Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 listopada 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2020 r. w Lublinie

sprawy W. W. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji W. W. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 28 czerwca 2018 r. sygn. akt VIII U 681/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję i przyznaje W. W. (1) prawo do przeliczenia wysokości emerytury przy przyjęciu wskaźnika podstawy wymiaru 78,75 %;

II.  w pozostałej części apelację oddala.

Jacek Chaciński Elżbieta Czaja Jerzy Antoni Sieklucki

Sygn. akt III AUa 809/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 marca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił W. W. (1) prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury wskutek zmiany podstawy wymiaru na podstawie przepisu art. 111 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Organ rentowy wskazał, że wskaźnik wyliczony z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie świadczenia, to jest z lat 1991-2000 wyniósł 73,62 % i był niższy od poprzednio ustalonego z 20 lat kalendarzowych to jest 76,23 % (1980-2004). Organ rentowy wywodził, że nie przyjął wskazanych przez wnioskodawcę lat do wyliczenia wskaźnika z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury to jest 1980-1984, 1990-1994, gdyż nie były to lata kolejne i nie zawierały się w całości w dwudziestoleciu przed złożeniem wniosku o przyznanie emerytury to jest lat 1988-2007, gdyż wniosek został złożony w dniu 2 lipca 2008 roku. Z kolei wskaźnik wyliczony z 20 lat kalendarzowych ze wskazanego przez wnioskodawcę okresu (1971-1995) wyniósł 63,68% i był niższy od wskaźnika ustalonego decyzją z dnia 14 lipca 2008 roku. Do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenia minimalne za okresy od 3 września 1962 roku do 5 stycznia 1967 roku, od 26 stycznia 1967 roku do 31 marca 1967 roku, od 12 marca 1971 roku do 31 grudnia 1979 roku. Wysokość świadczenia może zostać ponownie przeliczona po przedłożeniu dokumentów potwierdzających faktyczną wysokość zarobków. Organ rentowy wskazał także, iż brak jest podstaw prawnych do przyjęcia zarobków ogłoszonych przez Główny Urząd Statystyczny na takim samym lub podobnym stanowisku. Wskazane przez wnioskodawcę świadectwo pracy z dnia 15 czerwca 1983 roku nie mogło stanowić podstawy do przyjęcia zarobków za cały okres zatrudnienia od 12 marca 1971 roku do 15 czerwca 1983 roku, ponieważ dane dotyczące wynagrodzenia zawierały stawki obowiązujące w dacie rozwiązania umowy o pracę, a nie dotyczyły całego okresu zatrudnienia.

Odwołanie złożył W. W. (1), który zakwestionował jej zasadność. Wniósł o zmianę decyzji poprzez obliczenie wysokości emerytury po wybraniu z całego okresu podlegania ubezpieczeniu 20 lat kalendarzowych, jako podstawy wymiaru obliczenia, to jest od 1971 roku do 1984 roku oraz od 1990 roku do 1995 roku. W uzasadnieniu powołał się na dokumentację płacową z Przedsiębiorstwa (...) w W. i podniósł, że organ rentowy w sposób nieuprawniony nie przyjął do podstawy wymiaru świadczenia wysokości wynagrodzenia faktycznie uzyskiwanego przez wnioskodawcę w tym przedsiębiorstwie. Zawnioskował o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na powyższą okoliczność, po uzyskaniu przez Sąd dokumentacji z byłego zakładu pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wyrokiem z 28 czerwca 2018 roku Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

W. W. (1) urodził się w dniu (...), a w dniu 2 lipca 2008 roku złożył wniosek o ustalenie prawa do emerytury.

Decyzją z dnia 14 lipca 2008 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. ustalił wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia (...), to jest od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik podstawy wymiaru wyniósł 76,23 %. Podstawa wymiaru emerytury obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 76,23 % przez kwotę bazową 2275,37 złotych została obliczona na kwotę 1734,51 złotych. Do ustalenia wysokości świadczenia uwzględniono 37 lat i 7 miesięcy okresów składkowych oraz 6 miesięcy okresów nieskładkowych. Wysokość emerytury, po uwzględnieniu zwiększenia z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie rolne wyniosła 1441 złotych.

