Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 1869/18

POSTANOWIENIE

Dnia 4 marca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia Sądu Okręgowego Leszek Dąbek

Sędziowie: Sądu Okręgowego Gabriela Sobczyk

Sądu Okręgowego Magdalena Balion - Hajduk

Protokolant Angelika Gwozdek

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2020 r. na rozprawie sprawy

z wniosku Przedsiębiorstwa Produkcji (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

z udziałem Skarbu Państwa - Wojewody (...) reprezentowanego przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej

o nabycie w drodze zasiedzenia prawa wieczystego użytkowania wraz ze związanym z nim prawem własności budynków

na skutek apelacji wnioskodawczyni oraz zażalenia uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Raciborzu

z dnia 14 sierpnia 2018 r., sygn. akt I Ns 12/18

postanawia:

1.  z zażalenia uczestnika postępowania zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 2 w ten sposób, że zasądzić od wnioskodawczyni na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 7.500 zł (siedem tysięcy pięćset złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego;

2.  zasądzić od wnioskodawczyni na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu zażaleniowym;

3.  oddalić apelację;

4.  zasądzić od wnioskodawczyni na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 3.750 zł (trzy tysiące siedemset pięćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym;

5.  nakazać pobrać od wnioskodawczyni na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Raciborzu kwotę 75 zł (siedemdziesiąt pięć złotych) z tytułu nieuiszczonej opłaty od zażalenia od uiszczenia, której uczestnik postępowania był zwolniony.

SSO Magdalena Balion - Hajduk SSO Leszek Dąbek SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. akt III Ca 1869/18

UZASADNIENIE

(...) sp. z o.o. w G. wniosła o stwierdzenie nabycie przez zasiedzenie z dniem 20 12 2010r. przez poprzednika prawnego wnioskodawczyni (...) sp. z o.o. w G. prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w R., zapisanej w KW Ne (...), składającej się z działek gruntu nr (...) oraz prawa własności posadowionych na niej budynków.

Uzasadniając żądanie twierdziła, że jest następcą prawnym (...) sp. z o.o. w G., która została połączona z wnioskodawcą na zasadzie przejęcia. Wnioskodawczyni wskazała, że z chwilą przejęcia weszła we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej. Podniosła, że została utworzona w wyniku prywatyzacji dawnego przedsiębiorstwa państwowego, wskazując, że na podstawie umowy o oddaniu mienia Skarbu Państwa do odpłatnego korzystania oddane mu zostało do korzystania mienie przedsiębiorstwa państwowego określone we winsoku. Wnioskodawczyni twierdziła, że nieruchomość była w posiadaniu S.- (...) Unii Betonowej oraz że została wniesiona do jej majątku aportem i od tego czasu spółka przejmowana korzystała z niej w ramach swojej działalności. Wnioskodawczyni wskazała, że Wojewoda (...) stwierdził nabycie z mocy prawa przez przedsiębiorstwo państwowe z dniem 05 12 1990r. prawa użytkowania wieczystego nieruchomości oraz prawa własności budynków.

Uczestnik postępowania Skarb Państwa – Wojewoda (...) , reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o oddalenie wniosku oraz zasądzenie od wniskodawczyni na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Podniósł, że prawo użytkowania wieczystego nieruchomości wygasło i nie może stanowić przedmiotu zasiedzenia. Ponadto wskazał, że S.- (...) Unia Betonowa była cudzoziemcem, a wnioskodawczyni nie dysponowała zezwoleniem na nabycie nieruchomości. Uczestnik postępowania zaprzeczył dobrej wiary wnioskodawczyni. Ponadto negował, aby S.- (...) Unia Betonowa była posiadaczem w zakresie użytkowania wieczystego, ponieważ w ocenie uczestnika użytkowanie wieczyste przysługiwało Przedsiębiorstwu.

Sąd Rejonowy w Raciborzu w postanowieniu z dnia 14 08 2018r. oddalił wniosek wnioskodawczyni oraz wniosek uczestnika postępowania o zasądzenie kosztów postępowania.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach rozstrzygnięcia przywołał regulację art. 172 w zw. z art. 247 k.c. oraz art. 1 ust. 4 ustawy z dnia 24 03 1920r.

o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców uznając, że wobec wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego w wyniku konfuzji oraz braku zezwolenia właściwego ministerstwa na nabycie przez wskazany w żądaniu wniosku podmiot spornego prawa wieczystego użytkowania wniosek jest nieuzasadniony.

Ponadto wyjaśnił, że Sąd oddalił wnioski stron o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków oraz przesłuchania stron postępowania, albowiem uznał, że dowody te nie były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, a ich przeprowadzenie w sposób oczywisty prowadziłoby do zwłoki postępowania.

