Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 181/20

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

1.  USTALENIE FAKTÓW

1.1.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.

T. S.

W okresie od 18 grudnia 2019 roku do 16 czerwca 2020 roku w B., gmina K., woj. (...), nie opuścił lokalu mieszkalnego nr (...) zajmowanego wspólnie z pokrzywdzoną matką H. S. (1), nie stosując się do orzeczonego postanowieniem Sądu Rejonowego w Miliczu, sygn. akt I Ns 155/19, z dnia 26 listopada 2019 roku nakazu opuszczenia ww. lokalu mieszkalnego z powodu stosowania przemocy w rodzinie

tj. czyn z art. 244 k.k.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

1.1. Zobowiązanie oskarżonego do opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z H. S. (1) na podstawie orzeczenia sądu

1.1.1. protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2019 r.,

1.1.2. odpis postanowienia SR w Miliczu z dnia 26 listopada 2019 r., sygn. akt I Ns 155/19 z klauzulą prawomocności,

1.1.3. pismo – doręczenie postanowienia H. S. (1)

1.1.1. k. 8-10,

1.1.2. k. 11,

1.1.3. k. 12

1.2. N. lokalu przez oskarżonego.

1.2.1. zeznania H. S. (1),

1.2.2. zeznania M. L. (1)

1.2.1. k. 48v,

1.2.2. k. 48v

1.3. Wiek oskarżonego, wykształcenie, zawód wyuczony, miejsce zamieszkania, stan cywilny, liczba osób na utrzymaniu, źródło i wysokość uzyskiwanych dochodów, brak leczenia psychiatrycznego, neurologicznego i odwykowego.

1.3.1 Dane osobo-poznawcze podane do protokołu przesłuchania

1.3.1 k. 24-24v

1.4. Dotychczasowa niekaralność oskarżonego.

1.4.1 Informacja o osobie z K.

1.4.1. k. 22

1.2.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.

j.w.

j.w.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

1.5. Wyprowadzenie się przez oskarżonego z lokalu w kwietniu 2020 r.

1.5.1. Wyjaśnienia T. S.

1.5.1. k. 24-25

2.  OCena DOWOdów

2.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.

1.1.1

Wiarygodność dokumentów nie budzi wątpliwości, zostały sporządzone w przepisanej formie, a ich autentyczność nie była kwestionowana.

1.1.2

1.1.3

1.2.

1.2.1.

Zeznania świadka są spójne, logiczne i w pełni korespondują z zeznaniami M. L..

1.2.2.

Zeznania świadka są spójne, logiczne i w pełni korespondują z zeznaniami H. S., przy czym świadek M. L. jest osobą postronną, niezaangażowaną w konflikt oskarżonego z matką, nie posiada zatem interesu w tym, by bezzasadnie obciążać oskarżonego, a jako dzielnicowy dysponuje dokładną i aktualną wiedzą na temat sytuacji w rodzinie S..

1.3.

1.3.1

Brak jest podstaw, by kwestionować podane przez oskarżonego dane.

1.4.

1.4.1

Dokument nie budzi wątpliwości, został sporządzony w przepisanej formie, a jego autentyczność nie była kwestionowana.

2.2.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.5.

1.5.1.

Twierdzenia oskarżonego, jakoby opuścił lokal w kwietniu 2020 r. i wyprowadził się do pobliskiej altany nie znajdują potwierdzenia w pozostałej części zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego tj. zeznaniach H. S. (1) i M. L. (3). Oboje świadkowie zgodnie potwierdzili, że oskarżony nigdy nie opuścił lokalu i do chwili obecnej w nim zamieszkuje. H. S. (1) podała, że jej syn jedynie wstawił łóżko do altany, a nadto nakłaniał ją, by niezgodnie z prawdą zeznała, iż opuścił lokal. Z przyczyn podanych wcześniej Sąd uznał zeznania wymienionych świadków za wiarygodne, a w konsekwencji odmówił wiarygodności sprzecznym z nimi wyjaśnieniom oskarżonego.

