wraz z załącznikami, pismo (...) z 11 lipca 2016 r. – k. 3185-3308 akt adm.).

Skargi klientów złożone do (...) na działania (...) E. dotyczyły nieprawidłowości przy oferowaniu umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym tj. braku wydania dokumentacji dotyczącej umowy, wprowadzania w błąd: co do wysokości i częstotliwości opłacania składek, możliwości swobodnego dysponowania zgromadzonymi środkami, kosztów związanych z rozwiązaniem umowy, spodziewanych zysków, a także braku informacji o kosztach wykonywania umowy. (...) wypowiedziało umowę z (...) E. z przyczyn biznesowych (pismo (...) z 19 lipca 2016 r.- k. 4748 akt adm. wraz z załącznikami).

Złożone do (...) skargi klientów dotyczyły działań (...) E. w zakresie nieprawidłowości przy oferowaniu umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym dotyczące: informowania o tym, że kontakt wynika ze zmiany przepisów, dyrektywy, albo przeprowadzania audytu kosztowego polis; informowania o reprezentowaniu (...); podawania nieprawdziwych informacji o kosztach produktu; gwarantowania zysku; nieprzekazywania wszystkich dokumentów umownych. (...) w trakcie współpracy z (...) E. stwierdziło nieprawidłowości w działaniach Spółki polegające na nierzetelnym wykonywaniu czynności agencyjnych poprzez nakłanianie klientów towarzystwa do rozwiązywania umów zawartych wcześniej z towarzystwem i zawierania w ich miejsce nowych umów z oferty towarzystwa, jak i innych zakładów ubezpieczeń (pismo (...) z 21 listopada 2016 r. – k. 5207-5225 akt adm.). W związku z powyższym (...) w dniu 19 listopada 2012 r. zawarło ze Spółką porozumienie dotyczące wdrożenia programu naprawczego, który przewidywał m.in. przeprowadzenie dodatkowych szkoleń z jakości i etyki sprzedaży oraz wyeliminowanie ze sprzedaży osób fizycznych, wykonujących czynności agencyjne w sposób nieetyczny (k. 5172 akt adm.). Program naprawczy nie przynosił pożądanego skutku i w rezultacie (...) rozwiązało ze Spółką umowę o współpracy. Jako przyczynę wypowiedzenia umowy wskazano m.in. nierzetelne i nielojalne działania polegające na informowaniu klientów o rzekomym prowadzeniu z towarzystwem programu obniżania kosztów dotychczasowej polisy oraz wykonywanie czynności agencyjnych za pośrednictwem osób, które nie zostały wpisane do rejestru agentów ubezpieczeniowych (karta Nr 5173 akt adm.). Po rozwiązaniu umowy N. N. odnotowywało kolejne sygnały o nierzetelnej działalności przedstawicieli Spółki i w związku z tym wystosowywało do Spółki wezwania do zaniechania takich działań. Wezwania dotyczyły zaprzestania podawania klientom nieprawdziwych informacji o prowadzeniu usług posprzedażowych, wykonywaniu bliżej nieokreślonych przepisów unijnych oraz prowadzeniu programu optymalizacji kosztów polisy ubezpieczeniowej (k. 5178, 5182, 5183, 5184, 5185, 5186 akt adm.).

Skargi konsumentów na (...) E. w zakresie nieprawidłowości przy oferowaniu umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym tj. braku wydania dokumentacji dotyczącej umowy, wprowadzania w błąd: co do wysokości i częstotliwości opłacania składek, możliwości swobodnego dysponowania zgromadzonymi środkami, kosztów związanych z rozwiązaniem umowy, spodziewanych zysków, a także braku informacji o kosztach wykonywania umowy wpływały również do Komisji Nadzoru Finansowego (dalej: (...)), Rzecznika Ubezpieczonych (obecnie: Rzecznik (...)) (dalej: RzU), A. oraz do (...) Izby (...) (dalej: (...)).

Skargi dotyczące wskazanych wyżej działań wpływały również bezpośrednio do (...) E..

Z akt administracyjnych wynika również, że do (...) i do A. wpływały skargi konsumentów i agentów dotyczące przekazywania, przy nawiązywaniu kontaktu mającego na celu zawarcie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, nieprawdziwych informacji o posiadaniu stosownego uprawnienia od organów publicznych lub instytucji zajmujących się nadzorem finansowym lub ochroną interesów konsumentów do dokonywania weryfikacji warunków dotychczas zawartych umów na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. W związku wpływającymi skargami w dniu 24 kwietnia 2013 r. na stronie internetowej (...) opublikowała „Ostrzeżenie w sprawie działalności firm na domniemane zlecenie (...) (k. 58 oraz k. 1886 akt adm., przyczyny publikacji ostrzeżenia - pismo (...) z 29 maja 2015 r. - k. 1940 akt adm. z załącznikami).

Towarzystwa (...), (...) oraz P. nigdy nie zawarły z (...) E. umowy o współpracy w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego. Od 13stycznia 2013 r. również (...) nie współpracowała już z (...) E.. Mimo to do tych przedsiębiorców ubezpieczeniowych wpływały skargi konsumentów i agentów ubezpieczeniowych, dotyczące przekazywania przez przedstawicieli (...) E. przy nawiązywaniu kontaktu mającego na celu zawarcie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym konsumentom, którzy zawarli dotychczas takie umowy, wprowadzających w błąd informacji o współdziałaniu z tymi towarzystwami ubezpieczeniowymi, a ponadto o dokonywaniu weryfikacji warunków takich umów, prowadzeniu programu obniżania kosztów takich umów lub dostosowywaniu warunków takich umów do przepisów prawa. (pismo A. z 15 grudnia 2014 r. – k. 596 verte akt adm., pismo (...) z 16 grudnia 2014 r. – k. 1845 akt adm., pismo P. z 14 listopada 2016 r. – k. 5066-5067, 5069 akt adm., pismo (...) z 21 listopada 2016 r. – k. 5173 akt adm.). W związku z takimi skargami od dnia 26 listopada 2012 r. na stronie ubezpieczeniowej A. umieszczony został komunikat o treści: „W związku z pojawiającymi się pytaniami ze strony klientów, A. Towarzystwo (...) S.A. oświadcza, że nie udzieliło pełnomocnictw do działania w swoim imieniu następującym podmiotom doradztwa finansowego: (...) (…). (…) Zachęcamy również do zapoznania się z komunikatem przygotowanym przez Komisję Nadzoru Finansowego: (...) nas/komunikaty/dzialalnosc firm.html” (pismo A. z dnia 15 grudnia 2014 r. – k. 596 verte akt adm.).

