Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 września 2020 r. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 7 sierpnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. K. (1) prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu wskazano, iż zgodnie z art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31.12.1948, który przed dniem 1 stycznia 2009 r. wykonywał przez co najmniej 15 lat pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W ocenie organu rentowego wnioskodawca do dnia 31.12.2008 r. 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach nie wykazał. W ocenie organu przedłożone świadectwo pracy z (...) Spółka Akcyjna nie potwierdza wykonywania pracy w szczególnych warunkach i charakterze na stanowisku mechanik napraw pojazdów samochodowych tj. brak ww. stanowiska w wykazie A Dz. XIV poz. 25 pkt 1 Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r.

/ decyzja k.106 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 7 października 2019 r. wniósł J. K. (1) podnosząc, iż w całym okresie zatrudnienia w (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był zatrudniony na stanowisku mechanik napraw samochodowych tj. wykonywał pracę w szczególnych warunkach naprawiając cysterny samochodowe przewożące paliwa ciekłe. Wskazując na powyższe odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do rekompensaty.

/ odwołanie k. 4/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 6 listopada 2019 r. organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc, iż J. K. (1) złożył wniosek o wypłatę rekompensaty w dniu 7.08.2019 r. przedkładając kopię świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionego w dniu 31.08.2006 r. . po czym na wezwanie ZUS dostarczył nowe świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych wystawione w dniu 2.09.2019 r. przez (...) S.A. . W pierwszym złożonym "zwykłym" świadectwie pracy z dnia 31.08.2000 w pkt. 8 - pracodawca wykazuje pracę w szczególnych warunkach wykaz A dział XIV poz. 22 pkt, 4 - stanowisko mechanik napraw pojazdów samochodowych. Następnie 31.08.2006r. - (6 lat po ustaniu zatrudnienia) zakład wystawia świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach na ten sam okres zatrudnienia powołując Wykaz A Dz. XIV poz. 25 pkt. 4 - Zarządzenie Nr 13/88 z 16.12.1988 r. Naczelnego Dyrektora (...).-zał 102 akt rentowych. Organ wskazał, iż z uwagi na fakt, iż w/w dokument był kopią, wezwano wnioskodawcę do przedłożenia - oryginału. W konsekwencji Zakład (...).09.2019 r. wystawił kolejne świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach podając już wykaz A-Dz XIV poz. 25 pkt. 1. W tym stanie rzeczy nie uznano okresu pracy od 29.11.1984 r. do 31.08.2000 r. jako zatrudnienia i wykonywania prac w szczególnych warunkach i charakterze, ponieważ Zarządzenie Dyrektora Zakładu nie stanowi podstawy prawnej co do uznawania, które prace są pracami w szczególnych warunkach.

J. K. (2) przez cały okres zatrudnienia wykonywał prace na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych a stanowisko to nie zostało wykazane w załączniku Nr l do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987 r. w Dziale XIV poz 25, pkt l .

/odpowiedź na odwołanie – k.4/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. K. (2) urodził się w dniu (...)

/ bezsporne/

Wnioskodawca ubiegał się o przyznanie prawa do emerytury z rekompensatą, przedkładając w organie rentowym kopię świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 31.08.2006 r. wystawionego przez (...) S.A., w którym wskazano, iż wnioskodawca w okresie zatrudnienia we wskazanym zakładzie pracy (dawna nazwa (...) S.A) od 29.11.1984 do 31.08.2000 r. stale i w pełnym wymiarze na stanowisku mechanik napraw pojazdów samochodowych -Wykaz A Dz. X/V poz. 25 pkt.4 - Zarządzenie Nr 13/88 z dnia 16.12.1988 r. Naczelnego Dyrektora (...) wykonywał prace wymienione w wykazie A dział XIV poz. 25 pkt 4 wykazu stanowiącego załącznik Nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr. 7 z dnia 07.07.1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego ( Dz. Urzędowy M.P.Ch. i L. Nr 4 z dnia 03.08.1987 r), wydanego na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z dnia 18.02.1983 r. Nr 8, poz. 43 z póź . zm.)

