Pełny tekst orzeczenia

sygn. akt VIII Ga 687/19

Uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 10 września 2020 roku

Powódka „B. rent a car” spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. domagała się zasądzenia od pozwanej Towarzystwa (...) spółki akcyjnej w W. kwoty 4.032,68 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnianie od 3.832,68 zł od 14 kwietnia 2017 roku oraz od 200 zł od dnia wytoczenia powództwa. Podniosła, że na skutek kolizji drogowej, której sprawca zawarł z pozwana umowę ubezpieczenia OC uszkodzeniu uległ jej samochód, poszkodowana wynajęła pojazd zastępczy płacąc czynsz 5.923,68 zł brutto, pozwana zapłaciła 2.091 zł. żądanie pozwu obejmuje pozostałą część odszkodowania w zakresie kosztów najmu oraz kwotę 200 zł jako koszt pomocy prawnej. Legitymację do wytoczenia powództwa wywodzi z umowy cesji.

Pozwana domagała się oddalenia powództwa kwestionując okres i dobową stawkę najmu, wskazując, że są one rażąco wygórowane i nie pozostają w związku przyczynowym ze szkodą. Pozwana podkreśliła, że poinformowała poszkodowaną o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego z sieci podmiotów współpracujących z pozwaną. Wypłaciła poszkodowanej odszkodowanie w wysokości 2.091 zł z tytułu najmu pojazdu uznając za zasadny okres 17 dni redukując stawkę do 123 zł.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie wyrokiem z 24 maja 2019 roku zasądził od pozwanej kwotę 1505,52 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie i oddalił powództwo w pozostałym zakresie. Sąd ustalił, że 15 grudnia 2015 roku doszło do kolizji, w której uczestniczył należący do A. K. (1) pojazd marki K. (...) o nr rej. (...). Sprawca zdarzenia legitymował się polisą potwierdzającą zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z pozwanym ubezpieczycielem. 15 grudnia 2015 roku poszkodowana zawarła z powódką umowę najmu pojazdu marki O. (...) o nr rej. (...) ustalając czynsz w wysokości 172 zł netto. Udział własny został zniesiony, czynsz najmu liczony miał być poprzez pomnożenie każdej rozpoczętej doby wynajmu przez stawkę dzienną. Pojazd został wydany poszkodowanej 15 grudnia 2015 roku, 11 stycznia 2016 roku zwrócony. Naprawa pojazdu trwała od 15 grudnia 2016 roku do 11 stycznia 2016 roku. 15 grudnia 2015 roku A. K. (1) (jako cedent) zawarła z powódką umowę przelewu wierzytelności, na mocy której przeniosła na cesjonariusza swoją wierzytelność – prawo do zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w związku ze opisaną szkodą komunikacyjną. 11 stycznia 2016 roku powód wystawił poszkodowanej fakturę VAT nr (...) tytułem wynajmu pojazdu zastępczego O. (...) w okresie od 15 grudnia 2015 roku do 11 stycznia 2016 roku (28 dni) na łączną kwotę 5.923,68 zł brutto. Decyzją z 14 marca 2016 roku pozwana przyznała odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego w kwocie 2.091 zł, weryfikując stawkę najmu do kwoty 123 zł i uznając za zasadny okres najmu w wymiarze 17 dni. 17 sierpnia 2016 roku T. S. wystawił powódce fakturę tytułem wynagrodzenia za analizę dokumentów, zgodnie z zestawieniem na kwotę 24 600,00 zł za 100 spraw.

Wysokość stawek najmu jest różna w zależności od klasy wynajmowanego pojazdu, okresu najmu (im dłuższy okres najmu tym niższa stawka) oraz pakietu dodatkowych opcji, np. tego, czy pojazd jest wynajęty z limitem kilometrów, czy nie, czy obejmuje obowiązek zapłaty kaucji. Średnia stawka dobowego wynajmu pojazdu z segmentu (...) w okresie przełomu roku 2015 i 2016, bez limitu kilometrów, z pełnym ubezpieczeniem, z wykupieniem udziału własnego w szkodach i przy rozliczeniach bezgotówkowych wynosiła 173,33 zł netto. Okres naprawy pojazdu z uwzględnieniem przebiegu procesu likwidacji szkody, okresem realizacji zamówienie i procesem samej naprawy wynosił 17 dni.