O kosztach postępowania orzekał stosując regulację art. 520 § 1 k.p.c., uznając,

że nie było podstaw od odstąpienia od zasady wyrażonej w treści przytoczonego przepisu.

Orzeczenie zaskarżyli wnioskodawczyni Przedsiębiorstwo Produkcji (...) sp. z o.o. w G. oraz w uczestnik postępo-wania Skarb Państwa – Wojewoda (...).

Wnioskodawczyni zaskarżyła postanowienie w całości, wnosząc o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie wniosku o zasiedzenie oraz zasą-dzenie na jej rzecz od uczestnika postępowania zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych, bądź jego uchylenie

i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji oraz zasądzenie na jej rzecz od ucze-stnika postępowania zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych.

Zarzuciła, że przy ferowaniu postanowienia naruszono prawo procesowe i materialne, regulacje:

- art. 247 k.c. poprzez jego bezzasadne zastosowanie, że prawo użytkowania wieczystego stanowiące przedmiot wniosku o zasiedzenie wygasło wskutek konfuzji, mimo, że zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego prawo użytkowania wieczystego nie wygasa skutek konfuzji w razie likwidacji prywaty-zacyjnej przez oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania, gdy prywatyzacja likwidacyjna ma na celu dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa w dotychczasowym składzie majątkowym i nie może ta okoliczność pozostawać bez wpływu na losy przy-sługującego likwidowanemu przedsiębiorstwu prawa użytkowania wieczystego,

co stanowi wyjątek od ogólnie obowiązującej zasady konfuzji,

- art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 30 08 1996r. o komercjalizacji i prywatyzacji poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji błędne uznanie, że doszło do konfuzji praw właściciela gruntu i prawa użytkowania wieczystego w rękach Skarbu Państwa, podczas gdy w rzeczywistości leżałoby to w sprzeczności z celami prywatyzacji bezpośredniej, która podlega na oddaniu do odpłatnego korzystania przedsiębiorstwa w pierwotnym składzie, gdzie przejmujący wstępuje w prawa i obowiązki przedsiębiorstwa jako całości, to znaczy ze wszystkimi jego składnikami, więc także

z prawem użytkowani wieczystego,

- art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 24 03 1920r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców poprzez jego błedną wykładnię i bezzasadne przyjęcie, że uzyskanie zezwolenia na nabycie nieruchomości poprzez zasiedzenie przez cudzoziemca niezbędne jest w chwili rozpoczęcia biegu terminu zasiedzenia, podczas gdy uzasadnione jest żądanie uzyskania takiego zezwolenia dopiero z chwilą ziszczenia się przesłanek zasiedzenia przewidzianych w k.c. , a ponadto w sprawie w chwili kiedy następował skutek w postaci zasiedzenia spornych nieruchomości poprzednik prawny wnioskodawczyni nie był już cudzoziemcem, a zatem nie był zobowiązany do uzyskania jakiegokolwiek zezwolenia, a do nabycia prawa do nieruchomości doszło wyłącznie w wyniku spełnienia przesłanek przewidzianych w k.c.,

- art. 65 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i ustalenie treści umowy spółki (...) sp. z o.o. wyłącznie na podstawie literalnego brzemienia umowy, bez badania jaki był zgodny zamiar i cel stron umowy, w szcze-gólności z pominięciem okoliczności w jakich została ona zawarta, co w konsekwencji skutkowało błędnym ustaleniem treści tejże umowy i przyjęciem, że zamiarem stron nie było doprowadzenie do wniesienia do zakładanej spółki prawa użytkowania wieczystego spornych nieruchomości,

- art. 217 § 2 w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku wnioskodawczyni

o przeprowadzenie dowodu z zeznań wszystkich świadków i wnioskodawczyni, podczas, gdy ich przeprowadzenie było niezbędne dla ustalenia stanu faktycznego zgodnego z prawdą obiektywną i wydania prawidłowego rozstrzygnięcia w sprawie.

Uczestnik Skarb Państwa – Wojewoda (...) zaskarżył postanowienie

w części orzekającej o kosztach postępowania, który wnosił o jego zmianę postano-wienia poprzez zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych (tj. w kwocie 7 500 zł). Nadto wniósł o zasądzenie

od wnioskodawczyni na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów postępowania zażaleniowego w postaci kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych (tj. w kwocie 450 zł).