/protokół z 9.05.2019 k. 93 akt ZUS, świadectwo k. 94 akt ZUS /

Decyzją z dnia 6 czerwca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał J. K. (2) prawo do emerytury z urzędu od 21.05.2019 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. W decyzji wskazano, iż nie rozpatrywano uprawnień wnioskodawcy do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ przedłożone świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 31.08.2006 r. jest kserokopia i nie może stanowić środka dowodowego w sprawie. Ponadto w ww. świadectwie (...) SA wskazuje, iż wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach w okresie od 29.11.1984 do 31.08.2000 r. na stanowisku mechanik napraw pojazdów samochodowych wykaz A dział XIV poz. 25 pkt 4 które nie występuje w powołanym zarządzeniu resortowym Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr. 7 z dnia 07.07.1987 r. we wskazanej przez zakład pozycji brak punktu 4.

/ decyzja k 96-98/

W dniu 7.08.2019 r. wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie prawa do rekompensaty ponownie składając kserokopie świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 31.08.2006 r.

/ wniosek k. 101 akt ZUS kopia świadectwa k. 102 akt ZUS

W wyniku wezwania ZUS do przedłożenia nowych dowodów J. K. (2) w dniu 10.09.2019 przedłożył w ZUS świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 2.09.2019 r. w którym wskazano, iż w okresie od 29.11.1984r. do 31.08.2000r. stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace:

1. Bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano- remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie:

1) stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie

na stanowisku: mechanik napraw pojazdów samochodowych

w okresie: od 29.11.1984 r. do 31.08.2000 r.

wymienionym w wykazie: A Dz. XIV, poz. 25 pkt. 1

stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dziennik Urzędowy Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 4 z dnia 3 sierpnia 1987r.), wydanego na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z dnia 18 lutego 1983r. Nr 8, poz. 43 z póź. zm.).

/ wezwanie k. 103 akt ZUS, świadectwo k. 105 akt ZUS/

Dysponując wskazanymi dowodami organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję odmawiając wnioskodawcy prawa do rekompensaty.

/ bezsporne/

Ubezpieczony J. K. (2) w okresie od 29.11.1984 r. do 31.08.2000 r. był zatrudniony w (...) SA dawniej (...) S.A Oddział w Ł. na stanowisku mechanik napraw pojazdów samochodowych.

/ świadectwo pracy k. 11 akt kapitałowych ZUS nadto w aktach osobowych załączonych do akt sprawy, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 22 września 2020 r. 00:23:45 -00:24:02 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:37-00:20:24 /

W punkcie 8 świadectwa pracy wystawionego wnioskodawcy w dniu 31.08.2000 r. pracodawca wskazał, iż wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykaz A dział XIV poz. 25 pkt 4 mechanik napraw samochodowych od 29.11.1984 do 31.08.2000 r.

/ świadectwo pracy k. 11 akt kapitałowych ZUS nadto w aktach osobowych załączonych do akt sprawy/

W świetle dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych wnioskodawcy za sporny okres zatrudnienia J. K. (2) miał pracować na następujących stanowiskach pracy:

- skierowanie do pracy z 21.11.1984 r. –mechanik samochodowy

- podanie o przyjęcie do pracy z 21.11.1984 – mechanik samochodowy,

- skierowanie na badania z 21.11.1984 r. – mechanik samochodowy,

- kwestionariusz osobowy z 29.11.1984 - mechanik samochodowy

- umowa o pracę z 29.11.1984 r. -mechanik samochodowy,

- Karta obiegowa zmian z 29.11.1984 r. -mechanik samochodowy,

- instruktarz wstępny - mechanik samochodowy,

- zakres czynności z 29.11. 1984 mechanik -spawacz

- angaży z 31.01.1985,1.10.1985, 18.03.1986, mechanik napraw pojazdów samochodowych

- angaży z 15.10.1986, 3.10.1987,14.03.1988, 10.05.1988 r. 1.08.1988, mechanik samochodowy – spawacz