Przyjmując legitymację czynną po stronie powodowej Sąd stwierdził, że najem pojazdu był celowy. Koszty najmu samochodu zastępczego mogą obejmować tylko okres konieczny i niezbędny do naprawy pojazdu (art. 361 § 1 k.c.). Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej, który przyjął, że okres naprawy pojazdu z uwzględnieniem przebiegu procesu likwidacji szkody, okresem realizacji zamówienia i procesem samej naprawy wynosił 17 dni, a średnia stawka dobowego wynajmu pojazdu z segmentu (...) w okresie przełomu roku 2015 i 2016, bez limitu kilometrów, z pełnym ubezpieczeniem, z wykupieniem udziału własnego w szkodach i przy rozliczeniach bezgotówkowych wynosiła 173,33 zł netto. Opinię uznano za wiarygodną, zatem Sąd uznał za zasadny najem pojazdu zastępczego w okresie 17 dni, przy stawce 172 zł netto, odszkodowanie powinno wynieść 3.596,52 zł (17 dni x 211,56 zł brutto), powódce zapłacono 2.091 zł, więc Sąd zasądził od pozwanej kwotę 1.505,52 zł. Za nieuzasadnione uznano żądanie powódki kwoty 200 zł jako kosztu poniesionego na usługę analizy dokumentacji przez radcę prawnego pod kątem zasadności wytoczenia powództwa.

Wyrok został zaskarżony apelacją przez stronę pozwaną w części zasądzającej kwotę 1.505,52 złotych z ustawowymi odsetkami. Domagano się zmiany zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości i stosownego do wyniku sprawy orzeczenia o kosztach procesu, ewentualnie uchylenia wyroku w zaskarżonym zakresie i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Wyrokowi zarzucono naruszenie:

1.  art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 363 § 1 k.c. i art. 6 k.c. przez błędne przyjęcie, iż strona powodowa należycie udokumentowała trafność dochodzonego przez siebie roszczenia co do samej zasady oraz wysokości, to jest precyzyjnie wykazała, iż koszt wynajmu pojazdu na rzecz poszkodowanej przez powódkę stanowił normalne następstwo zdarzenia szkodowego przy przyjęciu kosztów tego wynajmu wskazanych w spornej pomiędzy stronami dokumentacji, w sytuacji, gdy z wnikliwej analizy zgromadzonych w sprawie dowodów i po uwzględnieniu kryteriów logicznego rozumowania należało dojść do przekonania, że powódka nie wykazała tego, aby uzasadniona stawka za wynajem auta zastępczego wynosiła w realiach tej sprawie kwotę 172,00 złotych, albowiem poszkodowana miała pełną możliwość wynajęcia pojazdu zastępczego w oparciu o zdecydowanie niższą stawkę oferowaną jej przez pozwaną, zaś nie uczyniwszy tego, naruszyła zasadę minimalizacji szkody, która spoczywa na każdym poszkodowanym;

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie nazbyt swobodnej i w istocie dowolnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, w konsekwencji zaś wadliwe przyjęcie, że strona powodowa należycie udokumentowała trafność dochodzonego przez siebie roszczenia co do samej zasady oraz wysokości, to jest precyzyjnie wykazała, iż koszt wynajmu pojazdu na rzecz poszkodowanej przez powódkę stanowił normalne następstwo zdarzenia szkodowego przy przyjęciu kosztów tego wynajmu wskazanych w spornej pomiędzy stronami dokumentacji - w sytuacji, gdy z wnikliwej analizy zgromadzonych w sprawie dowodów i po uwzględnieniu kryteriów logicznego rozumowania należało dojść do przekonania, że powódka nie wykazała tego, aby uzasadniona stawka za wynajem auta zastępczego wynosiła w realiach tej sprawie kwotę 172,00 złotych, albowiem poszkodowana miała pełną możliwość wynajęcia pojazdu zastępczego w oparciu o zdecydowanie niższą stawkę oferowaną jej przez pozwaną, zaś nie uczyniwszy tego, naruszyła zasadę minimalizacji szkody, która spoczywa na każdym poszkodowanym.

Pozwana domagała się oddalenia apelacji i zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Rozstrzygnięcie Sądu II instancji.

Apelacja jest bezzasadna, a Sąd drugiej Instancji, jako sąd merytoryczny w zakresie faktów i prawa, przyjmuje za własne ustalenia Sądu I instancji w całości oraz wyrażoną ocenę prawną.

