Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 4158/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 sierpnia 2018 roku, znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyznał wnioskodawcy P. B. prawo do emerytury górniczej, nie uwzględniając jednakże okresu zatrudnienia od dnia 8 grudnia 1989 roku do dnia 30 listopada 1994 roku na stanowisku górnika eksploatacji taśmociągów do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym. Organ rentowy wskazał, że ww. stanowisko faktycznie zajmowane przez wnioskodawcę nie figuruje w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty, a figuruje w załączniku nr 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 co daje jedynie podstawy do zaliczenia powyższego okresu jako pracy górniczej zaliczanej w wymiarze pojedynczym.

/ decyzja k. 40-41 akt ZUS załącznik do decyzji k. 44 akt ZUS/

W odwołaniu z dnia 9 września 2019 r. P. B., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury z zastosowaniem przelicznika 1,8 w wyniku zaliczenia do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym pracy świadczonej przez ubezpieczonego na rzecz (...) S.A. O. (...) B. w R. w okresach od 8.12.1989 do 30.11.1994 i od 01.03.1995 r. do 31.10.2001 r. bowiem w tym okresie wykonywał prace górniczą stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce, bezpośrednio w przodku, wykonując prace mechaniczne na koparkach i załadowarkach. Nadto odwołujący wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz ubezpieczonego kosztów zastępstwa adwokackiego wg. norm przepisanych.

/ odwołanie k. 3-4/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie k. 6-7/

Pismem procesowym z dnia 8 września 2020 r. pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował żądanie wnosząc o zaliczenie okresu od 8 grudnia 1989 r. do 31 października 2001 r. do pracy górniczej liczonej w wymiarze półtorakrotnym i w konsekwencji zastosowanie przelicznika 1.8. do wysokości emerytury górniczej wnioskodawcy.

/ pismo procesowe k. 49 stanowisko procesowe pełnomocnika wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 00:01:27 -00:04:58/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

P. B., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 13 czerwca 2019 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury górniczej.

/ bezsporne, wniosek o emeryturę, k. 1 - 6 akt emerytalnych/

Do stażu pracy górniczej wnioskodawcy Zakład uwzględnił: 31 lat i 2 miesiące okresów składkowych oraz 7 miesięcy okresów nieskładkowych. Okres pracy górniczej obliczono według przeliczników:

197 miesięcy x 1,8 = 354,6 miesięcy,

149 miesiące x 1,2= 178,8 miesięcy.

Do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu od dnia 8 grudnia 1989 roku do dnia 30 listopada 1994 roku na stanowisku górnika eksploatacji taśmociągów ze względu na to, że stanowisko to nie figuruje w załączniku nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku.

/decyzja z dnia 14.08.2019 roku k. 40-41 v. wraz z załącznikiem, k. 44 akt rentowych/

P. B. od dnia 1 lipca 1987 roku do 27 lipca 2020 r. był zatrudniony w (...) S.A. Oddział Kopalnia (...) na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia zajmował następujące stanowiska:

- od 1 lipca 1987 r. do 7 grudnia 1989 roku mechanika maszyn i urządzeń g.o.,

- od dnia 8 grudnia 1989 roku do dnia 28 lutego 1995 r. - górnik eksploatacji taśmociągów w oddziale g-5/ g-2,

- od dnia 1 marca 1995 roku do dnia 31 października 2001 roku - górnik eksploatacji taśmociągów w oddziale g-5,

- od dnia 1 listopada 2001 do końca okresu zatrudnienia – operator koparek wielonaczyniowych i załadowarek.

/świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 15.05.2019 roku, k. 6 akt ZUS, umowa o prace z dnia 1 lipca 1987 k. 27 akt ZUS, umowa o prace z 8.12.1989 r. k. 28 akt ZUS angaż z 1.12.199 4. K. 29 akt ZUS angaż z 5.12.1995 r. k. 30 akt ZUS zngaz z 30.10.2001 k. 31 akt ZUS, angaż z 30.12.2005 r. k. 32 akt ZUS, angaż z 16.01.2009 r. k. 33 akt ZUS, angaż z dni 30.12.2009 r. k. 34 akt ZUS, angaż z 7.09.2010 r. k. 35 akt ZUS, angaż z 28.05.2019 r. k. 36 akt ZUS nadto wskazana dokumentacja w aktach osobowych załączonych do akt sprawy, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 01:14:08 -01:15:02 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:04:58- 00:31:56/