Podobny komunikat został opublikowany jesienią 2012 r. na stronie internetowej (...) – cyt. : „Ostrzeżenie. W związku z pojawiającymi się pytaniami ze strony klientów, (...) oświadcza, że w imieniu (...) nie działają i nie posiadają żadnych naszych pełnomocnictw poniższe podmioty, przedstawiające się jako: (...) (…)” (k. 59 akt adm. oraz pismo (...) z dnia 16 grudnia 2014 r. – k. 1844-1845 akt adm.).

W dniu 6 sierpnia 2014 r. na stronie internetowej towarzystwa (...) zostało opublikowane ostrzeżenie, że (...), (...) Sp. z o.o., K. Kancelaria (...), W. Kancelaria (...), (...) Izba (...), Kancelaria Prawa Europejskiego oraz Biuro Kontroli P. nie współpracują i nigdy nie współpracowały z (...) SA, a (...) SA nie udzieliła pełnomocnictw do działania tym podmiotom. P. wyjaśniła, że opublikowała ww. wiadomość, gdyż zarejestrowała wiele zapytań, sygnałów i informacji klientów, którzy zgłaszali, że kontaktował się z nimi przedstawiciel S. E. powołując się na rzekomą współpracę z P. (k. 5060 w zw. z pismem P. z 14 listopada 2016 r. – k. 5066-5067 akt adm.).

Z akt administracyjnych wynika, że w okresie od 18 lutego 2011 r. do 10 czerwca 2016 r. na działania podejmowane przez współpracowników (...) E. wpłynęło łącznie 225 skarg, które zostały wniesione przez konsumentów jak i agentów ubezpieczeniowych. Skargi dotyczyły w większości działań polegających na podawaniu nieprawdziwych lub niepełnych informacji o produkcie, niepodaniu informacji o opłatach związanych z produktem, niedoręczeniu dokumentów dotyczących umowy lub przekazywaniu konsumentom nieprawdziwych informacji na temat starych polis.

Niektóre ze skarg odnosiły się do procesu szkoleniowego przeprowadzanego w (...) E.. Ze skargi złożonej przez J. K. (k. 861 akt adm.) wynika, że podczas procesu szkoleniowego, jak i podczas kontaktu z klientami Spółka kładła nacisk na przekazywanie klientom informacji o zaletach produktu przy jednoczesnym pomijaniu istotnych informacji o ryzyku wiążącym się z zakupem produktu (ryzyku inwestycyjnym, opłatach likwidacyjnych pobieranych w razie rozwiązania umowy) Ze skargi F. R. (k. 1363 i 1363 verte i 777 akt adm.) wynika, że doradcy (...) E. nie przekazywali klientom istotnych dokumentów, dotyczących Tabeli K. i Opłat umowy ubezpieczenia, jaką z nimi zawierali. Podobny wniosek dotyczący nieprzekazywania klientom pełnej dokumentacji i pełnej informacji o umowie wynika ze skargi P. M. (k. 1427 i 778 akt adm.) Do skargi konsumenta E. O. zostały załączone wydruki wypowiedzi internautów na forum znajdującym się na stronie internetowej (...) (k. 1490, 1504 akt adm.). Wynika z nich, że szkolenia w (...) E. nie dotyczyły zagadnień finansowych, ale technik sprzedaży produktów.

Szereg skarg dotyczył umów zawartych z konsumentami przez T. S. – prezesa zarządu (...) E. (k.772-782 akt adm.) oraz A. K., który był osobą odpowiedzialną w Spółce za szkolenia dla współpracowników (k. 772-782 akt adm.).

W aktach administracyjnych znajdują się również artykuły dotyczące działalności (...) E., opublikowane w prasie ogólnopolskiej. W (...) artykuł - z dnia 10 czerwca 2013 r. pt. „(...)” autorstwa M. G. (k. 2007-2008 akt adm.), a w dniu 4 września 2013 r. artykuł „(...)” (k. 2009 akt adm.). W treści artykułów wskazano, że towarzystwa ubezpieczeniowe działające na rynku ubezpieczeń na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym oskarżają (...) E. o nieuczciwe podbieranie im klientów i wprowadzanie klientów w błąd podczas procesu sprzedaży poprzez twierdzenie, że przedstawiciele (...) E. są pracownikami (...), a także poprzez podszywanie się pod pracowników dotychczasowej firmy obsługującej klienta, nakłanianie klientów do zmiany ubezpieczyciela poprzez podawanie niepełnych informacji o warunkach umowy oraz nieinformowanie klientów, że rozwiązanie dotychczasowej umowy może wiązać się z utratą oszczędności. W Gazecie (...) ukazały się dwa felietony autorstwa dr B. W.. W artykule z dniu 14 maja 2013 r. autorka opisała osobiste doświadczenia związane z kontaktem z przedstawicielem (...) E. (karta Nr 2011-2015 akt adm.). W dniu 20 stycznia 2014 r. ukazał się natomiast felieton pt. „ (...), czyli ładny kwiatek….” (k. 2016-2019 (...) Sp. z o.o. akt adm.), w którym autorka opisała skargę otrzymaną od czytelniczki – skarga dotyczyła sposobu zawarcia umowy za pośrednictwem przedstawicieli (...) E.. Skarżąca zarzucała przedstawicielom Spółki wprowadzenie jej w błąd co do rzeczywistych warunków umowy, jaką zawała za ich pośrednictwem z towarzystwem (...). Następnie, w Gazecie (...) w dniu 6 czerwca 2015 r. ukazał się artykuł pt. „(...)”, w którym została zawarta informacja, iż współpracownicy (...) E. przy nawiązywaniu kontaktu z konsumentami przekazywali wprowadzające w błąd informacje o współdziałaniu z Towarzystwem (...) S.A. (dowód: k. 5070-5082 akt adm.).