- angaży z 26.11.1988, 6.03.1989 mechanik napraw – spawacz,

- angażu z 1.06.1989 mechanik –spawacz,

-zaświadczenia o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach z 21.11.89 w okresie 18.11.1984-30.09.1997 r. mechanik samochodowy Wykaz dz. XIV poz 25 pkt 4

- angaży z 28.09.1990, 25.06.1991,15.01.1992,4.03.1992,11.06.1992, 28.10.1992, oraz 1.07.1993, 23.05.1994,30.11.1993,09.08.1994, 28.11.1994, 21.09.1995,16.06.1995, 32.12.1996,28.06.1996, 23.04.1997, 17.12.1997, 27.05.1988, 27.01.1999, 30.07.1999, 26.04.2000 - mechanik –spawacz

- zaświadczenia lekarskiego z dnia12.03.1997 r. mechanik –spawacz

- ewidencja wykonywania pracy w szczególnych warunkach od 1.10.1997 r. mechanik -spawacz

- wypowiedzenia warunków umowy o pracę z 28.01.1998 r.- spawacz

- zaświadczenie lekarskie z 26.03.1998 r. spawacz –mechanik

- informacja o przejściu zakładu pracy na nowego pracodawcę z 17.05.1999 r. – spawacz

- zakres obowiązków obowiązujący od 21.12.1998 r. - mechanik samochodowy

-zaświadczenie lekarskie z 11.03.1999 r. spawacz –mechanik,

- zaświadczenie lekarskie z 24.05.2000 r. mechanik samochodowy,

- rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem z dnia 30.05.2000 r. - spawacz

- świadectwo pracy- mechanik napraw samochodowych,

/ skierowanie do pracy z 21.11.1984 r k. 1 cz. A akt osobowych, podanie o przyjęcie do pracy z 21.11.1984 k. 2 cz. A akt osobowych skierowanie na badania z 21.11.1984 r. k. 3 cz. A. akt osobowych kwestionariusz osobowy z 29.11.1984 k. 4 cz. A akt osobowych, umowa o pracę z 29.11.1984 r. k. 1 cz. B akt osobowych Karta obiegowa zmian z 29.11.1984 r. k. 2 cz. B akt osobowych, instruktarz wstępny k. 3 cz B akt osobowych, zakres czynności z 29.11. 1984 k. 4 cz. B akt osobowych, angaże z 31.01.1985,1.10.1985, 18.03.1986 k. 5-7 cz. B akt osobowych, angaże z 15.10.1986, 3.10. 1987,14.03.1988, 10.05.1988 r. 1.08.1988 k.8- 12 cz. B akt osobowych, angaże z 26.11.1988, 6.03.1989 k. 13-4 cz. B akt osobowych, angażu z 1.06.1989 k. 15 cz. B akt osobowych, zaświadczenie k. 16 cz. B akt osobowych, angaże z 28.09.1990, 25.06.1991,15.01.1992,4.03.1992,11.06.1992, 28.10.1992, k.17 -22 cz. B akt osobowych, angaże z 1.07.1993, 23.05.1994,30.11.1993,09.08.1994, 28.11.1994 k. 24-25 cz. B akt osobowych, angaże z 21.09.1995,16.06.1995 k. 30 -31 cz. B akt osobowych, angaże 32.12.1996,28.06.1996 k. 36-37 cz. B akt osobowych, angaż z 23.04.1997k. 40 cz. B akt osobowych, zaświadczenia lekarskie z dnia 12.03.1997 r. k. 39 cz. B akt osobowych, angaż z 17.12.1997 k.42 cz. B akt osobowych ewidencja wykonywania pracy w szczególnych warunkach od 1.10.1997 r. k. 41 cz. B akt osobowych, wypowiedzenie warunków umowy o pracę z 28.01.1998 r. k. 43 cz. B akt osobowych, angaż z 27.05.1988 k. 45 cz. B akt osobowych, zaświadczenie lekarskie z 26.03.1998 r. k. 44 cz. B akt osobowych, angaż 27.01.1999 k. 47 cz. B akt osobowych, informacja o przejściu zakładu pracy na nowego pracodawcę z 17.05.1999 r. k. 48 cz. B akt osobowych zakres obowiązków obowiązujący od 21.12.1998 r. k. 49 cz. B akt osobowych, angaż z 30.07.1999 r. k. 50 cz. B akt osobowych, zaświadczenie lekarskie z 11.03.1999 r. k. 51 cz. B akt osobowych, angaż z 26.04.2000 k. 53 cz. B akt osobowych, zaświadczenie lekarskie z 24.05.2000 r. k. 54 cz. B akt osobowych, rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem z dnia 30.05.2000 r. k. nienumerowana w cz. B akt osobowych świadectwo pracy k. 11 akt kapitałowych ZUS nadto w aktach osobowych k. nienumerowane/

