Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2020 r.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Bogusław Łój

Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Dejewska vel Dej

po rozpoznaniu w dniu 01 października 2020 r. w Zielonej Górze

sprawy z odwołania F. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 20.03.2019 r. znak (...)

o wysokość emerytury

oddala odwołanie

sędzia Bogusław Łój

Sygn. akt IV U 921/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 20.03.2019 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu F. P. prawa do przeliczenia emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy podał, że decyzją z 17.11.2017 r. uwzględnił w wysokości świadczenia wszystkie składki zewidencjonowane na indywidualnym koncie ubezpieczonego do 30.09.2017 r., w tym również te z tytułu zatrudnienia w firmie (...).

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony F. P. wniósł o zmianę tej decyzji. Ubezpieczony nie zgodził się z decyzją Zakładu, ponieważ jego zdaniem nadal są błędnie przyjęte zarobki za okresy:

- od 01.01.1987 r. do 31.07.1989 r. w Przedsiębiorstwie (...) w T.;

- od 01.08.1989 r. do 31.08.1990 r. w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w T.;

- od 01.09.1990 r. do 31.03.1991 r. w Przedsiębiorstwie (...) w T..

Ubezpieczony wyjaśnił, że pracował na pełen etat jako monter instalacji sanitarnych, a dodatkowo 1/4 etatu jako zaopatrzeniowiec. Dokumenty wystawione przez archiwum są błędne, na druku Rp-7 widnieje tylko dodatkowy etat w opisie, natomiast w pozycji zarobkowej zsumowane zarobki z całego i z 1/4 etatu. Tyko w sierpniu 1989 r. był pełny etat i 1/8 etatu (1/8 wpisane w świadectwie pracy, które znajduje się w aktach Zakładu). Przez cały okres ubezpieczony miał, oprócz zarobków podstawowych i premii, dodatek funkcyjny co miesiąc, zgodnie z listami płac, które znajdują się w ZUS-ie.

Odwołujący się wniósł o przeliczenie kapitału początkowego oraz emerytury i wyrównanie świadczenia od daty przyznania.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Pozwany wyjaśnił, jakie wynagrodzenie przyjął za sporne okresy wskazane w odwołaniu oraz na jakich dokumentach się oparł. Zdaniem Zakładu, odwołujący się nie przedłożył obecnie żadnych nowych dowodów mających wpływ na wysokość ustalonego świadczenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony F. P., urodzony (...), złożył organowi rentowemu pierwszy wniosek – z 29.06.2005 r. – o ustalenie kapitału początkowego.

Decyzją z 02.11.2009 r., znak: (...), pozwany po raz pierwszy ustalił kapitał początkowy wnioskodawcy na 01.01.1999 r.

Pozwany następnie ustalał wartość kapitału początkowego na 01.01.1999 r. kolejnymi decyzjami – z 02.08.2017 r., 20.10.2017 r., 14.02.2018 r., 24.07.2018 r., 07.02.2019 r. i 18.02.2019 r.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1 417,09 zł.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1989 r. do 31.12.1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 116,07%.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 116,07% przez kwotę 1 220,89 zł, tj. kwotę bazową.

Zakład uwzględnił okresy składkowe w wymiarze łącznie 25 lat, 5 miesięcy i 27 dni, tj. 305 miesięcy, oraz nieskładkowe w wymiarze łącznie 17 dni, tj. 0 miesięcy.

Kapitał początkowy ustalony na 01.01.1999 r. wyniósł 146 057,56 zł.

Okoliczności niesporne, ustalone na podstawie akt kapitału początkowego

ubezpieczonego.

Wnioskiem z 25.09.2017 r. ubezpieczony ubiegał się o prawo do emerytury.

Decyzją z 17.11.2017 r., znak: (...), pozwany przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 08.10.2017 r., tj. od daty nabycia uprawnień do emerytury.

Emerytura została następnie przeliczona decyzjami z 15.02.2018 r., 26.07.2018 r., 08.02.2019 r. i 12.03.2019 r.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 72 634,82 zł. Kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 545 520,43 zł. Wyliczona kwota emerytury wyniosła 2 814,91 zł.

Okoliczności niesporne, ustalone na podstawie akt emerytalnych

ubezpieczonego.

W okresie od 01.01.1987 r. do 31.07.1989 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Ż. z siedzibą w T. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera instalacji sanitarnych.

Dowód: świadectwo pracy z 01.08.1989 r., w aktach rentowych

ubezpieczonego, umowa o pracę z 02.01.1987 r., w aktach

kapitału początkowego ubezpieczonego.

