Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka E. B. wniosła o zasądzenie od pozwanej Centrale (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwoty 159.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od 2 stycznia 2019 r. oraz kwoty 172 zł tytułem kosztów rekompensaty za koszty odzyskania należności. Powódka domagała się także zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu powódka podała, że zawarła z pozwą umowę nr (...), na mocy której zobowiązała się do wykonania projektu budowlanego z elementami projektów wykonawczych do pozwolenia na budowę dla zadania inwestycyjnego w Ś. przy ul (...) za wynagrodzeniem w wysokości 311.450 zł netto obejmującym również pełnienie nadzoru autorskiego. W związku z odebraniem przez pozwaną przedmiotu umowy etapu II bez zastrzeżeń powódka wystawiła na jej rzecz fakturę VAT nr (...). Pomimo przyjęcia i zaakceptowania faktury pozwana nie uregulowała jednak objętej nią należności. Z przezorności procesowej odnosząc się do przedsądowej argumentacji pozwanej dotyczącej niepozostawania przez strony w żadnej relacji handlowej, w kwestii daty zwarcia umowy powódka wyjaśniła, że niepoprawne oznaczenie daty zawarcia umowy było efektem oczywistej omyłki pisarskiej, w kwestii zaś zawarcia identycznej umowy z powiązaną z nią spółkę (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową powódka wskazała na brak wiedzy co do zawarcia przez spółkę jakiekolwiek umowy z pozwaną. Wskazując na narzucony przez pozwaną sposób zwarcia umowy polegający na dwukrotnym przekazaniu dwóch podpisanych egzemplarzy umowy i zwrocie ostatniej strony wraz z podpisem, powódka zastrzegła przy tym - mając na uwadze, że w ramach swojej aktywności gospodarczej występuje zarówno w imieniu własnym, jak i w imieniu spółki od niej zależnej - iż nie wyklucza możliwości omyłkowego umieszczenia w komparycji któregoś egzemplarza umowy danych spółki. Dalej powódka podała, że skoro wykonała umówione dzieło, które pozwana odebrał bez powołanie się na ewentualne wady lub usterki to jest ona uprawniona do żądania zapłaty za sporządzony projekt budowlany.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwana zaskarżyła wydane orzeczenie w całości i wniosła o zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Domagając się oddalenia powództwa wskazała, że dochodzone w niniejszej sprawie roszczenie nie istnieje i pozwana nie posiada żadnego zobowiązania wobec powódki. W uzasadnieniu zaprzeczyła jakoby pomiędzy nią i powódką zawarta została przedłożona wraz z pozwem umowa. Pozwana wyjaśniła, że jedyną umowę na realizację opisanego w pozwie zadania inwestycyjnego zawarła z (...) sp. z o.o. s.k. w S., spółką (...) i spółką (...). Podkreśliła ponadto, że za zrealizowanie I etapu umowy to właśnie spółka (...) wystawiła na jej rzecz fakturę nr (...). Pozwana zaprzeczyła też jakoby doszło do przekazania przez powódkę dokumentacji wskazanej w załączonym do pozwu protokole zdawczo-odbiorczym czy odbiory tej dokumentacji przez jakiegokolwiek przedstawiciela pozwanej. Potwierdzając zaś obiór faktury pozwana zaznaczyła, że odbiór stanowił wyłącznie czynność techniczną, a kwota wynikająca z faktury nie została zaliczona do kosztów uzyskania przychodu. Dodatkowo pozwana zaznaczyła, że w dacie rzekomego zawarcia umowy (której nie można uznać za omyłką pisarską) spółka nie była jeszcze zawiązana ani zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców. Za niewiarygodne i niegodne z racjonalnym działaniem przedsiębiorców uznała zaś twierdzenia o wymianie egzemplarzy umów i sposobie złożenia podpisów.

W piśmie procesowym z 2 lipca 2020 r. odnosząc się do stanowiska pozwanej a także dla uzupełnienie legitymacji procesowej czynnej powódka powołała się na umowę powierniczego przelewu wierzytelności z 23 czerwca 2020 r. Jednocześnie dla jednoznaczności stanowiska powódka podtrzymała wszelkie dotychczasowe twierdzenia i żądania pozwu, w związku zaś z przyznanym przez pozwaną, że umowa łączyła ją ze spółką (...) i że odebrała dokumentację projektową od tej spółki oraz ze uznaje się dłużnikiem spółki, powódka sformułowała żądanie ewentualne i wniosła o zasądzenie dochodzonego pozwem roszczenia jako należnego powódce z racji na treść przedłożonej w załączeniu umowy przelewu wierzytelności, w wyniku której powódka nabyła uznane przez pozwaną wierzytelności jakie spółka (...) ma wobec pozwanej, z tytułu rzekomego wykonania przez tą spółkę projektu budowlanego, o którym jest mowa w pozwie.