W dniu 28 stycznia 2016 roku ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury i ustalenie świadczenia w wyższej wysokości. Żądał, powołując się na treść art. 111 ust. 1 ustawy emerytalnej, obliczenia wysokości emerytury przez zastosowanie przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłosił wniosek o przyznanie emerytury czyli z lat 1980-1984 i 1990–1994, ewentualnie o wybranie 20 lat kalendarzowych z całego okresu podlegania przez niego ubezpieczeniu, to jest z okresu 1971-1995. Do wniosku załączył kopię świadectwa pracy z dnia 15 czerwca 1983 roku oraz świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 16 lutego 2000 roku.

Rozpatrując wskazany wniosek, w dniu 22 marca 2016 roku organ rentowy wydał zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzję.

W dniu 12 marca 1971 roku wnioskodawca został zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w W. (uprzednio (...) Przedsiębiorstwie (...) w W.) na stanowisku elektromontera-pomocnika przy pracy w terenie na wyznaczonej budowie na podstawie umowy o pracę na okres próbny 7 dni, a po jej upływie na czas nieokreślony. Ustalono, że wnioskodawca będzie otrzymywał wynagrodzenie w sposób i na warunkach przewidzianych w Układzie Zbiorowym Pracy w Budownictwie a dnia 15 marca 1958 roku i zarządzenia numer 91 Ministra Rolnictwa z dnia 15 lipca 1967 roku w 3 kategorii zaszeregowania ze stawką dniówkową 5,20 złotych za 1 roboczogodzinę. Wskazano również, że wspólne zarobki brygady rozliczane będą na podstawie stawki osobistego zaszeregowania. Z dniem 1 lipca 1972 roku wnioskodawca otrzymał angaż na stanowisku elektromontera instalacji siły i światła za wynagrodzeniem według 4 kategorii zaszeregowania osobistego za stawką dniówkową 6 złotych za godzinę. Od dnia 1 stycznia 1975 roku W. W. (1) wykonywał czynności na stanowisku elektromontera napowietrznych linii i stacji elektroenergetycznych za wynagrodzeniem według kategorii 5 zaszeregowania osobistego ze stawką dniówkową 9,50 złotych za godzinę, od dnia 1 sierpnia 1975 roku według kategorii 6 zaszeregowania osobistego ze stawką dniówkową w wysokości 10,50 złotych za godzinę, natomiast od dnia 1 sierpnia 1976 roku otrzymywał wynagrodzenie według kategorii 7 osobistego zaszeregowania ze stawką dniówkową 12 złotych za godzinę (akta osobowe k. 12 a.s., w tym: angaże z dnia 30 czerwca 1972 roku, z dnia 2 stycznia 1975 roku, z dnia 10 lipca 1975 roku, z dnia 31 lipca 1976 roku).

W rzeczywistości, wnioskodawca miał wypłacane wynagrodzenie w systemie akordowym, uzależnione od ilości pracy. Zakład przyznawał stawkę godzinową jedynie po to, aby wypłacać według stawki godzinowej wynagrodzenie w okresach nieświadczenia pracy przez wnioskodawcę, w tym w czasie przestoju. Obowiązki wynikające z zatrudnienia wnioskodawca wykonywał na wysokości. Zajmował się zakładaniem przyłączy i linii elektrycznych.

Z tego tytułu W. W. (1) prócz stawki akordowej otrzymywał także dodatek wysokościowy. Do wynagrodzenia wypłacano mu także dodatek za pracę w szczególnych warunkach, dodatek stażowy, a także premie.

Z dniem 1 styczna 1977 roku W. W. (1) otrzymał angaż na stanowisku elektromontera napowietrznych linii i stacji elektroenergetycznych za wynagrodzeniem według kategorii 7 zaszeregowania osobistego ze stawką dniówkową 13,50 złotych za godzinę, następnie od dnia 1 sierpnia 1977 roku wynagrodzenie według kategorii 8 zaszeregowania osobistego ze stawką dniówkową 15,50 złotych za godzinę, od dnia 1 sierpnia 1978 roku wynagrodzenie według kategorii 9 zaszeregowania osobistego ze stawką dniówkową 18 złotych za godzinę.