W okresie od 01.08.1989 r. do 31.08.1990 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w T. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera instalacji sanitarnych.

Dowód: świadectwo pracy z 31.08.1990 r., w aktach rentowych

ubezpieczonego.

W okresie od 01.09.1990 r. do 31.03.1991 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Ż. z siedzibą w T. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera instalacji sanitarnych.

Dowód: świadectwo pracy z 29.03.1991 r., w aktach rentowych

ubezpieczonego, umowa o pracę z 01.09.1990 r., w aktach

kapitału początkowego ubezpieczonego.

Ubezpieczony otrzymał za poszczególne lata zatrudnienia wynagrodzenie w wysokości:

- za 1987 r. – 456 416 zł;

- za 1990 r. – 3 584 222 zł;

- za 1991 r. – 2 452 866 zł.

Dowód: zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 29.10.1999 r., w

aktach rentowych ubezpieczonego, kartoteki zarobkowe, w

aktach kapitału początkowego ubezpieczonego.

W ramach dodatkowej umowy zawartej z Przedsiębiorstwem (...) w Ż. z siedzibą w T. na stanowisku zaopatrzeniowca materiałów sanitarnych ubezpieczony wykonywał pracę w sierpniu 1989 r. na 1/8 etatu, a od 01.09.1989 r. na 1/4 etatu.

Okoliczności ustalone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w

Zielonej Górze z 06.12.2018 r., sygn. akt IV U 1240/18.

Na podstawie umowy o pracę z 01.08.1989 r. ubezpieczony został zatrudniony dodatkowo na 1/8 etatu, z wynagrodzeniem w formie ryczałtu miesięcznego wynoszącego 30 000 zł.

Dowód: umowa o pracę z 01.08.1989 r., w aktach kapitału początkowego

ubezpieczonego.

W związku z chorobą kierownika robót instalacyjnych 01.09.1988 r. podwyższono ubezpieczonemu dotychczasowe wynagrodzenie za prowadzenie spraw zaopatrzenia materiałowego robót instalacyjnych do kwoty 10 000 zł. Powyższa kwota obowiązywała wyłącznie na czas choroby kierownika.

Dowód: angaż z 22.12.1988 r., w aktach kapitału początkowego

ubezpieczonego.

12.03.2019 r. ubezpieczony złożył organowi rentowemu kolejny wniosek w sprawie kapitału początkowego, skutkujący wydaniem przez pozwanego decyzji z 10.04.2019 r. odmawiającej ponownego ustalenia kapitału początkowego.

Okoliczności niesporne, ustalone na podstawie akt kapitału początkowego ubezpieczonego.

Wnioskiem z 12.03.2019 r. ubezpieczony domagał się przeliczenia emerytury. Wniosek ten skutkował wydaniem przez Zakład zaskarżonej decyzji.

Okoliczności niesporne, ustalone na podstawie akt emerytalnych

ubezpieczonego.

Za sporne okresy zatrudnienia pozwany przejął następujące wynagrodzenia:

- za 1987 r.: 456 416,00 zł jako wynagrodzenie wynikające z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 29.10.1999 r.;

- za 1988 r.: 108 000,00 zł – wynagrodzenie minimalne obowiązujące pracowników w tym okresie zatrudnienia (cały etat za okres od 01.01.1988 r. do 31.12.1988 r.);

- 1989 r.:

- 30 000,00 zł jako wynagrodzenie wynikające z angażu z 01.08.1989 r. wyliczone za 1/8 etatu z okresu od 01.08.1989 r. do 31.08.1989 r.;

- 151 000,00 zł – wynagrodzenie minimalne obowiązujące pracowników w tym okresie (cały etat za okres od 01.01.1989 r. do 31.08.1989 r.);

- 170 125,00 zł – wynagrodzenie minimalne obowiązujące pracowników w tym okresie (1 i 1/4 etatu za okres od 01.09.1989 r. do 31.12.1989 r.);

- 1990 r.:

- 3 584 224,00 zł jako wynagrodzenie wynikające z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 29.10.1999 r. (zarobki za okres od 01.01.1990 r. do 31.12.1990 r. – 1/4 etatu);

- 960 000,00 zł – wynagrodzenie minimalne obowiązujące pracowników w tym okresie zatrudnienia (cały etat za okres od 01.01.1990 r. do 31.08.1990 r.);

- 1991 r.: 2 452 866,00 zł jako wynagrodzenie wynikające z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 29.10.1999 r.