W toku prowadzonego przez Prezesa UOKiK postępowania (...) E. twierdziła, iż podejmowała różne działania zaradcze celem eliminowania nieetycznych działań współpracowników Spółki. Polegały one na prowadzeniu szkoleń, prowadzeniu postępowań wyjaśniających związanych z wpływającymi skargami oraz wdrażaniu wewnętrznych aktów samoregulacyjnych. Przed rozpoczęciem współpracy, jak i w trakcie współpracy współpracownicy Spółki przechodzili szkolenia. Udział w szkoleniach był jednak dobrowolny (zeznania K. Ż., A. K. – k. 2701 i 2701 verte, 2703 i 2703 verte akt adm.).

(...) dzieliły się na: szkolenia produktowe – te dotyczyły budowy produktu (jak produkt działa, jakie są koszty, opłaty likwidacyjne) oraz szkolenia sprzedażowe. (...) dotyczyły procesu sprzedaży produktów ubezpieczeniowych tj. tego jak prowadzić rozmowę z klientem, żeby dokonać sprzedaży i żeby można było później utrzymać współpracę z klientem w dłuższym okresie. (...) dotyczyły także zasad etycznych i tego jak dobierać produkt do potrzeb klienta (zeznania U. B., K. Ż., A. K.). (...) przeprowadzane były przez kierowników biur. Autorami szkoleń byli kierownicy biur tj. K. Ż., A. K. i R. I.. Kierunek w zakresie zasad (standardów), jakie obowiązują w Spółce wyznaczał prezes T. S. (zeznania U. B., K. Ż., R. I. – karty Nr (...), (...) i (...), (...) verte, (...) akt adm.).

K. Ż., A. K. i R. I. mają wykształcenie średnie. Nie posiadają wykształcenia wyższego, w tym w szczególności wykształcenia kierunkowego z zakresu finansów i ubezpieczeń. Byli związani ze Spółką od początków jej działalności tj. K. Ż. i R. I. od 2010 r. a A. K. od 2011 r. W 2010 r. K. Ż. miał (...) lata, a R. I. miał (...) lat (pismo (...) E. z 19 lipca 2016 r. – k. 4971-4972 akt adm.).

Spółka reagowała na zgłoszone przypadki naruszeń i przeprowadzała w tym zakresie postępowania wyjaśniające (zeznania świadka U. B. – k. 2699 akt adm.).W przypadku gdy skarga doprowadziła do uznania reklamacji Spółka podejmowała wobec wadliwie działających współpracowników działania polegające na niewypłacaniu prowizji, bądź zobowiązaniu do zwrotu prowizji już wypłaconych. W przypadku podejrzenia, że działanie współpracowników było niezgodnego z prawem lub obowiązującymi w Spółce zasadami sprzedaży Spółka rozwiązywała umowy o współpracy lub umowy zlecenia (pismo Spółki z 14 listopada 2014 r. – k. 76-77 akt adm.).

Z przekazanych przez (...) E. informacji wynika, że w czterech przypadkach uznania reklamacji zobowiązano współpracownika do zwrotu prowizji - dotyczyło to konsumentów K. D., T. B., P. S. i A. W. (pismo Spółki z 28 listopada 2014 r. – k. 247-248 akt adm.). W przypadku dwóch współpracowników Spółki - (...) i B. S. po przeprowadzeniu ustnych rozmów strony zgodnie postanawiały zakończyć współpracę. (k. 248 akt adm.).

W związku z napływającymi do Spółki na przełomie lat 2012 i 2013 r. skargami konsumentów, Spółka wprowadziła samoregulację w zakresie zasad dotyczących kontaktów z klientami, audyt oraz szkolenia poświęcone problematyce etyki w działalności doradczej.

W maju 2013 r. (...) E. wprowadziła Kodeks Etyczny i Kodeks Dobrych Praktyk. Określały one m.in. normy i wzory postępowania doradcy finansowego. Spółka oświadczyła w toku postępowania, że od maja 2013 r. dokumenty te stanowiły obligatoryjny załącznik do umów zawieranych ze współpracownikami Spółki. Spółka nie wykazała jednakże żadnym formalnym potwierdzeniem wprowadzenia tej praktyki działania. Jedynym dokumentem świadczącym o zapoznawaniu przez Spółkę swoich współpracowników z Kodeksem Etycznym i Kodeksem Dobrych Praktyk jest lista osób potwierdzających zapoznanie się z tymi dokumentami w dwóch miastach tj. w W. i B. (pismo Spółki z 11 grudnia 2014 r. – k. 475, 569-575, kodeksy – karty 32-35 akt adm.). Nie wszyscy współpracownicy (...) E. potwierdzili, iż posiadali wiedzę o istnieniu wymienionych wyżej kodeksów i zapoznali się z nimi (pismo S. K. – współpracownika (...) E. w okresie od 27 marca 2013 r. do 1 lipca 2014 r. – k. 5258-5259 akt adm.). Z wyjaśnień Spółki wynika, że w początkowym okresie działania Spółki nie było spisanego kodeksu, ale obowiązywały takie same zasady (zeznania świadka K. Ż., A. K., R. I. - protokół rozprawy administracyjnej k. 2696-2704 akt adm.).

Kolejnym przejawem kontroli w zakresie prawidłowości wykonywania czynności agencyjnych było przeprowadzenie szkoleń o tematyce: „Aspekty prawne dotyczące zawierania umów ubezpieczenia”, „Skutki naruszenia standardów etycznych doradcy finansowego”. (...) były przeprowadzone przez Kancelarię Adwokacką adw. D. B. i były skierowane do kadry zarządzającej (pismo Spółki z 27 stycznia 2015 r. – k.13 akt adm.).

W okresie od czerwca do listopada 2013 r. (...) E. przeprowadziła badanie audytowe dotyczące oceny jakości obsługi klientów Spółki. Celem audytu było ustalenie, czy czynności w Spółce są wykonywane w sposób prawidłowy (pismo Spółki z 27 stycznia 2015 r. – k.12 i 19-31 akt adm., zeznania świadka U. B. – k. 2698 verte akt adm.). Badaniem objęto 181 związanych ze Spółką osób - 86 doradców finansowych i 95 osób w call-center zaangażowanych w obsługę klientów a także 54 losowo wybranych klientów z K., B., L. i W. (9 osób nie zostało wziętych pod uwagę, gdyż niemożliwy był z nimi kontakt). Z audytu przeprowadzonego wśród współpracowników wynika, że większość z nich (134 osób) jest związanych ze Spółką krótko (rok-dwa lata). Zdecydowana większość (155 osób) w ciągu ostatnich 12 miesięcy podejmowała rozmowy na temat sprzedaży polisy z więcej niż 20 osobami. Spośród 181 przebadanych osób 10 oświadczyło, że w kontaktach z klientem przedstawiało się jako przedstawiciel innego niż Spółka podmiotu, 1 osoba powoływała się na wpływy w (...), 2 osoby powoływały się na wpływy w innym urzędzie lub organie administracji publicznej, 14 osób przedstawiało się jako przedstawiciel nieistniejącego podmiotu, 57 osób oświadczyło, że przedstawione w trakcie rozmowy z klientem warunki umowy nie pokrywały się z treścią dokumentów podpisanych przez klienta, 6 osób nie doręczyło klientowi wszystkich dokumentów dotyczących umowy a 18 sprzedało polisę bez zapoznania klienta z dokumentami (na dwa ostatnie pytania nie odpowiadali pracownicy z call-center). Jednocześnie z audytu wynika, że 54 przebadanych klientów oceniło przebieg procesu zawierania umowy, jako prawidłowy. We wnioskach z audytu rekomendowano m.in. dokonywanie przez Spółkę kontroli procesu akwizycji nowych klientów w szczególności pod kątem eliminacji przypadków powoływania się przez doradców na inne podmioty niż Spółka oraz zalecenie dokonywania przez Spółkę kontroli, czy informacje przekazywane klientom ustnie pokrywają się z dokumentacją podpisaną przez klienta (sprawozdanie z audytu – k. 19-31 akt adm.). W toku postępowania Spółka nie przedstawiła dowodów wskazujących na to, że podjęła czynności mające na celu wdrożenie rekomendacji wynikających z audytu.

W roku 2014 Spółka osiągnęła przychów w wysokości (...) zł (zeznanie CIT-8 k. 751 akt adm.) Natomiast w roku 2015 r. przychód Spółki wynosił (...) zł (zeznanie CIT 8 – k. 3040 akt adm.) – okoliczności nie kwestionowane przez powoda.

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż w okresie od 18 lutego 2011 r. do 31 grudnia 2015 r. współpracownicy (...) E., działający na podstawie zawartej ze Spółką umowy zlecenia lub umowy o współpracy, podejmowali w kontaktach z konsumentami działania wymienione w pkt I sentencji zaskarżonej decyzji. Z uwagi na fakt, że w złożonym odwołaniu Spółka nie kwestionowała ustaleń Prezesa UOKiK dotyczących działań, jakie w kontaktach z konsumentami podejmowali współpracownicy (...) E., oraz uznania tych działań za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 uokik, Sąd na podstawie art. 230 k.p.c. uznał te okoliczności za przyznane.

Powód podnosił, że przy zawieraniu z konsumentami umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym działał za pośrednictwem osób fizycznych związanych ze Spółką umowami cywilnoprawnymi, tj. umową o współpracy lub umową zlecenia. Współpracownicy działali w imieniu Spółki na podstawie pisemnych upoważnień. Oferowali w imieniu Spółki produkty Towarzystw (...), z którymi Spółka zawarła umowę pośrednictwa ubezpieczeniowego. Powód twierdził, że ze względu na charakter umów zawartych ze współpracownikami, jako osobami fizycznymi prowadzącymi na własny koszt i ryzyko działalność gospodarczą, podmioty te były w zakresie podejmowanych działań niezależne i nie podlegały kierownictwu ani nadzorowi Spółki. W tej sytuacji Spółka nie może ponosić odpowiedzialności za działania swoich współpracowników, które w świetle przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym stanowiły nieuczciwą praktykę rynkową i spełniały przesłanki praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Z ustaleń Sądu bezspornie wynika, że w okresie od 18 lutego 2011 r. do 10 czerwca 2016 r. do Towarzystw (...), Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznika Ubezpieczonych oraz (...) sp. z o.o. (obecnie: (...) E.) wpływały liczne skargi konsumentów na działania współpracowników powoda przy nawiązywaniu z konsumentami kontaktu mającego na celu zawarcie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, które w zaskarżonej decyzji zostały uznane za praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów. W odwołaniu powód wskazał, że w celu wyeliminowania jakichkolwiek naruszeń ze strony współpracowników Spółka podejmowała działania polegające na prowadzeniu szkoleń dla współpracowników, wprowadziła Kodeks Dobrych Praktyk i Kodeks Etyczny Doradcy Finansowego, przeprowadziła wewnętrzny audyt dotyczący m. in. wykonywania przez doradców finansowych ustawowych i wewnętrznie ustalonych obowiązków oraz oceny poziomu zadowolenia klientów ze współpracy ze Spółką. Powód podnosił, że w stosunku do współpracowników, którym udowodniono stosowanie praktyk naruszających wewnętrzne regulacje, zasady etyki i normy prawne Spółka wyciągała konsekwencje w postaci pozbawienia prowizji lub rozwiązania umowy o współpracy. Na podstawie przekazanych przez (...) E. informacji (pismo Spółki z 28 listopada 2014 r. – k. 247-248 akt adm.) Sąd ustalił, że w czterech przypadkach uznania reklamacji zobowiązano współpracownika do zwrotu prowizji. Do zakończenia współpracy doszło w przypadku dwóch współpracowników Spółki - (...) i B. S. (k. 248 akt adm.). Z akt sprawy wynika, że udział współpracowników w szkoleniach nie był obowiązkowy, szkolenia prowadzone przez kancelarię prawną dotyczyły tylko kadry zarządzającej, a nie do asystentów. Spółka nie wykazała, że z treścią Kodeksu Etycznego i Kodeksu Dobrych Praktyk zapoznali się wszyscy jej współpracownicy. Z akt administracyjnych wynika, że dotyczyło to jedynie współpracowników z W. i B. (k. 475, 569-575 akt adm.).