W toku zatrudnienia, pracodawca powierzał okresowo odwołującemu wykonywanie czynności na stanowisku brygadzisty. Z tego tytułu, za miesiące sierpień 1976 roku, a także za okres od 3 stycznia 1977 roku do 18 marca 1977 roku W. W. (1) otrzymał dodatek brygadzistowski w wysokości 10% rozliczany w okresach miesięcznych od osiągniętego wynagrodzenia stanowiącego sumę zarobku akordowego i dniówkowego łącznie z wypracowaną premią.

Z dniem 1 sierpnia 1978 roku pracodawca powierzył wnioskodawcy pełnienie obowiązków brygadzisty z dodatkiem brygadzistowskim w wysokości 15% rozliczanym w okresach miesięcznych od osiągniętego wynagrodzenia stanowiącego sumę zarobku akordowego i dniówkowego łącznie z wypracowaną premią (akta osobowe k. 12 a.s., w tym wniosek z dnia 26 listopada 1976 roku, pisma pracodawcy z dnia 26 listopada 1976 roku oraz z dnia 3 stycznia 1977 roku, z dnia 28 lipca 1978 roku). Czynności na tym stanowisku wnioskodawca wykonywał do dnia 1 października 1978 roku. Z dniem 2 października 1978 roku pracodawca przeniósł odwołującego do oddziału w S. na stanowisko elektromontera napowietrznych linii i stacji elektroenergetycznych za wynagrodzeniem według kategorii 8 zaszeregowania osobistego ze stawką dniówkową 15,50 złotych za godzinę. Praca miała być wykonywana w akordzie, premia przyznawana na zasadach określonych w regulaminie premiowania (akta osobowe k. 12 a.s., w tym wniosek z dnia 2 października 1978 roku, angaż z dnia 2 października 1978 roku).

Od dnia 26 sierpnia 1980 roku odwołujący otrzymał angaż na stanowisko elektromontera napowietrznych linii i stacji elektroenergetycznych za wynagrodzeniem według kategorii 8 zaszeregowania osobistego ze stawką dniówkową 17,50 złotych za godzinę, od dnia 1 października 19980 roku ze stawką dniówkową 18,50 złotych. Z dniem 26 kwietnia 1980 roku wnioskodawca otrzymał angaż na stanowisku elektromontera instalacji linii i urządzeń elektroenergetycznych za wynagrodzeniem według kategorii 9 zaszeregowania osobistego ze stawką dniówkową 29,80 złotych (akta osobowe k. 12 a.s., w tym: angaż z dnia 19 maja 1982 roku). Wnioskodawca nie otrzymywał kart wypłat, w książeczce wpisywano wysokość wynagrodzeń, które otrzymał. Dokumenty te wnioskodawca zlikwidował w 1983 roku (wyjaśnienia wnioskodawcy k. 22v-23v a.s.-okoliczność niekwestionowana).

Praca była wykonywana w brygadzie liczącej od 6 do 8 osób, w różnych godzinach, średnio nie mniej niż 10 godzin dziennie w ciągu roku. Czynności pracownicze wykonywano od godz. 7 do godz. 19, niekiedy kończono pracę wcześniej. Godzina zakończenia świadczenia pracy była uzależniona od pory roku i warunków pogodowych. W trakcie zatrudnienia wnioskodawca nie przebywał na urlopach bezpłatnych.

W okresie od 12 marca 1971 roku do 31 grudnia 1979 roku, od 10 do 14 lipca 1971 roku, od 15 do 19 lipca 1971 roku, od 20 do 26 lipca 1971 roku, od 5 czerwca do 7 czerwca 1972 roku, od 8 do 10 czerwca 1972 roku, 20 grudnia 1972 roku, 21 grudnia 1972 roku, od 19 do 20 sierpnia 1974 roku, od 10 do 11 lutego 1975 roku, od 12 do 18 lutego 1975 roku, od 19 do 20 lutego 1975 roku, od 21 marca do 30 marca 1975 roku, od 30 marca do 3 kwietnia 1976 roku, od 4 do 5 czerwca 1976 roku, od 7 do 12 lutego 1978 roku, od 28 lutego do 2 marca 1979 roku W. W. (1) przebywał na zwolnieniach lekarskich (legitymacja ubezpieczeniową numer (...) okazana na rozprawie w dniu 9 lutego 2017 roku k. 23 a.s.).