Odnosząc się do powyższego pozwana wniosła o potraktowanie pisma z 2 lipca 2010 r. jako nowy pozew z uwagi na podniesione w nim okoliczności faktyczna, zakwestionowała też umowę przelewu wierzytelności z uwagi na niedookreślenie wierzytelności oraz dokonanie przelewu dla pozoru.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka E. B. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...). Stałe miejsce wykonywania działalności mieści się w S. przy ul. (...). Działalność prowadzona jest w zakresie inżynierii i związanego z nią doradztwa technicznego. Pełnomocnikiem powódki jako przedsiębiorcy ujawnionym w rejestrze (...) jest K. S. (1).

E. B. jest również wspólnikiem (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w S. przy ul. (...). Prokurentem spółki jest K. S. (1) i J. J. (1). K. S. (1) zarówno jako pełnomocnik jak i prokurent zajmuje się sprawami finansowymi i sprawami umów.

W ramach aktywności zawodowej (projektanta) E. B. współpracowała ze spółką Centrale (...) jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą oraz jako przedstawicielka spółki (...). Współpraca dotyczyła między innymi realizacji przez tę spółkę inwestycji polegającej na budowie budynku pensjonatowego w Ś. i inwestycji „na Kormorana”. Umowa dotycząca inwestycji „na Kormorana” zawarta przez spółkę (...) ostatecznie została ostatecznie rozliczona bezpośrednio z E. B. w ten sposób, że powódka otrzymała jeden z apartamentów wybudowanych w ramach tej inwestycji.

Kwestie współpracy przy realizowaniu przez spółkę Centrale (...) zadania inwestycyjnego w Ś. przy ul. (...) E. B. i K. S. (1) omawiali przede wszystkim z r.pr. A. O. (1) i D. S. (1). W takcie rozmów rozważana była koncepcja zawarcia umowy bezpośrednio przez E. B. lub przez spółkę (...).

Dowód: wydruk z (...) powódki karta 9-10, zeznania świadka K. S. (1) karta 193-196, zeznania świadka J. J. (1) karta 297-299,, przesłuchanie powódki E. B. karta 358 v-359 v

Centrale (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością została zarejestrowana w Rejestrze Przedsiębiorców - Krajowym Rejestrze Sądowym pod nr (...).

Upoważnionym do reprezentacji spółki Centrale (...) w pełnym zakresie prowadzonej przez nią działalności i dokonywaniem na jej rzez czynności faktycznych i prawnych na mocy pełnomocnictwa udzielonego przez P. O. (1) był D. S. (1). Przez pewien czas D. S. (1) był również członkiem zarządu spółki Centrale (...). Pełnomocnikiem spółki Centrale (...) w ramach obsługi prawnej była A. O. (1). A. O. (1) przygotowywała też projekty umów zawieranych przez spółkę Centrale (...). Jednym ze (...) spółki Centrale (...) jest (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

A. O. (1) jako radca prawny prowadziła też obsługę prawną (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. oraz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. W różnych sprawach reprezentowała też E. B., z którą utrzymywała też relacje towarzyskie.

Dowód: wydruk korespondencji elektronicznej z 02.08.2018 r. wraz z pełnomocnictwem z 22.06.2018 r. karta 76-77, akt notarialny Rep. A nr (...) (pełnomocnictwo) karta 114-117, wypis karta 223-225, zeznania świadka A. O. (1) karta 299-301, zeznania świadka D. S. (1) karta 301-304

W związku z negocjacjami dotyczącymi zadania inwestycyjnego w Ś. przy ul. (...) został przez A. O. przygotowany projekt umowy nr (...) wskazujący jako strony Centrale (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zwaną zamawiającym oraz A. E. B. oraz (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zwanym projektantem. Datę zawarcia umowy oznaczono na dzień 15 listopada 2016 r.

Wśród danych dotyczący zamawiającego czyli spółki (...) w umowie wskazano adres oraz jej siedzibę spółki tj. ul. (...), (...)-(...) S. oraz nr KRS (...).

Dalej zapisano, że przy zwarciu umowy zamawiającego reprezentuje prezes zarządu spółki Centrale SW P. O. (1). Projektanta E. B. reprezentuje pełnomocnik K. S. (2), a spółki (...) działający w przypadku pierwsze spółki jako prokurent, a w przypadki drugiej jako prezes zarządu.

W § 1 określającym zakres umowy zapisano, że projektant zobowiązuje się wykonać projekt budowlany z elementami projektów wykonawczych do pozwolenia na budowę dla zadania inwestycyjnego w Ś. działki nr (...), z obrębu (...) Ś. przy ul. (...), zgodnie z załącznikiem graficznym do uzyskanych warunków zabudowy. Dalej w § 1 pkt I zapisano, że zakres opracowania obejmuje następujące etapy prac:

-

Etap I prace przygotowawcze i koncepcyjne (tj. zakres A.) dotyczący opracowania koncepcji architektonicznej budynku wraz z zagospodarowaniem terenu. W zakres prac przygotowawczy Etapu I wchodzą: wystąpienie o warunki techniczne przyłącza wod-kan, energetycznego i gazowego; opracowanie analizy i koncepcji zabudowy; wizualizacja i renderingi budynków w 4 ujęciach w tym widok z góry; opracowanie projektu wyburzeń; opracowanie ekspertyz oceniających stan techniczny budynku znajdującego się w rejestrze zabytków oraz budynków sąsiadujących (razem 3 ekspertyzy),

-

Etap II opracowanie projektu budowlanego (tj. zakres A.) dotyczący inwentaryzacji obiektu; projektu budowlanego zagospodarowania terenu wraz z uzbrojeniem terenu; projektu budowlanego wielobranżowego budynków (architektura, konstrukcja, instalacje elektryczne, sanitarne, wentylacja); projekt zagospodarowania terenu; przygotowanie wniosku o pozwolenie na budowę.