Dowód: akta organu rentowego, w tym pismo z 28.06.2019 r., w aktach

emerytalnych ubezpieczonego.

Sąd rozważył, co następuje.

Odwołanie okazało się niezasadne.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy pozwany zasadnie odmówił ubezpieczonemu F. P. prawa do przeliczenia emerytury, powołując się na prawidłowość dotychczasowych obliczeń w zakresie wysokości przyznanego świadczenia. Ubezpieczony kwestionował wysokość emerytury ustaloną przez ZUS w zakresie przyjętych przez pozwanego zarobków za okresy pracy od 01.01.1987 r. do 31.07.1989 r. w Przedsiębiorstwie (...) w T., od 01.08.1989 r. do 31.08.1990 r. w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w T. i od 01.09.1990 r. do 31.03.1991 r. w Przedsiębiorstwie (...) w T.. W pozostałym zakresie prawidłowość wyliczeń Zakładu nie była sporna.

Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 53 ze zm.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Zgodnie z art. 26 ust. 1, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Zgodnie natomiast z ust. 2a tego artykułu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Jak stanowi art. 173 ust. 2, kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat.

Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (ust. 3).

W myśl art. 174 ust. 1, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Jak stanowi art. 174 ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie zaś z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412), środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Przepisy rozporządzenia z 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe mają zastosowanie przy ustalaniu przez organ rentowy wysokości świadczeń na podstawie wymienionych w nim środków dowodowych. Jednakże w postępowaniu wywołanym wniesionym odwołaniem od decyzji organu rentowego, sąd nie jest związany treścią tych przepisów i stosownie do okoliczności ocenia całokształt materiału dowodowego według zasad wynikających z art. 233 § 1 k.p.c. (wyrok SA w Lublinie z 23.01.2020 r., sygn. akt III AUa 1014/2018).

Jednocześnie należy podkreślić, że reguły dowodzenia w procesie cywilnym (art. 232 k.p.c.) zobowiązują strony do wskazywania dowodów, z których wywodzą one skutki prawne. Zasada ta znajduje zastosowanie również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, których przedmiotem są odwołania ubezpieczonych od decyzji organów rentowych. Oznacza to, że w rozpoznawanej sprawie to wnioskodawca powinien był wykazać wysokość swoich zarobków, których doliczenia do kapitału początkowego się domaga (por.: wyrok SA we Wrocławiu z 27.02.2019 r., sygn. akt III AUa 686/2018).

Sąd Okręgowy podziela powyższe zapatrywania orzecznictwa, a przenosząc je na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że wnioskodawczyni w żaden sposób nie udowodniła jakichkolwiek nieprawidłowości przy obliczaniu kapitału początkowego i emerytury przez pozwany organ rentowy.

Analiza całokształtu materiału dowodowego sprawy oraz stanowiska strony odwołującej się doprowadziła sąd do wniosku, że ubezpieczony nie zdołał skutecznie podważyć zaskarżonej decyzji.

Zakład uwzględnił wszystkie sporne okresy podawane przez odwołującego się, zarówno te pełnoetatowe, jak i te dodatkowe, przepracowane w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Dokumentacja zgromadzona w sprawie potwierdza prawidłowość wyliczeń pozwanego.

Za 1987 r. pozwany przyjął wynagrodzenie wynikające z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 29.10.1999 r. (456 416,00 zł).

Za 1988 r., zgodnie z powołanymi wyżej przepisami, uwzględniono wynagrodzenie minimalne (cały etat za okres od 01.01.1988 r. do 31.12.1988 r.).

Za 1989 r. Zakład wziął pod uwagę wynagrodzenie wynikające z angażu z 01.08.1989 r. wyliczone za 1/8 etatu z okresu od 01.08.1989 r. do 31.08.1989 r., a ponadto wynagrodzenie minimalne za cały etat za okres od 01.01.1989 r. do 31.08.1989 r.) i wynagrodzenie minimalne za 1 i 1/4 etatu za okres od 01.09.1989 r. do 31.12.1989 r.

Za 1990 r. pozwany ponownie uwzględnił wynagrodzenie wynikające z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 29.10.1999 r., które jest dowodem pewnym, zawierającym konkretne informacje dotyczące zarobków ubezpieczonego (3 584 224,00 zł, zarobki za okres od 01.01.1990 r. do 31.12.1990 r. – 1/4 etatu), a ponadto wynagrodzenie minimalne za cały etat za okres od 01.01.1990 r. do 31.08.1990 r.