Stosunek pracy uległ rozwiązaniu z dniem 15 czerwca 1983 roku. W tej dacie wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie według grupy III, kategorii 10 zaszeregowania osobistego ze stawką dniówkową 31,50 złotych za godzinę (akta osobowe k. 12 a.s., w tym świadectwo pracy z dnia 15 czerwca 1983 roku).

W 1980 roku wnioskodawca osiągnął wynagrodzenie w łącznej wysokości 98 146 złotych, w 1981 roku kwotę 116 117 złotych, w 1982 roku kwotę 151 401 złotych, w 1983 roku kwotę 95 846 złotych (akta osobowe k. 12, w tym: zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 17 czerwca 2003 roku).

Nie zachowała się dokumentacja płacowa wnioskodawcy za okres od 12 marca 1971 roku do 31 grudnia 1979 roku. Dokumenty po 12 latach archiwizowania zostały zniszczone przez były zakład pracy.

Nie zachowała się także dokumentacja płacowa osób, które świadczyły pracę w tej samej brygadzie z W. W. (1) w latach 1971-1979, to jest W. W. (2), M. W., R. S., S. S., S. L., J. B., C. G., T. T., T. F.. Były zakład pracy odwołującego dysponuje dokumentacją płacową od 1980 roku.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o wyżej wskazane dokumenty znajdujące się w aktach organu rentowego oraz w aktach sprawy. Ich autentyczność w toku procesu nie była kwestionowana przez strony. Ich forma oraz treść nie wzbudziła ponadto wątpliwości co do ich autentyczności i zostały one uznane za wiarygodne. W ocenie Sądu, nie miały znaczenia w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy wyjaśnienia wnioskodawcy, który domagał się weryfikacji wysokości świadczenia. Wnioskodawca nie pamiętał bowiem wysokości uzyskiwanych przez niego wynagrodzeń. Nie wykazał w jakiej wysokości otrzymywał wynagrodzenie w latach 1971-1979. Podnosił, że prócz stawki akordowej otrzymywał dodatek wysokościowy, szkodliwy i stażowy, a także premie. Nie był jednak w stanie podać ich wysokości. Wskazywane składniki wynagrodzenia nie wynikały przy tym z treści angaży znajdujących się w aktach osobowych. W ocenie Sądu, z uwagi na brak dokumentacji płacowej, wnioskodawca nie zdołał również wykazać w sposób precyzyjny i pewny, ilości przepracowanych godzin w miesiącu.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, w świetle niekwestionowanych wyjaśnień wnioskodawcy, że pomimo ustalenia wynagrodzenia według stawki godzinowej w rzeczywistości otrzymywał on wynagrodzenie akordowe, uzależnione od ilości pracy. Wnioskodawca nie pamiętał również, w jakiej wysokości mógł otrzymywać dodatek stażowy przy nawiązaniu stosunku pracy, jakie wynagrodzenie otrzymywały osoby z jego brygady, świadczące prace na podobnych stanowiskach pracy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku o powołanie biegłego z zakresu spraw kadrowo-płacowych.

Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie jest niezasadne. Zgodnie z treścią art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2018, poz. 1270 ze zm.), prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Powołany wyżej przepis umożliwia wznowienie postępowania na wniosek lub z urzędu w przedmiocie prawa lub wysokości świadczenia w sytuacji przedłożenia nowych dowodów, którymi organ rentowy nie dysponował w poprzednim postępowaniu, oraz ujawnienia okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji, a nie uwzględnionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Stosownie do dyspozycji art. 111 tej ustawy, wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

W myśl art. 15 ust. 1 powołanej wyżej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (art. 15 ust. 6).