-

Etap III opracowanie projektu budowlanego z elementami wykonawczymi (tj. zakres A.)

-

Etap IV dotyczył zakresu prac przeznaczonych do wykonania przez spółkę (...) obejmujących analizę możliwości realizacji parkingów automatycznych, opracowanie koncepcji i wyboru technologii parkingowej oraz weryfikację opracowanych rozwiązań przyjętych w projekcie budowlanym przez A.

-

Etap V dotyczył zakresu prac przeznaczonych do wykonania przez spółkę (...) obejmujących program prac konserwatorskich, uzgodnienia z konserwatorem zabytków, negocjacja z gestorami mediów i koordynację procesu uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę.

W § 2 dotyczącym praw i obowiązków stron w zakresie zobowiązań projektanta zapisano między innymi, że w przypadku dokumentacji, która została przekazana do zatwierdzenia przez zamawiającego, projektant nie ponosi odpowiedzialności za odwołania stron trzecich w postępowaniach administracyjnych i sądowych i uznaje się, że po przekazaniu dokumentacji określonej w § 1 pkt I i odbiorze przez zamawiającego należy mu się pełne wynagrodzenie.

W § 3 dotyczącym terminu realizacji umowy zapisano, że terminem zakończenia prac, projektowych ( takich jak projekt koncepcyjny bez branż, projekt wstępny budowlany, projekt budowlany gotowy do złożenia o pozwolenie na budowę, projekt budowlany z elementami wykonawczymi) jest dzień sporządzenia protokołu zdawczego.

W § 7 umowy strony przewidziały, że zapłata wynagrodzenia za wykonanie przedmiotu umowy nastąpi na podstawie faktur VAT, które zostaną wystawione po wykonaniu etapów przedmiotu umowy i wydaniu zamawiającemu opracowanej dokumentacji:

a)  zaliczka na realizację etapu IV oraz V dla spółki (...) - 40.000 zł netto + VAT oraz dla spółki (...) - 20.000 zł netto +VAT,

b)  po zakończeniu etapu I - 40.000 zł netto + VAT,

c)  po zakończeniu etapu II - 130.000 zł netto + VAT ,

d)  po zakończeniu etapu III - 71.450 zł netto + VAT,

e)  po zakończeniu etapu IV - 20.000 zł netto + VAT, pomniejszone o wypłacone zaliczki,

f)  po zakończeniu etapu V - 50.000 zł netto + VAT, pomniejszone o wypłacone zaliczki.

Dodatkowo zapisano, że umowa może zostać rozwiązana na wniosek strony umowy po każdym etapie prac projektowych i w takim przypadku wynagrodzenie należne będzie za wykonane prace na danym etapie zaawansowania projektu.

W § 11 umowy strony przyznały zamawiającemu, w razie niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, prawo do naliczenia kar umownych w tym za zwłokę w przekazaniu przedmiotu umowy (pkt a) za zwłokę w usunięciu wad (pkt b) i za odstąpienie od umowy (pkt c) z zaznaczeniem, że suma kar oraz odszkodowań naliczonych przez zmawiającego dla projektanta nie może przekraczać 30% wartości wynagrodzenia umownego (pkt d).

Zgodnie z § 14 zmiany do niniejszej umowy mogły być wprowadzone tylko na piśmie za obopólną zgodą stron w formie aneksu do umowy pod rygorem nieważności.

Wcześniej przygotowany został projekt umowy o niemal identycznej treści, z tym że umowa nosiła nr (...) (...), a stroną przyjmującą zamówienie była (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową w S. oraz (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (projektant). Data zawarcia umowy określona została na dzień 5 grudnia 2017 r.

W celu zawarcia umowy K. S. (2) jako prokurent w pierwszej kolejności podpisał egzemplarz umowy, w której jako projektanta wskazano spółkę (...). Projekt ten otrzymał od pozwanej, a przygotowała go A. O.. Podpisaną umowę K. S. przekazał spółce Centrale (...), umowa ta nie został jednak zwrócona.

Następnie strony prowadziły rozmowy dotyczące zmiany podmiotu wykonującego umowę na powódkę. Wówczas K. S. (2) otrzymał od pozwanej kolejny egzemplarz umowy, wskazujący jako wykonawcę powódkę. Pełnomocnik podpisał 2 egzemplarze umowy i odesłał pozwanej, aby ta podpisała i zwróciła jeden egzemplarz, ale i ta umowa nie został zwrócona. Realizacja umowy w ramach prowadzonej przez E. B. działalności gospodarczej wymagana była z uwagi na zaistniała potrzebę zwiększenia przez nią zdolności kredytowej.

W późniejszym czasie spółka Centrale (...) odesłała jedynie ostatnią stronę umowy zwierającą podpis P. O. (1) działającego w imieniu zamawiającego.