Za 1991 r. pozwany przyjął wynagrodzenie z zaświadczenia (2 452 866,00 zł).

Ubezpieczony nie zdołał przedstawić wobec wyliczeń organu rentowego żadnych merytorycznych zastrzeżeń, odnoszących się do wysokości wynagrodzeń uzyskiwanych w spornych okresach.

W swoim odwołaniu, a także w toku postępowania, ubezpieczony ograniczył się do stwierdzenia, że za sporne okresy Zakład przyjął błędne zarobki. Odwołujący się nie wyjaśnił jednak, na czym miał polegać błąd pozwanego, nie przedstawił też swoich twierdzeń dotyczących konkretnych kwot i sposobów wyliczeń, które powinny być przyjęte. Tymczasem pozwany oparł się na dokumentacji zgromadzonej w sprawie, przyjmując konkretne i pewne kwoty wynagrodzeń określone zwłaszcza w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 29.10.1999 r., uwzględniając okresy zatrudnienia w pełnym i w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Dokumenty załączone do odwołania (k. 4 akt sąd.) nie mogą być podstawą obliczenia wynagrodzeń ubezpieczonego, ponieważ dotyczą innych osób. W postępowaniach z zakresu ubezpieczeń społecznych do ustalenia wysokości wynagrodzeń sprzed wielu lat wymagane są dowody precyzyjne, niebudzące wątpliwości, odnoszące się do konkretnej sytuacji odwołującego się, ponieważ każdy stosunek pracy miał charakter indywidualny i wysokości zarobków nie można wywodzić z cudzych warunków pracy.

Jak ponadto wyjaśnił Powiatowy Urząd Pracy w Ż. w toku postępowania (k. 44 akt sąd.), do wyliczenia zasiłku dla bezrobotnego wzięto pod uwagę dokumentację w postaci świadectw pracy, które są już znane organowi rentowemu i sądowi.

Zeznania świadka R. G. okazały się nieprzydatne do wyjaśnienia sprawy, ponieważ świadek ten stwierdził, że trudno mu powiedzieć cokolwiek na temat wysokości wynagrodzenia wnioskodawcy, nie miał żadnych istotnych informacji pozwalających określić wysokość tego wynagrodzenia (k. 58v-59 akt sąd.).

Jeśli zaś chodzi o podwyższenie wynagrodzenia od 01.09.1988 r. w związku z chorobą kierownika robót instalacyjnych (angaż z 22.12.1988 r., w aktach kapitału początkowego), trzeba zauważyć, że było to podwyższenie na czas choroby kierownika, bez określonej daty końcowej, zatem nie sposób ustalić rzeczywistego okresu podwyższenia.

Przechodząc jeszcze do stanowiska procesowego ubezpieczonego, należy podkreślić, że nie dysponował on własnym zestawieniem otrzymywanych wynagrodzeń (pomimo że twierdził, iż takie wyliczenia są możliwe do wykonania). Przed sądem wniósł o zakreślenie terminu 1 miesiąca w celu przedstawienia tych wyliczeń, jednakże pomimo zakreślenia ww. terminu (k. 59 akt sąd.), nie wykazał dalszej inicjatywy w tym przedmiocie, nie stawił się ponadto na terminie rozprawy 01.10.2020 r. (k. 71 akt sąd.).

Należało więc uznać, że odwołujący się nie sprostał swoim obowiązkom dowodowym i nie zdołał skutecznie zakwestionować wysokości wynagrodzeń przyjętych przez Zakład. Pozwany zaś wskazał, skąd wynikają konkretne kwoty i poparł swoje stanowisko dokumentacją pracowniczą ubezpieczonego zgromadzoną w sprawie.

W postępowaniach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych sąd nie jest obowiązany do poszukiwania dokumentów zatrudnieniowo-płacowych, o które nie zadbała osoba dochodząca świadczenia ubezpieczeniowego. W związku z tym to na ubezpieczonym ciążył ciężar dowodzenia i udokumentowania podnoszonych twierdzeń, któremu ubezpieczony nie sprostał. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki wnioskodawca powinien udowodnić, że w spornym okresie uzyskiwał wynagrodzenie w konkretnie określonej wysokości oraz to, że od wynagrodzenia tego była odprowadzana składka (por.: wyrok SA w Gdańsku z 31.08.2016 r., sygn. akt III AUa 1723/15).

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzeczono jak w sentencji wyroku.