W trakcie całego spornego zatrudnienia w (...) S.A. wnioskodawca pracował w warsztacie samochodowym jako mechanik, który znajdował się na bazie z której przewożono paliwa na stacje benzynowe. Tam naprawiano głównie samochody cysterny przewożące paliwo. Naprawy polegały głównie na wymianie zaworów spustowych w cysternach, dekli nalewowych, skrzynek gdzie były krany spustowe. Poza tym robiono tylko przeglądy samochodów. Czasami dokonywano też napraw pojazdów, ale sporadycznie, bo samochody były na gwarancjach i napraw dokonywała specjalistyczna firma. Przegląd robiono z poziomu kanałów. Było ich 6. (...) zaworów spustowych cystern dokonywano głównie w kanałach, choć było to również możliwe na zewnątrz. Cysterna była podzielona na 4-5 komór, pod spodem były rury spustowe, na końcu zaś krany do każdego przedziału. Cały kran trzeba było odkręcić i wymienić uszczelki co powodowało, iż wymieniający je miał kontakt z etylina. W rurach zawsze coś zostawało, ponadto na zewnątrz wydzielały się opary. Natomiast dekle nalewkowe znajdowały się od góry cysterny, dostęp do nich zapewniały drabinki znajdujące się na cysternach. W czasie wymiany dekli trzeba było, usiąść na cysternie poodkręcać śruby, zdjąć dekiel, dorobić uszczelki i założyć. Tam również urywały się zawiasy, trzeba było to powybijać. Wnioskodawca miał uprawnienia spawalnicze. Spawał gazowo i elektrycznie elementy, które się urywały przy deklach. Spawanie służyło pracom naprawczym. Wnioskodawca zajmował się też wymianą skrzynek z boku cysterny. Gdy skrzynki się obrywały trzeba było ja wyjąć odkręcić zawór i naprawić. Najwięcej pracy było przy kranach spustowych.

/bezsporne, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 22 września 2020 r. 00:23:45 -00:24:02 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:37-00:20:24 /

Wnioskodawca miał zagwarantowane posiłki regeneracyjne i dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, przysługiwał mu też dodatkowy urlop.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 22 września 2020 r. 00:23:45 -00:24:02 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:37-00:20:24 /

W toku procesu (...) S.A. anulował poprzednio wydane wnioskodawcy świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 31.08.2006 i 02.09.2019 r. i wystawił kolejne świadectwo z dnia 17.07.2020r. w świetle, którego wnioskodawca w okresie od 29.11.1984r. do 31.08.2000r. stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace:

1. Bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano- remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie:

1) stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie

na stanowisku: mechanik napraw pojazdów samochodowych

w okresie: od 29.11.1984 r. do 31.08.2000 r.

wymienionym w wykazie: A Dz. XIV, poz. 25 pkt. 1

stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dziennik Urzędowy Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 4 z dnia 3 sierpnia 1987r.), wydanego na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z dnia 18 lutego 1983r. Nr 8, poz. 43 z póź. zm.).

/ pismo k.27, świadectwo z 17.07.2020 r. k. 28/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt sprawy, których wiarygodność nie była przez strony podważana oraz zeznania odwołującego niekwestionowane przez ZUS. Sąd dał wiarę ww. zeznaniom jednakże na ich podstawie nie jest możliwe by przyjąć, że ubezpieczony w całym spornym okresie zatrudnienia pracował w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

Zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych ( tj. Dz. U. z 2018 r. , poz. 1924) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t. j. Dz. U. z 2017 r. , poz. 1383) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w całym okresie zatrudnienia, w (...) SA, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. Strony mają też prawo podważać moc dowodową dokumentów, w tym także świadectwa pracy, które jest dokumentem prywatnym i podlega ocenie przez sąd zgodnie z zasadami art. 233 § 1 k.p.c. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869 /.

W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525/

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w (...) SA od 29.11.1984 do 31.08.2000 r. była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Przy czym należy pamiętać, iż o określonych skutkach prawnych wykonywania pracy w warunkach szczególnych stanowi ustawa oraz utrzymane jej przepisami (art. 32 ust. 4 ustawy o e. i r. z FUS) rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. Zarządzenia resortowe traktowane są tylko jako wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach i mają one znaczenie, o ile są dostosowane do treści załącznika do rozporządzenia i stanowią jego uszczegółowienie, poprzez bardziej ścisłe ustalenie stanowisk pracy (por wyroki SN: z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306, z dnia 9 maja 2006 r., II UK 183/05, LEX nr 1001301).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy spornym jest czy faktycznie wykonywane przez wnioskodawcę czynności mechanika pracującego w koncernie paliwowym przy naprawie - w tym także spawaniu - elementów cystern samochodowych tj. krany spustowe dekle i skrzynki, wykonywane zarówno w kanałach, jak i na poziomie warsztatu lub bezpośrednio na cysternach, nadto pracującego przy przeglądach i sporadycznie dokonującego napraw samochodów, mogą być kwalifikowane jako praca warunkach szczególnych. Podnieść przy tym należy, iż pracodawca wnioskodawcy poświadczając wykonywanie przez niego pracy w tym charakterze nie potrafił jej jednoznacznie zakwalifikować pod określoną pozycję i punkt wykazu zarządzenia resortowego wydając kolejne świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z powołaniem różnych punktów wykazu w tym nieistniejących – nie ujętych w wykazie.

Odnosząc się zatem w pierwszej kolejności do punktu wykazu do jakiego ostatecznie, charakteryzując pracę wnioskodawcy, odniósł się jego pracodawca wskazać należy, iż analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że wymieniona w poz. 25 działu XIV Prace Różne, bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, jest pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nadto także załącznik nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dziennik Urzędowy Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 4 z dnia 3 sierpnia 1987r.), w dziale XIV Prace Różne w poz. 25 bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie pkt 1 stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie stanowi, iż taka praca winna być zakwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach.

Z tym, że w ocenie Sądu prace faktycznie wykonywane przez wnioskodawcę na stanowisku mechanika napraw samochodowych czy nawet mechanika spawacza nie mogą być klasyfikowane w powyższy sposób. Podnieść należy, iż co wynika ze zgromadzonego w sprawie niespornego materiału dowodowego, wnioskodawca nie zajmował się konserwacją agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu. Wnioskodawca pracował w warsztacie, ale nie z urządzeniami znajdującymi się nijako w ciągłym technologicznym procesie produkcji. Wyłączenie z pracy jednej czy nawet kilku cystern z uwagi na ich uszkodzenia nie wstrzymywało pracy oddziału. Tym samym praca wnioskodawcy nie może być kwalifikowana w powyższy sposób. Niejasnym jest także przy jakich pracach konkretnie wymienionych w wykazie wnioskodawca jako mechanik miał dokonywać napraw. Zauważyć przy tym należy, iż przynależność pracodawcy do określonej gałęzi przemysłu ma znaczenie istotne i nie można dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43), wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały przypisane w tym akcie prawnym. Konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w stopniu mniejszym lub większym w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione, na co nie ma żadnego wpływu przynależność pracodawcy do określonej branży, jeżeli pracownik w ramach swoich obowiązków wykonuje pracę w zakładzie pracy należącym do innego działu przemysłu. Wtedy bowiem konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla tego działu gospodarki, w którym praca jest wykonywana. /III AUa 1170/13 - wyrok SA Szczecin z dnia 11-12-2014/ W rozpatrywanym przypadku nie wykazano, iż praca wnioskodawcy na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych wiąże się technologicznie z praca w branży paliwowej i z tego względu winna być zakwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach na podstawie wykazu A dział XIV poz. 25 rozporządzenia.

