Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 394/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 sierpnia 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący SSA Jerzy Leder

Sędziowie SA Ewa Jethon

SO del. Katarzyna Capałowska (spr.)

Protokolant sekr.sąd. Aleksandra Duda

przy udziale prokuratora Aleksandry Sroczyńskiej

po rozpoznaniu 25 sierpnia 2020 r.

sprawy

1.  A. B. (1) - ur. (...) w W. syna M. i M.,

oskarżonego z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k w zw. z art. 12 kk (x4), art. 270§1kk

2.  A. T. (1) - ur. (...) w T. ((...)), córki V. i S.

oskarżonej z art. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw.z art. 12 kk

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie

z dnia 19 czerwca 2019 r. sygn. V K 1/14;

1.zaskarżony wyrok wobec oskarżonych A. B. (1) i A. T. (1) utrzymuje w mocy;

2. zasądza od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe postępowania odwoławczego w częściach na nich przypadających, w tym z tytułu opłaty za II instancję:

- od A. B. (1) kwotę 600 (sześciuset) złotych tytułem opłaty,

- od A. T. (1) kwotę 500 (pięciuset) złotych tytułem opłaty;

3. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. W., Kancelaria Adwokacka w W., kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) zł w tym VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej w postępowaniu odwoławczym udzielonej oskarżonej A. T. z urzędu.

UZASADNIENIE

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 394/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 19 czerwca 2019 r. o sygn.VK 1/14.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońcy oskarżonych

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie prowadzono postępowania dowodowego w postępowaniu odwoławczym.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie prowadzono postępowania dowodowego w postępowaniu odwoławczym.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.  Zarzuty przedstawione w apelacji obrońcy oskarżonej A. T. (1):

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający istotny wpływ na jego treść, a polegający na błędnym przyjęciu, iż oskarżona wypisując blankiety weksli oraz udostępniając swoje dane osobowe działała z zamiarem popełnienia przestępstwa w tym wspólnie i w porozumieniu z oskarżonym A. B. (1), podczas gdy dokładna analiza dowodów zgromadzonych w przedmiotowej sprawie, w sposób zdecydowany świadczą, iż w jej działaniu brak było zamiaru dokonania przestępstwa oraz brak jest dowodów na zawarcie przez nią jakiegokolwiek porozumienia przestępczego.

2. Zarzuty przedstawione w apelacji obrońcy oskarżonego A. B. (1):

- obrazy przepisów postępowania, tj. art. 4 kpk, art. 5 2 kpk i 7 kpk, mającą wpływ na treść orzeczenia, poprzez nieuwzględnienie okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego, nierozstrzyganie na korzyść oskarżonego nie dających się usunąć wątpliwości oraz wydaniu orzeczenia w oparciu o dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego, wbrew zasadom prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, skutkującą błędem w ustaleniach faktycznych, mającym wpływ na treść orzeczenia polegający na przyjęciu, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w szczególności w postaci zabezpieczonych dokumentów i wysnutych na tej podstawie wniosków odnośnie rzeczywistych zamiarów A. B. (1) oraz zeznań pokrzywdzonych pozwalał uznać, że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów wskazanych w pkt od I, II, III, IV i XVII aktu oskarżenia, a w konsekwencji uznanie oskarżonego za winnego popełnienia ww. czynów, podczas gdy uwzględnienie wszystkich zebranych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego prowadzi do wniosku, iż oskarżony nie popełnił zarzucanych mu przestępstw z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286§ 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk oraz przestępstwa z art. 270 1 kk;

- obrazy przepisów prawa materialnego tj. art. 91 §1 kk poprzez jego niezastosowanie w

sytuacji gdy czyny zarzucane A. B. (1) w pkt I, II, III i IV aktu oskarżenia stanowią ciąg przestępstw,

- rażącą niewspółmierność wymierzonej kary łącznej 6 (sześciu) lat bezwzględnego pozbawienia wolności, gdyż prawidłowa ocena okoliczności dotyczących jej wymiaru przy zastosowaniu art. 91 1 kk uzasadnia co najwyżej orzeczenie jej w niższej wysokości tj. 3 (trzech) lat pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

1.  Zarzut przedstawiony w apelacji obrońcy oskarżonej A. T. (1) okazał się niezasadny. Nie budziło przy tym wątpliwości ( co apelujący wskazał w apelacji), że oskarżona podpisała weksle in blanco, udostępniła swoje dane osobowe, czy też wypełniła dowód nadania listu poleconego, „ jak i kilka czystych kartek papieru”.

W ocenie Sądu odwoławczego, stan faktyczny ustalony przez Sad Okręgowy ( w tym zamiar z jakim działała oskarżona) nie jest dotknięty błędem.

