Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 października 2020 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 5 października 2020 r. w Toruniu

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w Z.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. w W.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. w Z. kwotę 816,80 zł (osiemset szesnaście złotych osiemdziesiąt groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 lipca 2016r. do dnia zapłaty;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 387 zł (trzysta osiemdziesiąt siedem złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 346/20

UZASADNIENIE

Powód (...) Sp. z o.o. w Z. w pozwie przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie 816,80 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 lipca 2016 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Dochodzona kwota stanowi proporcjonalną część prowizji, do której zwrotu uprawniony był konsument w związku z przedterminową spłatą kredytu zaciągniętego u poprzednika prawnego pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W., a którą to wierzytelność nabył powód w drodze cesji. W uzasadnieniu pozwu powód powołał się na art. 49 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, a ponadto przywołał stanowisko wyrażone w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 11 września 2019 r. w sprawie C-383/18.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, podnosząc w pierwszej kolejności, zarzut braku legitymacji czynnej powoda z uwagi na specyficzną naturę kredytu konsumenckiego. Wskazał, że powód nie jest stroną uprawnioną w procesie, gdyż art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim i dochodzone na jego podstawie roszczenia są przypisane konsumentowi, zaś powód jako przedsiębiorcy skupującemu roszczenia od konsumenta nie przysługuje status przedsiębiorcy. Pozwany wywodził, że umowa cesji wierzytelności jest bezskuteczna wobec braku kauzy przelewu. Nadto pozwany wskazywał, że umowa cesji powinna zostać uznana za nieważną z uwagi na zaniżoną odpłatność za uzyskaną wierzytelność, co wykracza poza dopuszczalne granice swobody umów określone w art. 353 ¹ k.c. jako niezgodne z zasadami życia społecznego. Nadmienił, że umowa cesji, gdzie cesjonariuszem jest przedsiębiorca, który nabywa od konsumenta wierzytelność zwrotu części prowizji jest formą obejścia ustawy. Pozwany wywodził również, że zaniżona odpłatność za przelew wierzytelności godzi również w przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, implementującą Dyrektywę 2005/29/WE. We wnioskach formalnych pozwany na podstawie art. 148 ¹ § k.p.c. wniósł o przeprowadzenie rozprawy oraz podniósł zarzut niewłaściwości miejscowej Sadu Rejonowego w Toruniu, wnosząc o przekazanie sprawy Sądowi właściwemu, tj. Sądowi Rejonowemu dla Warszawy – Woli w Warszawie.

W toku procesu strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 8 grudnia 2015 r. K. T. oraz G. T. zawarli z poprzednikiem prawnym pozwanego tj. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu. Kwota kredytu powiększona o kredytową prowizję wynosiła 14.980 zł. Kwota prowizji za udzielenie kredytu wynosiła 980 zł. Kredytobiorca zobowiązał się do spłaty pożyczki w 48 ratach płatnych do 15 dnia każdego miesiąca.

Okoliczności bezsporne, a ponadto umowa pożyczki - k. 13-21;

Kredyt został spłacony przez kredytobiorcę w dacie 8 raty tj. 5 lipca 2016 r.

Dowód: potwierdzenie spłaty kredytu – k. 22

K. T. oraz G. T. w dniu 11 października 2019 r. przenieśli na rzecz powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z., wierzytelność przysługującą jej w stosunku do następcy prawnego (...) Bank (...) S.A. tj. (...) S.A w W. w postaci roszczenia o zwrot prowizji za udzielenie kredytu z dnia 8 grudnia 2015.

Dowód: umowa przelewu wierzytelności k. 27

Powód pismem z dnia 11 października 2019 r., zawiadomił (...) S.A. w W. o cesji i wezwał do zwrotu proporcjonalnej części prowizji. Pozwany w piśmie z dnia 13 listopada 2019 r. odmówił wypłaty żądanej kwoty.

Dowód: zawiadomienie o cesji wierzytelności z wezwaniem do zapłaty i dalsze – k. 23-26, pismo pozwanego k. 30-31

Sąd zważył, co następuje:

Postanowieniem z dnia 22 czerwca 2020r. Sąd oddalił wniosek pozwanego o przekazanie sprawy do Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie. (art. 37 ² k.p.c.)