Dochodząc do powyższych wniosków Sąd miał jednak na uwadze, iż decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych, ma możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do wyżej wymienionego rozporządzenia, a błędne zakwalifikowanie jej pod określoną pozycję przez pracodawcę nie może wpływać negatywne na te uprawnienia. Tym samym Sąd samodzielnie przeanalizował czy wnioskodawca mimo wszystko spełniał wskazane wymagania.

Mając na uwadze czynności jakie faktycznie wykonywał wnioskodawca wskazać należy, iż w świetle wykazu A działu XIV prace różne pkt 16 pracami w szczególnych warunkach są prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Z kolei załącznik nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987r. w wykazie A Działu XIV pkt. 16 poz. 1 zalicza do prac w warunkach szczególnych prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych na stanowisku mechanik-monter (ślusarz) zatrudniony wyłącznie w kanałach remontowych.

Przy tym nie należy jednak tracić pola widzenia, iż nie wszystkie prace naprawcze wnioskodawca wykonywał w kanałach remontowych, dokonywał ich bowiem również w warsztacie tj. na poziomie zero oraz siedząc na cysternach. Tymczasem o czym już Sąd wspomniał tylko okresy zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), i nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia. /III AUa 101/16 - wyrok SA Gdańsk z dnia 11-05-2016/. W konsekwencji nie sposób uznać za zatrudnienie w warunkach szczególnych okresu wykonywania przez ubezpieczonego pracy w PKN (...), albowiem we wskazanym zakładzie pracy, wykonywane przez niego zatrudnienie na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych nie miało charakteru pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach remontowych. W sytuacji, gdy praca w kanałach remontowych nie była jedynym zajęciem ubezpieczonego, to tym samym nieuprawnionym byłoby przyjęcie, że wykonywał on ją stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, co jest niezbędną przesłanką uznania danego zatrudnienia za szczególne.

Z tych samych względów pracy wnioskodawcy nie można podciągnąć pod załącznik nr. 1 Rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wykaz A Dział XIV. prace różne pkt. 12 prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym oraz wykaz A dział XIV poz 12 pkt 1 zarządzenia resortowego tj. prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym na stanowisku spawacz. W relacji bowiem samego ubezpieczonego prace spawacza stanowiły ułamek jego prac i służyły mu do wykonywania napraw.

Sąd miał także na uwadze, iż wskazywane rozporządzenie w wykazie A w dziale IV w Chemii w pkt. 39 kwalifikuje oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych jako pracę w szczególnych warunkach. Niemniej jednak powoływane już rozporządzenie resortowe określając, iż praca wymieniona w wykazie A dział IV w chemii poz. 39. oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych jest pracą w warunkach szczególnych na stanowiskach w pkt. od 1-19 czyściciel cystern i zbiorników (pojemników), czyściciel (kotłów, aparatów, kanałów itp.), oczyszczacz wyrobów (elementów) w benzynie i rozpuszczalnikach organicznych, docieracz wyrobów przy użyciu nafty, operator urządzeń myjących, ślusarz remontowy, ślusarz narzędziowy, ślusarz, ślusarz-konserwator elementów silników spalinowych przy użyciu benzyny i nafty, monter aparatury i urządzeń chemicznych, stokażowy, przygotowywacz opakowań (regeneracja), malarz, murarz, cieśla, stolarz, robotnik transportowy, robotnik pomocniczy, tokarz, frezer, wytaczarz obrabiający części i podzespoły remontowanych urządzeń, cystern i zbiorników po produktach toksycznych i żrących we wspólnych pomieszczeniach ze stanowiskami wymienionymi w pkt. 1-6, nie wymienia jednak żadnych stanowisk ścisłe związanych z naprawą cystern stanowisk mechanika. Pamiętać także należy, iż naprawa cystern w powyższym rozumieniu nie należała do wyłącznych obowiązków wnioskodawcy, dokonywał on bowiem również przeglądów pojazdów i sporadycznie ich napraw. Tym samym praca wnioskodawcy nie może zostać powiązana także z tymi punktami rozporządzenia i rozporządzenia resortowego.