Odnosząc się w świetle powyższego do podniesionego w odwołaniu zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, iż Spółce można przypisać odpowiedzialność za działania podmiotów zewnętrznych wskazać należało, że w powołanym przez Prezesa UOKiK wyroku z dnia 27 sierpnia 2014 r. (sygn. ak III SK 80/13), dotyczącym praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Sąd Najwyższy stwierdził, że przedsiębiorca może ponosić odpowiedzialność za działania podmiotów, którym powierzył wykonywanie swojej działalności, gdy skutki zachowań tych podmiotów można przypisać przedsiębiorcy na podstawie stosunku prawnego łączącego go z tymi podmiotami. Sąd Najwyższy przesądził ponadto, że podstawą przypisania przedsiębiorcy odpowiedzialności może być także zaniechanie w nadzorze nad działalnością sieci dystrybucji, jeśli spełni przesłanki praktyki rynkowej opisanej w art. 4 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. W powołanym wyroku wskazano, że przyjęcie stanowiska, iż odpowiedzialność za praktyki musi być odpowiedzialnością podmiotu bezpośrednio dokonującego naruszenia (tj. mającego bezpośredni kontakt z klientem), których społeczna szkodliwość czynu jest niewielka, prowadziłaby do paraliżu decyzyjnego po stronie Prezesa UOKiK, czyniłoby iluzoryczną ochronę konsumentów i mogło prowadzić do obchodzenia przepisów prawa. Wobec tego trafnie w zaskarżonej decyzji stwierdził pozwany, iż zasady słuszności przemawiają za tym, aby odpowiedzialność publicznoprawną ponosił ten podmiot, na rzecz którego usługi są wykonywane i który czerpie z tego korzyści. Ponadto zgodzić się należy z Prezesem UOKiK, że powołane przez powoda w odwołaniu orzeczenia (...) dotyczą praktyk ograniczających konkurencję i mogą mieć jedynie charakter pomocniczy przy ustalaniu odpowiedzialności za stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Należy jednak zauważyć, że z orzeczeń Sądu Najwyższego i (...) wynika, iż niezależność organizacyjna współpracowników podmiotu zlecającego nie oznacza, że Spółka nie ponosi odpowiedzialności za ich działania. Z treści przedstawionych przez powoda umów o współpracy i umów zlecenia wynika, że współpracownicy Spółki działali wobec osób trzecich w imieniu Spółki. Mimo niezależności organizacyjnej osoby te nie działały na rynku w stosunkach z konsumentami we własnym imieniu. Nie były to podmioty działające samodzielne, gdyż ich działalność mała charakter wykonawczo-pomocniczy względem Spółki. Współpracownicy podlegali kontroli ze strony Spółki, o czym świadczy przeprowadzony audyt oraz fakt, że Spółka rozwiązała jednak umowy o współpracę ze współpracownikami nienależycie wykonującymi usługę. Ponadto podstawą działań współpracowników było udzielone im przez Spółkę upoważnienie, a w kontaktach z konsumentami posługiwali się nazwą Spółki. Konsument dokonujący czynności ze współpracownikiem Spółki nie miał wiedzy w zakresie, jaki rodzaj stosunku prawnego wiąże współpracownika ze Spółką. Dlatego traktował wszystkich współpracowników Spółki jako jej przedstawicieli. Powyższe powoduje, że w odbiorze konsumentów Spółka i jej współpracownicy stanowili jeden organizm gospodarczy. Działania współpracowników Spółki należy więc traktować jako działania Spółki, która powinna ponosić odpowiedzialność za szkody wyrządzone konsumentom przez jej współpracowników. Zdaniem Sądu z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że Spółka nie podejmowała wystraczających działań w celu kontrolowania sposobu, w jaki współpracownicy wykonywali swoje zadania. Również działania podejmowane przez Spółkę w momencie powzięcia wiedzy o zabronionym zachowaniu współpracownika nie były adekwatne do skali i charakteru naruszeń. W ocenie Sądu powoływane przez powoda działania polegające na prowadzeniu szkoleń dla współpracowników oraz wprowadzeniu Kodeksu Etyki i Kodeksu Dobrych Praktyk nie było działaniem odpowiednim do wagi naruszenia. Wskazać należy, że jak wynika ze zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym dowodów, szkolenia prowadzone przez kierowników biur nie były obowiązkowe, a szkolenia przeprowadzone przez kancelarię adw. D. B. były skierowane wyłącznie do kadry zarządzającej. W sytuacji, gdy bezpośredni kontakt z konsumentami nawiązywali przede wszystkim tzw. asystenci, którzy do kadry zarządzającej nie byli zaliczani, wyżej wymienione środki zaradcze nie dają podstaw do uznania, że Spółka podejmowała wystarczające działania w celu przeciwdziałania stosowaniu przez jej współpracowników praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, polegających