3.  PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☐

3.1.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

nie dotyczy

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

nie dotyczy

☐

3.2.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

nie dotyczy

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

nie dotyczy

☐

3.3.  Warunkowe umorzenie postępowania

nie dotyczy

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

nie dotyczy

☐

3.4.  Umorzenie postępowania

nie dotyczy

nie dotyczy

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

nie dotyczy

☒

3.5.  Uniewinnienie

I.

T. S.

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

Czyn zarzucany oskarżonemu nie wypełnia znamion występku z art. 244 k.k. ani też innego typu przestępstwa.

W myśl art. 244 k.k. „kto nie stosuje się do orzeczonego przez sąd zakazu zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu, prowadzenia działalności, wykonywania czynności wymagających zezwolenia, które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie, prowadzenia pojazdów, wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych, wstępu na imprezę masową, przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, zakazu kontaktowania się z określonymi osobami, zakazu zbliżania się do określonych osób lub zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, zakazu posiadania wszelkich zwierząt albo określonej kategorii zwierząt albo nie wykonuje zarządzenia sądu o ogłoszeniu orzeczenia w sposób w nim przewidziany, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. Przepis ten penalizuje zatem zachowania polegające na niestosowaniu się do wymienionych w nim zakazów lub obowiązków wynikających z orzeczenia sądowego.

W cytowanym przepisie nie ma mowy o zobowiązaniu do opuszczenia lokalu, lecz o nakazie okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym. Kierując się założeniem o racjonalności działań ustawodawcy, trzeba przyjąć, że skoro w treści przepisu posłużono się takim właśnie zwrotem, to należy odnosić go wyłącznie do instytucji o tożsamej nazwie, a nie do wszelkich instrumentów prawnych polegających na nałożeniu obowiązku opuszczenia lokalu. Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym jest jednym ze środków karnych, wymienionym w art. 39 pkt 2e k.k. Przesłanki jego orzekania zostały uregulowane w art. 41a § 1 i 2 k.k. Znamienne, że wraz ze zmianą nazwy tego środka karnego wprowadzoną ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 396), polegającą na dodaniu słowa „okresowego”, tą samą ustawą nowelizującą zmodyfikowano treść art. 244 k.k., dostosowując nazwę wymienionego tam nakazu opuszczenia lokalu do nazwy wymienionej w art. 39 pkt 2e k.k. Potwierdza to zamysł ustawodawcy, by nakaz okresowego opuszczenia lokalu, o którym mowa w art. 244 k.k., odnosić do środka karnego o takiej właśnie nazwie.

W niniejszej sprawie postanowieniem Sądu Rejonowego w Miliczu z dnia 26 listopada 2019 r., sygn. akt I Ns 155/19, które uprawomocniło się w dniu 18 grudnia 2019 r., w pkt. I zobowiązano oskarżonego do opuszczenia lokalu mieszkalnego, położonego w (...)/2 ze wszystkim rzeczami prawa jego reprezentującymi z powodu stosowania przemocy w rodzinie. Oznacza to, że podstawę nałożonego nań obowiązku stanowił art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 218), nie zaś art. 41a § 1 lub 2 k.k.

W ocenie Sądu niedopuszczalna byłaby taka wykładnia art. 244 k.k., która umożliwiałaby stosowanie tego przepisu także w przypadku naruszenia orzeczeń sądowych polegających na zobowiązaniu do opuszczenia lokalu mieszkalnego innych niż wyrok skazujący nakładający środek karny na podstawie art. 41a § 1 lub 2 k.k. Taka wykładnia rozszerzająca byłaby nie do pogodzenia z zasadą nullum crimen sine lege stricta, stanowiącą jeden z fundamentów prawa karnego.