W okresie od dnia 29 października 1988 roku do dnia 9 listopada 1989 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową, a w przerwie po jej odbyciu w okresie dnia 10 listopada 1989 r. do 7 grudnia 1989 r. korzystał z urlopu bezpłatnego

/świadectwo wykonywania pracy górniczej k. 6 akt ZUS wyciąg z książeczki wojskowej, k. 6, załączone do akt ZUS zaświadczenie z dnia 15 listopada 2000 roku, k. 8 załączone do akt ZUS nadto wskazana dokumentacja w aktach osobowych wnioskodawcy załączonych do akt sprawy /

W okresie od 8 grudnia 1989 roku do 31 października 2001 roku wnioskodawca pracował w oddziałach g-2 i g-5 na stanowisku górnika eksploatacji taśmociągów. Oddziały g-5 i g-2 to oddziały wydobycia węgla. W ww. oddziałach obsługiwano maszyny podstawowe, którymi operowano stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w przodku wydobywczym. Oddział g-5 to oddział wydobycia węgla i nakładu, gdzie operowano zarówno koparkami nadkładowymi, jak i węglowymi. Koparki te znajdowały się najbliżej miejsca pozyskiwania urobku. Oddział g-2 był oddziałem zdejmowania nadkładu i pracowano w nim na koparkach nadkładowych. Tu koparki były podzielone na oddziały. Praca wnioskodawcy na obu oddziałach niczym się nie różniła to była tylko obsługa innej koparki wielonaczyniowej.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 01:14:08 -01:15:02 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:04:58- 00:31:56 zeznania świadka S. C., protokół z rozprawy z dnia z dnia 8 września 2020 r. 00;35:48-00:50:38 zeznania świadka P. S. , protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 00:50:38 -01:08:32/.

Do stałych obowiązków wnioskodawcy w spornym okresie należało :

-

nadzór i kontrola prawidłowości pracy urządzeń na koparkach wielonaczyniowych w wyrobisku górniczym,

-

obsługa przenośników taśmowych i urządzeń na koparkach wielonaczyniowych, w wyrobisku górniczym,

-

usuwanie zagrożeń ruchowych na koparkach wielonaczyniowych (wymiana krążników, uszczelnień, czerpaków, itp.) w wyrobisku górniczym,

-

czyszczenie konstrukcji, gąsienic koperek wielonaczyniowych w wyrobisku górniczym.

Wnioskodawca musiał obejść taśmy na koparce zabezpieczyć stwierdzić ewentualne zagrożenia, czyścić konstrukcje podesty, pojazdy, wymieniać uszczelnienia rolki, rolki na maszynie, czerpaki na kole czerpakowym i cały czas obsługiwać taśmy, do których był przydzielony.

/ charakterystyka stanowisk pracy P. B. k. 22, charakterystyka stanowisk pracy P. B. k. 26 akt ZUS nadto wskazana charakterystyka w aktach osobowych załączonych do akt sprawy zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 01:14:08 -01:15:02 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:04:58- 00:31:56 zeznania świadka S. C., protokół z rozprawy z dnia z dnia 8 września 2020 r. 00;35:48-00:50:38, zeznania świadka P. S. , protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 00:50:38 -01:08:32/.

P. B. pracował w brygadzie koparkowej 6-7 osobowej. Miejscem pracy ubezpieczonego była wyłącznie pracująca w przodku na poziomie węglowym koparka wielonaczyniowa wielkości ok 100 m., na której znajdowały się taśmociągi będące stałym jej elementem, trwale z nią związane konstrukcyjnie. Wnioskodawca doglądał 6 taśm, które znajdowały się w odległości 60-90 m od koła czerpakowego wielkości ok 50 m szerokości i 25 m wysokości kopiącego węgiel. Urobek z koła taśmą spadał do leja, a następnie trafiał znowu na taśmę doglądaną przez ubezpieczonego. Wnioskodawca miał utrzymywać taśmociągi znajdujące się w ciągłym ruchu we właściwym stanie. W czasie planowanego raz na 2 tygodnie przestoju w ruchu maszyny, wymieniano jej części i czyszczono elementy tj. rolki, uszczelnienia, fartuchy, skrobaki czyszczące. Wówczas dokonywano napraw celem utrzymania maszyny w ruchu w bezpiecznym stanie. Od 1997 r. wnioskodawca zrobił uprawnienia na dźwigi znajdujące się na koparce i tylko w czasie przestojów tym dźwigiem wciągał rolki uszczelnienia i fartuchy. W czasie planowanych przestojów koparki inne koparki normalnie pracowały. W czasie remontu maszyny znajdowały się na tym samym poziomie nikt ich nie przestawiał.

/ zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 01:14:08 -01:15:02 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:04:58- 00:31:56 zeznania świadka S. C., protokół z rozprawy z dnia z dnia 8 września 2020 r. 00;35:48-00:50:38 zeznania świadka P. S. , protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 00:50:38 -01:08:32/.

Polecenia wnioskodawcy wydawał przodowy koparki wielonaczyniowej. Przez wszystkie lata zatrudnienia ubezpieczony wykonywał te same czynności. Ubezpieczony nie zajmował się pozostałymi taśmami w dalszej części układu (...), bo należało to do pracowników innych oddziałów. Pracę taśmowego na koparkach realizował przez 8 godzin dziennie, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w przodku wydobywczym. Nie był delegowany do innych prac. Pracował w systemie 4 brygadowym w tym w systemie stykowym , który polegał na tym, iż przyjeżdżano wcześniej i zamieniano się bezpośrednio przy maszynie. Tym samym praca na przodku wynosiła równo 8 godzin plus zakładka ok pół godziny przed pracą i pół godziny po pracy.

/ zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 01:14:08 -01:15:02 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:04:58- 00:31:56 zeznania świadka S. C., protokół z rozprawy z dnia z dnia 8 września 2020 r. 00;35:48-00:50:38 zeznania świadka P. S. , protokół z rozprawy z dnia 8 września 2020 r. 00:50:38 -01:08:32/.

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna uznała, że wnioskodawca w okresie od dnia 8 grudnia 1989 roku do 30 września 1992 r. i od 1 marca 1993 r. do dnia 30 listopada 1994 roku, pomimo zajmowania stanowiska górnika eksploatacji taśmociągów przez łącznie (...) dniówek wykonywał prace podlegające zaliczeniu do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.- górnik kopalni odkrywkowej.

/protokół z posiedzeń Komisji weryfikacyjnej z dnia 22.06.1996 r. i 5.08.2010 k. 7- 13 akt ZUS, nadto wskazana dokumentacja w aktach osobowych wnioskodawcy załączonych do akt sprawy /

Pracodawca ubezpieczonego zaewidencjonował wnioskodawcy następującą liczbę dniówek przepracowanych za sporny okres od 8 grudnia 1989 roku do dnia 31 października 2001 roku w wymiarze półtorakrotnym:

-

1989 r. - 12 dniówek,

-

1990 r. - 238 dniówek,

-

1991 r. - 244 dniówki,

-

1992 r. - 240 dniówek,

-

1993 r. - 242 dniówki,

-

1994 r. - 236 dniówek,

-

1995 r. - 205 dniówek,

-

1996 r. - 231 dniówek,

-

1997 r. - 249 dniówek,

-

1998 r. -252 dniówki,

-

1999 r. -255 dniówek,

-

2000 r. -251 dniówek,

-

do dnia 31.10. 2001 roku - 211 dniówek.

/ załącznik do karty ewidencyjnej pracownika k. 14-16 akt ZUS nadto wskazana dokumentacja w aktach osobowych wnioskodawcy załączonych do akt sprawy/

(...) S.A. Oddział Kopalnia (...) w dniu 15.05.2019 r. wystawił ubezpieczonemu P. B. świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazał, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą od dnia od dnia 8 grudnia 1989 roku do dnia 31 października 2001 roku na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej, to jest na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku, w Dziale III pod poz. 1. oraz od dnia 1 listopada 2001 r. do nadal na stanowisku operator koparek wielonaczyniowych i załadowarek to jest na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku, w Dziale III pod poz. 5.

/świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 15 maja 2019 roku, k. 6 akt ZUS nadto w aktach osobowych wnioskodawcy załączonych do akt sprawy/.

Praca współpracowników powoda zatrudnionych w analogicznych jak on warunkach jest kwalifikowana przez sądy jako uprawniająca do zastosowania przelicznika 1,8 przy ustaleniu wysokości emerytury górniczej.

/ wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z 7.06.2018 r. V U 1155/17 z uzasadnieniem k. 52- 65 wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 26 marca 2019 r. III AUa 942/18 k.66/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy przy wyliczeniu wysokości emerytury wnioskodawcy za sporny okres od 8 grudnia 1989 roku do dnia 31 października 2001 roku, na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.), zwanej dalej ustawą zastosował przelicznik 1,2. Pełnomocnik wnioskodawcy natomiast domagał się przeliczenia w/w okresów wg przelicznika 1,8 zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy.

ZUS uznał, że w spornym okresie wnioskodawca wykonywał wprawdzie pracę górniczą na stanowisku górnika eksploatacji taśmociągów, jednakże stanowisko to nie figuruje w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

Wnioskodawca podnosił natomiast, że w kwestionowanych przez organ rentowy okresie, tak jak wynika z wystawionego mu przez (...) z siedzibą w R. świadectwa pracy górniczej wykonywał pracę górnika kopalni odkrywkowej wymienioną w rozporządzeniu z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. Nr 3, Dział III poz. 1, a zatem pracę odpowiadającą treści art. 50d ust 1 ustawy.

Wnioskodawca dysponował świadectwem wykonywania pracy górniczej z dnia 15.05.2019 r., wystawionym przez (...) z siedzibą w R. potwierdzającym fakt wykonywania pracy górniczej w okresie od 8 grudnia 1989 roku do dnia 31 października 2001 roku na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej, to jest na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku, w Dziale III pod poz. 1.Świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a tylko dokumentem prywatnym, który stanowi jedynie dowód tego, że osoba która go podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c. ). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa, co do charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w spornym okresie (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać. To samo odnosi się do protokołu z posiedzeń Komisji weryfikacyjnej oraz załączników do kart ewidencyjnych ubezpieczonego, w których jego pracodawca obliczał ilość dniówek.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.). Zgodnie z art. 50 a ust. 1 i 2 ustawy górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

W tym miejscu wskazać należy, że przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50 a lub 50 e, stosuje się stosownie do treści art. 51ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1)1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

-

1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50 d;

-

1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50 c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

-

1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50 c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Z powyższego wynika, że przy ustalaniu wysokości emerytury górniczej przelicznik 1,8 za każdy rok pracy stosuje się wyłącznie do pracy, o której mowa w art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Pracami, do których stosuje się przelicznik 1,8, zgodnie z art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, są prace w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej oraz wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50 d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 r. Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 nieobowiązującej ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 r., Nr 30, poz. 154). W świetle wykazu załącznika nr 3 do wspomnianego rozporządzenia stanowiskami pracy, na których okresy pracy w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym są mi.in. stanowisko wymienione w dziale III pkt. 1 „górnika kopalni odkrywkowej” oraz w dziale III pkt. 7 stanowisko „rzemieślnicy zatrudnieni na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń”. Wykaz ten obowiązuje jednak jedynie w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Rozporządzenie wykonawcze nie może bowiem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy. Innymi słowy zastosowanie przelicznika 1,8 do pracy ubezpieczonego na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia wymaga by praca ta odpowiadała treści art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Jednocześnie o uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje treść wystawionych przez pracodawcę dokumentów, w tym zaświadczenia, świadectwa, czy protokoły komisji weryfikacyjnych, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika. Dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej, nie przesądza jeszcze o zaliczeniu zatrudnienia na tym stanowisku do pracy górniczej (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998 r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001 r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553 oraz z dnia 2 czerwca 2010 r., I UK 25/10, LEX nr 621137).

Skarżący domagając się ustalenia wysokości świadczenia emerytalnego z zastosowaniem przelicznika 1,8 do spornego okresu pracy górniczej winien wykazać, że na zajmowanych stanowiskach wykonywał prace wymienione w art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej tj. prace bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dotyczy to wyłącznie czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla. A wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, (...) 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl. LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, L. i wskazane w nich orzecznictwo).

Przepis art. 50 d stanowi o pracy w przodku na odkrywce, co oznacza, że przodek jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Przepisy nie definiują jednak pojęcia przodka i prac przodkowych. Przyjęcie tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu (tj. związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) nie odpowiada pojęciu "pracy przodkowej", wynikającej z wykładni przepisów art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W orzecznictwie Sądu Najwyższego kwestionuje się również zasadność rozszerzania samego pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, (...) 395/10, L.).