Do wód: umowa nr (...) karta 11-17, umowa nr (...) karta 48-51, oryginał karta 173-176, zeznania świadka K. S. (1) karta 193-196, przesłuchanie powódki E. B. karta 358v-359v

W dniu 5 kwietnia 2018 r. spółka (...) wystawiła na rzecz spółki Centrale (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 49.200 zł (40.000 zł netto) z terminem płatności wyznaczonym na 21 dni. W tytule faktury zapisano: „Umowa z dnia 5.12.2018 nr (...) (...) - Projekt budowlany z elementami projektów wykonawczych do pozwolenia na budowę dla zadania inwestycyjnego w Ś. działki nr (...), z obrębu 006 Ś. przy ul. (...) etap I. Faktura została wystawiona przez K. S. (1) i podpisana w imieniu osoby upoważnionej do odebrania faktur przez D. S. (1). Należność z tytułu powyższej faktury została uregulowana.

Dowód: faktura nr (...) karta 52, oryginał karta 75, zeznania świadka K. S. (1) karta 193-196, zeznania świadka D. S. (1) karta 301-304, pisemne zeznania świadka G. K. karta 329-332v, przesłuchanie powódki E. B. karta 358 v-359v

W dniu 2 sierpnia 2018 r. sporządzony został protokół zdawczo - odbiorczy. W treści protokołu przy określeniu przedmiotu podlegającego odbiorowi umieszczono następujący zapis:

1.  Zgodnie w umową pomiędzy A. E. B. a Centrale (...) sp. z o.o. nr 1/11/ (...) z 15 listopada 2016 r. wykonawca przekazuje a zamawiający odbiera etap II - opracowanie projektu budowlanego zgodnie z zakresem umowy nr (...) w zakresie: projekt budowlany zagospodarowania terenu z uzbrojeniem terenu, projekt budowlany wielobranżowy budynków (architektura, konstrukcja, instalacje elektryczne, sanitarne, wentylacja), projekt zagospodarowania terenu, przygotowanie wniosku o pozwolenie na budowę.

2.  Wykonawca oświadcza, że opracowanie zostało wykonane zgodnie z umową oraz zostało wydane w stanie kompletnym z punktu widzenia celu, któremu ma służyć. Wykonane opracowanie nie narusza praw osób trzecich, a wykonawcy przysługuje całość praw autorskich do opracowania.

Odbierającego - zamawiającego oznaczono jako spółkę Centrale (...), zaś jako przekazującego - wykonawcę wskazano A. E. B.. Protokół został podpisany w imieniu przekazującego przez K. S. (1) i w imieniu odbierającego przez D. S. (1).

W tym samym dniu tj. 2 sierpnia 2018 r. sporządzony został również protokół przekazania i odbioru dokumentacji dotyczącej II etapu opracowania projektu budowlanego. W treści protokołu zapisano, że dokumentację opracowano zgodnie z zakresem umowy nr (...). Jako rodzaj opracowania wskazano: projekt budowlany zagospodarowania terenu wraz z uzbrojeniem terenu, projekt budowlany wielobranżowy budynków (architektura, konstrukcja, instalacje elektryczne, sanitarne, wentylacja), projekt zagospodarowania terenu, przygotowanie wniosku o pozwolenie na budowę. W protokole zawarte zostało również oświadczenie, zgodnie z którym opracowanie zostało wykonane zgodnie z umową oraz zostało wydane w stanie kompletnym z punktu widzenia celu, któremu ma służyć, wykonane opracowanie nie narusza praw osób trzecich, a wykonawcy przysługuje całość praw autorskich do opracowania.

Protokół przygotował na polecenie K. S. (1) prokurent spółki (...). Dane do protokołu dotyczące numeru umowy i wykonawcy J. J. (2) wpisał na podstawie pierwszego dokument jaki znalazł na dysku K. S. (1). Następnie przekazał dokumentację także w wersji elektronicznej A. O. (1).

Co do przekazanej dokumentacji spółka Centrale (...) nie zgłaszała zastrzeżeń.

Projekt budowlany przygotowany przez E. B. zawierający wymagane uzgodnienie został dołączony do wniosku o pozwolenie na budowę.

Dokumentację przygotowaną w ramach realizacji umowy K. S. (1) przekazywał spółce Centrale (...) również w późniejszym czasie w drodze korespondencji elektronicznej.

Dowód: protokół zdawczo-odbiorczy z 02.08.2018 r. karta 18, oryginał karta 74, korespondencja elektroniczna karta 78-79, protokół przekazania i odbioru karta 177, pismo z 19.07.2018 r. karta 184, zeznania świadka J. J. (3) karta297-299, zeznania świadka A. O. (1) karta 299-301, zeznania świadka D. S. (1) karta 301-304, zeznania świadka P. O. (1) karta 358-358 v, przesłuchanie powódki E. B. karta 358 v-359 v

W dniu 18 grudnia 2018 r. E. B. (A.) wystawiła na rzecz spółki Centrale (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 178.350 zł (145.000 zł netto) z terminem płatności wyznaczonym na 1 stycznia 2019 r. W tytule faktury zapisano: umowy nr (...), projekt dla zadania w Ś. ul. (...) etap II oraz zmiany do etapu II. Faktura została wystawiona przez K. S. (1) i podpisana w imieniu osoby upoważnionej do odebrania faktur przez D. S. (1). Faktura ta została zaksięgowana przez pozwaną.