Zarzucił, że przy ferowaniu postanowienia Sąd Rejonowy naruszył przepisy prawa procesowego: art. 520 § 3 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku uczestnika o zasądzenie kosztów postępowania od wnioskodawczyni w sytuacji, gdy okoliczności sprawy, a szczególności wyraźnej sprzeczność interesów wnioskodawczyni i uczestnika, jak i oddalenie przez Sąd wniosku o zasiedzenie oraz złożenie przez wnioskodawcę reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika oczywiście bezzasadnego wniosku, który podlegał oddaleniu na podstawie samych dokumentów, na potrzeby równolegle toczącego się postępowania cywilnego, co stanowi oczywiście niewłaściwe postępowanie – przemawiały jednoznacznie za nałożeniem na wnioskodawcę obowiązku zwrotu uczestnikowi kosztów postępowania.

W odpowiedzi na apelację uczestnik postępowania Skarb Państwa – Wojewoda (...) wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych

Uzasadniając stanowisko, wskazał, że prawo użytkowania wieczystego wygasło wskutek konfuzji, w związku z czym niemożliwe jest jego zasiedzenie, albowiem rzeczone prawo nie istnieje. Nadto zwrócił uwagę, że wnioskodawczyni nie dysponowała zezwoleniem na nabycie nieruchomości przez cudzoziemca, a co za tym idzie nie mógł skutecznie domagać się żądania stwierdzenia zasiedzenia nieruchomości oraz budynków objętych wnioskiem. Dodatkowo uczestnik wskazał, że wnioskodawczyni nie wykazała swojej dobrej wiary. W zakresie zarzutu naruszenia przepisów postępowania poprzez oddalenie wniosków dowodowych wnioskodawczyni, uczestnik podniósł, iż przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków oraz przesłuchania stron był nieprzydatny dla rozstrzygnięcia sprawy, podzielając ocenę prawną Sądu I instancji.

Sąd Okręgowy w Gliwicach na rozprawie w dniu 5 12 2019r. połączył sprawę odwoławczą wszczętą na skutek wniesienia przez uczestnika postępowania zażalenia ze sprawą odwoławczą wszczętą na skutek wniesienia przez wnioskodawczyni apelacji do ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował roszczenie wnioskodawczyni,

a następnie prawidłowo rozpoznał sprawę.

W szczególności Sąd Rejonowy słusznie oddalił wskazane w apelacji wnioski dowodowe, gdyż w kontekście motywów ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy dotyczą one faktów niemających istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), co równocześnie czyniło zbędnym przeprowadzenie tych dowodów w postępo-waniu odwoławczym.

Ustalenia faktyczne składające się na podstawę faktyczną orzeczenia, nie były kwestionowane w apelacji, w części dotyczą okoliczności bezspornych pomiędzy stronami, a w pozostałym zakresie mają podstawę w informacjach zawartych we wska-zanych w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wiarygodnych źródłach dowodowych.

Z tych też względów Sąd odwoławczy przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji.

Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena prawna ustalonego stanu faktycznego w swej ostateczne konkluzji o bezzasadności wniosku oraz w części motywów jest prawidłowa i we wskazanym poniże zakresie Sąd odwoławczy ją podziela (orzecz. SN z dn. 26 04 1935r. III C 473/34, ZB. Urz. 1935r. nr 12, poz. 496).

W obecny stanie sprawy sprawie bezspornym jest, że sporne prawo wieczystego użytkowania powstało w następstwie decyzji wydanej w dniu 4 10 1983r.

przez Prezydenta R., po czym następnie zostało nabyte z dniem 5 12 1990r. przez Przedsiębiorstwo (...) w K. (decyzja Wojewody (...) z dnia 5 12 1990r.), a następnie jako aport tego Przedsiębiorstwa zostało wniesione do majątku zawiązanej przez nie z (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością po firmą (...) Sp. z o. o. w K.” (aktem notarialnej z dnia 2012 1990r.)

i do czasu jej połączenia w dniu 10 11 2015r. w trybie art. 492 § 1 k.s.h. z wnioskodawczynią objęte nią grunty znajdowały się w jej posiadaniu.

Sąd Rejonowy oceniając, iż doszło do wygaśnięcia tego prawa w drodze konfuzji nie wskazał na podstawie jakiego konkretnego zdarzenia miałoby to nastąpić.

Można jedynie domniemywać, iż skutek ten wiązał ze zmianami właścicielskimi dokonanymi w wyniku prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Przedsiębiorstwa (...) w K., poprzez jego oddanie w rozumieniu art. 55 1 k.c. do odpłatnego korzystania spółce działającej pod firmą Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o. o. w K. (Zarządzenie Wojewody (...) z dnia 28 12 2000r. nr (...) k. 76 akt), co jednak

w konsekwencji nie doprowadziło do konfuzji prawa własności gruntu i prawa jego wieczystego użytkowania (uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 14 03 1995r. „Przysługujące przedsiębiorstwu państwowemu prawo użytkowania wieczystego nie wygasa w razie przekształcenia tego przedsiębiorstwa w spółkę (art. 5 i 6 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych - Dz. U. Nr 51, poz. 298 ze zm.) lub jego likwidacji w celach określonych w przepisie art. 37 ust. 1 pkt 1-3 tej ustawy”, OSNC 1995/6/87).