na stosowaniu nieuczciwych praktyk rynkowych opisanych w pkt I.2, I.3 i I.4 zaskarżonej decyzji, które wprowadzały konsumentów w błąd i powodowały lub mogły powodować podejmowanie przez przeciętnych konsumentów decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjęli. Zdaniem Sądu dla skutecznego wyeliminowania tego rodzaju praktyk konieczne było zwiększenie przez Spółkę kontroli treści informacji przekazywanych przez współpracowników przy nawiązywaniu kontaktu z klientami. Możliwe było np. nałożenie na asystentów obowiązku wykonywania połączeń telefonicznych z biur Spółki z jednoczesnym wprowadzeniem bezpośredniego nadzoru nad dzwoniącymi, lub wprowadzeniem obowiązku nagrywania wykonywanych przez asystentów rozmów telefonicznych. Spółka mogła również wprowadzić zasadę kontaktowania się z osobami, które w wyniku rozmowy telefonicznej zgodziły się na odbycie spotkania z doradcą, albo które już odbyły rozmowę z doradcą w celu zweryfikowania informacji, które zostały przekazane przez asystenta lub doradcę przy nawiązaniu kontaktu telefonicznego lub przy pierwszym spotkaniu oraz sprawdzenia poziomu satysfakcji klienta z kontaktu ze współpracownikami Spółki (tzw. procedura welcome call). Trafnie wskazał pozwany, iż Spółka powinna wypracować zasady nadzoru umożliwiające weryfikację działań współpracowników szczególnie, że podejmowali oni działania w imieniu Spółki. Zauważyć należy, że również we wnioskach z przeprowadzonego przez Spółkę audytu rekomendowano prowadzenie kontroli, czy informacje przekazywane klientom ustnie pokrywają się z dokumentacją podpisaną przez klienta. (k. 19-31akt adm.) Podkreślenia wymaga, że w postępowaniu administracyjnym Spółka nie przedstawiła dowodów wskazujących, iż podjęła czynności mające na celu wdrożenie rekomendacji wynikających z audytu tzn. że wprowadziła względem swoich przedstawicieli działania kontrolne (działania ex ante). W odniesieniu do wyjaśnień Spółki, że w przypadku wniesienia przez klientów skarg, które skutkowały uznaniem reklamacji Spółka wyciągała konsekwencje wobec wadliwie działających współpracowników (podejmowała działania ex post) polegające na niewypłacaniu prowizji, bądź zobowiązaniu do zwrotu prowizji już wypłaconych, albo rozwiązaniu umowy o współpracy wskazać należy, że zobowiązanie do zwrotu prowizji zastosowano tylko w czterech przypadkach uznania reklamacji - dotyczyło reklamacji konsumentów K. D., T. B., P. S. i A. W. (k. 247-248 akt adm.) Umowę o współpracy rozwiązano jedynie w przypadku dwóch współpracowników Spółki - (...) i B. S. (k. 248 akt adm.). Przy ocenie zasadności zaskarżonej decyzji należało mieć również na uwadze, że znaczna część ze zgromadzonych w aktach administracyjnych skarg ( 39 z 225, czyli ok. 17,5%) dotyczyła jedynego właściciela i prezesa zarządu Spółki - T. S. oraz osoby odpowiedzialnej za prowadzenie szkoleń w Spółce - (...). Skoro skargi te dotyczyły działalności osób, które pełniły kierownicza rolę w Spółce, trudno uznać za wiarygodne twierdzenia, że Spółka przykładała szczególną wagę do tego, aby działać na rynku zgodnie z dobrymi obyczajami. W tym stanie stwierdzić należało, że Spółka nie sprawowała należytego nadzoru nad działaniami współpracowników, co spowodowało, że w kontaktach z konsumentami podejmowali oni nieuczciwe praktyki rynkowe i nie podjęła adekwatnych działań w celu wyeliminowania nieprawidłowych zachowań swoich współpracowników i ponosi odpowiedzialność za działania i zaniechania swoich współpracowników, gdyż działali oni w imieniu Spółki. W odwołaniu powód nie twierdził, że Spółka nie ponosi odpowiedzialności za działania podejmowane w ramach pośrednictwa ubezpieczeniowego przez jedynego udziałowca Spółki i członka zarządu w kontaktach z konsumentami. Wskazać należy, iż w świetle przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów do uznania, że działanie Spółki spełniało przesłanki niedozwolonej praktyki, naruszającej zbiorowe interesy konsumentów wystarczające jest wykazanie, że działaniem przedsiębiorcy pokrzywdzony zostanie choćby jeden konsument (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 września 2003 r. sygn.. I CKN 504/01). Dla oceny, czy zostały naruszone zbiorowe interesy konsumentów wystarczające jest stwierdzenie istnienia potencjalnej możliwości naruszenia tych interesów, które wywoływało lub mogło wywołać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W tym stanie zawarty w pkt 1 odwołania zarzut błędu w ustaleniach faktycznych należało uznać za bezzasadny.