Dowód: faktura nr (...) karta 19, zeznania świadka zeznania świadka D. S. (1) karta 301-304, informacja z US k. 163

Objęty powyższą fakturą II etap realizacji umowy dotyczącej zadania inwestycyjnego w Ś. działki nr (...), z obrębu (...) Ś. przy ul. (...) został wykonany przez E. B.. Właściwa dokumentacja projektowa została przekazana spółce Centrale (...). Należność z tytułu wynagrodzenia za wykonania tych prac nie została uregulowana przez spółkę Centrale (...).

Bezsporne

Spółka Centrale (...) nie posiadała środków na opłacenie wynagrodzenia za wykonane przez E. B. projekty, w związku z czym prowadzone były rozmowy o dofinansowanie spółki, do którego ostatecznie nie doszło.

Następnie na miejscu realizowanej przez spółkę Centrale (...) inwestycji przy ul. (...) krajowej 3 w Ś. doszło do pożaru budynku. W związku z pożarem (...) spółki Centrale (...) prowadzili rozmowy co do dalszego prowadzenia tej inwestycji, ostatecznie Centrale SW zaprzestała dalszej realizacji inwestycji i prowadziła z nowymi inwestorami negocjacje w przedmiocie sprzedaży nieruchomościowi wraz z dokumentacją w tym sporządzonymi przez E. B. projektami. W kwocie sprzedaży inwestycji miało być ujęte wynagrodzenie za sporządzenie projektu.

Dowód: korespondencja elektroniczna karta 81-82, 84-86, zaświadczenie z 25.07.2018 r. karta 83, zeznania świadka K. S. (4) karta 193-196, zeznanie świadka D. S. (1) karta 301-304, zeznania świadka P. O. (1) karta 358-358v, pisemne zeznania świadka G. K. karta 329-332v, przesłuchanie powódki E. B. karta 358v-359v

W dniu 23 czerwca 2020 r. pomiędzy (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową (cedentem) a E. B. (powiernikiem) zawarta została umowa o przelew powierniczy wierzytelności .

W § 1 umowy cedent oświadczył, że według stanowiska dłużnika spółki Centrale (...) przysługuje mu wierzytelność pieniężna w stosunku do dłużnika (pkt 1). Cedent oświadczył również, że według stanowiska dłużnika spółki Centrale (...) wierzytelność wynika z umowy zawartej pomiędzy spółką Centrale (...) a cedentem, dotyczącej wykonania projektu budowlanego z elementami projektów wykonawczych do pozwolenia na budowę dla zadania inwestycyjnego w Ś. działki nr (...) z obrębu 006 Ś. przy ul. (...) i obejmuje kwotę 159.900 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od 2 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty (pkt 2). Dalej zapisano, że cedent przelewa powiernikowi, a powiernik kupuje wierzytelność, szczegółowo określoną w § 1 ust. 1 i ust. 2 umowy (pkt 4).

Zgodnie z § 4 przeniesienie wierzytelności na powiernika nastąpiło z chwilą podpisania umowy i wraz z przenoszoną wierzytelnością przechodzą na powiernika wszelkie związane z nią prawa, w tym także roszczenie o zapłatę ustawowych odsetek za opóźnienie.

Dowód: umowa z 23.06.2020 r. karta 318-319

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo okazało się zasadne niemal w całości.

Przedmiotowym pozwem powódka dochodzi od pozwanej zapłaty wynagrodzenia za wykonanie II etapu prac polegających na opracowaniu projektu budowlanego. Podstawę prawną powództwa stanowi zatem art. 627 k.c., zgodnie z którym przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Wedle ugruntowanego poglądu orzecznictwa umowa o dzieło jest umową o pewnie określony rezultat pracy i umiejętności ludzkich. Niezbędne jest, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu znanego stronom już w chwili zawierania umowy o wykonanie dzieła.