Z powyższego wynika, iż pojęcie przodka musi być wykładane w sposób ścisły i ograniczać się wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych, albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Praca przodowa polega zatem, wyłącznie na urabianiu i ładowaniu urobku lub nakładu albo jest bezpośrednio związana z procesem urabiania urobku. Wskazać należy również, że pod określeniem "inne prace przodkowe" rozumieć trzeba inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1. Inne prace górnicze, związane z konserwacją i obsługą urządzeń poza miejscem bezpośredniego pozyskiwania węgla brunatnego ze złoża, nie mieszczą się w definicji prac przodkowych w rozumieniu art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.). (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 lutego 2018 r. III AUa 1086/16 Legalis Numer 1775587. Pojęcie „inne prace w przodku” musi wiązać się z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 r., I UK 236/09, Legalis nr 328342, z dnia 22 kwietnia 2011 r., I UK 360/10, Legalis nr 376654).

Z powyższych rozważań wynika zatem, iż przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom w kopalni węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym czas pracy górniczej w przodku tylko wówczas, gdy spełnia łącznie wszystkie wskazane w powołanych przepisach przesłanki: co do miejsce wykonywania, co do rodzaju czynności, co do obsługi wskazanych w tym przepisie maszyn i urządzeń. Wypełnienie np. jedynie warunku pracy w przodku nie jest zatem wystarczające do uznania, że praca ta spełnia definicję z art. 50 d ust. 1 pkt 1 i znajduje się w wykazie III załącznika 3, poz. 7 czy poz. 1 rozporządzenia./ por Wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim - V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 grudnia 2015 r. V U 400/15 Legalis Numer 1775587/

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy prowadzą do jednoznacznego wniosku, że w okresie od 8 grudnia 1989 roku do dnia 31 października 2001 roku, zajmując stanowisko górnika eksploatacji taśmociągów, P. B. realizował prace, które kwalifikują się do zastosowania preferencyjnego przelicznika 1,8. Dla oceny, czy ubezpieczony w okresie spornym pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornego okresu pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności związanych z obsługą konkretnych wskazanych w przepisach urządzeń i maszyn oraz miejsce ich wykonywania, a nie nazwa stanowiska pracy jakie zajmował.

W zakresie prac wykonywanych przez wnioskodawcę w tychże okresach Sąd Okręgowy poczynił ustalenia na podstawie zeznań świadków S. C. i i P. S. oraz zeznań samego wnioskodawcy. Sąd miał także na uwadze zgromadzoną w sprawie dokumentację pracowniczą, w szczególności angaże i umowy o pracę wnioskodawcy oraz charakterystykę zajmowanych przez niego stanowisk. Z ww. materiału dowodowego wynika, że wnioskodawca wykonywał prace polegające na nadzorze i kontroli nad prawidłową pracą taśm na koparkach wielonaczyniowych w wyrobisku górniczym, wykonywaniu wymiany urządzeń (krążników, uszczelnień, czerpaków, rolek skrobaków itp.) na koparkach wielonaczyniowych w wyrobisku górniczym, usuwaniu zagrożeń ruchowych na koparkach wielonaczyniowych oraz czyszczeniu konstrukcji gąsienic koperek wielonaczyniowych w przodku. Dla poczynienia wskazanych ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia wystarczającym był materiał zgromadzony w procesie, tym samym Sąd oddalił wniosek strony powodowej o dopuszczenie dowodu z akt osobowych świadków jako zmierzający wyłącznie do przedłużenia postępowania. To jak nazywano stanowiska świadków zatrudnionych w analogicznym charakterze nie ma w procesie znaczenia skoro zakres i charakter wykonywanych przez wnioskodawcę prac jasno wynika z przedłożonej dokumentacji i dowodów ze źródeł osobowych.