Podkreślenia wymaga, że obowiązek opuszczenia lokalu nałożony w trybie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie istotnie różni się od środka karnego. Po pierwsze, jako instrument szeroko pojętego prawa cywilnego, jest on pozbawiony penalnego charakteru i nie ma stanowić odpłaty za popełniony czyn. Po drugie, nie jest obwarowany jakimkolwiek terminem w przeciwieństwie do opisywanego środka karnego, który ma charakter okresowy. Tym samym różni się od środka karnego nie tylko nazwą, ale i funkcją, jaką powinien spełniać.

Powyższy kierunek interpretacji znajduje wsparcie w orzecznictwie sądów powszechnych. Na kanwie analogicznego stanu faktycznego Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w wyroku z dnia 10 kwietnia 2018 r., sygn. akt VI Ka 90/18 (LEX nr 2571010) uznał, że oskarżony, nie wykonując zobowiązania do opuszczenia mieszkania pokrzywdzonej, nie wypełnił znamion z art. 244 k.k., co również wywiódł z zakazu wykładni rozszerzającej. Podobnie Sąd Okręgowy w Częstochowie w wyroku z dnia 8 października 2019 r., sygn. akt VII Ka 793/19 (LEX nr 2747482) stwierdził: „zachowanie polegające na niezastosowaniu się do orzeczonego przez Sąd nakazu opuszczenia miejsca zamieszkania bez wskazania okresu nakazu nie może być utożsamiane z żadnym wymienionym w art. 244 k.k. zakazem, nakazem lub obowiązkiem”. Warto w tym miejscu przytoczyć również bardziej ogólny pogląd wyrażony w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r., sygn. akt I KZP 33/09 (OSNKW 2010, nr 3, poz. 25), w którym Sąd Najwyższy wyraźnie opowiedział się przeciwko stosowaniu analogii na niekorzyść sprawcy w odniesieniu do katalogu obowiązków i zakazów opisanych w art. 244 k.k., stwierdzając, że brak kryminalizacji zachowania polegającego na polegające na niestosowaniu się do środka karnego zakazu wstępu na imprezę masową należy traktować jako rzeczywistą (niezamierzoną) lukę w prawie, która nie może jednak być usunięta w drodze analogii legis bez naruszenia zasady nullum crimen sine lege stricta. Z kolei w wyroku z dnia 29 czerwca 2017 r., sygn. akt IV KK 213/17 (OSNKW 2017, nr 12, poz. 69) Sąd Najwyższy zaakcentował, że odpowiedzialności na podstawie art. 244 k.k. podlegają zachowania z polegające na naruszeniu obowiązków stanowiących element prawomocnych rozstrzygnięć kończących postępowanie główne.

Reasumując, obowiązujący na gruncie prawa karnego zakaz wykładni rozszerzającej wyklucza możliwość interpretacji art. 244 k.k. prowadzącej do objęcia zakresem zastosowania zawartej w nim normy zachowania polegającego na niewykonaniu obowiązku opuszczenia lokalu z powodu przemocy w rodzinie, nakładanego na podstawie art. 11a ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Niestosowanie się do nakazu okresowego opuszczenia lokalu, o którym mowa w art. 244 k.k., odnosi się wyłącznie do środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 2e k.k. Choć więc postępowanie oskarżonego, ignorującego orzeczenie sądu wydane w trybie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, należy ocenić jako wysoce naganne, to jednocześnie trzeba stwierdzić, że nie stanowi ono przestępstwa.

4.  KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

nie dotyczy

nie dotyczy

nie dotyczy

nie dotyczy

5.  1Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

nie dotyczy

nie dotyczy

nie dotyczy

nie dotyczy

7.6. inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

nie dotyczy

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu zapadło na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k., w myśl którego w przypadku uniewinnienia oskarżonego w sprawach z oskarżenia publicznego koszty te ponosi Skarb Państwa. Brak jest przesłanek do zastosowania art. 632a § 2 k.p.k.

6.  1Podpis

M., dnia 12 października 2020 r.