W niniejszej sprawie przedmiotem sporu było przede wszystkim to, czy pozwana zleciła wykonanie dzieła powódce, czy też innemu podmiotowi, co oznaczałoby, że powódka nie posiada legitymacji biernej. Wobec tego ustalić należało, jaka umowa została zawarta oraz czy ewentualnie później została zmieniona. Podstawą ustaleń w tej materii były przede wszystkim zeznania powódki i K. S. (1) – były one wzajemnie zbieżne i przekonująco wyjaśniały przebieg wydarzeń. Pewnym przyczynkiem do oceny wiarygodności tych zeznań był również fakt, że działająca w całym procesie jako prawnik pozwanej A. O. (1) odmówiła odpowiedzi na pytania dotyczące trybu zawarcia umowy; skoro jednocześnie D. S. wskazał, że to A. O. jako radca prawny była autorką projektów umów i była odpowiedzialna za kwestie prawne, tylko jej zeznania mogłyby być przeciwwagą dla zeznań powódki i jej pełnomocnika. Jak bowiem wynika z zeznań D. S. i P. O., nie byli oni specjalnie zorientowani w kwestii umów i ich zapewnienia, że nie było żadnego kolejnego egzemplarza umowy, nie mogą stanowić podstawy deprecjonowania zeznań powódki i K. S.. Z tych ostatnich wyłania się zaś obraz następujący: powódka najpierw otrzymała egzemplarz umowy opiewający na spółkę, został on przez jej pełnomocnika podpisany i odesłany, nie został jednak zwrócony z podpisem pozwanej. Potem strony rozmawiały o tym, by stroną umowy uczynić jednak powódkę (w miejsce jej spółki), pojawił się zatem egzemplarz umowy opiewający na powódkę, który również został przez pełnomocnika podpisany i odesłany, ale nie został zwrócony z podpisem pozwanej. W późniejszym czasie powódka otrzymała ostatnią stronę umowy (bez wskazania, którego egzemplarza jest to strona) zawierająca podpis P. O.. Powyższe prowadzi do wniosku, że między stronami nie została zawarta umowa w formie pisemnej.

Kwestię zachowania zwykłej formy pisemnej reguluje art. 78 § 1 k.c., którego dyspozycją objęta jest sytuacja, w której dokument zawiera oświadczenia woli stron umowy i który strony umowy w tym samym miejscu i czasie podpisują. Dochodzi wówczas do zawarcia umowy, niezależnie od tego, ile egzemplarzy tego dokumentu istnieje. Dyspozycją tego przepisu objęta jest również sytuacja, w której każda ze stron umowy osobno podpisuje inny egzemplarz dokumentu zawierającego oświadczenia woli tych stron, oraz sytuacja, w której każdy dokument zawiera oświadczenie woli tylko jednej strony i tylko przez nią jest podpisany. W tych sytuacjach do zawarcia umowy potrzebna jest wymiana tych dokumentów. Jeżeli strony podpisują jeden egzemplarz umowy w różnym miejscu i czasie, do zawarcia umowy dochodzi wówczas, gdy oświadczenie woli strony dotarło do wiadomości drugiej (art. 78 w związku z art. 61 k.c.). Wymiana dokumentów nie jest wówczas potrzebna (zwłaszcza, że istnieje tylko jeden dokument). Konieczne jest jednak, aby oświadczenie woli każdej strony doszło do wiadomości drugiej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Samo przypuszczenie, że druga strona złożyła podpis pod uzgodnionym wcześniej dokumentem, a nawet podpisanie go przez drugą stronę, nie jest wystarczające do uznania, że umowa została zawarta bądź zmieniona. Konieczne jest, aby ten fakt doszedł do wiadomości tej strony, która dokument podpisała wcześniej (tak wyrok SN z 2 grudnia 2009 r., I CSK 129/09).

W niniejszej sprawie bezspornie powstały dwa projekty umów, różniące się od siebie określeniem wykonawcy dokumentacji, ale także drobnymi szczegółami w treści. Skoro zatem powódka otrzymała – i to w niewiadomym czasie – wyłącznie kopię ostatniej strony (a te są identyczne) z podpisem P. O., to w istocie nie otrzymała zawiadomienia, która z umów została podpisana. Wobec tego nie doszło do zawarcia umowy w formie pisemnej, a co najwyżej w formie dorozumianej, o takich essentialia negotii, jak w obu projektach. Mianowicie dla obu stron jasny był zakres prac architekta i wynagrodzenie, bo wynika to z zeznań wszystkich zainteresowanych, potwierdza to też fakt przyjmowania faktur przez pozwaną i ogólne stanowisko pozwanej, że praca została wykonana, a wynagrodzenie jest należne, tyle że nie powódce, lecz spółce (...). Jeśli jednak umowa nie została zawarta w formie pisemnej, to nie obowiązywał zapis, że zmiany umowy mogą być dokonywane wyłącznie w formie pisemnej. To zaś prowadzi do wniosku, że mogło dojść do zmiany wykonawcy umowy także w formie ustnej, tak jak opisał to K. S. (1). Tu także odwołać się należy do zachowania pozwanej, której przedstawiciel podpisał protokół odbioru i fakturę za II etap – na obu tych dokumentach widnieje powódka jako wykonawca – a następnie pozwana fakturę zaksięgowała. Faktury VAT nie są wprawdzie źródłem stosunku cywilnoprawnego, pełnią jednakże funkcję identyfikacyjną oraz uprawdopodobniają wykonanie zobowiązania przez wierzyciela powodujące powstanie świadczenia po stronie dłużnika. Faktura VAT po jej podpisaniu (chociażby przez osobę uprawnioną do wystawienia) jest bowiem niewątpliwie dokumentem prywatnym. Stosownie do treści art. 245 k.p.c. stanowi ona zatem dowód tego, iż osoba, która dokument podpisała złożyła oświadczenie o treści w nim zawartej. Dokument prywatny jest tym samym jednym z dowodów wymienionych w kodeksie postępowania cywilnego, podlega więc ocenie tak jak wszystkie inne dowody. Sąd ma zatem prawo i obowiązek rozstrzygnąć o wiarygodności tego dowodu ze względu na jego indywidualne cechy i w kontekście całego materiału dowodowego. Możliwe jest więc, w ramach tej oceny, przyjęcie, że to dokument prywatny jest dowodem decydującym o istnieniu i zakresie zobowiązania. Wprawdzie faktura VAT nr (...) była tylko rachunkiem wystawionym przez powoda jednak przy możliwości sprawdzenia zawartych w niej danych, stanowiła wyraz akceptacji zobowiązania co do jego istnienia i wysokości (por. uchwałę SN z 06.07.2005 r., III CZP 40/05, LEX nr 150807). Wskazać należy bowiem, iż pozwana miała możliwość weryfikacji danych w przedłożonej fakturze, gdyby więc nie znalazła ona podstawy w umowie stron, albo jej treść nie odpowiadała warunkom umownym, to powinna ona podjąć czynności zmierzające bądź to do wyjaśnienia podstawy jej wystawienia, bądź też do wyjaśnienia rozbieżności między treścią faktury a rzeczywistą umową stron.