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujące się w aktach sprawy, stanowiące dowody bez wydawania odrębnego postanowienia (art. 243 ² kpc). Wiarygodność i treść dokumentów nie była kwestionowana przez strony, a sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich mocy dowodowej z urzędu.

Strona pozwana kwestionowała legitymację czynną powoda zarzucając nieważność zawartej umowy przelewu z uwagi brak kauzy w umowie przelewu wierzytelności, nieważność umowy cesji z uwagi na niezbywalność wierzytelności przysługującej konsumentowi na przedsiębiorcę, rażące naruszenie zasady swobody umów oraz naruszenie ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Wskazała, że umowa przelewu wierzytelności zawiera rażąco niskie wynagrodzenie jakie zapłacono kredytobiorcy za przelew wierzytelności w porównaniu z kwotą jaką powód nabył. N. świadczeń jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, a także wobec faktu, że została nabyta przez podmiot zawodowo zajmujący się skupowaniem wierzytelności, nie mieści się w zasadzie swobody umów określonej w art. 353 ¹ k.c.

Nie ulega wątpliwości, iż sporny stosunek prawny podlegał reżimowi ustawy o kredycie konsumenckim (art. 3 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim, tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 1083, dalej jako u.k.k.). Oceniając zasadność żądania pozwu, należało zauważyć, że zgodnie z art. 49 ust. 1 u.k.k. w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu, o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Przepis ten stanowi implementację treści art. 16 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki (Dz.Urz.UE.L Nr 133, str. 66, dalej „Dyrektywa 2008/48/WE”), zgodnie z którym konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt i w takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

Zgodnie z art. 5 pkt 6 u.k.k. na całkowity koszt kredytu składają się wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Przechodząc do meritum sprawy, Sąd najpierw pochylił się nad zarzutem braku kauzy umowy przelewu.

Sąd rozpatrując zasadność zgłoszonego przez pozwanego zarzutu nieważności umowy przelewu z uwagi na brak podstawy – kauzy, zgodził się ze stanowiskiem zaprezentowanym przez stronę powodową. Powód załączył umowę cesji jak i potwierdzenie zapłaty za przelew wierzytelności. Kwota ta stanowi wynagrodzenie powoda za czynności związane z odzyskaniem części należnej prowizji. Dokumenty przedłożone w aktach sprawy wskazują, iż przeniesienie wierzytelności nastąpiło w wykonaniu umowy sprzedaży tej wierzytelności. Powód wskazał, na to nie tylko w treści pozwu ale też w wezwaniach przedsądowych kierowanych do pozwanego. Reasumując należy stwierdzić, iż umowa cesji została ważnie zawarta i jest skuteczna, wobec czego powodowi przysługuje legitymacja prawna do dochodzenia na drodze sądowej tej wierzytelności. Zarzut strony pozwanej dotyczący nieważności umowy przelewu z uwagi na nieistnienie prawidłowej kauzy był pozbawiony jakichkolwiek podstaw.

Sąd nie zgodził się również z zarzutem, iż umowa cesji jest nieważna z uwagi na rażące naruszenie praw konsumenta czy też zasad współżycia społecznego. W tym miejscu wskazać należy, iż to zachowanie pozwanego należy oceniać negatywnie, gdyż pomimo wcześniejszej spłaty kredytu nie zwrócił prowizji. Wobec stanowiska wyrażonego w orzecznictwie polskim i europejskim, pozwany winien automatycznie zwróć proporcjonalną część prowizji, do której zwrotu uprawniony był konsument w związku z przedterminową spłatą kredytu, czego jednak nie dokonał. Sąd nie dopatrzył się podstaw dla których miałaby uznać, iż umowa przelewu jest nieważna z uwagi na rażące naruszenie praw konsumenta czy też zasady współżycia społecznego.

Odnosząc się do drugiego ze stawianych zarzutów, iż umowa cesji jest nieważna, z uwagi na rażące naruszenie praw konsumenta czy też zasad współżycia społecznego, sąd zważył co następuje. Przede wszystkim należy wskazać, iż wobec stanowiska wyrażonego w orzecznictwie polskim i europejskim, pozwany winien automatycznie zwróć proporcjonalną część prowizji konsumentowi w określonym terminie. Wówczas do sprzedaży wierzytelności wcale by nie doszło, a pozwany nie naraziłby się na przedmiotowy proces i inne dodatkowe koszty. Z perspektywy ekonomicznej analizy prawa i orzecznictwa, jest to ważny argument, gwarantujący jak najpełniejszą realizację celów omawianych przepisów prawa unijnego.