Podnieść również należy, iż w świetle załącznika numer 1 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wykazu A dział IV w chemii pkt. 19 praca w szczególnych warunkach jest przetwórstwo, magazynowanie, przepompowywanie, przeładunek, transport oraz dystrybucja ropy naftowej i jej produktów. Jednakże załącznik nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987r. w wykazie A Działu IV pkt. 19 w poz. 1 -16 wymienia stanowiska aparatowy, zestawiacz mieszanek i roztworów, piecowy w przemyśle chemicznym, stokażowy, operator urządzeń chłodniczych, operator urządzeń oddzielających, operator pomp i sprężarek, operator urządzeń rozdrabniających, sortujących i granulujących, operator urządzeń dozujących, formujących i pakujących, maszynista urządzeń przeładunkowych i układających, wagowy, pakowacz, robotnik transportowy, robotnik magazynowy, strażnik kontroler (wyłącznie w (...)), sprzątacz produkcyjny to jest tylko i wyłącznie stanowiska niejako przy produkcji, a nie stanowiska pomocnicze mechaników. Tym samym i kryteriów określonych w tym zakresie praca wnioskodawcy nie spełniała.

W ocenie Sądu Okręgowego poczynione w sprawie ustalenia, bez żadnych wątpliwości, nie pozwalały zatem na uznanie, że ubezpieczony w spornych okresach świadczył pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jeszcze raz podnieść należy, iż jakkolwiek często, z uwagi na poziom szkodliwości czy uciążliwości warunków pracy, jest ona kwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach - rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki uprawniające do emerytury ustala się (zgodnie z art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. Dz. U z 2013r., poz. 1440 ze zm.) na podstawie przepisów dotychczasowych. To zaś oznacza, że tylko i wyłącznie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą stanowić podstawę prawną emerytury. /III AUa 160/14 - wyrok SA Rzeszów z dnia 25-06-2014/ Sąd ubezpieczeń społecznych, dokonując ustaleń odnośnie do wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych, nie ocenia uciążliwości danej pracy, a jedynie bada, czy praca ta odpowiada pracy wskazanej w rozporządzeniu oraz czy była wykonywana przez ubezpieczonego stale i w pełnym wymiarze. /III AUa 1279/17 - wyrok SA Gdańsk z dnia 13-03-2018/

Powyższego wniosku nie mogło zmienić także to, że okresowo ubezpieczonemu wypłacano dodatki pieniężne za prace szkodliwe, czy wydawano posiłki regeneracyjne. Okoliczność, że niekorzystne warunki pracy na zajmowanym przez niego stanowisku były ubezpieczonemu kompensowane określonym dodatkiem nie jest bowiem tożsama z pracą w warunkach szczególnych czy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów Rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. /III AUa 178/16 - wyrok SA Gdańsk z dnia 07-06-2016/

Reasumując brak było podstaw do zakwalifikowania ubezpieczonemu do stażu pracy w szczególnych warunkach spornego okresu od 29.11.1984 r. do 31.08.2000 r., bo albo ww. nie wykonywał pracy na stanowisku wymienionym w wykazie albo wykonywał czynności w wykazie wymienione lecz nie stale w pełnym wymiarze czasu pracy. Tym samym wnioskodawcy nie przysługuje prawo do dochodzonej rekompensaty.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc, oddalił odwołanie.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy wraz z pouczeniem, iż ma on prawo wniesienia apelacji od tego wyroku do Sądu Apelacyjnego w Łodzi za pośrednictwem Sądu Okręgowego w Łodzi w terminie 14 dni od dnia doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem.

J.L.