Oznacza to, że dla obu stron było jasne, iż doszło do zmiany wykonawcy umowy, a obecne stanowisko pozwanej stanowi wyraz taktyki procesowej i konsekwencję braku środków na zapłatę. Nie mogą zostać uwzględnione uwagi pozwanej dotyczące niezachowania przez powódkę należytej staranności przy zawieraniu umowy. Wprawdzie istotnie powódka jest przedsiębiorcą i obowiązują ją podwyższone wymogi staranności, jednak w niniejszej sprawie konsekwencje wszelkich zaniedbań czy nieścisłości należy przypisać pozwanej, z dwóch powodów. Po pierwsze, to od niej – a konkretnie od jej prawnika – pochodziły oba projekty umów i to prawnik pozwanej winien był dopilnować, aby nie zawierały one pomyłek np. w datach (nota bene rację ma strona powodowa, że o oczywistości omyłki w dacie świadczy fakt podania numeru KRS pozwanej, zatem umowa nie mogłaby być sporządzona przed zarejestrowaniem spółki) i aby zostały podpisane i zwrócone te egzemplarze umowy, które odzwierciedlać miały faktyczną wolę stron. Po drugie, nie można przy ocenie całej sprawy pominąć faktu, że A. O. (1), działająca przy zawieraniu spornej umowy jako prawnik strony pozwanej, wcześniej reprezentowała w rozmaitych kwestiach powódkę, a ta darzyła ją zaufaniem nie tylko z racji kontaktów zawodowych, ale i towarzyskich. W tej sytuacji jednoznacznie należy stwierdzić, iż pozwana przy zawieraniu umowy postąpiła nielojalnie i nie może z własnej nielojalności wywodzić żadnych korzystnych dla siebie skutków.

Reasumując, w ocenie Sądu przebieg wydarzeń był taki, że najpierw strony w sposób dorozumiany zawarły umowę, zgodnie z którą spółka (...) miała być wykonawcą projektu, a następnie również ustnie zmieniły tę umowę w taki sposób, że wykonawcą miała być powódka. To zaś oznacza, że powódka jest legitymowana do dochodzenia wynagrodzenia na swoją rzecz, skoro w świetle treści protokołu odbioru oraz zeznań D. S. i P. O. nie budzi wątpliwości, że etap prac, którego dotyczy wynagrodzenie, został wykonany.

Niezależnie do powyższego nawet przy założeniu, że umowa opiewająca na spółkę (...) została zawarta w formie pisemnej, w konsekwencji czego nie mogłoby dojść w sposób odformalizowany do zmiany wykonawcy, za skuteczne należałoby uznać przeniesienie dochodzonej pozwem wierzytelności ze spółki (...) na powódkę E. B. w drodze umowy o powierniczy przelew wierzytelności (art. 509 k.c.). W ocenie sądu powołanie przez powódkę, w związku z zawarciem umowy przelewu wierzytelności, nowej podstawy faktycznej nie stanowi przy tym - wbrew zapatrywaniu pozwanej - zmiany powództwa, która wymagałaby ponownego doręczania pozwu i która uniemożliwiała stronie pozwanej ustosunkowanie się do tak zmienionego roszczenia. Za nietrafny uznać też trzeba zarzut pozwanej co do niedoprecyzowania wierzytelności będącej przedmiotem umowy przelewu, skoro dla obu stron tej umowy jasnym było, o jaką wierzytelność chodzi, przedmiotowy zakres umowy nie wzbudził również wątpliwości Sądu, z pewnością ustalenie, o jaką wierzytelność chodzi, nie powinno stanowić problemu także dla osób trzecich. Jako całkowicie gołosłowny jawi się zaś kolejny zarzut pozwanej, a mianowicie zarzut pozorności umowy przelewu wierzytelności. Pozorność umowy co do zasady jest to wada oświadczenia woli, która prowadzić do nieważności czynności prawnej, niemniej stan świadomości stron związany z podpisaniem umowy dla pozoru wymaga udowodnienia, w związku z czym samo wyartykułowanie zarzutu co do tego, że dana umowa ma charakter pozorny jest niewystarczające dla zakwestionowania jej ważności.