Wydając zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzję, organ rentowy, dokonał uprzednio hipotetycznego przeliczenia emerytury zgodnie z art. 111 ustawy emerytalnej z 10 lub 20 kolejnych lat kalendarzowych. I tak, wskaźnik wyliczony z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok w którym zgłoszono wniosek o przyznanie świadczenia, to jest z lat 1991-2000 wyniósł 73,62 % i był niższy od poprzednio ustalonego z 20 lat kalendarzowych to jest 76,23 % (1980-2004). Z kolei wskaźnik z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury tj. 1980-1984, 1990-1994 nie mógł zostać ustalony, gdyż nie były to lata kolejne i nie zawierały się w całości w dwudziestoleciu przed złożeniem wniosku o przyznanie emerytury to jest lata 1988-2007.

Z kolei wskaźnik wyliczony z 20 lat kalendarzowych ze wskazanego przez wnioskodawcę okresu (1971-1995) wyniósł 63,68% i był niższy od wskaźnika ustalonego decyzją z dnia 14 lipca 2008 roku.

W każdym przypadku, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury był więc niższy niż poprzednio wyliczony.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, iż nie zachowała się dokumentacja płacowa wnioskodawcy sprzed 1980 roku, w toku postępowania odwołujący nie przedstawił również dowodów umożliwiających ustalenie wysokości zarobków, jakie rzeczywiście osiągał w spornym okresie.

Samo przekonanie odwołującego o wyższej wysokości zarobków niż przyjął to organ rentowy nie mogło stanowić podstawy do poczynienia odmiennych ustaleń. Brak było przy tym podstaw do ponownego ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiary kapitału początkowego i podstawy wymiary w oparciu o dokumenty dotyczące H. M., gdyż wymieniony pracował jako mechanik w Ł., na innym stanowisku pracy aniżeli odwołujący w spornym okresie. Nie istniały także podstawy do przeliczenia w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy dokumenty znajdujące się w aktach rentowych T. T. czy świadectwa pracy T. F.. Brak było również podstaw do wywołania opinii biegłego na podstawie dokumentacji dotyczącej M. W.. Brak było tym samym możliwości uwzględnienia innych kwot wynagrodzenia niż minimalne w okresie od 12 marca 1971 roku do 31 grudnia 1979 roku. Nie zachowały się bowiem kartoteki zarobkowe z powyższego okresu zatrudnienia, takiego wynagrodzenia nie można było również ustalić w oparciu angaże zachowane w aktach osobowych, gdyż jak podnosił odwołujący jego wynagrodzenie było akordowe. Tym samym jego zarobki były zróżnicowane, uzależnione od ilości wykonanej pracy.

Wnioskodawca nie kwestionował przy tym kwot wynagrodzeń w latach 1980 - 1983 ujętych w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 17 czerwca 2003 roku. W konkluzji uznać należy, iż organ rentowy zasadnie przyjął w oparciu o przepis art. 15 ust 2a ustawy w okresie od 12 marca 1971 roku do 31 grudnia 1979 roku za podstawę wymiaru składek kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników.

Emerytura wnioskodawcy przeliczona stosownie do art. 111 ustawy, przy przyjęciu wynagrodzenia udokumentowanego oraz za wskazany wyżej okres w wysokości minimalnego wynagrodzenia – wskazuje, że najkorzystniejszym wariantem wyliczenia świadczenia jest przyjęte wyliczenie w decyzji 14 lipca 2008 roku ustalającej prawo do emerytury.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011, Nr 237, poz. 1412 ze zm.) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Sąd wskazał, iż wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości.