Okoliczność, że spór dotyczy przedsiębiorcy – nabywcy wierzytelności przysługującej konsumentowi, nie stoi na przeszkodzie stosowania reżimu ustawy o kredycie konsumenckim, ani dyrektywy (...), bowiem zakres zastosowania w/w przepisów nie zależy od tożsamości stron procesu, lecz statusu stron umowy o kredyt konsumencki (w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim), na co wskazał (...) w uzasadnieniu wyroku sprawie C‑383/18.

Rozpatrując spór pomiędzy bankiem, a nabywcą wierzytelności, nie sposób również przyjąć, jak podnosi strona pozwana, że dochodzenie przez powoda rzeczonego roszczenia stanowi przejaw nadużycia prawa podmiotowego i nadużycia zasad współżycia społecznego z uwagi na niską cenę sprzedaży wierzytelności.

Skoro pozwany bank nie dokonał pełnego rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu, zgodnie z postanowieniem art. 49 u.k.k. i art. 52 u.k.k., to konsument uprawniony był do sprzedaży swojej wierzytelności wobec banku, rezygnując z konieczności prowadzenia postępowania reklamacyjnego i dochodzenia swoich racji przed sądem. Dla zawarcia tego rodzaju umowy z konsumentem, prawo polskie nie wymagana szczególnej formy, określonej minimalnej ceny sprzedaży czy dopełnienia szczególnych obowiązków informacyjnych, itp., a zatem korzysta ona z zasady swobody formy i swobody umów.

Oczywistym jest, że sprzedaż wierzytelności następuje za pewien ułamek jej wartości. Ekwiwalentność tych świadczeń stanowi element autonomii woli stron. Sama perspektywa prowadzenia przez konsumenta procesu sądowego z bankiem, mogłaby zniechęcać go do egzekwowania prawa wynikającego z treści art. 49 u.k.k.. Tego rodzaju mechanizm nie jest w praktyce obrotu niczym nadzwyczajnym i nie może stanowić naruszenia art. 5 k.c oraz art. 353 ¹ k.c.

Odnosząc się do argumentu pozwanego, w którym wskazuje, że umowa cesji może stanowić produkt nieuczciwej praktyki rynkowej i rzutować na nieważność umowy, to zgodnie z art. 12 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (z dnia 23 sierpnia 2007 r. (Dz.U. Nr 171, poz. 1206) ze zm.) to stroną legitymowaną jest konsument, będź inne podmioty wymienione w art. 12 ust. 2 ustawy; bank zaś w niniejszym procesie nie jest stroną takiego postępowania, więc jego argumenty w tym zakresie należy uznać za nieistotne w sprawie niniejszej.

Ponadto, nie jest rzeczą pozwanego banku (który sam nie wypełnił względem konsumenta obowiązków z art. 49 u.k.k. w zw. z art. 52 u.k.k.), lecz konsumenta powoływanie się na ewentualne naruszenie jego praw w związku z zawartą umową cesji. Póki konsument nie podejmie tego rodzaju czynności, nie podważy zawartej umowy, umowę należy uważać za ważną i skuteczną względem dłużnika.

Zgodnie z umową kredyt został udzielony na 48 miesięcy, a więc strony umowy określiły czas jej obowiązywania w miesiącach. W konsekwencji taka sama jednostka czasu służy ustaleniu o jaki okres umowa została spłacona w związku z przedterminową spłatą kredytu. Skoro więc prowizja wyniosła 980 zł to prowizja z tytułu udzielenie kredytu gotówkowego przypadająca na jedną ratę wynosiła 20,42 zł. Powodowi przysługuje zwrot części odpowiadającej okresowi skróconemu (40 z 48 miesięcy), dlatego należało zasądzić kwotę 816,80 zł (40 x 20,42 zł).

Uznając zatem roszczenie powoda za w pełni zasadne, uwzględniając mechanizm proporcjonalnej redukcji prowizji oraz okoliczność, że strona pozwana nie kwestionowała wyliczeń strony powodowej dotyczących wysokości należnej części prowizji, Sąd uwzględnił powództwo w całości (art. 49 u.k.k.).

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 52 u.k.k. w zw. z art. 481 §1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd postanowił zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., zasądzając od pozwanego na rzecz powoda: 100 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, 270 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.