Reasumując w ocenie Sądu przyjąć należało, że istniała umowa o wykonanie określonych prac projektowych związanych z realizacją zadania inwestycyjnego w Ś. przy ul. (...), której stroną po zmianie była powódka, że umowa ta została wykonana (w II jej etapie przez powódkę) i że powstał obowiązek zapłaty umówionego wynagrodzenia za jej wykonanie. W tym stanie rzeczy zasadnym okazał się roszczenie o zapłatę kwoty 159.900 zł.

Nie ma wątpliwości co do tego, że umowa wiążąca strony stanowiła transakcje handlowe w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (tj. Dz.U.2020.935 j.t. - w brzmieniu dotychczasowym).

Zgodnie z tym przepisem transakcją handlową jest umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2 (m.in. przedsiębiorcy), zawierają ją w związku (jak w niniejszej sprawie) z wykonywaną działalnością. Mając na uwadze powyższe, Sąd uwzględnił roszczenie powoda w zakresie odsetek za opóźnienie według przepisów powołanej wyżej ustawy od kotwy 159.900 zł od 3 stycznia 2018 r.

Skoro zaś na pozwanej ciążył obowiązek zapłaty za wykonany zgodnie z umową przedmiot, którego to obowiązku pozwana nie wykonała, to obciążały ją też koszty związane z odzyskaniem niezapłaconej należności. Sąd nie miał wątpliwości, że zasadnym było także roszczenie o zapłatę kwoty 172 zł tytułem rekompensaty. Istotne jest przy tym, że pozwana mimo wniesienia o oddalenie powództwa w całości, nie przedstawiła jednoznacznych twierdzeń i zarzutów dotyczących tego zakresu roszczenia. W myśl natomiast art. 10 ust. 1 powołanej ustawy wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, równowartość kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne, stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Celem tej regulacji jest zwalczanie zatorów płatniczych przez wprowadzenie instrumentów wspomagających zmniejszenie opóźnień w zapłacie należności oraz dyscyplinujących do stosowania krótkich terminów zapłaty. Wprowadzenie instrumentu uprawnienia do żądania rekompensaty miało prowadzić do zwrotu wierzycielowi kosztów, które poniósł przy dochodzeniu należnej mu od dłużnika kwoty. Kwota równowartości 40 euro ma charakter ryczałtowy, a możliwość jej dochodzenia nie jest uwarunkowana spełnieniem jakichkolwiek dodatkowych przesłanek. Przysługuje ono wierzycielowi z uwagi na sam fakt upływu odpowiednich terminów zapłaty bez konieczności wykazania, że koszty te faktycznie zostały poniesione (zob. uchwała SN z 11.12.2015 r. w sprawie III CZP 94/15, LEX nr 1937939). Pozwana nie kwestionowała prawidłowości kalkulacji żądanej kwoty, Sąd także nie znalazł podstaw do jej podważenia.

Sąd Okręgowy rozpoznając niniejszą sprawę, po analizie materiału dowodowego (dowodów z dokumentów i osobowych źródeł dowodowych) doszedł do przekonania, że roszczenie powódki jest usprawiedliwione w pełnym zakresie w jakim dotyczy należności głównej i zasadniczo także w zakresie dotyczącym odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, z wyjątkiem niewielkiej korekty terminu, od którego odsetki za opóźnienie powinny być naliczone od kwoty 159.900 zł. Mając na uwadze, że termin płatności dochodzonej pozwem kwoty zgodnie z fakturą VAT nr (...), wyznaczony został na dzień ustawowo wolny od pracy tj. 1 stycznia 2019 r. przyjąć należało, że roszczenie stało się wymagalne następnego dnia tj. 2 stycznia 2019 r., a tym samym naliczanie odsetek stało się uzasadnione od 3 stycznia 2019 r..

Z powyższych względów orzeczono jak sentencji wyroku.

Stan faktyczny ustalono na podstawie przedłożonych przez strony oraz pochodzących od Urzędu Skarbowego dokumentów oraz przesłuchanych w sprawie osób, z tym zastrzeżeniem, że nie zostały uznane za wiarygodne zeznania świadków strony pozwanej w tym zakresie, w jakim zmierzały do wytworzenia przekonania, że między stronami nie było mowy o zmianie umowy co do osoby wykonawcy dzieła. Jak już wyżej wskazano, kwestię tę w sposób wzajemnie spójny przedstawili powódka i jej pełnomocnik, natomiast osoba zajmująca się sprawami prawnymi pozwanej – A. O. (1) – nie złożyła zeznań mogących prowadzić do podważenia wiarygodności wersji strony powodowej. W pozostałych kwestiach, w tym co do wykonania drugiego etapu prac i przyczyn niewypłacenia wynagrodzenia, wszystkie przesłuchane osoby zeznawały zgodnie i nie było podstaw do kwestionowania wiarygodności tych zeznań.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Powódka wygrała niniejszy proces, co uzasadniało zwrot na jej rzecz w całości poniesionych kosztów procesu. Na koszty te składa się opłata od pozwu w wysokości 7.995 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika powoda w wysokości 5.400 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)