Dlatego niezależnie od tego, że sporne prawa miały wcześniej wejść aportem do majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) Sp. z o. o. w K. zdarzenie to nie mogło doprowadzić do wygaśnięcia spornego prawa wieczystego użytkowania i co do samej zasady istniała potencjalna możliwość jego zasiedzenia.

Z poczynionych i niekwestionowanych ustaleń Sadu Rejonowego wynika,

iż sporne prawo w okresie od 20 12 1990r. do 10 11 2015r. miało być posiadane

przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (...) Sp. z o. o. w K.. w której podmiot zagraniczny posiadał udziały przekraczające 50%.

Dlatego zgodnie z regulacją art. 1 ustawy z dnia 24 03 1920r. – o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców ewentualne nabycie przez tę spółkę spornego prawa wymagało zezwolenia wydawanego w drodze decyzji administracyjnej przez właściwego ministra.

Taka decyzja nie została wydana, co powoduje, ze niezależnie od tego

czy zostały spełnione przewidziane w art. 172 k.c. przesłanki zasiedzenia, nie doszło do nabycia w drodze zasiedzenia przez wskazaną w żądaniu wniosku spółkę spornego prawa wieczystego użytkowania (z uzasadnienia uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego z dnia 26 10 2007r. III CZP 30/07 „Uogólniając można stwierdzić, że przez zasiedzenie nie można nabyć własności nieruchomości bądź dlatego, że zostały wyłączone z obrotu cywilnoprawnego ze względu na ich szczególny charakter, bądź dlatego, że nabycie własności zostało wyraźnie wyłączone przez ustawę, chyba że przepis ustawowy wyraźnie na to zezwala, bądź wreszcie dlatego, że spełnienie wszystkich przesłanek wymaganych do zasiedzenia nie wystarcza do nabycia własności bez przewidzianego

w ustawie zezwolenia (np. nabycie własności nieruchomości położonej w Polsce przez cudzoziemca).

Czyni to wniosek nieuzasadnionym, co ostatecznie znalazło prawidłowe odzwierciedlenie w zaskarżonym postanowieniu.

Apelacja wnioskodawczyni jest zatem bezzasadna w rozumieniu art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., a to z mocy zawartej w nim regulacji prowadziło do jej oddalenia.

W niniejszej sprawie interesy uczestników postępowania były sprzeczne,

co znalazło swój formalny wyraz w ich stanowiskach (uczestnik postępowania konsekwentnie wnosił o oddalenie wniosku).

Dlatego wbrew temu, co przyjął Sąd Rejonowy ferując orzeczenie o kosztach postępowania, w sprawie nie ma zastosowania regulacja art. 520 § 1 k.p.c.. lecz regulacja art. 520 § 3 k.p.c. i jak słusznie podnosi zażalenie na wnioskodawczyni ciąży obowiązek zwrócenia uczestnikowi postępowania poniesionych przez niego kosztów zastępstwa prawnego.

Z tej przyczyny zażalenie uczestnika postępowania jest uzasadnione,

co prowadziło do zmiany zawartego w zaskarżonym postanowieniu orzeczenia o kosztach w sposób określony w sentencji przy zastosowaniu regulacji ar. 386 § 1 k.p.c.

w związku z art. 397 §2 zd. 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.

Reasumując zaskarżone postanowienie w części oddalającej wniosek odpowiada prawu, a w części orzekającej o kosztach postępowania jest wadliwe, stąd też orzeczono jak w sentencji przy zastosowaniu wskazanych powyżej regulacji prawnych.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w oparciu o regulację art. 520 § 3 k.p.c. z tych samych względów, które legły u podstaw orzeczenia o kosztach postępowania za pierwszą instancję, biorąc pod uwagę, że skarżąca w całości uległa w postępowaniu apelacyjnym i zażaleniowy, wobec czego powinna zwrócić uczestnikowi postępowania poniesione przez niego w tych postępowaniach koszty zastępstwa prawnego.

O nieuiszczonych kosztach sądowych w postępowaniu orzeczono stosując regulację art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 07 2005r. – o kosztach sądowych

w sprawach cywilnych w związku z art. 520 § 3 k.p.c.

SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Leszek Dąbek SSO Gabriela Sobczyk