Z tych względów i na podstawie powołanych przepisów oraz na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku złożył wnioskodawca zaskarżając wyrok w całości zarzucając pominięcie przez Sąd zaświadczeń wystawianych obrazujących wysokość wynagrodzenia, niezasadne nieuwzględnienie wniosku dowodowego o wywołanie opinii biegłego z zakresu spraw kadrowo – płacowych, w rezultacie oddalenie odwołania pomimo możliwości poczynienia ustaleń co do wysokości zarobków. Wnosił o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Sąd uzupełnił postępowanie dowodowe o dowód z uzupełniającego przesłuchania wnioskodawcy w charakterze strony na okoliczność zatrudnienia, czasu pracy i wynagrodzenia w Przedsiębiorstwie (...). Wnioskodawca podał, że w spornym okresie, pracował w akordzie, mnie mniej niż w wymiarze ustawowego czasu pracy. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego księgowego celem ustalenia wskaźnika podstawy wymiaru i wysokości emerytury w najbardziej korzystnym dla wnioskodawcy wariancie , przy uwzględnieniu wskaźnika ze wskazanych przez wnioskodawcę lat obejmujących okres 1971–1995, przy przyjęciu wynagrodzeń wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy zgodnie z angażami znajdującymi się w aktach osobowych, z uwzględnieniem dodatku brygadzistowskiego, dodatku stażowego. Wysokość wynagrodzenia za lata 1980 -1983 została wskazana w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za lata 1980–1983. Taka też wysokość została ostateczne przyjęta w opinii biegłego. Za pozostałe lata biegły w oparciu o szczegółową analizę akt osobowych wnioskodawcy, mając na uwadze znajdujące się tam angaże ze wskazaną stawką wynagrodzenia obliczył wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy w poszczególnych latach. Biegły uwzględnił przyznane wnioskodawcy dodatki brygadzistowski i dodatek stażowy. Biegły dokonał analizy obowiązującego czasu pracy, miał na względzie dodatkowe dni wolne od pracy, wskazując, że udzielenie tych dni było uwarunkowane odpracowaniem w innym okresie, i jak zaznaczył nie powodowało to zmniejszenia czasu pracy.

Na podstawie przeprowadzonych obliczeń biegły wskazał, że najwyższy wskaźnik podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia wyniósł 78, 75%. Wskaźnik ten jest wyższy od wskaźnika zastosowanego przez organ rentowy.

Organ rentowy nie kwestionował ostatecznie wysokości wynagrodzenia wskazanego przez biegłego w poszczególnych latach wskazanych w opinii.

Nie znajduje podstaw żądanie wnioskodawcy przyjęcia wskaźnika podstawy wymiaru przy założeniu 10 godzinowego dnia pracy, jak też innych dodatków nie znajdujących potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym. Nie jest też zasadne jak chce wnioskodawca przyjęcie wynagrodzenia za okres od 2 października 1978r. do 31grudnia 1979r. w wysokości wskazanej świadectwem pracy. Dokument w postaci świadectwa pracy był poddany analizie biegłego, zaś wskazana w nim stawka godzinowa obejmuje ostatnio otrzymywane wynagrodzenie. Brak jest podstaw do przyjęcia stawki godzinowej ubezpieczonego z końca okresu zatrudnienia do obliczenia wynagrodzenia przysługującego za okres przypadający 4 lata wstecz, z uwagi na brak dowodów, że taka stawka obowiązywała w okresie wcześniejszym. Podnieść należy, że wysokości wynagrodzenia jak też czasookresu jego przyznawania nie można ustalać w sposób przybliżony. Koniecznym jest oparcie się, na konkretnym dokumencie, bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości.

Zgodnie z § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U.2011.237.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

W orzecznictwie sądów ugruntowany jest pogląd, że przepisy rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. regulującego postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym( Dz. U. 1983 Nr 10 poz. 49 ze zm.) zawierające ograniczenia dowodowe, nie mają zastosowania w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów. W sprawie niniejszej, zeznania wnioskodawcy, dokumenty z akt osobowych, którego prawdziwość nie była podważana przez strony, dostatecznie potwierdzają wysokość wynagrodzenia obliczonego przez biegłego.

Stosownie do dyspozycji art. 111 tej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wysokość emerytury oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

W myśl art. 15 ust. 1 powołanej wyżej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Biegły w opinii wskazał wskaźnik z kolejnych lat 1975 - 1984. W świetle przytoczonych wyżej przepisów, nie można przyjąć wynagrodzeń z tych lat, bowiem nie zawierają się one w całości w dwudziestoleciu przed złożeniem wniosku o przyznanie emerytury.

W tym stanie zasadnym była zmiana zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji i przyznanie W. W. (1) prawa do przeliczenia wysokości emerytury przy przyjęciu wskaźnika podstawy wymiaru 78, 75%,.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1
i 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.