W tym miejscu należy uczynić uwagę ogólną ( odnoszącą się do zarzutów apelacyjnych przedstawionych w apelacjach obu obrońców) , że błąd w procedowaniu odnosi się więc tylko do tych ustaleń faktycznych, w oparciu o które sąd wydaje orzeczenie. Błąd w ustaleniach faktycznych może mieć postać błędu "braku" albo błędu "dowolności". Zarzut taki może zostać postawiony wówczas, gdy sąd, ustalając stan faktyczny, wziął pod uwagę wszystkie istotne w sprawie dowody (art. 92 i 410 kpk), a także gdy prawidłowo je ocenił (art. 7 kpk). Natomiast gdyby ustalając stan faktyczny na podstawie tych dowodów, sąd pominął wynikające z nich fakty (okoliczności) istotne w sprawie (błąd "braku") albo ustalił fakty, które wcale z danego dowodu nie wynikają lub wynikają, ale zostały zniekształcone (przeinaczone) zachodziłby błąd "dowolności". Błąd dowolności może polegać również na wadliwym wnioskowaniu z prawidłowo ustalonych faktów (tzw. faktów ubocznych) co do istnienia lub nieistnienia faktu głównego (kwestii sprawstwa) w procesach poszlakowych. Błąd tego rodzaju oznacza, że określony fakt został ustalony dowolnie, gdyż nie ma oparcia w dowodach.

In concreto w odniesieniu do ustaleń dotyczących oskarżonej A. T. (1), przywołać należy niewątpliwe wnioski poczynione na podstawie zabezpieczonych dokumentów i opinii z zakresu kryminalistycznych badań dokumentów ( T.18 k. 3545-3553). Podpisy A. T. (1) zostały przez nią własnoręcznie nakreślone w obrębie poddanych ekspertyzie dokumentów , w tym zawiadomienia o sprzedaży wierzytelności, weksli in blanco, zapisy o treści (...) na wskazanych w ekspertyzie wekslach in blanco oraz na potwierdzeniu nadania przesyłki pocztowej poleconej w obrębie pól z danymi adresata i nadawcy.( por. materiał poglądowy T. 3 k.428-433). Dokumenty te zostały zabezpieczone od A. B. (1). Dodatkowo dowodem na współdziałanie oskarżonych jest dysponowanie przez oskarżoną danymi osobowymi A. B. (1) i W. T. (1). A z drugiej strony dysponowanie przez inne osoby wypełniające dokumentację dot. W. T. ( k.439 T. III) szczegółowymi danymi A. T. (1) i A. B. (1) – w tym numerami pesel, numerami dowodu osobistego i paszportu. Zważyć przy tym należy, iż działania oskarżonej nie ograniczyły się do złożenia jednego podpisu, a dodatkowo zabezpieczone bezsporne dokumenty nie korespondowały z wyjaśnieniami oskarżonej, którym zasadnie Sąd Okręgowy odmówił wiary ( vide uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego). Wszystkie natomiast dokumenty tworzą logiczny ciąg pozornej pożyczki, sprzedaży wierzytelności, weksli, indosów.

2.  Powyższe rozważania dotyczą również zarzutów apelacji obrońcy A. B. (1) w kontekście przypisanych temu oskarżonemu czynów z tą zmianą, że oprócz W. T. podobny modus operandi dotyczył S. F., W. W., Z. M., C. S..

Dodatkowo nie budzi wątpliwości treść zabezpieczonych od oskarżonego dokumentów oraz wnioski dołączonych opinii kryminalistycznych z zakresu badań dokumentów. W tym przypadku również zabezpieczone dokumenty z danymi A. B. (1) ( a świadczące o posiadanych fikcyjnych wierzytelnościach) tworzą logiczny ciąg, nie są oderwanymi od siebie dokumentami. Warto podkreślić, że nie zawiera się umów na setki tysięcy lub miliony złotych z nieznanymi osobami, in blanco lub „w ciemno”. Uzasadnienie Sądu Okręgowego sporządzone do wyroku jest logiczne, przeprowadzone dowody zostały szczegółowo omówione, wywody Sądu Okręgowego nie pozostawiły marginesu wątpliwości.

Odnośnie czynu dotyczącego C. S. , oprócz wymowy zabezpieczonych dokumentów, Sąd pierwszej instancji prawidłowe znaczenie nadał depozycjom I. Ż., który wyjaśnił, że nie zna C. S. oraz nakreślił modus operandi A. B. (1), zamierzającego wykorzystać sfałszowane dokumenty do dochodzenia nieistniejących roszczeń w Sądzie. ( k. 3087v-3088v.).