Odnośnie drugiego zarzutu odwołania, w ocenie Sądu za trafne należy uznać wyrażone w odpowiedzi na odwołanie stanowisko Prezesa UOKiK, że działania polegającego na przekazywaniu nieprawdziwych informacji nie należy utożsamiać z zaniechaniem polegającym na nieprzekazywaniu dokumentacji ubezpieczeniowej. W uzasadnieniu zarzutów Prezes UOKiK, w obu przypadkach wskazał inną podstawę prawną - w pkt I.3 sentencji decyzji art. 4 ust. 2 w zw. z art. 5 ust. 1 i 3 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, a w pkt 1.4 sentencji decyzji art. 4 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 i 3 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Oznacza to, że wolą ustawodawcy było przesądzenie, iż zachowanie przedsiębiorcy polegające na działaniu wprowadzającym w błąd (art. 5 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym) oraz zachowanie przedsiębiorcy polegające na zaniechaniu wprowadzającym w błąd (art. 6 tej ustawy) stanowią odrębne formy nieuczciwej praktyki rynkowej. Mimo, iż wymienione w tych przepisach zachowania mogą dotyczyć tego samego produktu bądź cech tego produktu, ich istota jest jednak inna. Działanie jest zachowaniem aktywnym, polegającym na przekazywaniu informacji nieprawdziwych lub przekazywaniu informacji prawdziwych, ale w taki sposób, iż wprowadza to konsumenta w błąd co do charakteru produktu (np. przekazywanie informacji o rzeczywistych cechach produktu z jednoczesnym pominięciem informacji, które mogłyby zniechęcić konsumenta do zakupu np. dotyczących konieczności ponoszenia opłat likwidacyjnych w przypadku rozwiązania umowy), co prowadzi do wytworzenia u konsumenta mylnego wyobrażenia o produkcie i w rezultacie wpływającego na podjęcie przez konsumenta decyzji, której inaczej by nie podjął. Natomiast zachowanie polegające na zaniechaniu informacyjnym polega na nieprzekazywaniu we właściwym momencie istotnych informacji dotyczących produktu. Zdaniem Sądu Prezes UOKiK trafnie wskazał, że dla stwierdzenia stosowania przez Spółkę praktyki opisanej w pkt 1.3 sentencji decyzji istotna była treść skarg, w których mowa o prowadzonym w Spółce procesie szkoleniowym. Z treści skarg wynikało, iż w procesie szkoleniowym wskazywano, że podczas kontaktu z klientami należało przekazywać klientom informacje o zaletach produktu z jednoczesnym pomijaniem istotnych informacji o ryzyku wiążącym się z zakupem produktu (ryzyku inwestycyjnym, opłatach likwidacyjnych pobieranych w razie rozwiązania umowy). Zachowanie opisane w przypadku zarzutu określonego w pkt I.3 sentencji decyzji mieści się w pojęciu działania wprowadzającego w błąd, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Podkreślenia wymaga, że w przypadku umów ubezpieczenia obowiązek doręczenia konsumentowi dokumentacji umownej (wzorca umownego OWU i polisy) jest obowiązkiem prawnym podmiotu posługującego się tym wzorcem ( art. 384 §1 k.c.) i powinno nastąpić przed zawarciem umowy. Ze zgromadzonych w aktach administracyjnych skarg wynika jednak, że Spółka wcale nie doręczała tej dokumentacji, lub doręczała ją po terminie umożliwiającym odstąpienie od umowy. Jednocześnie w art. 809 § 1 k.c. ustawodawca wskazał, że ubezpieczyciel zobowiązany jest potwierdzić zawarcie umowy dokumentem ubezpieczenia. Z umów o współpracę, zawartych przez Spółkę z zakładami ubezpieczeń wynikało, że zakłady ubezpieczeń podjęły odpowiednie kroki prawne w celu zapewnienia wykonania tych obowiązków przez Spółkę, jako ich agenta (por. np. k. 252 - §5 ust. 1 pkt 7 i 8 umowy z (...), z których wynika, że Spółka miała obowiązek doręczania klientom ogólnych warunków umów i polisy). Zgodzić się należy w tej sytuacji z pozwanym, że niedoręczanie dokumentacji umownej przez Spółkę miało w niniejszej sprawie charakter kwalifikowany. Jako zaniechanie wprowadzające w błąd stanowiło nieuczciwą praktykę rynkową, jednocześnie jednak naruszało ogólne przepisy prawa (a zatem zarzut stosowania tej praktyki mógłby mieć także inną podstawę prawną niż art. 6 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym). Wskazać należy ponadto, że działanie polegające na przekazywaniu nieprawdziwych informacji oraz zaniechanie w postaci nieprzekazywania klientom dokumentacji ubezpieczeniowej, mimo iż dotyczyło jednego stanu faktycznego, z uwagi na złożony charakter obejmowało dwa aspekty zachowania. Z tego względu trafne było wyodrębnienie przez Prezesa UOKiK w zaskarżonej decyzji na gruncie jednego stanu faktycznego dwóch przejawów stosowania niedozwolonej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów i nałożenia z tego tytułu odrębnych kar pieniężnych.