Zgodnie z dyrektywą zawartą w art. 233 § 1 k.p.c., Sąd dokonał oceny zeznań świadków S. C. i P. S., którzy pracowali razem z wnioskodawcą na oddziale g-2, a następnie g-5. Mając na uwadze, że zeznania te były konsekwentne, spójne i logiczne, Sąd uznał je za wiarygodne i przekonujące. Sąd uwzględnił również zeznania samego wnioskodawcy, albowiem nie były one sprzeczne ze zgromadzonym materiałem dowodowym. W oparciu o ww. dowody Sąd ustalił, że P. B. zajmował się w spornych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy kontrolą taśm na koparkach wielonaczyniowych, podczas urabiania urobku. Wnioskodawca obsługiwał tylko i wyłącznie taśmy stanowiące część składkową koparek wielonaczyniowych. Te maszyny podstawowe pracowały stale w przodku i ze względu na to wnioskodawca nie opuszczał frontu robót górniczych, to jest nie świadczył obowiązków w innych miejscach wyrobiska górniczego, które były odległe od miejsca wydobywania urobku. Ubezpieczony na bieżąco w ruchu kontrolował prace taśm. Ponadto wnioskodawca dokonywał bieżących remontów taśm, konserwował je i czyścił, tak aby zapewnić pozostawanie maszyny podstawowej w ciągłym ruchu. Nie ma więc żadnych wątpliwości, że skarżący realizował prace przodkowe, mające szczególne znaczenie dla procesu urabiania i ładowania urobku, a wykonywane przez niego obowiązki umożliwiały pracę koparki wielonaczyniowej. Co więcej ubezpieczony pracował w systemie 4 brygadowym stykowym, ze względu na konieczność zapewnienia ciągłego ruchu w zakładzie górniczym.

Tym samym, przeprowadzone postępowanie dowodowe jednoznacznie wykazało, że wnioskodawca zaliczał się do stałych pracowników (załogi) koparki wielonaczyniowej, bezpośrednio urabiającej węgiel, przy czym koparka ta była wyłącznym miejscem świadczenia przez niego pracy. Wnioskodawca przez cały czas pracy stale podlegał przodowemu na koparce i wykonywał jego polecenia a zmiana na jego stanowisku pracy po przepracowaniu dniówki roboczej następowała bezpośrednio w miejscu pracy koparki wielonaczyniowej przy urabianiu urobku. W konsekwencji w ocenie sądu jego praca winna być kwalifikowana jako prace przodkowe w rozumieniu art. 50 d ust. 1 pkt. 1 w zw. z załącznikiem nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku, w Dziale III zarówno pod poz. 1 i 7 tj. jako praca górnika odkrywkowego i praca rzemieślników zatrudnionych na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń.

Reasumując, wykonywane przez wnioskodawcę prace w kwestionowanych przez ZUS okresach od 8 grudnia 1989 roku do dnia 31 października 2001 roku odbywały się w przodku i miały bezpośredni związek z urabianiem kopalin (węgla brunatnego). Zgodnie bowiem z ugruntowaną linią orzeczniczą, dla ustalenia uprawnień do przeliczenia okresów pracy górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8 najistotniejsze znaczenie ma miejsce, w którym praca ta jest wykonywana - na odkrywce bezpośrednio w przodku - oraz rodzaj maszyn i urządzeń, na których praca jest świadczona - koparki i zwałowarki. Podobne stanowisko zostało zajęte przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 23 listopada 2015 roku, sygn. akt III AUa 119/15, w którym Sąd ten uznał, iż wykonywanie w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prac górniczych, mechanicznych i demontażu przy koparkach pracujących bezpośrednio w przodku należy identyfikować z pracą górniczą, o której mowa w art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zatem wnioskodawca w okresie od 8 grudnia 1989 roku do dnia 31 października 2001 roku wykonywał pracę w miejscu, gdzie odbywało się urabianie urobku przy pomocy maszyn urabiających - koparek wielonaczyniowych, a także jego praca była związana bezpośrednio z zakresem robót wymienionych w art. 50 d ust. 1 pkt 1 na maszynach podstawowych, o których to pracach jest mowa w wykazie III załącznika 3 poz. 1 i poz 7 rozporządzenia, oznacza to, że w spornych okresach mimo nazwania jego stanowisk pracy jako górnik eksploatacji taśmociągów wykonywał on prace, które podlegają zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 14 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. , a wysokość wynagrodzenia pełnomocnika wnioskodawcy ustalił zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz.1800).

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem i aktami rentowymi, doręczyć pełnomocnikowi ZUS wraz z pouczeniem, iż ma on prawo wniesienia apelacji od tego wyroku do Sądu Apelacyjnego w Łodzi za pośrednictwem Sądu Okręgowego w Łodzi w terminie 14 dni od dnia doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem.

J.L.