W kontekście przedstawionych zarzutów obrazy art. 4 kpk, art. 5 §2 kpk i 7 kpk godzi się przypomnieć również, że nie każdy z przeprowadzonych na rozprawie głównej dowodów ma stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Byłoby to w wielu wypadkach w istocie niemożliwe ze względu na wzajemną sprzeczność okoliczności wynikających z różnych dowodów. Odmówienie wiary niektórym zeznaniom lub wyjaśnieniom złożonym przez świadków lub oskarżonych, a w rezultacie ich pominięcie jako podstawy dowodowej podczas dokonywanych ustaleń faktycznych, nie może być utożsamiane ani z brakiem oceny okoliczności, których tego rodzaju dowód dotyczy w kontekście finalnego rozstrzygnięcia, ani też nie jest wyrazem złamania zasady bezstronności sądu, bowiem odmowa przyznania waloru wiarygodności niektórym z przeprowadzonych dowodów, przy jednoczesnej aprobacie i uwzględnieniu innych dowodów, jest niczym więcej niż realizacją przysługującego sądowi orzekającemu uprawnienia w ramach czynienia ustaleń faktycznych, z pełnym uwzględnieniem zasady swobodnej oceny dowodów.

W uzasadnieniu do wyroku Sąd pierwszej instancji wskazał, że przyjmuje w kwalifikacji prawnej art. 12 kk i wyjaśnił podstawy przyjętej koncepcji jako czynu ciągłego. Zatem wywody apelacji obrońcy A. B. (1) dotyczące obrazy prawa materialnego i niezastosowania art. 91 §1 kk stanowią tylko polemikę do przyjętej prawidłowo przez Sąd Okręgowy kwalifikacji w zakresie czynu ciągłego.

Również orzeczone przez Sąd pierwszej instancji kary jednostkowe jak i kara łączna oskarżonemu A. B. nie noszą cech rażącej niewspółmierności i surowości. Sąd miarkował te kary zgodnie z dyspozycją art. 53 §1 kk i wymienił okoliczności takiego wymiaru kary . W szczególności należy mieć na uwadze wcześniejszą karalność oskarżonego, okoliczności czynów popełnionych przez oskarżonego A. B. (1), w tym zwłaszcza skale jego działań i ilość przypisanych mu czynów, które przemówiły na jego niekorzyść przy rozstrzyganiu o karze. Tym samym mając na względzie całość zachowań oskarżonego, jego zachowanie musiało się spotkać ze zdecydowaną reakcją karną aby uświadomić mu znaczenie jego przestępczego działania, stanowiąc jednocześnie przestrogę przed ponownym popadnięciem w konflikt z prawem a nadto oddziaływać na świadomość prawną społeczeństwa.

Wniosek

1.Wniosek zawarty w apelacji obrońcy oskarżonej A. T. (1) :

- o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej od zarzucanego jej czynu.

2. Wniosek zawarty w apelacji obrońcy oskarżonego A. B. (1):

- o zmianę wskazanego orzeczenia w zaskarżonej części i uniewinniającego A. B. (1) od zarzucanych mu czynów z pkt I, II, III, IV i XVIII

ewentualnie

. w przypadku, gdyby rozpatrujący niniejszą apelację Sąd Apelacyjny w Warszawie nie podzielił stanowiska obrony o wystąpieniu w sprawie naruszeń wskazanych w pkt. 1 oraz jego wpływu na treść orzeczenia Sądu Okręgowego dla Warszawy Pragi w Warszawie i uzna oskarżonego A. B. (1) za winnego zarzucanych mu czynów, wnoszę o zmianę zaskarżonego wyroku przez wymierzenie oskarżonemu kary łącznej 3 (trzech) lat pozbawienia wolności przy zastosowaniu art. 91 1 kk odnośnie czynów z pkt I, II, III i IV aktu oskarżenia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Ponieważ zarzuty przedstawione w apelacjach wniesionych przez obrońców okazały się niezasadne, w konsekwencji wnioski w nich zawarte nie zasługiwały na uwzględnienie.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok skazujący A. B. (1) i A. T. (1).

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Zostały przedstawione w części 3 niniejszego uzasadnienia wraz z omówieniem zarzutów apelacyjnych.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Na zasadzie art.636 §1 kpk i art. 633 kpk kosztami postępowania odwoławczego Sąd obciążył oskarżonych.

7.  PODPIS

Katarzyna Capałowska Jerzy Leder Ewa Jethon

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego A. B.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Orzeczenie o winie, czyny przypisane, kwalifikacja, kara,

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonej A. T.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Orzeczenie o winie.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana