Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 13 sierpnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Agnieszka Śliwa

Sędziowie Sądu Okręgowego: Ryszard Małecki

Tomasz Żak

po rozpoznaniu w 13 sierpnia 2020 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Gminy S.

przeciwko T. S.

o eksmisję

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Szamotułach

z dnia 23 grudnia 2019 r.

sygn. akt I C 362/19

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego 120 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Ryszard Małecki Agnieszka Śliwa Tomasz Żak

UZASADNIENIE

Powódka Gmina S. wniosła o nakazanie pozwanemu T. S. opuszczenia, opróżnienia i wydania lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ulicy (...) oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu.

Pozwany T. S. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki kosztów procesu.

Wyrokiemz dnia 23 grudnia 2019 r., wydanym w sprawie o sygn. akt I C 362/19, Sąd Rejonowy w Szamotułach oddalił powództwo, a kosztami procesu obciążył powódkę i z tego tytułu zasądził od niej na rzecz pozwanego kwotę 257 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła powódka, zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

1) naruszenie przepisów prawa procesowego, mających wpływ na treść wydanego wyroku, a mianowicie:

a) art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji dokonanie niewłaściwych ustaleń faktycznych w sprawie i przyjęcie, iż pozwany stale zamieszkiwał z E. S., prowadził z nią gospodarstwo domowe przed jej śmiercią, a jego centrum życiowe - w rozumieniu przepisów prawa cywilnego - skoncentrowane było w S. w lokalu położonym przy ul. (...),

b) art. 233 § 1 i 2 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału, to jest:

- zeznań świadka A. W. oraz dokonania wybiórczej i dowolnej oceny zeznań świadków M. K., M. S., Z. S., z których wynika, że centrum życiowe pozwanego - w rozumieniu przepisów prawa cywilnego - nie było skoncentrowane w S. przy ul. (...), a w konsekwencji błędne ustalenie, iż pozwany wstąpił w stosunek najmu po zmarłej E. S.,

- oświadczenia E. S. z dnia 19 stycznia 2015 r., w którym najemczyni wskazała, iż od dnia 1 czerwca 2007 r. pozwany przebywa za granicą,

co doprowadziło do niewyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności faktycznych sprawy, a które miały bezpośrednie znaczenie dla oceny zasadności zgłoszonego powództwa.

2) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 691 § 2 k.c. poprzez dokonanie niewłaściwej wykładni przepisu i uznanie, iż pozwany stale zamieszkiwał z najemczynią przed jej śmiercią, podczas gdy T. S. stale zamieszkiwał w Wielkiej Brytanii, co powoduje, że nie jest uzasadnionym przyjęcie, że pozwany spełnił warunki opisane w tym przepisie, powodujące, że wstąpił w stosunek najmu po zmarłej matce.

Powołując się na wskazane zarzuty apelująca wniosła o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i nakazanie pozwanemu opuszczenia, opróżnienia i wydania powodowi lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) - lokal o powierzchni 37,80 m ², dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w S. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...),

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji według norm przepisanych, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

3. zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych, w tym tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Sąd Okręgowy wydał zaskarżone orzeczenie w oparciu o poprawnie przeprowadzone i ocenione dowody, a do niewadliwie ustalonego stanu faktycznego zastosował właściwe przepisy prawa materialnego, poprawnie je interpretując. Zarówno ustalenia faktyczne, jak i poczynione na ich podstawie rozważania prawne zgodnie z art. 382 k.p.c. Sąd Odwoławczy przyjął za własne, podzielając równocześnie dokonaną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego na potrzeby niniejszej sprawy.

Apelacja wywiedziona od wyroku oddalającego żądanie opuszczenia, opróżnienia i wydania lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ulicy (...) w S., koncentrowała się na kwestii niezasadnego uznania przez Sąd Rejonowy, że po stronie pozwanego T. S. zaistniały takie okoliczności faktyczne, a tym samym również przesłanki określone w art. 691 k.c., które pozwalały uznać, iż faktycznie wstąpił on w stosunek najmu po zmarłej matce E. S.. Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji prawidłowo zastosował ten przepis uznając, że wystąpiła przesłanka stałego zamieszkiwania powoda z najemcą w spornym lokalu do chwili jego śmierci.

Stosownie do treści art. 691 § 1 i 2 k.c., w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego, w stosunek najmu lokalu wstępują m. in. dzieci najemcy lokalu, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. Pojęcie „stałego zamieszkiwania” zostało sprecyzowane w judykaturze jako zamieszkiwanie w konkretnym mieszkaniu, w określonej miejscowości z zamiarem stałego pobytu, wyrażonym przez to, że w tym mieszkaniu i w tej miejscowości skupia się życie osobiste i działalność osoby bliskiej najemcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 maja 1980 r. sygn. akt III CRN 61/80). Oznaczałoby to, że dane mieszkanie stanowić musi centrum życiowej działalności osoby, która z tego faktu wywodzi dla siebie skutki w postaci wstąpienia w stosunek najmu po zmarłym najemcy, ale również główny ośrodek jej spraw życiowych, przy czym - co istotne – stan ten musi trwać do chwili śmierci najemcy. Zdarzają się jednak sytuacje spowodowane różnymi przyczynami, w których następuje zerwanie więzi faktycznej z lokalem. Jeżeli wtedy najemca lokalu umrze, w następstwie czego dojdzie do wygaśnięcia stosunku najmu, to o spełnieniu wymogu wspólnego zamieszkiwania, jako podstawy do wstąpienia po nim w stosunek najmu przez osobę bliską zdecyduje ocena, czy przerwa we wspólnym zamieszkiwaniu miała charakter przejściowy, czy też oznaczała definitywne opuszczenie lokalu. Ocena konkretnych okoliczności sprawy powinna wówczas zmierzać do odtworzenia zamiaru obu wspólnie zamieszkujących osób, a więc czynnika ze sfery ich świadomości i woli (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 7 lutego 2002 r. I CKN 1023/99).

Taka sytuacja, gdzie wykonywanie pracy zarobkowej wymusza korzystanie z innych pomieszczeń, a nawet lokali mieszkalnych w okresie jej świadczenia, ma miejsce w niniejszej sprawie, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy. Jest to wówczas miejsce pobytu wynikające z życiowych okoliczności, w którym skupiają się sprawy osobiste i majątkowe danej osoby, jednak związane jedynie z wykonywaniem pracy. Dla oceny charakteru takiego pobytu istotne są zatem nie tylko okoliczności obiektywne, ale i subiektywne. Wówczas, gdy pobyt związany jest jedynie z zatrudnieniem uznać należy, że nie ma on charteru trwałego, a przebywanie poza stałym miejscem zamieszkania jest w rzeczywistości czasowe i nie skutkuje pozbawieniem go cechy stałości.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego prawidłowo w niniejszej sprawie ustalono, że pozwany ze względów finansowych podjął w 2007 r. pracę na terenie Wielkiej Brytanii. Od tego czasu przyjeżdżał jednak do Polski regularnie, kilka razy do roku, w okresach wakacyjnych czy świątecznych pozostając dłużej. Podczas przyjazdów do Polski pozwany mieszkał w spornym lokalu, który jest jego domem rodzinnym, zajmował w nim własny pokój (ten co przed podjęciem pracy za granicą), który nadal pozostawał do jego dyspozycji. W mieszkaniu tym pozwany posiadał swoje osobiste rzeczy, meble. W trakcie przyjazdów do kraju prowadził z najemczynią – matką wspólne gospodarstwo domowe. Zakupił do mieszkania potrzebne sprzęty (lodówka, komoda, telewizor, mikrofalówka), opłacał rachunki za prąd. To w tym lokalu spotykał się z rodziną, znajomymi. Nadto pozwany cały czas w lokalu tym bym zameldowany, na adres ten doręczana była kierowana do niego urzędowa korespondencja. Pozwany stanowczo też deklaruje, że po zakończeniu pracy w Wielkiej Brytanii zamierza zamieszkać w przedmiotowym lokalu, do którego ma sprecyzowane plany życiowe i traktuje je jako miejsce, z którym jest emocjonalnie związany. W Wielkiej Brytanii pozwany zajmuje jedynie niewielki pokój i to sam, gdyż jego partnerka od kilku lat zamieszkuje w Polsce, a jej przyjazdy do Wielkiej Brytanii mają czasowy charakter, związany z pracą dorywczą.

Na powyższe okoliczności wskazuje całokształt zgromadzonych w sprawie dowodów, w tym zeznań świadków, których ocena została dokonana przez Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy, zgodny z dyspozycją art. 233§1 k.p.c. Twierdzenia apelacji odnoszące się do osobowego materiału dowodowego pozostają przy tym w oderwaniu od kontekstu wypowiedzi, jaki się z ich treści wyłania, na co słusznie wskazała strona pozwana w odpowiedzi na apelację. Należy zwrócić uwagę, że pomimo pewnych rozbieżności w zeznaniach świadków co do częstotliwości pobytów pozwanego w kraju, jego przyjazdy należało uznać za regularne. Bezsprzecznie odbywały się one w dni wolne od pracy, wakacje, święta i wbrew twierdzeniom skarżącej dowody nie wskazują na to, aby pozwany przebywał w spornym lokalu jedynie w charakterze gościa swojej matki, a nie osoby faktycznie w lokalu tym zamieszkującej. Z oświadczenia E. S. z dnia 19 stycznia 2015 r. nie wynika przy tym, aby pozwany wyprowadził się z lokalu w S., a jedynie że przebywa za granicą. Ocena charakteru tego pobytu została natomiast dokonana we wcześniejszej części rozważań.

Wszystkie powyższe okoliczności, prowadzą do wniosku, że Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że pozwany pomimo wykonywania pracy poza Polską, to lokal mieszkalny w S. uważał za swoje stałe centrum życiowe, a lokum w Wielkiej Brytanii za czasowe, związane jedynie z zatrudnieniem.

W tym stanie rzeczy podniesione przez stronę powodową zarzuty naruszenia prawa procesowego oraz materialnego okazały się bezzasadne i nie mogły prowadzić do zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia. Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 7 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 265). Na koszty poniesione przez pozwanego złożyło się wynagrodzenie jego pełnomocnika w wysokości 120 zł, którą to kwotę, biorąc pod uwagę wynik sprawy, zakończonej oddaleniem apelacji, należało zasądzić od powódki na rzecz pozwanego.

Ryszard Małecki Agnieszka Śliwa Tomasz Żak