Normalny związek przyczynowy między zdarzeniem sprawczym a faktem wynajęcia pojazdu determinuje wysokość roszczenia odszkodowawczego mającego rekompensować szkodę w postaci najmu pojazdu zastępczego (art. 361 § 1 k.c.). Sąd pierwszej instancji przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego, na podstawie którego ustalono, że czas naprawy pojazdu będący zwykłym, normalnym i oczekiwanym następstwem jego uszkodzeń to 17 dni. Na podstawie tego dowodu ustalono również, że średnia stawka dobowego wynajmu pojazdu z segmentu (...) w okresie przełomu roku 2015 i 2016, bez limitu kilometrów, z pełnym ubezpieczeniem, z wykupieniem udziału własnego w szkodach i przy rozliczeniach bezgotówkowych wynosiła 173,33 zł netto. Dowód z ten został prawidłowo oceniony za wiarygodny, zatem wysokość roszczenia odszkodowawczego jest wynikiem prostej operacji matematycznej uwzględniającej Iloczyn 17 dni i stawki brutto za najem pojazdu w wysokości 211,56 zł pomniejszony o sumę zapłaconą 2091 zł. Przy tak nieskomplikowanym stanie faktycznym i prawnym trudno jest odnaleźć przyczyny usprawiedliwiające zarzut naruszenia art 6 k.c. Norma ta dotyczy materialnoprawnego rozkładu ciężaru dowodu i zarzut jej naruszenia może być skuteczny tylko wtedy, kiedy Sąd nieprawidłowo obciążył ciężarem dowodu stronę. W procesie odszkodowawczym na powodzie spoczywa ciężar dowodu przesłanek odpowiedzialności pozwanego, co zostało udowodnione dowodem z opinii biegłego oraz po części, jeżeli chodzi o zasadę odpowiedzialności, przyznane przez stronę pozwaną. Istotnym argumentem uzasadniającym naruszenie art. 361 § 1 k.c. i 363 § 1 k.c. ma być niewynajęcie przez poszkodowaną pojazdu zastępczego w oparciu o zdecydowanie niższe stawki, które miały oferować sieci współpracujące z ubezpieczycielem, przez co miało dojść do naruszenia obowiązku minimalizowania szkody. Analogiczną argumentację w zakresie wadliwości wyroku Sądu pierwszej instancji powtarza zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przez swobodną ocenę dowodów, więc w istocie przez nieuwzględnienie przez Sąd możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego po stawce niższej, niż ustawiona przez biegłego.

Sąd pierwszej instancji w ogóle nie odniósł się do kwestii podawanych przez stronę pozwaną, dlatego że pozwana w toku sprawy nie zgłosiła twierdzenia, konkretnie z jakiego dowodu ma wynikać zaoferowanie poszkodowanej pojazdu zastępczego na warunkach analogicznych, jak wynajęty. Wbrew twierdzeniom apelacji, „nie istnieje sporna między stronami dokumentacja”, nie wiadomo kto, kiedy i na jakich warunkach miał zaoferować poszkodowanej najem pojazdu po stawce 123 zł. W treści sprzeciwu od nakazu zapłaty nie podano, jaki dowód ma potwierdzać ofertę skierowaną do poszkodowanej, podobnie apelacja nie zawiera twierdzenia, jaki konkretnie dowód Sąd pominął czyniąc ustalenia faktyczne. Trudno zatem zarzucić naruszenie art 233 § 1 k.p.c., jeżeli nie wiadomo, jaki dowód Sąd miał pominąć albo wadliwie ocenić. Nie odwołano się do konkretnego dokumentu ani do jakiejkolwiek rozmowy z poszkodowaną.

Z zeznań świadka A. K. (2) wynika, że ubezpieczyciel nie zaoferował jej wynajmu auta zastępczego. Akta szkody przedstawiono w ten sposób, że zawierają szereg nieopisanych plików, a pozwana nie odwołał się do żadnego z nich celem udowodnienia twierdzeń o złożonej poszkodowanej ofercie. Wystarczającym dowodem dla ustalenia, że poszkodowana mogła wynająć pojazd zastępczy na warunkach analogicznych, co wynajęty, nie są skany umów z sieciami oferującymi najem pojazdów. Nie wiadomo, czy treść tych umów z informacją dodatkową dotarła do poszkodowanej. Przedstawione w toku postępowania akta szkody zawierają szereg plików, które nie są wpisane w sposób umożliwiający stwierdzenie, czy w rzeczywistości poszkodowanej zaoferowano pojazd zastępczy na warunkach konkurencyjnych do zawartej przez poszkodowana umowy najmu. Ciężar twierdzeń faktycznych wyprzedza ciężar dowodzenia, a nie wiadomo, jaki dowód, dokument miałby dowodzić twierdzeń pozwanej, że poszkodowana mogła wynająć pojazd w oparciu o stawkę dzienną wynoszą 123 zł brutto.

Pomijając brak twierdzeń fatycznych pozwanej, w materiale dowodowym sprawy nie istnieje w ogóle dowód dla stwierdzenia okoliczności, że poszkodowana mogła wynająć pojazd na tych samych warunkach, co wynajęty, korzystając z oferty ubezpieczyciela po zdecydowanie niższych stawkach. Trudno zatem w takiej sytuacji utrzymywać, że poszkodowana przyczyniła się do zwiększenia rozmiarów szkody, w rezultacie to ubezpieczyciel nie udowodnił, że przedstawił ofertę najmu pojazdu zastępczego. Zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., art. 6 k.c., 361 § 1 k.c. w zw. z art. 363 § 1 k.c. są nieuzasadnione, co skutkowało oddaleniem apelacji na podstawie art. 385 k.p.c.

Pozwana przegrała sprawę wywołaną wniesioną przez siebie apelacją i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu z art 98 k.p.c. zobowiązana jest do zwrotu powódce kwoty 450 zł zgodnie z § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radcowskie.

SSO Robert Bury SSO Anna Górnik SSO Rafał Lila