Przy ocenie zarzutów zawartych w pkt 3 i 4 odwołania, dotyczących naruszenia art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wskazać należy, iż wobec stwierdzenia, że współpracownicy Spółki stosowali wskazane w decyzji działania stanowiące nieuczciwe praktyki rynkowe oraz ustalenia, że Spółka ponosi odpowiedzialność za działania swoich współpracowników, Prezes UOKiK był uprawniony do nałożenia na Spółkę kar pieniężnych.

Z informacji zawartych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wynika, że w przypadku każdej z praktyk opisanych w pkt I sentencji decyzji, przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej Prezes UOKiK uwzględnił okoliczność, iż naruszenie nastąpiło na etapie przedkontraktowym lub etapie zawierania kontraktu. Okres stosowania każdej z zarzucanych praktyk znacznie przekraczał 12 miesięcy (obejmował kilka lat) więc był długotrwały. Ponadto zasięg działania Spółki, której przedstawiciele nawiązywali kontakty z klientami za pośrednictwem rozmów telefonicznych, obejmował potencjalnie obszar całego kraju. Spółka miała swoje biura w 10 miastach P., w tym w W., K., K. i G.. Ze względu na okres trwania naruszeń fakt, że dotyczyły one interesów konsumentów, narażając ich na utratę zgromadzonych środków finansowych oraz podważały wiarygodność instytucji ubezpieczeniowych i okoliczność, że niedozwolone praktyki stosowane były przez osoby posiadające status agenta ubezpieczeniowego, od którego można oczekiwać najwyższej staranności, stopień naruszenia należało uznać jako znaczny. W ocenie Sądu istotne znaczenie dla ustalenia wysokości kwoty bazowej przyjętej w odniesieniu do każdej praktyki miała okoliczność, że w roku 2014 Spółka osiągnęła przychód w wysokości (...) zł. Mając na uwadze, że Wyjaśnienia Prezesa UOKiK w sprawie ustalania wysokości kar pieniężnych za stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów nie mają charakteru obligatoryjnego lecz jedynie informacyjny, oraz biorąc pod uwagę, że zgodnie z art. 106 ust. 1 pkt 4 uokik wysokość nałożonej decyzją kary pieniężnej w zw. ze stwierdzenie wymienionych w decyzji naruszeń nie może przekroczyć 10% osiągniętego w poprzednim roku przychodu Prezes UOKiK był uprawniony do ustalenia wysokości kwoty bazowej na poziomie wskazanym w decyzji. Przy ustalaniu wysokości kar nakładanych z tytułu każdego z naruszeń Prezes UOKiK, odrębnie dla każdego naruszenia ustalił nie tylko wysokość kwoty bazowej ale również uwzględnił występujące okoliczności obciążające i łagodzące. W ocenie Sądu dokonana w zaskarżonej decyzji gradacja wysokości kar pieniężnych z tytułu każdego naruszenia była prawidłowa i mieściła się w granicach ustawowych. Prezes UOKiK w decyzji wyjaśnił szczegółowo okoliczności, które uwzględnił przy ustalaniu wymiaru każdej z nałożonych kar pieniężnych. Zdaniem Sądu działanie pozwanego w zakresie ustalania wysokości każdej z kar było prawidłowe. Przy ocenie zasadności ustalenia w decyzji wysokości nałożonych kar należało mieć na uwadze, że skargi klientów, dotyczące stosowania niedozwolonej praktyki, naruszającej zbiorowe interesy konsumentów wpływały do instytucji nadzoru finansowego, towarzystw (...) również po przyjętej w decyzji dacie zaprzestania stosowania praktyki. Za podwyższeniem wysokości nałożonych kar pieniężnych przemawiała także wyjątkowa szkodliwość działań Spółki i brak podejmowania adekwatnych środków przeciwdziałających stosowaniu nieuczciwych praktyk rynkowych przez jej współpracowników. Istotny wpływ miała także informacja o łącznej ilości umów zawartych za pośrednictwem Spółki, informacja o ilości zebranych skarg, w tym ilości skarg dotyczących działań podejmowanych przez osoby pełniące zajmujące znaczącą pozycję w Spółce – prezesa zarządu Spółki i osobę odpowiedzialną za szkolenia współpracowników. Działania tych osób należy ocenić jako szczególnie szkodliwe i nieetyczne w świetle pełnionych funkcji.

Powód wskazywał również na szereg okoliczności łagodzących, które w jego ocenie nie zostały uwzględnione przez Prezesa UOKiK przy ustalaniu wysokości kar pieniężnych. W treści nin. uzasadnienia wskazano, iż podejmowane przez Spółkę działania zaradcze nie były wystarczające do uznania, że powód dołożył należytej staranności do wyeliminowania ich stosowania przez osoby wykonujące czynności agencyjne w jego imieniu nawet, jeżeli działania te były podejmowane przed wszczęciem postępowania administracyjnego poprzedzającego wydanie zaskarżonej decyzji. Odnośnie okoliczności niewielkiej liczby skarg w stosunku do ilości zawartych z udziałem Spółki umów oraz spadającej liczby skarg w poszczególnych latach wskazać należy, że do uznania, iż określone działania przedsiębiorcy spełniają przesłanki praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów wystarczające jest stwierdzenie jednego przypadku takiego naruszenia. O zakazanym charakterze praktyki przesądza forma, zasięg i poziom społecznej szkodliwości podejmowanych działań a nie ich ilość. Ponadto ilość skarg nie stanowi dowodu, że inni klienci Spółki byli w pełni zadowoleni z usług świadczonych przez jej współpracowników. Nie ma więc żadnych podstaw do twierdzenia, że spadająca liczba skarg jest dowodem skuteczności działań prewencyjnych Spółki w kierunku wyeliminowania nieprawidłowej praktyki osób reprezentujących Spółkę, a nie np. ograniczenia aktywności Spółki w zw. z prowadzeniem przez Prezesa UOKiK postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Obowiązek współdziałania z organem w postępowaniu administracyjnym wynika z przepisów ustawy i leży w ich interesie. Okoliczność współdziałania może mieć charakter łagodzący jedynie w przypadku nadzwyczajnego przyczynienia się do sprawnego przeprowadzenia postępowania. Z informacji znajdujących się w aktach administracyjnych wynika, że postępowanie poprzedzające wydanie zaskarżonej decyzji trwało dwa lata. Brak więc podstaw do uznania, że postawa powoda w toku postępowania przyczyniła się w nadzwyczajny sposób do jego sprawnego i szybkiego przeprowadzenia. Wbrew twierdzeniu odwołania okoliczność zaprzestania stosowania praktyki została uwzględniona przez Prezesa UOKiK przy ustalaniu wysokości nakładanych kar pieniężnych. Jednak ocena stopnia wpływu tej okoliczności na wymiar kar z tytułu każdego z naruszeń należy od samodzielnego uznania organu. Na tę ocenę wpływały również informacje dotyczące zasięgu działania Spółki. Kontakty z konsumentami, których dane przekazywane były przez towarzystwa ubezpieczeniowe, nawiązywane były drogą telefoniczną. Zasięg działania współpracowników Spółki był obejmował obszar całego kraju. W tych warunkach nie można zgodzić się z twierdzeniem, że zasięg działania Spółki był ograniczony.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należało, że zarzuty powoda dotyczące nienależytego uwzględnienia przez Prezesa UOKiK okoliczności łagodzących przy ustalaniu wysokości nałożonych kar pieniężnych nie były trafne.

Sąd pominął zgłoszone w przez powoda i pozwanego w postępowaniu odwoławczym dowody z przesłuchania świadków mając na uwadze, że okoliczności, których dotyczyły zostały już wystarczająco wyjaśnione w postępowaniu poprzedzającym wydanie zaskarżonej decyzji, w toku przeprowadzonej rozprawy administracyjnej, a informacje w tym zakresie znajdowały się w aktach administracyjnych, lub nie były kwestionowane przez stronę przeciwną (wysokość przychodu Spółki) albo nie miały wpływu na treść wyroku w sprawie.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, wobec braku podstaw do uwzględnienia, oddalił odwołanie, jako bezzasadne – art. 479 ^31a § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c. stosownie do wyniku sporu, ustalając wysokość należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł, na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym po 27 października 2016 r.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.